2388 Dictee woensdag 15-09-2021 (1) dictee Dictee van de dag (332)

Dictee – dictees [2388]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee 525 OUD, geheel herzien naar situatie 2021

Dictee van de dag (332)

1. De 57 plusgeneratie (57+-generatie) van nu kan [2018: kon vroeger] vervroegd uittreden. Max Tailleur had zich gespecialiseerd in Sam en Moosmoppen, Joodse humor. Hij woonde in de Amsterdamse Jodenbuurt. Vroeger waren meccanodozen heel populair [werktuigkundig-constructief kinderspeelgoed]. De meisjes van Verkade zijn een spreekwoordelijk begrip geworden. Mica [glimmer] is bestand tegen hoge temperaturen. Historisch staan de S5'jes in Nederland voor geestelijke stabiliteit 5 [militaire keuring]. Bij de keuring voor militaire dienst werd ook als term gehanteerd de (het) ahboris: algemene toestand, hart, bovenste ledematen, onderste ledematen, reflexen, intellect en stabiliteit (eigenlijk: ahbozis, z = zien; nu – 2018 – verbeterd door VD). De navylook [GB: kledingstijl vroegere uniformen scheepslui] is tijdenlang populair geweest. De missie is rooms-katholiek en de term 'zending' werd vooral gebruikt in protestantse kringen. Dit speelde vooral in voor- en naoorlogse jaren. Men zegt niet vaak muzelman en mohammedaan, wel moslim en islamiet (en nog minder vaak mahomedaan). Wie is er nu bisschop van Den Bosch? 2018: Gerard de Korte.

2. De Nederlandse beatmuziek, de nederbeat, werd beïnvloed door de Beatles en de merseybeat [rivier de Mersey bij Liverpool]. Later kwam de soulmuziek en de flowerpower. Voortdurend kleine hapjes eten, is nibbelen. Kan dat ook met wokkels? Ja. Een mormoon(se) is lid van De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen. Een chip(shot) is een klein boogballetje naar de green [bij golf]. Een chippendale is een gespierde, met name seksueel aantrekkelijke jongeman. Hoe hoog was de ingebrachte bruidsschat? In de jaren vijftig (50) van de twintigste eeuw waren er nozems. De dijkers vond je in Amsterdam bij de Nieuwendijk, de pleiners op het Leidseplein. Het waren een soort Elvis Presleylookalikes, zij verhoogden de Brylcreemomzet (merknaam, niet in wdb.) aanzienlijk. Het niveau van de jeugdbendes in de West Side Story, Jets en Sharks, werd hier nooit geëvenaard. De musical met 'Maria' en 'Tonight' (muziek van Leonard Bernstein) werd ook verfilmd.

3. DHEA is dehydro-epiandrosteron, een hormoon. Niet iedere liedjeszanger is een leadzanger [belangrijkste zanger popgroep]. Leishmaniasis (aleppobuil of oriëntzweer, kala-azar) is een tropische huidziekte, overgebracht door muggen. Dhurrie is Indiase kelim [tapijt(stof)]. Het sterrenbeeld Grote Paard heet ook Pegasus. Trouwens: het Kleine Paard is het Veulen. Pegasus is ook het gevleugeld paard der dichters, het paard dat door zijn hoefslag de bron Hippocrene op de Helicon deed ontstaan. Vandaar: op zijn Pegasus stijgen = gaan dichten. Het platformpje had weinig reliëf. Eerst zien, dan geloven: blinde maupie [uitroep]. Dat is typisch een heiligeoorlogverhaal. De geilbak viel in de gijlkuip en verdronk. Chijl (lymfe) vloeit in de chylusvaten af. Zijn zij children of a lesser god [binnen een bepaalde cultuur niet als volwaardig beschouwd]? Chymus of chijm is de spijsbrij in de maag. Kwantiseren is uitdrukken in quanten (kwantums, kwanta). Een gebrouwt duidt één brouwsel aan.

