Dictee - dictees [1790]
Oefendictee nov 2019 (4)
1. Die meepikgewoonte (pak-meegewoonte)
is verderfelijk. Taaladvies heeft een lichte voorkeur voor 'kalligynaefobie' boven 'caligynaefobie'): angst voor
mooie vrouwen. Ken je de ijlbode Pheidippides, 490
v.Chr. (de spartatlon is van Athene naar Sparta)?
De S-romanum is de signum romanum [S-vormig deel
dikke darm]. In VS' spread-eagle oratory (adelaar,
bombastische retoriek) komen onvermijdelijk The Star-Spangled Banner (nationale volkslied) en de stars-and-stripes (nationale vlag) aan de orde. De turista is de
reizigersdiarree of reisziekte, maar ook het stendhalsyndroom (syndroom van Stendhal, overweldigd door schoonheid).
De man met de stiff upper lip hield zijn poot mooi stijf. De
stjelphoevebewoners genoten van de stinsenflora [GB, VD ook: z]. Het
was een stille zaterdag. Met een stock américain wordt een dump bedoeld. Een
stint is een spiering of een (kleine) bonte
strandloper.
2. Een super-G is en super-giant (skiën). Zijn vriendelijkheid was superkeitegek. Let
op: 'moment suprême' is Frans, 'suprême moment' is Nederlands (beide ook qua uitspraak!). Het paard van de hafiz
(Korankenner) leed aan surra(ziekte) [bloedziekte
bij o.a. paarden] – en daar helpt suramin niet tegen –, zijn belager
droeg surahkleding en hij bestudeerde uiteraard soera's. VX en tabun zijn
zenuwgassen. Een SWOT-analyse (sterkte-zwakteanalyse) bekijkt: strengths, weaknesses, opportunities, threats. Via de tapregeling (1973,
academisch personeel) kon je een tapplaats
krijgen in het kader van de TAP: de Regeling Tijdelijke Arbeidsplaatsen. Protestantse collega's van een overleden
predikant bezorgen de weduwe een annus gratiae [mv.
anni]. Dat is ten algemenen nutte: ad usum publicum, b.p.d. = bono
publico datum (geschonken ...), equus
publicus – slooft zich er al dan niet in schijn voor uit, ten gemenen nutte,
iets ten beste geven, in commune bonum, onteigenen via een nutswet,
onteigeningswet, openbaar register en t.a.n.
3. De getallen geven het
aantal nullen achter de een – voor de denkbeeldige komma – dan wel het aantal
cijfers achter de komma aan!
Bij yotta- (Y – 24 )
hoort quadriljoen. bij zetta- (Z – 21)
triljard, bij exa- (E – 18) triljoen, peta-
(P – 15) biljard, tera- (T – 12) biljoen, giga- (G
– 9) miljard, mega- (M – 6) miljoen,
kilo- (k – 3) duizend, hecto- (h – 2) honderd, deca (da
– 1) tien, en verder van groot naar klein: deci- (d – 1) 1/10 = 0,1 – etc. –, centi- (c – 2), milli- (m – 3),
micro (μ – 6), nano- (n – 9), pico (p – 12),
femto- (f – 15), atto- (a – 18), zepto- (z –
21) en yocto (y – 24). Dat laatste
gaat dus over een quadriljoenste (0, 000 000 000 000 000 000 000 001 of 1/1 000
000 000 000 000 000 000 000) en alles is volgens het SI-stelsel
(Système International d'Unités).
4. Pardon, ik wilde geen aangiftebiljet (E-biljet
= verkorte versie), maar een teruggavenbiljet (VT-biljet,
V staat voor voorlopige). ABOP's [Algemene Bond van Onderwijzend Personeel] en
Abva's [Algemene Bond van Ambtenaren] leden
zijn al lang geëclipseerd. Ook NOV'ers [Nederlandse Onderwijzersvereniging] , AOb'ers [ook nu nog: Algemene Onderwijsbond] en NGL-leden [Nederlands Genootschap van Leraren] zijn er al lang niet meer. Op het thee-uur
werd er theegezet en -gedronken; er was ook vraag naar thee citroen (en
ook: rum-cola en cola light). Hij is futurologiehistoricus (!). Een BE-tov-biljet
geldt voor taxi en openbaar
vervoer. Vier Polen hadden via een pool ingezet
op wie die ene poolbiljartpoule zou gaan winnen. Een nobiljon is een notabele.
Verder: bataljon, franskiljon en postiljon (maar:
postillon
d'amour). In NL is een van-minister verantwoordelijk en de voor-minister
tweede m/v.
