2611 Dictee zondag 27-02-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (497)

Dictee – dictees [2611]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 360, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (497)

1. Gezocht op '*patie*': usurpatie [overweldiging, onwettig bezit],
tbc-patiënt [ook: tb, vergelijk open tbc], rectumextirpatie [operatieve verwijdering van de endeldarm – als het anusgedeelte behouden blijft: rectumresectie], MS-patiënt [multiple sclerose], klassenpatiënt [ziekenhuis], patiënt-patiencespelergedaanteverwisseling,
lesbo-emancipatie, disculpatie [verontschuldiging, buitenvervolgingstelling], dieetpatiënt, asbestose- en aidspatiënten. Gezocht op '*pathie*': telepathie [gedachtelezen?], stresscardiomyopathie (gebrokenhartsyndroom), diabetische retinopathie [degeneratie kleine bloedvaatjes netvlies], encefalopathie [voortschrijdende hersenziekte], embryopathie [afwijking bij embryo], cardiopathie [hartaandoening] en antipathie [sterke afkeer]. Gezocht op woordvormen naar '*safe*': better safe than sorry [beter het zekere voor het onzekere neme], bodysafe [tasje voor geld, etc. onder de kleren], op safe spelen [geen risico's nemen], safe conduct (vrijgeleide, laissez-passer), safe(deposit), safe haven (toevluchtsoord), safehouse (onderduikwoning), de safehuur voor een safeloket, saferoom (paniekkamer), safe sex (antoniem: kamikazeseks), safety first (veiligheid voor alles). Ook nog gezocht binnen artikelen: geen nieuwe gezichtspunten.

2. Gezocht op '*prax*': thanatopraxie (vertragen ontbindingsproces lijk), praxis (praktijk), praxinoscoop (fenakistiscoop – optisch apparaat met draaischijf – met veelkantige spiegels), praxeologie (studie naar menselijk handelen), parapraxie (parapraxis: verkeerde handeling, vergissing, verspreking, enzovoorts), orthopraxie (het zich gedragen naar heersende opvattingen), in praxi(s) (in de praktijk), echopraxie (ziekelijke drang tot nabootsing van de bewegingen van een ander), dyspraxie (defect in het vermogen tot het uitvoeren van gerichte handelingen, met name als een van de symptomen van het
KIDD-syndroom [Kopfgelenk Induzierte Dyspraxie und Dysgnosie] – ook: KISS [Kopfgelenk Induzierte Symmetrie Störungen ]), chiropraxie (behandelwijze waarbij door de correctie van wervelscheefstanden geïrriteerde zenuwen worden verlicht).

3. Gezocht op '*prak*': yogapraktijk, prakijzer (vork), praktikante, (im)prakticabel, Prakrit (benaming van een groep Middelindische dialecten die nauw met het Sanskriet samenhangen), prakkiseren [ook: prakkeseren – maar (alleen) afprakkeseren], onpraktisch en advocatenpraktijk. Een bloemlezing van zoeken met 'pra*': verbandspray [vgl. verzetsspray], ut supra (als boven), unusrechtspraak [1 rechter], tempranillo (wijnstok uit Spanje die vroegrijpe blauwe druiven oplevert), status praesens (toestand van de patiënt op het tijdstip van het onderzoek), shariarechtspraak, recta prava facere (recht praten wat krom is), pro praesenti (voor heden), pro-formapraatje [pro forma], praseodymium (chemisch element – Pr, 59), praisemuziek (om de Heer te loven), op een prairie-uil jagende prairie-indianen, pr-afdeling, praeputium (voorhuid), de practical-joker in het lokale practicumlokaal, paastoespraak, kopra-industrie, handicaprace, fysiotherapiepraktijk, bühnensprache, praten als Brugman, best practice en achterafmooi/goedprater.

