0511 Dictee woensdag 11 feb 2015 (2): dictee Ditjes en datjes (24) √

Dictee - dictees [0511]

Ditjes en datjes (24)

A. Ik las na het verhaal over de 'a-snaar' in VD: 'C-klarinet'. Dat vond ik raar. Navraag bij de NTU leert me dat het zelfs fout is: we spellen c-sleutel, f-sleutel, g-sleutel, g-snaar (muziek). Wel: V-snaar, en T-sleutel (naar de vorm, geen muziekterm!). Gangbaar zijn overigens a-klarinet en besklarinet. Vanaf nu dus geen C-klarinet meer, maar c-klarinet (muziek).

B. Het normale meervoud van woorden op i is in het Nederlands als regel apostrof-s. Voorbeelden (ik beperk me even tot woorden op ri, anders wordt het te omvangrijk): arassari's (tropische vogel uit de familie van de toekans), awari's (buidelrat, gewone opossum), azmari's (Ethiopische griot), bistouri's (operatiemes), kukri's (wapen van de Gurkha's), pekari's (navelzwijn), sumotori's (sumoworstelaar), uchiki kuri's (feloranje, eetbare pompoen met tamelijk zoet vruchtvlees), waza-ari's (judo: score van een half punt), wibocri's (witteboordencriminelen), yakitori's (in de Japanse keuken: spiesje met (op houtskool) geroosterde stukjes kip) en Zanzibari's. Let echter heel goed op een categorie Franse, nog niet vernederlandste woorden, waarbij de apostrof er in het meervoud niet komt. Voorbeelden daarvan: amphigouri's 2020! (letterkunde: geschrift, met name gedicht, dat goed klinkt maar niets betekent), derniers cris (VD, nieuwste, laatste modesnufje) en enfants chéris (VD, lieveling). Wel vernederlandst (uit het frans) zijn o.a.: abri's (wachthuisje), potpourri's (medleys) en charivari's (herrie, ketelmuziek). Regels zijn er helaas niet voor, je moet het gewoon opzoeken in het woordenboek.

C. De NTU deelt mij mee, dat in het nieuwe GB twee meervoudsvormen komen van fait accompli, te weten faits accomplis (Frans, zie ook B hiervoor) en fait accompli's (vernederlandst). Er komt geen verkleinvorm, dus concludeer ik maar op mijn feitelijke (!) vraag, dat de verkleinwoorden fait(s) accomplietjes allebei goed zijn. 2020: zie blauw, vernederlandst, dus alleen fait accomplietjes.

D. Vraag aan de NTU: gêne en gênant, maar generen, dat is toch niet logisch, als je op de uitspraak let? Antwoord: 'gênant' wordt inderdaad met een sjwa uitgesproken, en ooit (!) zal het dakje op 'gênant' vast wel verdwijnen ...

F. De leer der verkortingen: Groot Dictee der Nederlandse Taal --- > Groot Dictee --- > Dictee. In lijn daarmee schrijf ik nu ook (de Haagse) Kamer met een hoofdletter (voorheen: Nederland 'kamer', België 'Kamer'). Ik beschouw het als verkorting van Eerste en/of Tweede Kamer. Bij het Juridisch Dictee in Amsterdam weer wat bijgeleerd: het is Staat der Nederlanden en als je in die context de verkorting wilt hebben, moet je dus ook 'Staat' schrijven.