Russe
1. Ik wist dat het achtervoegsel 'russe' soms wél en soms ook niet een koppelteken kreeg. Laten we maar eens kijken. Ik zoek in VD op 'russe' en pak eerst bij de kop (oftewel: de koe bij de horens) wat ik zocht via '*russe*': 1) inderdaad, mét koppelteken charlotte-russe (uit het Frans): room(ijs)pudding met gelei en een rand van biscuits (geen meervoud!), 2) zonder koppelteken lait russe (uit het Frans, letterlijk 'Russische melk', (Belgisch-Nederlands, weinig gebruikt): koffie verkeerd (meervoud: laits russes) en 3) montagne russe (Frans, meervoud: montagnes russes) a) een achtbaan of b) een nagerecht van vanillevla met puddingbiscuits.
2. Wel, die drie zocht ik. Maar wat krijg je verder nog 'cadeau'? Hele banale zaken: 1) Brussel = a) de hoofdstad van België, tevens het bestuurlijk centrum van de Europese Unie, b) (metonymisch) het bestuur van Europa, zoals in: 'Brussel' regelt alles voor ons, of we nu willen of niet (O ja, een metonymie (metonymia) = een stijlfiguur waarbij in plaats van een zaak een andere genoemd wordt, niet op grond van een overeenkomst, maar op grond van een andere betrekking die tussen beide bestaat, hier: het bestuur van Europa is in Brussel gevestigd. Een ander voorbeeld is: Vondel lezen, waarbij in plaats van de zaak de naam van de schrijver gebruikt wordt.)
3. Verder: 2) Brussels = van, uit, betreffende, als in Brussel: a) Brusselse aarde, vettige zandaarde om houtwerk enzovoorts schoon te maken, b) Brussels lof, witlof, c) Brusselse spruitjes, synoniem: spruitkool en d) Brusselse kermis, een soort biscuit (en dus geen kermis, dat is – om en nabij – de Vlaamse kermis = volksfeest met kermisattracties, volksspelen en eetkraampjes), 3) jack russell (los!) of jackrussellterriër (aaneen!) = een van oorsprong Britse kleine jachthond met gladde tot borstelharige vacht, oorspronkelijk gefokt om vossen en dassen uit hun holen te jagen (John Russell was een Britse dominee die honden fokte en kruiste)
4. Ook nog: 4) russen = a) (bnw. dat alleen vóór een znw. gebruikt mag worden, dat heet attributief gebruik) (gewestelijk) uit graszoden bestaande, denk maar aan een russen bedekking van een voetbalveld, b) van rus (in de betekenis: (plantkunde) elk van de biezen van het geslacht Juncus uit de russenfamilie) – dat ligt dus wel dicht bij het voorafgaande 'gras' (terzijde nog wel leuk: gewestelijk is trillen als een rus, beven als een rietje …), 5) verbrusseling = a) verschuiving van politieke beslissingen en beleid van nationale overheden naar de Europese Commissie, die in Brussel gevestigd is en b) (in België) expansie van de Brusselse agglomeratie, waardoor de Vlaamse rand rond Brussel meer en meer aansluit bij Brussel, bijvoorbeeld door verfransing. Enfin, afijn, u bent weer helemaal op de hoogte ...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten