0720 Dictee maandag 31 aug 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (56) √

Dictee - dictees [0720]

Ditjes en datjes (56)

A. Acarnania is het meest westelijke landschap van
Midden-Griekenland, tgov. Ithaca en Leucas, genoemd naar Acarnan, zoon van Alcmaeon. De uitdrukking 'Acarnania' is geschrapt uit VD. 

B. De Latijnse uitdrukking 'virtus in medio' betekent: de deugd (ligt) in het midden. Thans niet meer in VD. 

C. Ook niet meer in VD 2015: Sciunt haec coqui (Latijn, letterlijk: dat weten de koks): dat is het geheim van de smid (Erasmus). 

D. Je kunt nog steeds kroeze (verbuiging van kroes) kersen (een soort tuinkers) eten, maar dat staat niet meer in VD. 

E. De taxus heette gewestelijk ook iebenboom, maar dat staat niet meer in VD 2015. 

F. Naakte mannetjes zijn sneeuwklokjes, maar dat vind je niet meer in VD 2015. 

G. Ofir was het land in het Zuiden waarnaar Salomo schepen stuurde om goud te halen voor de bouw van de tempel (1 Kon. 9:28). Ofir staat niet meer in VD 2015. 

H. Rosientje is de volksnaam voor een acanthusachtige kamerplant, een altijdgroene struik met grote, zalmkleurige bloem, afkomstig uit Indonesië, maar staat niet meer in VD 2015. 

I. De filet (filette = anjer) die prins Bernhard droeg, stond en staat niet in VD. Wel 'filet' in andere betekenis!

J. Weer zo'n gemene verandering: [België] schepenwet en schepenbesluit (was met hoofdletters). Wel: Schepenwet = Nederlandse wet betreffende de scheepvaart, ter voorkoming van scheepsrampen en betreffende de Raad van de Scheepvaart. 2020: NL - Schepenwet en Schepenbesluit (VD) gaan over schepen - GB schepenwet zou [BE] over (burgemeester en) schepenen kunnen gaan ...

K. Zo, de gereviseerde dictees – naar de situatie van VD en GB 2015 – 401-500 zijn heden (31-08-2015) verspreid (los en als verzamelbestand) onder belangstellenden. De claim 'foutloos' zal wel te hoog gegrepen zijn, al is de zin 'Een kopiiste is een nabootster' op het laatste moment nu wel op de juiste manier geschreven … Vind je nog fouten, meld het. Johan de Boer heeft weer een onschatbare bijdrage geleverd aan het acribisch controleren van de dictees. Ik hecht eraan te vermelden, dat alweer langer geleden, ook Hans Bliek en Robert Joosen enorm hebben bijgedragen aan de correctie van vele dictees! Geldt niet meer - 2020.

 

 

0719 Dictee zaterdag 29 aug 2015 (2): dictee Column Volkslied √

Dictee - dictees [0719]

Volkslied

1. Volkslied is een zelfstandig naamwoord (het): 1. lied dat leeft in de mond van het volk, met name een dergelijk oud, overgeleverd lied (kinder-, zeemans-, soldatenliederen enz.), antoniem: kunstlied, 2. vaderlands lied, 3. het bepaald daartoe aangenomen lied dat symbolisch een volk vertegenwoordigt en bij nationale gebeurtenissen gezongen en gespeeld wordt, nationale hymne (in Nederland sinds 1932 het Wilhelmus, vroeger ‘Wien Neerlands bloed’ van Tollens; in België de Brabançonne). Van Dale meldt nog: 1) het inzetten van het volkslied en 2) het eerste vers van het volkslied.

