0840 Dictee donderdag 24 dec 2015 (1): dictee De dicteenorm anno Domini tweeduizend zestien √

Dictee - dictees [0840]

De dicteenorm anno Domini [A.D.] tweeduizend zestien

1. Nieuw jaar, nieuwe kansen. Maar hoe moeten we bij dictees omgaan met de normatieve bronnen in 2016? Het (leuk verhaal, non-dictee) UvA-HvA-dictee en het GDNT van 2015 (leuk verhaal, volgens dicteenormen echter niet zo geweldig) liggen nog vers in ons geheugen. Vooropgesteld zij, dat een dicteetekst verifieerbaar moet zijn aan de hand van normatieve bronnen. Ik kom erop terug. Ook als een organisatie zo nodig een BN'er of BV'se wil inhuren voor het schrijven van een dictee, laat ze dan toch in vredesnaam de tekst laten controleren door deskundigen! Overigens: ik vind een of twee niet-woordenboekwoorden in een dictee nog wel te pruimen … In Den Haag was er een eenmansjury: dat lijkt me beslist onvoldoende. O ja, onze Annemarie – hoewel gekend (= Vlaams!) voorleesster in Almere – en onze Lieve (niet: vrouwe!), de auteur – zaten daar zeker niet als spellingdeskundigen … Bij de dictees die ik zelf mag opstellen, eis ik altijd overleg vooraf met de voorlezer. Want ook daar heeft men vaak BN'sen of BV'ers op het oog, meestal geen garantie voor een punctueel correcte (in dit geval niet: punctueel-correcte) voorlezing! Mijn adagium: het opstellen van een goede en correcte tekst is de ene helft van het verhaal, het goed voorlezen de andere helft. De normatieve tekstuele bronnen zijn meestal GB en VD, maar welke? Bovendien: 1) GB, 2) VD (gebruikelijk), GB en VD gelijkwaardig (komt ook voor) of 1) VD (staan wel veel lemma's in …), 2) GB (vrij ongebruikelijk), maar ja, elke jury mag zijn eigen regels opstellen natuurlijk.

2. Het Groene Boekje
Dat de versie van 2015 nu de richtlijn is, staat niet ter discussie noch dat ook de onlineversie [online versie] een correcte bron is. De argumentatie daarvoor is dat deze laatste bron voor eenieder vrij toegankelijk is via www.woordenlijst.org. Er is echter een nog weinig vermeld probleem: de enige echte Woordenlijst Nederlandse Taal staat op internet, getuige het voorblad van de papieren versie: … op basis van de Woordenlijst Nederlandse Taal online, in opdracht van de Nederlandse Taalunie samengesteld [uittreksel, RL] door de Commissie Spelling in samenwerking met het Instituut voor Nederlandse Lexicologie. Voor niemand erg, behalve voor dicteeërs. Die kunnen de complete lijst nu gewoonweg niet bekijken. Mijn ambitie gaat net niet ver genoeg om te stellen dat het GB er met name is voor dictees. Toch willen ze 'daar' wel luisteren. Toegezegd is dat er (eind januari 2016) een 'bladerfunctie' komt, waarmee je op een normale manier vanaf een bepaald woord vooruit en (met een later op te leveren product) achteruit kunt bladeren. Enfin, voor mij staat vast, dat de onlineversie van het GB voor dictees de toekomst heeft … NB In 2020 nog steeds niet gerealiseerd.

3. De Dikke Van Dale
Ook hier geen twijfel: VD versie 2015 is daarbij de norm. En de papieren versie is eerder gedrukt dan de onlineversie verscheen, maar nu in de beginfase zullen de verschillen gering zijn … Dat 'laisser faire' in de papieren versie nog zonder koppelteken stond, zal spoedig in de onlineversie bijgewerkt zijn! - laisser-faire. Maar dat probleem zal wel groter worden: de discrepantie tussen 'papier' en 'pc' zal steeds uitdeinen [uitdijnen]  (net als het heelal). De verkoop van de papieren VD in 2015 was beduidend geringer dan die in 2005. Of er in 2025 dus nog weer een nieuwe papieren VD verschijnt, valt m.i. zeer te betwijfelen, maar dat in dat geval 'papier' en 'pc' tegen die tijd verre uiteengegroeid zullen zijn, staat buiten kijf. Ik krijg daar niet bij iedereen de handen voor op elkaar, maar pleit toch voor de elektronische versie als norm (de tegenstanders zullen zeggen, dat niet iedereen daarover beschikt), omdat de verschillen op den duur (zoals begin 2015) enorm worden. Als een dicteeorganisatie aangeeft wanneer de oVD is geraadpleegd, is formeel (bij VD) verifieerbaar of een geclaimde spelling juist was. Want hoewel VD naar buiten toe geen correctielijsten bijhoudt, slaan ze wel alles op in hun bestanden. En het is echt niet zo, dat de oVD elke maand gewijzigd wordt. Slechts om de paar maanden wordt het (nieuwe) – zoals ze dat zelf noemen – 'bestand' online gezet.

4. Doe mij maar 1) GB, 2) VD en beide online!

5. Nabrander: woorden die in diverse versies verschillen of recent gewijzigd zijn, moet je in dictees vermijden!