1953 Dictee woensdag 28-10-2020 (1) dictee Dictee van de dag (10) √

Dictee – dictees [1953]

Oefendictee 847 OUD, geheel herzien naar situatie 2020

Dictee van de dag (10)

1. Kieper die verzouten soep maar in het verzoute boezemwater. Grafici werken met vetfijne lijnen. Zo kom je niet verder: de een stelt 'tot hiertoe en niet verder' en de ander: 'vestigia nulla retrorsum' (geen stap terug). Bij vicariërende (plaatsvervangende) personen kun je denken aan een vicaris-econoom, een vicaris apostolicus of een
vicaris-generaal. Ik ben even naar de vespasienne, het vespasiaanse hokje (openbaar urinoir). Probeer aan een Sjanghaier maar eens het verschil uit te leggen tussen shanghaaien (overhalen tot onaangenaam werk) en vershanghaaien (gevangenen tegen hun wil overbrengen naar andere gevangenis). Hij zal betalen: vi aut voluntate (gedwongen of vrijwillig). De vicedecaan en de vicedeken gingen samen eten. Een vicomtesse is een burggravin. Wist je dat victimologie, slachtofferkunde, een aparte discipline is? Als je altijd mankerenden helpt, leid je dan een vie manquée [leven met niet-gerealiseerde roeping of talent]?

2. Dat 'nieuwtje' is vieux jeu (oude kost). De stad werd wonderwel zonder vi et armis (wapengeweld) ingenomen. De woorden 'rigueur' (strengheid) en 'vigeur' (kracht van gelding) (vergelijk ook: vigoureus en rigoureus – uitspraak oh – denk ook aan: rigorositeit) lijken veel op elkaar. Hij vijst (schroeven, vgl. vijs = schroef), hij heeft gevezen. Weet je het nog: vinca-alkaloïde is catharanthusalkaloïde [geneesmiddel in groenblijvende planten]. Een vind-ik-leuk (like) kun je op Facebook kwijt. De viri docti (geleerde heren) konden het viribus unitis (met vereende krachten) wel (ver)klaren. De zinspreuk van het Leidse studentencorps was ' Virtus, Concordia, Fides' (deugd, eensgezindheid, trouw). Hoe viskeuzer, hoe meer viscositeit (stroperigheid). Na de earl [graaf] komt de viscount [vaaj – burggraaf]. De vis medicatrix naturae is het zelfgenezend vermogen. Deze burosaurus leidt een vita sedentaria (zittend leven), zeker geen vita vitalis (waarachtig leven). Met vivres (levensmiddelen voor expeditie) kun je enige tijd overleven. Frontsoldaten weten dat ze nu eenmaal vivere pericolosamente (gevaarlijk leven).

3. Er zit een vlei (vlies) op de melk. Een velo is een vélocipède of een velotype [taajp – schrijfmachine met lettergrepen]. De vlizotrap (vliering, zolder) vertoont kuren. Hoor je die nog vaak:
rhythm-and-blues, [afgekort] r&b [zelfde uitspraak], arrenbie? Ze drijven een vof-bedrijf [vennootschap onder firma – initiaalwoord]. Je zult maar volitare per ora virum (allerwegen bekend zijn) als de bonte hond. De Volkerenslag vond in 1813 bij Leipzig plaats. Ze kerken bij een
volle-evangeliegemeente. Een vol plané (zweefvlucht) lijkt niet op een volte-face (ommezwaai). De mens wordt volventibus annis (in de loop de jaren) milder. Ze straalde, von Kopf bis Fuss [van top tot teen]. Verlangeloos (archaïsch, thans: verlangenloos) verlangen, kan dat? Een furlong is het achtste deel van een Engelse mijl. Adelborsten moesten in de voorlongroom blijven [officieren: longroom]. Daar stond hij dan: voor tjoema (tjomme). waar vind je die nog: de voraussetzungslose (onbevooroordeelde) Wissenschaft? De auto staat in zijn vrij.