2. Binnen artikelen treffen we aan: a) Alle Menschen werden Brüder, Duits, passage uit Ode an die Freude van Friedrich von Schiller, tevens de tekst die wel wordt gezongen bij het, eigenlijk instrumentale, Europese Volkslied: alle mensen worden broeders (soms als bron van toespelingen, waarin 'Brüder' dan meestal vervangen wordt door een ander woord), b) Brabançonne, het Belgische volkslied sedert 1830, door Jenneval gedicht en door François Van Campenhout op muziek gezet, c) Britannia rules the waves, refrein van het vroegere Engelse volkslied: Brittannië heerst over de golven (ter uitdrukking dat Groot-Brittannië altijd autonoom zal zijn; ook als bron van toespelingen, waarbij 'Britannia' wordt vervangen door een andere naam of een ander woord), d) Waar in 't bronsgroen eikenhout … (Limburgs volkslied), e) Deutschlandlied, Duitse volkslied: 'Deutschland, Deutschland über alles' (Duitsland, Duitsland, boven alles), f) God save the Queen: het Engelse volkslied, g) Altijd is Kortjakje ziek (bekend volksliedje), h) De Vlaamse Leeuw: officieel volkslied van de Vlaamse Gemeenschap, i) de Marseillaise, het Franse volkslied. j) The Star-Spangled Banner (letterlijk de met sterren bezaaide banier): woorden van F. Scott Key, het (sinds 1916 officiële) volkslied van de Verenigde Staten, k) Yankee Doodle: titel en begin van een Amerikaans volkslied dat vooral tijdens de Vrijheidsoorlog populair was en waarvan de oorsprong onzeker is (de beginregels luiden: 'Yankee Doodle went to town, ariding on a pony'), l) Waar de blanke top der duinen schittert in de zonnegloed (uit een Nederlands volksliedje), m) Ach, vaderlief, toe drink niet meer: eerste regel van een bekend volksliedje, n) schuintamboer = trommelaar, met name als personage in het oude volksliedje getiteld 'Drie schuintamboers', o) Als mijne pee [= vader!] 't schoenmaken dee (volksliedje), p) Zolang als de lepel in de brijpot staat enz. (volksliedje) en q) Wie zal dat betalen, zoete lieve Gerritje? (uit een volksliedje).

3. Ten slotte nog wat wederwaardigheden over ons eigen Wilhelmus: het Wilhelmus is inhoudelijk geschreven als een lied dat Willem van Oranje gezongen zou kunnen hebben. Het weerspiegelt Willem van Oranjes tweestrijd inzake de opstand in de Nederlanden. Enerzijds probeert hij trouw te zijn aan de Spaanse koning, anderzijds is hij boven alles trouw aan zijn geweten, dat hem voorschrijft God en het Nederlandse volk te dienen. Het lied bestaat uit vijftien coupletten die een acrostichon vormen: de eerste letters van de vijftien coupletten vormen de naam Willem van Nassov. De v is hierin als Romeinse letter een u, en de coupletten die destijds met een s aanvingen, zou men in modern Standaardnederlands met een z beginnen. Het Wilhelmus wordt soms toegeschreven aan Filips van Marnix van Sint-Aldegonde, maar dat is allerminst zeker.
 

0718 Dictee zaterdag 29 aug 2015 (1): dictee Column Tussen-s en gebiedende wijs √

Dictee - dictees [0718]

Column tussen-s en gebiedende wijs

1) Van een lezer kreeg ik de vraag: schrijf je 'luchtbehandeling(s)installatie' nou mét of zónder tussen-s? De tussen-s is niet echt goed geregeld in de Leidraad van ons Groene Boekje. In het algemeen geldt: schrijf een s als je die hoort, anders niet. In twijfelgevallen zoals dorpsstraat (naar analogie) schrijf je wél een s, omdat we bijv. ook dorpskern zeggen. De Leidraad zegt duidelijk dat bijv. raadzaal en raadszaal allebei goed zijn, al naargelang je de s wel of niet uitspreekt en/of hoort. Het GB heeft alleen raadzaal [2020: ook raadszaal!], van Dale heeft de beide vormen raadzaal en raadszaal. Bij dictees zijn we iets strenger: als een woord (alleen maar) mét of zónder tussen-s in GB en VD staat, moeten we dat zo schrijven. In een geval als luchtbehandelingsinstallatie zou ik een s zeggen en dus ook schrijven. Maar laten we even in de woordenboeken kijken: luchtbehandeling staat wel in VD, niet in GB [2020: wel!], maar er staan geen samenstellingen met 'luchtbehandeling' in. Zouden er wél samenstellingen met luchtbehandeling in staan, dan zouden we naar analogie wél of níét een tussen-s schrijven, maar helaas, die samenstellingen staan er niet in. Dan maar kijken naar 'handeling' ... Alle samenstellingen met handeling hebben een tussen-s (vb. handelingsbekwaam en handelingsbevoegdheid in VD, in GB ook o.a. handelingssnelheid – die s hoor je niet, maar je schrijft die dus naar analogie met de andere samenstellingen met 'handeling'). Eindconclusie: luchtbehandelingsinstallatie wel degelijk mét tussen-s, geen twijfel mogelijk! 

