2595 Dictee maandag 14-02-2022 (1) dictee – Dictee van de dag (484)

Dictee – dictees [2595]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 373, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (484)

1. Onze gids (be)geleidde ons als een poolster [gids, toeverlaat] in de poolstreek. Het kleine poppedeintje droeg echte poppenkleertjes. Ken je de popeyespierentruc [s]? De clou (pointe) is spinazie! Popeline jurken zijn van poplin gemaakt: een licht weefsel waarvan de ketting uit zijde en de inslag uit floretzijde of katoen bestaat. We moeten pootaan spelen om zo meteen nog te kunnen pootjebaden. Van de woorden die aan het Franse 'dragen' gelieerd zijn, noemen we: porte-manteau (kapstok), porte-manteauwoord (voorbeeld: 'brunch' uit 'breakfast' en 'lunch'), porte-malheur (ongeluksbode, brenger van onheilstijding), porte-crayon (potloodhouder), porte-lettres (omslag voor brieven en stukken), porte-brisée (vleugeldeur) en porte-bonheur (gladde armband zonder sluiting). Wat is de portee van deze fax? De portakabin –
kant-en-klaar geleverd tijdelijk gebouwtje – was geheel gevuld met heroïnespuiten.

2. Na de wake-upcall snoozede ze nog enige tijd (en haar wekker ook). Daarna moest ze in het verpleeghuis de snoezelkamer in orde brengen, zodat de oudjes (wat een snoesjes!) konden snoezelen. Zelf was zij daarbij de snoezepoes. De schoorstenen op Porto Rico moeten roken. De Porto Ricanen zelf roken portorico. De meeste voormalige postcheque-en-girodienstklanten hebben nu een Postbankrekening en -rekeningnummer. De postscriptummededeling (het PS'je) behelsde attentmaking op een postuniversitaire imkeropleiding. Een postnatale depressie is een post-partumdepressie (die treedt dus post partum op). Een post-mortemonderzoek (postmortaal onderzoek) vindt na de dood (post mortem dus) plaats. Mijn angst is dat mijn postillon d'amour zelf een oogje op haar heeft. Vroeger was Tante Pos een soort postiljon die voor het post-en-telegraafkantoor werkte.

3. Port-salut is chique trappistenkaas, die vaak in chic gezelschap gegeten wordt. In het postconciliaire tijdperk werd het eten van posteleinsoep steeds populairder. Het Postbus 51-spotje maakte geen reclame voor postbus-bv's, noch attendeerde het op de
post-11 septemberbeurscrisis. Potas is as uit de pot, maar ook kaliumcarbonaat. De gedachte had postgevat, dat de politie daar maar moest gaan postvatten. Bij posttraumatisch denk je al gauw aan die stressstoornis (GB – PTSS). Een potemkindorp is een (verlaten) façadegemeenschap. Het powerpointen is een powerpointpresentatie (ook: P…P…) geven. Het powerfeminisme toont de kracht van de vrouw. Een PPS is een postpostscriptum (en u weet nog wel: XXL is extra extra large), maar de pps is de publiek-private samenwerking. In de pool werd gegokt hoe de poule zou eindigen. Drink maar een poesje (een pousse-café). Je mag niet prat gaan op je talenten!

4. Het poujadisme is een kleinburgerlijke protestbeweging met extreemfascistisch karakter. Waarom heet poudre de riz (poudre d'iris) niet gewoon op zijn moerstaals talkpoeder? Potverdriedubbeltjes, potjandriedubbeltjes, potje-met-blommen, nu gebruik ik toch bijna weer zo'n bijna-vloek! 'Potlife' [‘levensduur’ na aanbreken] vind ik een belachelijke term. Hij kon heel wat potten breken bij zijn leraar Nederlands (een neerlandicus): een potpourri (het ene gezelschap speelde maar één potpourrietje, het andere speelde meerdere potpourri's), een potsenmaker, een pottenkijker, een pot de chambre (nachtspiegel, po: nee, niet die Po!), pot-de-vin (fooi, steekpenning) en een pot-au-feu (stoofpot van vlees met bouillon en groente). Poulet is kip, poelet is soepvlees (ezelsbrug: oe oe!). Waarom zijn 'preëminent' en 'preëmptief' bijzondere woorden [vgl. pre-emeritaat]? Gebruikt hij prednison? Dat pratatieve [praatlustig] nest van hiernaast gaat me liederlijk de keel uithangen.

5. Die praktikant ontpopte zich met zijn practical jokes als een ware practical-joker. Het pret maken leidde tot één grote pretmakerij. Deze schoenen zullen nog wel prêteren (ruimer worden, uitlopen). Een ghostwriter als R.D. te H. is een prête-nomfiguur. Zijn anabole steroïden prestatiebevorderend, dienen ze de prestatiebevordering [dat is dan een anabolesteroïdenprestatie]? Een presse-papier belemmert papieren om weg te waaien. Zijn presentie was zijn acte de présence: hij had préséance [voorrang] aan de meeting gegeven. Na een prelude (voorspel, preludium, dat werd gepreludeerd) volgden interludium (tussenspel) en postludium (naspel, dat werd gepostludeerd).