4. Gezocht op '*parlement*' op woordvormen: Europarlement, Europarlementslid, Europees Parlement. Binnen artikelen: Big Ben (klok in de toren van het parlementsgebouw in Londen), Doema (parlement van Rusland), een EP'er (Europarlementariër), Folketing (Deens parlement, oorspronkelijk: volksgericht), Knesset (Israëlische parlement), Lagerhuis (Tweede Kamer van het Engelse parlement, House of Commons) en Hogerhuis (afdeling van het Engelse parlement waarin de hoge adel als zodanig zitting heeft, House of Lords).

5. Het bestuur werd gevormd door een plejade [7 personen]. Terwijl Jan de overval pleegde, plachten Kees en Piet op de uitkijk te staan, terwijl Karel en Arie bij de vluchtauto wachtten om bijtijds pleite te kunnen gaan. Op een playboy vallen vrouwen, aan een pleeboy zitten wc-rollen. Met een plebisciet wordt ook het plebs gepolst. Een
plein-pouvoir is een bijna grenzeloze volmacht. De plein-airschilderkunst (samenstelling met plein-air) staat tegenover de atelierschilderkunst. De PLO is de Palestinian Liberation Organization (de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie). Ik zal je de deur uit keilen, ga jij maar liever steentjes keilen. Een plisseetje [plooisel] wordt verwerkt in een plissérok. Bij de grand plié en demi-plié(!) waren de dansers verrassend genoeg gehuld in superplies [koorhemden]. Bij een halfbloed kan toch moeilijk van plethora [volbloedigheid] sprake zijn, wel van poikilothermie [koudbloedigheid]. Het plombière-ijs [portie ijs van twee of meer soorten – waarbij vruchtenijs met gekonfijte vruchten] smaakte goed. Met aplomb [zelfvertrouwen] werd de plomb [stuk lood] in de hoop plompenbladeren tevoorschijn getoverd. Bij plus- en minpool, eb- en vloedstroom en land- en tuinbouw kan geen twijfel rijzen over de schrijfwijze ervan. Plusfours zijn drollenvangers.

6. Bestrijdt de longarts pneumokokken (pneumococci – zekere bacterie)? Plastic hoort in een pmd-zak [in BE plastic flessen – plasticflessen, metaalverpakkingen, drankkartons]. Is non plus ultra het hoogst haalbare, de non-plus-ultra is de kleinste ooit gesneden lettersoort. Een plongee [bovenvlak borstwering] vind je bij een loopgraaf. Het pluchen beest [pluchebeest] lag op het pluchetapijt [pluchen tapijt]. Zo, dat is heel wat pluissel. Mensen met een
pluk-de-dagpatroon houden niet van plukharen (pennentwisten). Gepluimstrijk [vleien, kruipen], is dat een soort van kontlikken [slijmen, ja, rimmen, nee, is letterlijk!]? De pluralis majestatis [majesteitsmeervoud – vgl. verpleegstersmeervoud] is zeker geen singulare tantum [znw. alleen in enkelvoud – ijs en vee]. Het was daar niet pluis: zelfs het pluimeloze pluizenbeest werd inzake de pluk-ze-wet in beslag genomen. De een schrijft poesiealbum, de ander poëziealbum, maar wat schrijf je erin? De poète maudit [verdoemde dichter, asociaal] kwam beslist niet aan met poésie pure [zuivere, absolute dichtkunst] op de poetryslam [dichtwedstrijd op publiekspodium]. De poëtaster (geen echte poëet) dacht poepchique poëmata [mv. van poëma, poëem – ook poëma's en poëmen – vgl. chiquig] te maken over poema's. Een poesaka is een Maleisisch erfstuk.

7. Ik herhaal het tot vervelens toe: poelet (soepvlees) is geen poulet (kip). Ook onder Poetin is de poed nog een Russisch gewicht. Die poehamaker doet ook nog aan pochhanzerij. Je kunt met podagreuze [met voetjicht] voeten vanzelfsprekend naar de podokinesioloog gaan. Je herkent iemand met lef aan zijn pochet. Poe-ee, zijn me dat kanjers! Dat wist u vast al: podsolgrond is grond met inspoeling van schierzand. Schierzand is bleekzand. Tja, en bleekzand is onvruchtbaar, grauw zand dat zich bevindt tussen heidehumus en oerbank (ten onrechte ook loodzand genoemd). In Poldernederlands is een polichinel een hansworst. De polaroidfilm werd ontwikkeld. Na het pokkenweer aten we een poire belle Hélène [zekere peer] en legde hij uit wat de poise is: iets met viscositeit, een niet-SI-eenheid. Mijn poisebegrip is dus exponentieel toegenomen!