4. U wist dat stresscardiomyopathie het gebrokenhartsyndroom is? De schrijfwijze 'gas- en lichtrekening' (GB) staat heden ten dage ter discussie. Dat staat in de gamellehut [n/s]. De gamay is een soort van wijnstok uit de Côte d'Or (met blauwe druiven). Een garçonnière is een vrijgezellenwoning [voor een garçon(ne) dus]. Een gardiaan is overste van een franciscanenklooster. De Rode Gardisten waren aanhangers van Mao in de beginjaren van de Culturele Revolutie in China. Gardes d'honneur zijn erewachten. Een gaine [gèh:-nuh – g van goal] is een elastisch buikkorset. Galactorroe is melkvloed; galactische stelsels zijn melkwegstelsels. Garde-manger: kok van koude schotels.

5. Het hottentottententenkampbewakershokjesuitzicht is al een lang woord, maar het kan nog langer: hottentottententententoonstellingsterreinomheiningshek. Lapzwanserige [als van een nietsnut] laatdunkendheid en het vermaledijde mierenneuken gaan vaak samen. Geef die pijpetuitjes(!) eens aan. Een paar willekeurige dicteewoorden: xylofoon [slaginstrument met staafjes], geciseleerd [met figuren via steekbeitel] koperwerk, een ciceroniaans [Cicero] bestaan, een tauto- [zoiets als met kok en koken – zelfde lettergreep] of heterosyllabisch [andere lettergreep] spelletje, een cryptocommunistische [komt er niet voor uit] lesbo [lesbienne], het minimale frustulum [r.-k.: beetje voedsel dat op vastendagen is toegestaan], totem(paal) [vereerd symbool], logica [rekenen met waar en onwaar], rudimentair [eerste beginsel], Jan met de pet [kleine man, arbeider], malloten [mallerds], hotemetoten [hoge ome], geïndisponeerd [ontstemd], een xantippische [als een helleveeg] liefhebber, een xenofobische [vreemdelingen hatend] conformist of dito querulant en een abbreviatie (afkorting). Vraagt de ene dicteeër aan de andere: "Zo collega, al gekommaneukt vandaag?" Daar is stront (essetee) aan de knikker. Wie gekke bekken trekt, is een gekkebekkentrekker. Veel goeds in de taal is voorgoed verloren gegaan.

6. De BSE is de gekkekoeienziekte, de boviene spongiforme encefalopathie. Hij is een beetje gaga [kinds, halfwijs]. Het was gênant [schaamte verwekkend] choquerend (shockerend), shocking. De inspectie voert een onderzoek uit naar alle paazen [psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis] en gaazen [geriatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis]. Ze had de fraîcheur [frisheid – vgl. crème fraîche] van wilde limoenen. Ben je francofoon, dan ben je Franssprekend. Een frankolijn is een soort van patrijs. Het franquisme hangen aanhangers van de dictator Franco aan. Een française is een dans en een fransje is een kaas. Een frankipaal is een betonpaal. De armen [uitspraak: arme] van geest hebben weinig verstand. Zijn Keulen en Aken gebouwd toen Pasen en Pinksteren op één dag vielen? De depannage, de takel- en sleephulp, was er snel bij. Een freetrader is een voorstander van free trade [vrije handel]. Het freedekeetje (ook: i) leek wel freefighten [vechten met minimale regels]. Hij heeft lange tijd gefreelancet. De freelancejournalist (freelance journalist) viel nogal vaak in als freelance eindredacteur (freelance-eindredacteur).

7. Zij was het frêleste [broos, teer] meisje van deze klas. Ik ftp'de [FTP = file transfer protocol], jij had al ge-ftp'd. Dit was een fulldress drama (fulldressdrama). Heldere toelichting: fylogenese is cladisme (en omgekeerd – biogenese van een soort, ontwikkeling van organismen als soort). Een filet mignon is een biefstuk van de haas, een filet pur een biefstuk van de runderhaas. Een filius nullius is een bastaard of een selfmade man. En een selfmade woman dan? Filles de chambre zijn kamermeisjes, filles de joie prostituees, filles d'honneur staatjuffers (in de staat of stoet van een adellijke vrouw) en een fille du régiment is een legerhoer. Wat je zegt, ben je zelf (geldt niet voor een filosofaster). Italia irredenta [wie Italiaans spreekt: verenig u!]. Een galantuomo is een Italiaanse gentleman. De galapagosschildpadden leven op de Galapagoseilanden (GB; VD). Galjak is breitschwanz [behaarde huid van te vroeg ter wereld gekomen lammeren] uit Oezbekistan. Galimettahout is bloedrood en komt van een Caraïbische [zo uitspreken, anders: Caribische] boom. De galiameloen heeft lichtgeel vruchtvlees. Was dat een galluppoll [methode voor het peilen van de publieke opinie]?