5. Vergelijk: botellon [feestende crowd via
internet], bouillon, brave crillon [aanspraak
strijdmakker], brouillon [klad, schema]
carillon, cellon [celliet, vervangt celluloid],
cotillon [dans], medaillon, modillon
[S-vormige console onder kroonlijst], oreillon (ook: orillon, bolwerksoor), reveillon [nachtelijk feestmaal kerstavond en oud(e)jaar, Frankrijk, België],
sémillon [wijnstok, witte wijn], tenaillon (bij vestingbouw – klein verdedigingswerk) en
vanillon [tropische klimplant, ook: vrucht ervan].
Jakkes, die woorden kende ik niet: jak (knoros,
bromrund), yakitori (Japans spiesje met
stukjes kip), yakult (melkachtige drank)
en yakuza (de Japanse georganiseerde misdaad).
Zomaar, *harr*: dirty harry (rouwdouw, ook: rou/auwdouwer),
geharrewar, harrejasses, harrejakkie, harrel (hennepvezel),
harrewarren, harrewarrerij, (Finse) harrier
(brak, hond), harries (borsten) en harring (ring
bij sluisdeur of -poort).
6. Verder: harrypotterbril, scharre (+n,
ploegschaar), scharrebier, -bijter, -kruid en -tong, scharreren (frijnen = gehouwen steen
voorzien van smalle evenwijdige groefjes), Tom, Dick and Harry (Jan, Piet en Klaas, Jan en alleman, Jaan, Peer en Pauw),
Harry: ene Harry, een handige harry, dikke Harry [tw.]
en scharrelproducten. Men vermoedde dat de ddos-aanval een tigtal slechtoffers
gemaakt had, maar het bleken er tig duizend te zijn. De eerste stand omvat de
geestelijkheid, de tweede stand omvat de adel, de derde stand omvat de (boeren en) burgers [Fr.:
Tiers-Etat] en de vierde stand omvat de arbeiders. In het Engels is de
vierde stand de fourth estate, t.w. de pers (en de
andere media). De bona vacantia is het (feodaal)
recht op alle intestate [= zonder testament]
erfenissen in een bepaald gebied. Zoeken naar *estate* geeft ook appestaten! In
Friesland was de potestaat in de middeleeuwen ook vast een potentaat. Een
surveillancestaat is een bigbrothermaatschappij.
7. Op *etat* o.a.: aetatis suae (op de
genoemde leeftijd – portretten), anno aetatis suae (a.e.s. – in zijn (haar) zoveelste levensjaar), à tort et à travers =
doldriftig, lichtvaardig, bètatron (deeltjesversneller),
coup d'état (staatsgreep), état-major = alle
officieren van een oorlogsbodem, foetatie = ontstaan van zwangerschap, metataal
= taal over taal, vgl. metatalig, raison d'état = staatsraison = staat is niet
aan eigen wetten gebonden, re-interpretatie (!), tarte tatin = appeltaart met
bodem boven, anti-etatisme [tegen veel
staatsinmenging], Bijbelinterpretatie, flamenco-interpretatie, a.e. = anno aetatis = in de leeftijd van – op portretten en op
portretten: aet. = aetatis
= in de leeftijd van. DEET is N,N‑di-ethylmetatolueenamide (een insectenwerende stof).
8. De afkorting q.b.f.f.q.s. betekent: quod bonum, felix, faustumque sit = hetgeen goed,
gelukkig en gezegend moge zijn (of: God geve
daartoe Zijn zegen) en q.f.f.q.s.
betekent: quod felix, faustumque sit = hetgeen
gelukkig en gezegend moge zijn (of: God zegene dit).
De afkorting S.T.L.L. op grafstenen betekent: sit tibi terra levis = de aarde
zij u licht. De loopster kwam maar twee tienden van een seconde tekort. Het
economische umfeld maakt deel uit van de umwelt. Onvervroren (brutaalweg - unverfroren) klampte hij de
douairière met haar bloezende uniseks bloes (ook: aaneen,
ook: blouse) aan. Zo'n uretrorragie is best heftig. Het is daar
vanbuiten kareel [vierkante, gebakken steen],
vanbinnen bordeel. Te gek: verre-murailles
zijn muurglastableaus. Een vleister kan
mooipraten en heeft mooi praten. VIDO is in NL
de Stichting Vrouwen in
de Overgangsjaren.
Ook die vrouwen passeren weleens een vop-traverse
[vohp
– ook: vop-traverse – vee-oo-pee]. VOS'sters zijn onderdeel van Vrouwen
Oriënteren zich op de Samenleving.
Is hij nu oud- of vrij-katholiek? De afkorting W staat voor 'westen'. De wallen
in Amsterdam [als eigennaam ook: De Wallen]
worden de walletjes genoemd. Wij sliepen in een wagon-lit, slaapwagen.