6. Het préjugé [vooroordeel] luidde dat premie A-woningen alleen via vriendjespolitiek werden toegewezen. De prinses-van-de-nacht is een zuilcactus die 's nachts bloeit. Onze prinses Máxima gedroeg zich prinsesselijk; ze leeft nog en verdient dus geen tussen-n. Deze priester-dichter is de primus inter pares [eerste onder zijns gelijken]. De bourgogne uit de Bourgogne had duidelijk een premier cru [hoge kwaliteitsaanduiding]. Heeft de prinsenstad (Delft) ooit een
prins-bisschop gehad? De envoi is de princestrofe bij het rederijkersrefrein. Ik ga mijn geheimen niet prijsgeven. Het
prince-de-galles is een wollen weefsel. Een priesnitzverband is een nat verband bedekt met een waterdichte stof en bevestigd met een zwachtel. Een spillebeen [met lange, dunne benen] is een prikkebeen; en zo wordt ook een ooievaar wel genoemd. De
prijs-kwaliteit(s)verhouding was ruim voldoende. De prima ballerina [eerste danseres van het ballet] en de prima donna [eerste zangeres aan een opera, vrouwelijke hoofdpersoon, favoriete] waren erg close. De primerate [laagste rentevoet] verlagen moet je vooral niet doen in primetime (als de meeste mensen radio luisteren of tv kijken [tv-kijken, teevee kijken, teeveekijken]).

7. Is het nu Boulez' [èhs] muziek of Boulezs [ee] muziek (let op: we bedoelen dit niet in het Engels!)? Het woord 'cyste' spreek je vanzelfsprekend met een 'k' uit. Van Dale bevestigt dat. Het woord komt van het Griekse woord voor blaas. Een cystoscoop is een blaasspiegel en cysteus is gepaard gaande met cystevorming [n/s] . Het cysteaaltje is trouwens een draadworm. Onlangs (pas geleden, kortgeleden – zeker niet: lang geleden) was hij hier nog. In mattentaart is mat verwerkt, een klonter van toevallig geronnen melk [vgl. mattemakolmaker = jenner, handlanger van een marktkoopman]. De tarantula (tarantel) is een Zuid-Europees geslacht uit de familie van de wolfsspinnen, waarvan de beet een ontsteking veroorzaakt (let op: de tarantella is een dans!) Is het PMS het premenstrueel syndroom, het PMWS [postweaning multisystemic wasting syndrome] is de wegkwijnziekte, een bepaalde varkensziekte. Wat is correct: 'de gids heeft voorgegaan' of 'de gids is voorgegaan'? Is. Een prise directe is een rechtstreekse aandrijving. Is elke 'Sherlock Holmes' een private eye [zeker detectiveverhaal]?

8. Dat is toch je reinste prinzipienreiterei (een soort van stokpaardjesberijderij – vgl. gortbereiderij), dat we voor 'prinsmetaal' per se 'prinsrobertsmetaal' moeten schrijven? Prises d'eau zijn plaatsen waar een waterleiding water opneemt. Het prisoner's dilemma is heel bekend in de speltheorie. De Prittstift is nog niet tot de woordenboeken doorgedrongen [merknaam dus]. Op een procureurskantoor werken mensen met procureurstelling. Een proctologe is een anusspecialiste. De (Nederlandse) soap had een hoog Privégehalte [tijdschrift]. Zijn levenswandel was promiscue [altijd e!], droop van de promiscuïteit. De proppiedik kon nauwelijks de deur door. Hij keelde [een varken] het liefst propria manu [eigenhandig, ook: manu propria] . Een prompte betaler betaalt pront [= prompt]. Prognaten [mensen bij wie de kin en de jukbeenderen sterk vooruitsteken en de ogen ver van elkaar staan] vertonen prognathie; dit in tegenstelling tot orthognaten [mensen bij wie de tandkassen niet opvallend naar voren staan]. Zijn prolixe [verbogen – breedsprakig, wijdlopig] verhandeling over de prolifebeweging [tegen abortus en euthanasie] ging ons behoorlijk vervelen. Prognostiek is een kwestie van prognosticeren [voorspellen, ramen, schatten, = pronostikeren]. In het gezelschap van professor doctor Maat at men profiteroles [hartig of zoet(ig) gevulde soes].

9. Een profylaxe is een voorbehoedmiddel (nee, niet dat!) tegen bijvoorbeeld tuberculose (overgebracht door tuberkelbacteriën). De pro-formabijdrage [die was dus pro forma] was een pro-memoriepost [die was pro memorie, p.m. – vgl. p.m.-post]. De profi heeft een mooie uitzending geproducet. Als je progeria [snelle veroudering] hebt, lijd je aan het hutchinson-gilfordsyndroom. Zijn prodigieuze [verwonderlijk, bovenmatig] geïrriteerdheid stak ons nogal. Die prodentglimlach verging hem wel op het procrustesbed [in een bijzonder pijnlijke positie]! De pro-Deoadvocaat verdedigde de pro-Deaan pro Deo (P.D.). Het proëmium was niet alleen voorwerk, maar ook vuurwerk. Dat speelde zich letterlijk op het proscenium af. Het proterozoïcum is het hoofdtijdperk dat ligt tussen het archaïcum en het paleozoïcum. Zijn protegeetjes deden het goed. Eén soort van de protea's is speciaal voor Nelson Mandela gekweekt. Correctie: moet zijn de strelitzia. Pro nunc (voorshands) ging de rechter daarvan uit. In Italië vindt je kameraad de lekkerste prosciutto's.

10. In de propedeuse leer je dat de prosopopoeia een persoonsverbeelding is en dat je de loucheste prostitueetjes beter kunt mijden. Na een proeverij word je geacht in het voordeel van een bepaald product, zoals provenceolie, te prouveren [gunstig getuigen]. Het Protogrieks (maar: Proto-Iraans, klinkerbotsing) is een
voor-Griekse taal. Een provençaal was ooit een minnezanger. Die prulpoëet deed omslachtig uit de doeken hoe je prozac als antidepressivum gebruikt. Hij had aan twee PS'en [postscriptum, naschrift, ook wel NS] niet genoeg [PS, PPS, PPPS = postpostpostscriptum, etc.]. Hij gebruikte de psilocybine [vgl. psilocybe] van zijn zus. De soliedste belegging was die in de psittacosisbestrijding [papegaaienziekte].