1776 Dictee vrijdag 22 nov 2019 (1) dictee Groot Dictee Leiderdorp 2019 √

Dictee - dictees [1776]

Groot Dictee Leiderdorp 2019

De 66 rode woorden waren de invulwoorden, de 6 blauwe termen waren grammaticale of andere fouten. Die moesten na afloop worden omcirkeld. De correcte vormen staan onderaan dit dictee.

Leiderdorp tijdens de Tachtigjarige Oorlog (auteur: Tanneke Schoonheim)

1. De paleografiecursus (1) van de Leiderdorpse Volksuniversiteit heeft als bijproduct (2) een kloek rijkgeïllustreerd * (3) boek opgeleverd, wat (I) Leiderdorp tijdens de Tachtigjarige Oorlog portretteert (4). Het begint abrupt (5) op 30 augustus 1566, als de Beeldenstorm (6) het monnikenklooster (7) Engelendaal bereikt. Het agressieve (8) rapaille (9) druipt in eerste instantie nog onverrichter zake (10) af, maar later wordt het klooster alsnog (11) succesvol geattaqueerd (12). 
* GB, VD – GB wel bij lemma 'koffietafelboek' rijk geïllustreerd, maar dat telt dan niet meer bij dictee. Fout gemeld aan VD. 2020: nu OK! 

2. Met een potentieel (13) Spaans beleg in het achterhoofd verordonneert (14) Leiden een 500 roedegrens (vijfhonderdroedegrens) (15) rondom de stad. Dientengevolge (16) moeten begroeiing (17) en bebouwing consequent (18) met de grond worden gelijkgemaakt  [VD] (19). De Leiderdorpse kerk wordt grotendeels geruïneerd (20) door het oorlogsgeweld en blijft nog decennialang (21) onbruikbaar, omdat (II) de diensten in de naastgelegen (22) school moeten plaatsvinden (23)

3. Al sinds de middeleeuwen (24) gaan kinderen naar school, zo ook (25) in Leiderdorp. De eerste dorpsschoolmeester (26) die in de bronnen met naam en achternaam (III) wordt genoemd, is lekenbroeder (27) Jan Janszn. van Tetrode, ex-monnik (28) uit het klooster Engelendaal. Het schoolmeesterschap (29) wordt gecombineerd (30) met het kostersambt (31) en vereist (32) te allen tijde (33) onbesproken gedrag. De kerkenraad (34) houdt dit nauwlettend (35) in het oog.

4. Het zeventiende-eeuwse (17de-eeuwse, 17e-eeuwse) (36) Leiderdorp telt veel herbergen en tapperijen (37) en waren (IV) een belangrijke pleisterplaats (38) voor schippers, handelaren en andere passanten (39). Voor de Leidse poorten – dan nog Zoeterwouds en Leiderdorps territorium (40) – bevinden zich verschillende etablissementen (41), die op deze locaties (42) de Leidse bieraccijns (43) ontlopen. Het lijdt (44) geen twijfel (45) dat dit het stadsbestuur een doorn in het oor (V) is.

5. Ook op cultureel (46) gebied geeft Leiderdorp acte de présence (47) in de renaissance (48). De lokale (49) rederijkerskamer (50) Het Patientiebloemken werd waarschijnlijk al in 1562 opgericht. In 1616 leidt een chic (51) feest met luxueuze (52) bordeauxwijnen (53) echter bijna tot het faillissement (54) van het prestigieuze (55) schrijvers- en dichtersgezelschap (56).

6. Op de periode van het Beleg van Leiden *(57) na is het grootste deel van de Tachtigjarige Oorlog voor Leiderdorp een ver-van-mijn-bedshow (58). De komst van inwijkelingen (59) uit het Zuiden ** (60) brengen (VI) geen exceptionele (61) problemen met zich mee. Meer aanleiding tot chagrijn (62) geven de continue (63) bemoeienissen (64) van Leiden. Geleidelijk aan (65) wordt het grondgebied van de stad uitgebreid (66), waarvoor grote delen van Leiderdorp worden geannexeerd (67).  

* GB o.a.: Beleg van Maastricht, VD: beleg van Leiden (lijkt onjuist). 

** Bedoeld als gebied, als windstreek lijkt ook 'zuiden' te kunnen (VD kent wel: Zuiden, GB: Zuiden = politiek-economisch gebied).

I           dat 

II          zodat 

 

III         met naam en toenaam  

 

IV         die waren / was ['telt' had beter 'telde' kunnen zijn]  

 

V          een doorn in het oog 

 

VI         brengt