4. Solo in de Sahara ben je algauw een vox clamantis in deserto (roepende in de woestijn). Hij stuurde nogal voyant (opzichtig) erop aan. Was de Vrede van Münster eervoller dan die van Versailles? Vreemdgaan [bedriegen] is juist niet des cocu's [die wórdt bedrogen – hoorndrager]. Wat is het vromaneffect [het resultaat van de verstrengeling van lit(t)eraire en natuurwetenschappelijke begaafdheid]? Een oeloe is een vis-, een oehoe een ooruil. Hoezo vrouwenboezem: is er dan ook een mannelijk equivalent? Een V-snaar [auto] kun je niet vergelijken met een a-snaar [muziek]. Wanneer zijn de vues d'ensemble [algemene beschouwing]? Piet heeft vues (vuus – een oogje) op Riet. Een vulkaan is naar Vulcanus genoemd. Hoeveel van die caramboletjes [bool-tjuhs] moet hij nog maken? Zij is een echte caractérielle (met rechtlijnige instelling). Die Carieb en Caraïebse kennen elkaar al jarenlang, preciezer: vijf jaren [beter: jaar!] lang. Een cartograaf maakt kaarten. Het aantal cas fortuits (bezwarende omstandigheden voor een wanbetaler) nam hand over hand toe.

5. Op die berg canopenscherven moet je zuinig zijn. Is de
maag-en-darmcatarre [tahr] van die catweazle (schichtige, wereldvreemde excentriekeling) al over? Hij dacht het pleit met cavillaties (gezochte argumenten, spitsvondigheden) te kunnen beslechten. De chappezijde was op de chape [BE: ondervloer, slijtlaag] gevallen. We moesten wel de chamade [sj] (aftocht) blazen (terugkrabbelen). Hij schoot met een ouderwets chassepotgeweer [sjahs-poo]. Wat is een chertepartij oftewel charte-partie (overeenkomst m.b.t. scheepsbevrachting)? Hij speelt chitarrone [kie-tah-roo-nuh – luit, vgl. gitarron, gitaar]. Hun beider hors-d'oeuvres [bijwerk] gingen aan hun beider chefs-d'oeuvre (ook: chef-d'oeuvres – meesterwerk) vooraf. Wat zijn bij die bijeenkomst de chrieën (behandeling van een thema naar een gegeven schema van gezichtspunten)? Ze draagt altijd een chignon (sj nj – haarwrong, knoet). De verkorting van chrysanthemum is chrysant.

6. De schrijfwijze van 'Chroesjtsjov' kun je onthouden via 'borsjtsj'. Wat, dronk Joop zoetemelk of dronk Joop Zoetemelk? Denk ook aan zoetemelkse kaas. Ik doe nog even een bladzijtje uit mijn dicteebestand. Kijk, een cichlidenschool! Dat heeft wel iets classy's [klasse, stijl hebbend]. Clairet, clairette, rode of witte wijn? In beide gevallen staan ze alfabetisch goed! Waren dat nou de coccejanen [Johannes Coccejus – Koch – de vrijzinnigen] of de koksianen [Ds. Hendrik de Cock (1801–1842), Ulrum, christelijk-gereformeerden]? De meeste cockneys [uit volksbuurten Londen] spreken het Cockney(dialect). Een cockney is een persoon. Tenondergang is een kwestie van ten onder gaan. Door een vormfout zou de misdadiger vrijuit gaan. Ook in het uitgaansleven kan hij nu weer vrij uitgaan. Die vrouw heeft veel last van e-stalking. Die collega-keukendeurmaker is mijn collega proximus. Een gangbare handelsnaam voor kokosvezels als stof is coir [koh-juhr].

7. De Comédie-Française heet officieel het Théâtre-Français [vgl. ook: Académie française]. Mededaders hebben soms zo'n complicegevoel. Ik ga nu niet uitleggen wat 'colloqueren' [k] (gelden toewijzen) en 'alloceren' [s] [idem: financiële middelen – allocatie met k] betekenen. Het vroegrijpe jongetje heeft last van condylomata (wratvormige uitwas ten gevolge van een venerische ziekte, enkelvoud: condyloma). Bij consa/ecreren vindt consecratie plaats. Tienermeisjes lijden soms aan coups de foudres (of) (plotselinge en onweerstaanbare verliefdheid). Bij aankoop van dit crapaudje krijg je met een coupe-file (voorrangskaart) korting. Het couptje (GB) [uitspraak ‘koep’ – dan t – resp. ‘koe’] werd voorbereid bij het genieten van een coupeje ijs. Als je die fouetté (verlengde pirouette) goed uitvoert, krijg je straks crème fouettée (slagroom) bij de koffie. Stop maar, dit wordt een cul-de-sac (doodlopende straat, betoog waarin men zich vastpraat) . Ken je de chemische formules van cyaanamide en cyanide? Ik kan erin komen dat we dat aspect daarlaten. Bij het daldeeën dwaalden mijn gedachten steeds af naar Dalí’s snor. Een dalísnor is daarnaar genoemd.

