Dictee - dictees [1519]
Het dictee van Kampen 2019
Vuurloos kokkerellen (auteur: Hans
Renkema)
1. Anders dan bij de kip-of-eikwestie
ligt het voor de hand dat culinaire activiteiten zich pas ontplooiden nadat hominiden [mensachtigen, wel: Hominidae], volgens veel archeologen vanaf homo
erectus [rechtop
gaande mens], volgens anderen pas vanaf homo
sapiens [moderne
mens, denkende mens],
pyrotechniek [vuurwerkerij,
kunst van vuurwerk maken]
zich eigen hadden gemaakt [beter: zich pyrotechniek eigen hadden gemaakt of: hadden eigen gemaakt], wellicht gepaard gaande met de observatie dat
geroosterd vlees van dieren omgekomen in natuurbranden appetijtelijker en
digestief efficiënter is.
2. Het gebruik van vuur voor chauffage
en afschrikken van predatoren [roofdier]
is zeker van meet af aan evident contrair tot aan meer gesofisticeerde toepassing in de
voedselbereiding waarin men – ongetwijfeld met veel trial-and-error [vallen en opstaan] – ontdekte dat gekookte knollen en
gewassen veel beter te behappen zijn en dat zelfs giftige planten door koken
gedetoxt [het
lichaam ontgiften] worden.
3. Dit vroege kokkerellen is van
significant evolutionaire betekenis voor de verdere ontwikkeling van de
hominiden doordat het rauwe, vezelrijke dieet, waarop ad infinitum [eindeloos] gekauwd moest worden, gesubstitueerd
werd door calorierijke nutriënten [voedingsstof]
met genoeg energie voor de intensief metabolische [tot de stofwisseling
behorend of daarbij ontstaan]
hersenactiviteit, met aan de ene kant een crescendo van [schrijf een Duitse komma,
staat op zich wel in VD, bij lemma 'komma'; bleek uit latere context – het kwam
nog een keer voor – gewoon een 'slash' te zijn:] hersenvolume/massa [Taalunie: of /-massa, vraag verstuurd - inderdaad met streepje, de hele constructie wordt ongelukkig genoemd] maar aan de andere kant een
diminuendo [afnemend
in sterkte] van kakement [kaken, mond, bakkes,
gezicht] en dentuur [gebit, toestand ervan] als gevolg.
4. Ongetwijfeld dus met roots in de
prehistorie met primitief koken en grillen tot aan de cajunkeuken [uitspraak: kee-dzjuhn] [Cajun = afstammeling van Franse kolonisten in de zuidelijke
staten van Amerika, m.n. in Louisiana]
van vandaag heeft het koken een hoge vlucht genomen en hebben nieuwsgierigheid
en de altijd aanwezige lust tot experimenteren geleid tot een schier oneindige
diversifiëring [diversificeren
zou ook kunnen, andere uitspraak]
in gerechten en dito recepten waarbij, bij alle variabelen, er een markante
constante prominent aanwezig is: het kookvuur.
5. Van oeroude houtskoolvuurtjes tot
aan draagbare souvlakigrills [souvlaki = Grieks gerecht, houten pin, geroosterd (lams)vlees] van de Myceners [inwoners Mycene], van steenoventjes en
petroleumstellen tot aan de modernste met piëzo-elektrische [sommige kristallen
krijgen op bepaalde plaatsen elektrische ladingen door druk- of trekkrachten] ontsteking uitgeruste gasfornuizen,
bleef het vuur het cruciale element dat zich zelfs nog laat ontwaren in de
vitrokeramische [uitleg lastig, veel overeenkomsten met inductie – ceramische
mag ook: zelfde uitspraak]
kookplaat waar onder [los! – betekenis]
het geharde glas de infraroodelementen [geven straling met zekere golflengte] [schrijf met Duitse komma:] en/of halogeenstralers [kortere golflengte] vurig rood kleuren [los, * kleuren geeft
niks met een kleur aaneen, idem * verven, daar wel: blauwverven, maar dat heeft
een heel specifieke betekenis].
6. Hoewel het octrooi dateert van [schrijf beide met cijfers:] 1907
verscheen pas in 1977 het eerste kooktoestel op de markt dat vuurloos werkt [schrijf met afko:
namelijk:] nl. een
kookplaat van gehard krasbestendig glas met daaronder solenoïden [schroefvormig om
cilinder gewonden spoel, vgl. transformator] die door het glas heen snel wisselende magnetische
velden opwekken die rechtstreeks de ijzeratomen in de panbodem exciteren [prikkelen] zodat deze warm tot zeer heet wordt
al naargelang [altijd
aaneen] de teslasterkte [eenheid van magnetische
inductie, T], te
relateren aan het de aangewende
ampèrage [stroomsterkte in
ampères, A].
7. Koken [schrijf als afko: door
middel van:] d.m.v. inductie
biedt extensief en safe gebruiksgemak, via een smetteloos blijvende pannenset
vanwege absente lekkende gasvlammen die gelekte koolhydraten karamelliseren [suiker smelten], de rapiditeit [snelheid] in verhitting, de minutieuze
thermische controle, koel blijvende [preciezen: niet in wdb., dus los, rekkelijken: naar analogie
van groenblijvend mogelijk ook aaneen]
pannengrepen, schonere afzuiginstallatie door minder convectie en vooral het
verlost zijn van iteratief moeizaam gekrab met schuursponsen [GB, VD ook: sponzen,
zelfde uitspraak] en
andere utensiliën [gereedschap, werktuigen]
om pannendragers, branderdoppen en -kelken [hier is 'brander' weggelaten] te cleanen waar nu wat
keramischekookplaatreiniger [aaneen, driedelige samenstelling: niet de reiniger is keramisch
maar de kookplaat
((a + b) + c) - ((keramische + kookplaat) + reiniger)]
[ook:
ceramisch, zelfde uitspraak!]
en keukenrolpapier volstaan.
8. Het bereiden van een tournedostje,
een kaassouffleetje, een sateetje, een tiramisu’tje, een viergangendinertje,
het arroseren [tijdens
het braden met vet bedruipen]
van sukadelappen [sukade geen mv.] of koteletjes, het bereiden van een heerlijke
ravigotesaus [mayonaise,
met veel kruiden] waarvan
de correcte ingrediënten in de receptuur kunnen worden afgelezen met een
harrypotterleesbrilletje, maar ook strijk-en-zet kant-en-klaarmaaltijden
opwarmen en overig gekokkerel gaat allemaal zoveel plezieriger op de moderne
inductiekookplaat waarmee je in de keuken ook nog eens van het gas af bent.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten