0468 Dictee woensdag 31 dec 2014 (8): dictee 810 (deel 2) √

Dictee - dictees [0468]

Oefendictee 810 (deel 2)

Dictee 810, alinea 4 t/m 6.

4. Die getrasseerde wissel is al getraceerd. Mouliné is moulinetgaren. Hoeveel Effies hebben zij al gewonnen? Spreek uit: egraam. De EHEC is de enterohemorragische E. coli (bacterie die besmettelijke dikkedarmontsteking met bloederige diarree kan veroorzaken). Een EHBO'er verleent eerste hulp bij ongelukken. Lijdt zij aan eibofobie [angst voor palindromen]? In de Eifel zou best een eiffeltoren kunnen staan. Eikelsuiker is querciet. In Holland kun je volgens zeggen op de Eilanden wonen. Leknamad is lekeimed [derde gewas van het jaar op weiland]. Het seizoen gaat ten einde lopen, we zullen de productie ten einde brengen teneinde geen voorraden over te houden. Hij is een eindtwintiger en dus bijna dertig [nog geen begindertiger]. In België kun je een ejt krijgen [eindejaarstoelage]. Elateriet is mineraal caoutchouc. Een elektroschok geeft een elektroshock. Ik heb dat nu al elfendertig keer verteld. Wat was een elf-en-dertig [alleen in etymologie] oorspronkelijk? Een kam voor fij­ne tex­tiel waar­van het we­ven lang­zaam ging.

5. EL&I is het ministerie [M als de instelling is bedoeld!] van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Hij hield een eloge [lofrede] op zijn schoonvader. Elohiem (VD) is het Hebreeuwse woord voor God. Een elsenaar is een grote jager [vogel]. Die Elvislookalike droeg elvisbakkebaarden. Ons volkstuintje is ons eigen elysium. Hij werd verteerd door een embarras du choix [keuzestress]. Ekidens zijn estafettes op de weg voor teams van zes lopers die samen een marathon afleggen. Wacht u voor de chikungunya. Die Rus verkommerde op zijn datsjaatje. Het stikt hier van de dombo's en doblootjes. Samuel Morse heeft het morsealfabet uitgevonden. Hoe spreek je 'ampersand' uit (2 mogelijkheden ah ah of èh - èh)? Het hondje Idéfix [dat niet in VD, wel: (bij) Toutatis] was toch bepaald geen idee-fixe van Goscinny en Uderzo, of toch wel? In de verhalen van Willy Vandersteen heet de hond met snor [dat niet in VD], Tobias. Dat hondje Rataplan in Lucky Luke, van Morris [allemaal niet in VD], maakt er altijd een rataplan [rommel] van.

6. Je zult bij die poging wel bot vangen. Het werd me botweg geweigerd. Hij hangt de trotskistische beginselen aan. Zij triestten de godganse dag. Een troubleshooter moet trubbels, troebelen, oplossen. Normaal was hij stoepier [pjee], maar in het leger wilde hij troupier [pjee] zijn. Ook gij, Brutus, mijn zoon: tu quoque, Brute, tu quoque, fili mi. Wist je dat de komodovaraan verwijst naar het Indonesische eiland Komodo? Staat niet in VD. Een eindereeks zit in de uitverkoop. Mijn neef zit op de TUD, de Technische Universiteit Delft, zijn oom is elders tu-medewerker. Een triëre was een galei, een oorlogsschip, waarbij aan elke riem drie roeiers zaten. Je zult maar een quasi Jack the Ripper als beul hebben. Enfant gâté [mv. s s]: verwend kindje. Gaan jullie weer zo'n groot vliegtuig spotten? Een trois-quarts slaat op een portret, een troiscart op de chirurgie: die woorden worden exact hetzelfde uitgesproken.

0467 Dictee woensdag 31 dec 2014 (7): dictee 810 (deel 1) √

Dictee - dictees [0467]

Oefendictee 810 (deel 1)

Dictee 810, alinea 1 t/m 3.

1. Die calleuze [eeltig] verdikkingen kunnen er maar beter af zijn. De termieten  weten geen mieter van thermiek. De afkorting t.h.t.
[tee-haa-tee] betekent: ten minste houdbaar tot. Een TIA is een transient ischaemic attack (voorbijgaande aanval door een ontregelde bloedtoevoer naar de hersenen – vaak als voorbode van een beroerte). Dit perk moet nog toegroeien: de planten moeten naar elkaar toe groeien. Zelfs de ME (mobiele eenheid) kwam eraan te pas. Het eenhedenstelsel van Giorgi (synoniem: giorgistelsel) is een door de Italiaanse elektrotechnicus G. Giorgi (1871-1950) opgesteld eenhedenstelsel met als grondeenheden meter (m voor lengte), kilogram (kg voor massa), seconde (s voor tijd) en ampère (A voor stroomsterkte), ook wel mksa-stelsel genoemd, de voorloper van het SI. Een valkuillening is geen krediet om vliegende valkuilen te kopen.

2. Wil je de deur toetrekken, dan moet je de kruk naar je toe trekken. SI staat trouwens voor Système International d'Unités (internationaal genormeerd stelsel van meeteenheden, gebaseerd op de grondeenheden meter (voor lengte), kilogram (voor massa), seconde (voor tijd), ampère (voor elektrische stroomsterkte), kelvin (K voor temperatuur), candela (cd voor lichtsterkte) en mol = mole – voor hoeveelheid stof). Over 'een- en ondeelbaarheid' (VD - lemma eenheid) moest ik wel even nadenken. Wist je dat je voor 'hendel' ook handel' mag schrijven? Zo staat het in GB [VD alleen hendel!]. Hij zit daar op de een-na-voorste rij. Een lulletje rozenwater [eenoor] wordt ook wel met Jan Eenoor aangeduid. Ik wil nu wel [met nadruk gelezen] eens * een eerste plaats behalen bij schaken. Op een EHBO-post werken EHBO'ers in de eerstehulpverlening. Vele eersten zullen de laatsten zijn, vele laatsten zullen de eersten zijn.

* Volgens Taaladvies zijn 'weleens' en 'wel eens' vrijwel gelijkwaardig. Zie GB, weleens.

3. Eerstelijns medische zorg is eerstelijnsgezondheidszorg. Eerstkomende dinsdag (afgekort: e.k. di) al. Met Hagenezen is het vaak lachen. Met BED wordt de binge eating disorder (eetbuienstoornis) aangeduid. Een eetlepel [el] is zes theelepels. Hij heeft een efebengestalte [efebe: jonge man, militaire dienst, Athene]. De tokehs vlogen rond de toko's. Hij kent de stof tot-en-met, tot en met de laatste tittel en jota. Ik heb vroeger heel wat van Den Haag CS naar Scheveningen getramd. Ook moest ik vaak naar Rotterdam-Centrum of (het station) Rotterdam-Centraal (vergelijk: Brussel-Zuid). Mijn grootvader was trouwens nog tremmer op een stoomschip. Met het toynbeewerk werd ontwikkelingswerk onder de arbeidende klassen bedoeld. Welke Tour de France-etappe leidt naar de Tourmalet? De trassi [garnalenpasta] is op het trascement gevallen. Hij is een kei in cartomagie [goocheltrucs met speelkaarten].

 

0466 Dictee woensdag 31 dec 2014 (6): Ditjes en datjes (14) √

Dictee - dictees [0466]

Ditjes en datjes (14)

A. Had ik Leni L. ooit welkom geheten op deze blog? Zo niet, dan bij dezen! Dat geldt ook voor Tee Haa op deze blog!

B. Vraag: is het epd of EPD? Antwoord: epd, elektronisch patiëntendossier. Ik vermeld nog een leuke toevoeging van luis in de pels Rika. Vraag: Is het aed of AED? Antwoord: aed (automatische externe defibrillator), maar op alle apparaten staat: AED. Dat verschil is door mij wel te verklaren: op een apparaat staat 'AED' gewoon beter (aed of Aed – begin zin of titel – bekt gewoon niet op het apparaat), maar in gewone artikelen in niet-wetenschappelijke taal schrijven we dus gewoon 'aed'. Van Dale schrijft overigens dat AED de dirham is, de (genormeerde valuta-aanduiding voor de) munteenheid  van de Verenigde Arabische Emiraten.

C. Nog een heikel puntje in de online-VD dat (nog) niet is opgelost. Als je zoekt op &, slaat de oVD geheel op tilt en moet je zelfs opnieuw inloggen. 2020: probleem opgelost! Zoek je op 'EL&I' of 'r&b', dan krijg je het gezochte lemma niet te zien. Nu wel dus. Om de bedoelde lemma's toch in beeld te krijgen, moet je een omtrekkende beweging maken: via 'arrrenbie' krijg je (binnen artikelen!) in de oVD wel r&b te zien, het lijkt geen echt lemma te zijn. In de papieren VD en eVD staat het tussen 'razzia' en 'Rb' in. Op zich is dat misschien wel logisch, want de zogenaamde ASCII-code van de '&' is 38 en die van de 'a' (kleine letter!) 97 en die van de hoofdletter 'A' 65. Als je die codes zou hanteren, zou de 'A' voor de 'a' komen, hetgeen in het woordenboek overigens niet het geval is. Verder is het kennelijk tóch een lemma, zoek maar (alfabetisch) op 'razzia', dan zie je wat ik hiervoor beweerde. Zo kun je 'EL&I' wel te zien krijgen als je op 'economische zaken' zoekt, maar ogenschijnlijk niet direct. In de papieren VD staat 'EL&I' nog niet, ook nog niet in de eVD (inclusief de Jaarboeken), maar wel in de oVD (toegevoegd in 2011). Nu we echter via 'r&b' de systematiek kennen, weten we dat we 'alfabetisch' moeten zoeken tussen 'elg' of 'elh' en 'elia'. En, jazeker, zoek op 'elia' of 'elias' en je krijgt 'EL&I' eraan voorafgaand zelfs alfabetisch als lemma bij! Conclusie: bij zoeken in de oVD gewoon de '&' weglaten: zoek voor 'r&b' op 'rb' en voor 'EL&I' op 'eli'! Aanvulling: diezelfde luis in de pels had nog een prachtige toevoeging aan het voorafgaande: aangezien 'r*b' mede 'rb' omvat ('*' kan immers voor 'alles' staan en dus ook voor 'niets' (sic!)), krijg je (bijna) hetzelfde effect als met 'rb'. Op dezelfde manier geeft 'el*i' mutatis mutandis (ongeveer) hetzelfde effect als 'eli'. Het is maar dat je het weet!

2020: gewoon zoeken op EL&I, r&b, R&D, etc.

 

0465 Dictee woensdag 31 dec 2014 (5): dictee Sint Anthonis bij dorpenstrijd √

Dictee - dictees [0465]

Bij een competitie tussen de kernen van Sint Anthonis moest op zeker moment iemand van elk team zich naar een zekere plaats spoeden om even een dicteetje te maken ...

Ik wist het niet (kwizzutnie)

1. Nadat jouw team, na het lezen van de cryptische omschrijving jou uitverkoren heeft omdat jij als geschiktste persoon deze secrete opdracht het allerbeste zult vervullen, ben jij met het routeboekje in je hand als een razende roeland naar Ledeacker geracet.

2. Over een accuraat gebreid en uitgespreid rood tapijt ben je als een vippersonage onder het toeziend oog van de borstloze Catharina dit gesacreerde, gewijde gebouw binnengeschreden om er een ware sisyfusarbeid te verrichten.

3. Je was wis en waarachtig beretrots toen je als pionier of missionaris uitgezonden werd maar je betreurt nu te elfder ure dat je als
ex-vmbo-leerling of ex-havoër of ex-vwo'er op z'n janboerenfluitjes de lessen Nederlands bijgewoond hebt.

4. Terwijl je baalt als een stier en je je afvraagt waarom jij je brein pijnigt met de niet te volgen hersenbrouwsels van een enigszins sadistisch ingesteld persoon, spreek jij zachtjes maar hartgrondig een verwensing uit: “Mogen de gemeenste wraakgodessen onmiddellijk hier nederdalen!”

5. Je bent bijdehand genoeg om niet “kwizzut” te vervloeken want je bent ervan overtuigd dat dit prijzenswaardig initiatief een een- of tweejarige traditie moet worden, alhoewel jij bevreesd bent, getraumatiseerd te zijn na dit satanische dicteetje dat alle regionale, zelfs continentale grenzen overschrijdt.

6. Met een zucht van verlichting: “Dit heb ik overleefd!” en met een verkrampt handje, schuif jij afgetobd je schrijfgerei terzijde, verlangend naar het ijsgladde en besneeuwde paadje dat onder een vollemaan en omringd door nevelige – het mistte – weiden een rust uitstraalt, goed voor jouw gestreste zenuwen.

7. Eén ding heb je vanavond geleerd: nooit ofte nimmer nog ooit een geheime opdracht. Ammenooitniet, liever nog goed voorbereid deelnemen aan het Groot Dictee van de gemeente Sint Anthonis.

 

0464 Dictee woensdag 31 dec 2014 (4): dictee 809 (deel 3) √

 Dictee - dictees [0464]

Oefendictee 809 (deel 3)

Dictee 809, alinea 7 t/m 10.

7. Dulse [dahls] is een eetbare zeewiersoort met donkerrode bladeren. Een dumbbell is een korte halter met gewichten. Du moment dat hij zijn handen ten hemel hief, besefte ik het (me, sic). Zij was, laat ik maar zeggen, d'un certain âge. De DUO is de Dienst Uitvoering Onderwijs. Wat een grappig duodecimootje. Zoekgemakshalve heb ik nog maar even in de elektronische Van Dale gezocht. Een durfal en een durfniet, dat scheelt nogal. Een durf- is een risico-investeerder. Een durum is een Turkse dunne pannenkoek van tarwemeel. Jullie zijn mijn dushi's [schatje]. Dutchbat was het Dutch Battalion (Nederlandse VN-vredesmacht in Bosnië en Herzegovina ten tijde van de Joegoslavische burgeroorlog). Dat is echt een gerecht du terroir [regionaal]. Die opvatting is du ton [in]. Op den duur (ook wel: de) durf je niks meer. Een dux [hertog], meer duces.

8. In duxelle(s) [mengsel, saus] zitten paddenstoelen. Was getekend uw dv. [afkorting - dienstvaardig(e)] en dw. [afkorting - dienstwillig(e)] bewonderaar … De schrijfwijze 'duw- en trekwerk' begrijp ik wel, 'cd- en dvd-bon' minder [niet in wdb.]. De afkorting rw staat voor rewritable in cd-rw en dvd-rw en is overigens de internetextensie van Rwanda [rw]. Zijn ineptie [zotheid] droop eraf (ervan af - ook: er af). Een
idee-fixe is een dwangvoorstelling. Feuilles mortes zijn dwarrelvluchten. In een T- of krukhuis kun je niets drinken. Bij metselwerk kom je soms een dwars liggende laag tegen. Die rotjochies moeten niet zo vaak dwarsliggen. Een dwergbuffel is een tamarau. DXM staat voor dextromethorfan. In HCN en HNC vormen CN en NC een dyade. Het harde dagelijkse leven heeft meer van een dys- dan van een utopie. Dwazen en dwazeriken gedragen zich vaak dwaselijk. Een dwergmispel is een cotoneaster. Wat doet een dynamiteur? Waarom duidt DZD de Algerijnse dinar aan? Een Engels antwoord: DZ is derived from Dzayer, the local name for Algeria.

9. Het wildetentje ontaardde in een wild etentje. Wat is het verschil tussen de scherp- en zachtheldere 'e'? Gelukkig staat 'egregiously an ass' (bij uitstek een ezel, Shakespeare) nog steeds in de oVD. Curieus: een ear- en eyecatcher. Een e.a. is een épreuve d'artiste (kunstenaarsproef). Een eager beaver is een uitslover. Eau de cologne, eau de vie en eau de toilette hebben meervoudsvormen, de andere eautjes niet [x achter 'eau' of s achter laatste woord]. Die ebenist (schrijnwerker - hij ebeneert) werkt momenteel met coromandel, gestreept ebbenhout. Eben-Haëzer: tot hiertoe heeft de Here ons geholpen. De EBG, dat is de Evangelische Broedergemeente (de hernhutters). De EBU is de European Broadcasting Union, de Europese
Radio-unie. Rijdt de eurocity (EC) daar ook? E [èh] causa ignota: met (medisch) onbekende oorzaak. Deze wedstrijd is echt om het echie.

10. Zij zijn echt gescheiden, in Vlaanderen zelfs echtgescheiden. Hij was echt-, maar ook schipbreukeling. In het weekend is hij echt scheidsrechter, doordeweeks echtscheidsrechter. Wat voor geheugenstoornis is ecmnesie [opdoemen beelden verleden]? Wat doet de Ecofin-raad? De économie de bouts de chandelle is de zuinigheid die de wijsheid bedriegt. DVT, diepveneuze trombose, is het economyclasssyndroom. Ecstasy [xtc] zal toch niet tot ectasie [uitzetting, verwijding] kunnen leiden? Een edax rerum lijkt een rupsje-nooit-genoeg. De baron hechtte aan het 'U Edele' (afkorting: U Ed.). De Eerste Edele was de vroegere vertegenwoordiger van de adel in de Staten van Zeeland.

0463 Dictee woensdag 31 dec 2014 (3): dictee 809 (2) √

Dictee - dictees [0463]

Oefendictee 809 (deel 2)

Dictee 809, alinea 4 t/m 6.

4. Hoe werkt dubbelboekhouden? Watskeburt: what's going on? De mouwen moeten de handen vrij laten. In het huwelijk, vinden sommigen, moet je elkaar vrij laten. Een kwestie van vrijlaten dus, net als vrijlaten van gevangenen. Bij zwevende koersen van valuta's worden die vrij gelaten. Hoe vinden we een goede dueña [gezelschapsdame meisjes aanzienlijke stand]? Wat was 'wallen onder de ogen' ook alweer? O ja: draperies d'amour. Mijn reactie: o zo Koos! Ik zal erbovenop zitten: ze moet weer erbovenop komen! Ze zocht de brief onder de tafel, maar die lag echt erbovenop. Tata, zeggen kinderen, dáág! Wat is schadelijker voor de tarwe, een tarwe-uil of -aaltje? Tegen iets opzien is ertegen opzien. Opzienbarend is wat opzien baart. Die muur is niet bedoeld om ertegenop te klimmen. Het naderende afscheid, jullie zullen wel ertegenop zien, denk ik zo.

5. Wat doen jullie liever: winkels- (statten) of tv-kijken? Daar zijn Temmincks en andere strandlopers te zien. In Rotterdam heb je geen t-dievegges, daar zeggen ze gewoon 'ik loopt'. Probeer niet mijn dochter te na te komen! Mijn paspoort is tenietgelopen. Een stemloze plofklank (p, t, k) is een tenuis [tee-nuu-wihs], meervoud: tenues. Het antoniem ervan is media (in dit verband wél enkelvoud) met als meervoud mediae (stemhebbende explosieven – b, d, g). Denk ook nog aan een medium (M) biefstuk of T-shirt. Waarom heet de terreur blanche in het Nederlands Witte Terreur? Jullie mogen kiezen uit teriyaki, teppanyaki en sukiyaki. Je hebt terecht gesteld dat hij terechtgesteld zal worden. Wat is phubbing [in gezelschap smartphone gebruiken] precies?

6. Heeft de TGG, de transformationeel-generatieve grammatica van Chomsky, ook nog iets te zeggen over een T-ford? De furor teutonicus is de teutoonse razernij. We doen aan theezetten en theedrinken op ons thee-uurtje: zonder uitzondering en altijd gezellig. Het THC-gehalte (tetrahydrocannabinol – de psychoactieve stof in marihuana) is allesbepalend, allesoverheersend. Een duffelcoat is een duffelse jas (montycoat, houtje-touwtjejas - plaats Duffel - provincie Antwerpen). Een dugazon [karakter of stem - mezzosopraan] speelt en zingt. Duimendik (duimdik) is een duim dik. Het rijk der duisternis is het rijk van de Satan, die ook wel de Prins der Duisternis genoemd wordt. De Rode Duivels hebben gisteren gewonnen. De ziekte van Bornholm wordt ook duivelsgreep genoemd. Hij is vandaag du jour [modieus]. In dukkah [mengsel noten, zaden, kruiden] kun je brood dippen. Een dulcimer is een hakkebord.

 

0462 Dictee woensdag 31 dec 2014 (2): dictee 809 (deel 1) √

Dictee - dictees [0462]

Oefendictee 809 (deel 1)

Dictee 809, alinea 1 t/m 3.

1. De jongste bediende werd op den dril gezet [voor gek lopen op 1 april]. Een vates [geen mv.] is een ziener, voorspeller, profeet. Een drinkuit is een stortebeker. Aldrin en dieldrin zijn drins. Een drip is in Nederland een dynamisch  route-informatiepaneel (bord boven een snelweg waarop verkeersinformatie wordt getoond). Ja, makkelijk, als je in de driver's seat verkeert. Ze heeft een morose [somber - ze is moroos] natuur, zeker niet geërfd van haar maffioze vader. Druzen en droezen duiden hetzelfde volk (en religieuze sekte) aan. Hij is geheel gevangen in chimères [hersenschim]. Drogmetica zijn drogisterijartikelen en cosmetica. Ging het bij het droit du seigneur (jus primae noctis) om veel, of kon dat ook via de eerste huwelijksnacht (het recht van avondkout, soms wel op een koude avond) afgekocht worden? Onze koning Willem-Alexander heeft geen droit de réponse [recht om te antwoorden op openbare kritiek]. Een drogreden is een sofisme.

2. Daar heb je drolletje drie (van Krommenie of van Overschie). Wat zijn drôleries [komische beeldjes]? Een drôle de guerre is een phoney war, toch? Laat je toch niet in met die dromerijen (rêverieën). Wat is dat toch een droge klaas. Een odium in longum jacens is een langgekoesterde(!) haat. Een oneiroloog legt dromen uit. Die koe heeft droop (wrang - uierziekte). Een drop-out [outcast, mislukkeling] is geen dropdown [rolmenu]. Bij een dropping moet de weg terug gevonden worden! Drosera is zonnedauw en een droschke is een vigilante. Hoeveel van die Dr. Strangeloves moeten er eerst nog opstaan? Hij druipstaartte beschaamd. Hoeveel hectopascal (hPa) was dat? Heeft het NBG zelf bijbeldrukkers in dienst? Hij zit flink in den drum [moeilijkheden]. Een druppel van Leidenfrost is een druppel in sferoïdale toestand. Is drum-'n-bass een jungle? Ja. De druppelreactie is de stillireactie. Druppel- of calimerohelm.

3. Een DTC is een Dutch Treasury certificate (door De Nederlandsche Bank uitgegeven schatkistcertificaat) en de DTe is in Nederland de Dienst Uitvoering en Toezicht Energie (organisatie die toezicht houdt op de energiemarkt). Ik weet het: dit is een dubbelpunt (VD ook: dubbelepunt en Taaladvies ook: dubbele punt). Zelf ben ik dubbellinks. Een dubbeltjesaandeel is een pennystock. De Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie is de Donaumonarchie (GB: dubbelmonarchie = Donaumonarchie). Zijn er nog dublinclaimanten in de zaal? De dubstep is een van oorsprong Britse stijl in de popmuziek die is beïnvloed door o.a. drum-'n-bass, dub en 2 step (muziek - niet te verwarren met twostep, de stepdans!). Duce [k] et auspice de mp: onder leiding van de minister-president. Ducttape is zeer sterk, waterdicht plakband gemaakt van textiel. Een flamencozanger of -gitarist moet duende [inspiratie] bezitten.