8. Hier volgen enkele dicteewoorden: point-to-pointrace (op de renbaan – point to point), point d'honneur (raakt het eergevoel), point sur tête [punt boven noot], point-lacé (borduursel met kleine ingeweven figuurtjes), poisonpill (bescherming tegen vijandige overname bedrijf ook gifpil – geen fipronil), pointillisme (schilderkunst met puntjes en streepjes van ongemengde kleuren), poinsettia (kerstster) en poimeniek (zielzorg). Pogo en polka-mazurka zijn dansen. Ik heb liever eten van een cordon bleu [uitstekende kok] dan van een cordon rouge [mindere kok dan 'bleu']. Pollinose (pollinosis) is hooikoorts. Deze siersteen is gepolitoerd [glad en glanzig maken]. Gepollueerde lucht bevat polluties [vervuiling van lucht en water]. Een pomander is een amberappel.

9. Een beetje arts kan meevoelend polsvoelen. De volgende woorden kom je in een dictee nooit tegen, behoudens een bètadictee: polyethyleen (= pet = polyethyleentereftalaat – vgl. petfles), polyamidefolie [nylon], polyacrylonitrilvezel [grondstof vezels], polonceauspant [ijzeren kapspant] en een politiek-ideologisch geschil. Een mix van polygynie [veelwijverij] en polyandrie [veelmannerij] moet wel een soort van commune opleveren. De afkorting pvc staat voor polyvinylchloride. De pomerans zit op het stooteinde van een biljartkeu. Een pompadoeren rok maak je van pompadoer: bont bedrukte of bont geweven stof voor decoratie en bekleding. Pomerol is een gecorseerde bordeauxwijn uit de gelijknamige plaats. Pommard is een bourgognewijn, maar pommade is haarcrème.

10. Je kunt iemand van Pontius naar Pilatus [van de een naar de ander] sturen (dat is niet: pilatessen! [èh]): een tamelijk zinledige bezigheid. Hij kwam met vijf pond aardappelen over de (pont)brug. Wat zijn de overeenkomsten en wat de verschillen tussen ponsen en fronsen? Een pompom is een kanon, pompompom geeft aan dat je wilt zingen zonder woorden en een pompon is een versiering. Pontificaal (nadrukkelijk) trok hij zijn ponjaard (dolk). Het (de) pongé is een lichte soort van taf, voor lampenkappen gebruikt. Zijn Pompejisch en Pompejaans volledig synoniem? Is er dus sprake van synonymie? Ja. Polytheïsme is veelgodendom en met polyurie heb je een sterk vermeerderde urineafscheiding. Zoek op '*cm*': acme (hoogtepunt ziekte), ad-hocmaatregel [ad hoc], blanc-manger [nagerecht], Cm (element curium, 96), cm (internet: Kameroen), C-majeur, c-mineur, CMC (carboxymethylcellulose), cmv (culturele en maatschappelijke vorming, een hbo-opleiding), CMV (cytomegalovirus), discman [draagbare cd-speler met koptelefoon], ecmnesie (een geheugenstoornis), franc-maçon(nerie) [vrijmetselarij – franc-maçon], OCMW [BE: Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn], pacman [computerspel: happend figuurtje door doolhof], plasticmonteur (en in de etalage stond een plastic monteur), stucmarmer(en = bnw.), tb(c)-medicijn (tuberculose), trafficmanager [verkeersleider], trucman [specialist voor trucages in de filmkunst] en VOC-mentaliteit [Vereenigde Oost-Indische Compagnie].