8. Dat is meer een winkel voor Jan Patat [de gewone man]. De ooien en zeugen oonden [jongen werpen – geoond]. De belegger is on short [contramineren, op koersdaling speculeren] gegaan. De
quatre-mainsspelers speelden samen een quatre-mainstje. De ene appelstroop is nog rinser (rijnser – zuur) dan de andere, vindt ook Rein. De dobbelaars oneusden, hebben geoneusd [oneerlijk spelen]. Dit verhaal is geontmythologiseerd, gedemythologiseerd. De ram heeft de ooi gepielepoot [gedekt]. Hij heeft weer eens gepietheind [roven, stelen, gappen]. Gepikeerd [ontstemd] heeft de biljarter gepiqueerd [een piqué gemaakt]. Je moet niet zo tergiverseren (dralen). Ze hebben getheed (getead). Toe-eigenen, toegeëigend, to have a finger in the pie [een vinger in de pap hebben], to be or not to be [zijn of niet zijn], to keep (keeping) up with the Joneses [willen hebben wat de buren ook hebben], to make the world safe for democracy, tourner casaque (zijn jasje omkeren, zijn huik naar de wind hangen), traducere leniter aevum (rustig door het leven gaan), trekkebenen en -bekken, hij typecastte [auteurs selecteren voor een rol], dit is een geüpcycled [recyclen naar hogere kwaliteit] product, hij fustte de wijn [in vaten doen], hij veilde koffie en hij vijlde zijn nagels.

9. Op weg naar het defilé kwamen we in de file [ie] terecht. In de datafile [aaj] stond hoe je een filetje [ie ee] moet maken. Het genus irritabile vatum is het prikkelbare dichtersgeslacht. Geparden [ee] zijn cheeta's (jachtluipaarden). De gerbil (steppemarmot, renmuis, woestijnrat) ging gebukt onder de stress van de ghibil, die hete woestijnwind in Noord-Afrika. Een steppelynx is een caracal [woestijnlynx], een quagga een steppezebra, een steppewolf een coyote en een steppeolifant een in de savannen [ook: s] levende Afrikaanse olifant. Een manoel is een steppekat en een Nubische wilde ezel een steppe-ezel. Een savannebuffel behoort niet tot de steppeflora en -fauna. Gethsemane is de Hof van Olijven (olijfhof, olijvenhof). De Olijfberg is de plaats van de hemelvaart van Jezus. Zij heeft
geisha-allures. Genuïen is echt, genuïniteit [beide: uu-wie] echtheid. Gelijkklinkende zaken kunnen gelijk klinken, maar worden anders geschreven. Onze vakantie? De Gelukzalige Eilanden!

10. Er wordt nu een gelaatsscan gemaakt. Genderdysforie is transseksualiteit. Die man heeft een giraffennek. Garçon zoekt garçonne voor zijn garçonnière. Ganja (uit het Hindi) is marihuana. We eten eendenragout. Die gascogner (een erkend pocher) zei, dat hij een gasco [term bij het omberen en quadrilleren: de twee zwarte azen in één hand] had. Het Gaudeamus is een studentenlied. Een gaur
[gau-wuhr] is een groot rund. Het komfoortje [kookplaat] was voorzien van alle comforts [gemak]. Het craquelé oppervlak (craqueléoppervlak) zat vol craquelures [barstjes]. Deze steen is gebriljanteerd [als diamant slijpen] door die man met brillantine in het haar. Het Geitje staat in de Voerman(!). Een moscovie is een zeeden [plant: grove mast]. Clavulaanzuur is een stof die met amoxicilline (een soort penicilline) gebruikt wordt. Slotwoorden: enclave, exclave, enclavist, conclavist, balaclava, claviger, doctor Clavan en claves (meestal mv. – slaginstrument). Hij hield de biljartballen geserreerd [compact, bijeen]. Als je sophisticated (wereldwijs) bent, heb je sophistication [verfijnd intellect]. Een 'sophisticated lady' kan worden aangeduid als gesofisticeerd (gesofistikeerd), maar sofisticeren is ook iets met suiker en bier of wijn.