8. Het was netjes, zoals hij dankzegde. Bij het dauwtrappen heeft ze me een lelijke douw gegeven. Een dasymeter [daa-zie] is een toestel om de veranderingen in de dichtheid van de lucht te meten. En wat betekent dat woord? Hij kwam er de but en blanc (op de man af, zonder omwegen) mee voor de(n) [archaïsch] dag. Kan het ruimteafval [debris] verworden tot débris [puin] [beide ee]? Aan declasseren hoeft niet per se klasseren vooraf te gaan. Af en toe voel ik me als kop van Jut en Jul gebruikt. Gezocht op '*sisme': forensisme (het zijn van forens), frisisme (o.a. Fries woord in het Nederlands), heteroseksisme (maatschappijvisie die uitgaat van het verschil tussen de seksen), ietsisme (geloof in het bestaan van een metafysische kracht, antoniem: niksisme).

9. Ook: nietsisme, linksisme, neuroseksisme (opvatting dat de gedragsverschillen tussen mannen en vrouwen terug te voeren zijn op verschillen in hun hersenen), parsisme (de door Zarathoestra gestichte Oud-Perzische godsdienst in zijn huidige Indische vorm), russisme (de kenmerkende Russische levensstijl en houding), seksisme (discriminatie op grond van geslacht), solipsisme (filosofische leer dat alleen ons eigen ik en zijn bewustzijnsdaden bestaan), speciësisme (discriminatie naar soort, m.n. onterecht geachte bevoordeling van de mens boven de dieren) en transseksisme (transseksualiteit). Bij '*cisme' (zoek de betekenis maar op): agnosticisme (geen kennis boven ervaring), anatocisme (renteberekening), anglicisme (uitdrukking uit het Engels), anglokatholicisme (hoogkerkelijke vleugel van de anglicaanse kerk) en antifascisme (gezindheid tegen het fascisme).

10. Verder: (anti)racisme, atlanticisme (samenwerking
Europa-Amerika), atticisme (fijne smaak in spreken en denken), (austro)fascisme (Oostenrijk), belgicisme (zoals het woord 'sacoche'), biblicisme (in alles richten op de Bijbel), burgerfascisme, (neo)classicisme, eclecticisme (beste uitkiezen), estheticisme (levensbeschouwing met esthetiek), etnicisme (eigen etnische groep vooropstellen), gallicisme (uitdrukking uit het Frans), gnosticisme [godsdienstig-wijsgerige leer uit de eerste eeuwen van het christendom], gastricisme (lichte maagcatarre), graecisme (uitdrukking uit het Grieks), historicisme [wetmatigheid in menselijke geschiedenis], islam(o)fascisme, (rooms-)katholicisme, laïcisme (r.-k.: lekenmoraal), lambdacisme (uitspreken van 'r' als 'l'), leucisme (pigmenttekort huid), logicisme (beschrijven in termen logica), mechanicisme (= mechanisme), narcisme (liefde voor zichzelf), mysticisme, (neo)plasticisme (in kunst), neuroticisme (overgevoeligheid negatieve impulsen), organicisme (organisme in middelpunt), ostracisme (schervengericht), poëticisme (dichterlijke uitdrukking), psittacisme (gedachteloze napraterij – papegaai!), rotacisme (zekere taalkundige overgang), scepticisme, sol(o)ecisme (grove taalfout), stoïcisme (onverstoorbaarheid), velocisme (schildertechniek), vorticisme (kunststijl) en wetticisme (streng volgen religieuze of morele code). Kun jij 'decher' [dee-chuhr] goed uitspreken? Een quenasttegel is 30 cm bij 30 cm [30 x 30 cm²].