2) Een andere vraag ging over de gebiedende wijs. Vroeger zei je tegen 1 persoon: 'loop naar de pomp' en tegen meer personen 'loopt naar de pomp'. Dat onderscheid is er niet meer en we zeggen nu altijd 'loop naar de pomp'. Op zich niet moeilijk, want als je iets correct krijgt voorgelezen, schrijf je gewoon op, wat je hoort. Het probleem ontstaat, als je iets niet kan horen, en dat is de kwestie 'd of dt'? Is het nu 'brand(t) maar los' en 'brand(t) u maar los'? Het eerste geval is gebiedende wijs (geen onderwerp), dat wordt dus eerste persoon enkelvoud: brand maar los. De tweede zin is een 'gewone' zin met u als onderwerp u: brandt u maar los. Maar hoe houd je dat nu uit elkaar? Wel, als je u door 'uzelf' of 'zichzelf' kunt vervangen, is u geen onderwerp, en is er sprake van gebiedende wijs: 1) houd goede moed (gebiedende wijs), 2) houdt u goede moed (uzelf kan niet, gewone zin), 3) wend u(zelf) tot de directeur (gebiedende wijs), 4) wendt u zich maar tot de directeur (uzelf kan niet, gewone zin), 5) houd u(zelf) eens een beetje in en 6) houdt u zich maar eens een beetje in. Om het ten slotte toch nog een beetje moeilijk te maken: in verouderde (archaïsche) uitdrukkingen (en enkele vaste verbindingen) wordt de meervoudsvorm van de gebiedende wijs nog wel gebruikt: a) bezint eer ge begint, proletariërs aller landen, verenigt u en c) neemt en eet, dit is Mijn Lichaam (formule bij het protestantse avondmaal in de kerk) [TH, niet (meer) in GB en VD]. Ander voorbeeld: Zegt het voort (archaïsch).

 
 

0717 Dictee donderdag 27 aug 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (55) √

Dictee - dictees [0717]

Ditjes en datjes (55)

A. Niet meer in VD 2015: fiat justitia (et) pereat mundus = het recht moet zijn loop hebben, al vergaat de wereld erbij.

B. Nog zo'n stiekeme wijziging: was het voorheen Anna te drieën,
Sint-Anna te drieën of St.-Anna te drieën, nu gebruikt VD koppeltekens: Anna-te-drieën, Sint-Anna-te-drieën (evt.) of St.-Anna-te-drieën (overigens heeft VD alleen St.)! Bij dit gepuzzel kom je ook nog stannaten tegen. (Zie je hierin St.-Anna? Bij het zoeken let VD niet op hoofd- en kleine letters en leestekens, spaties en koppeltekens worden genegeerd …)

2020: verder oké.  NB een stannaat = in de chemie een tinzuur zout.

C. De Zeven Heuvelen van Rome (Viminalis, Quirinalis, Palatinus, Esquilinus, Capitolinus, Caelius en Aventinus of Aventijn) staan niet meer in VD 2015. De heuvel Vaticanus sub lemma - in de etymologie - nog wel, maar dat is niet een van de zeven. Overigens is Rome de Stad van de Zeven Heuvelen (in VD soms ook 'zeven heuvelen' - 2020 niet meer!).

D. De gewone helmbloem mag je vanaf nu geen haantjes en kippetjes (overigens zonder koppeltekens) meer noemen.

E. De adam-en-eva (gewestelijk: monnikskap, witte dovenetel, gevlekte orchis) is verdwenen uit VD.

F. Het bonjourmadammeke (gewestelijk: driekleurige winde en ook dagschone – die is er nog wel!) is verdwenen uit VD.

G. Het was wel een mooie vondst: Tsunamië = het gebied waar regelmatig tsunami's optreden, maar bij nader inzien is dat woord toch maar weer geschrapt.

H. De moma, een licht melancholische Kaapverdische muziekstijl, is verdwenen.

NB Die heet nu morna.

I. Wel grappig: bij het herhalen van de 800 oefendictees kom ik regelmatig woorden tegen die ik de laatste jaren op dictees fout geschreven heb … Zo'n herhaling is dus inderdaad erg nuttig!

J. Kon je in de vorige VD nog lezen: Raskolnikov vermoordde een oude woekeraarster, nu is die naam verdwenen. Ook jammer dat Kasparov er niet meer in staat (Karpov wel …).

2020 wel: raskolniken = roskolniken [beide mv.] = ketters in de Russische kerk.

 
 

0716 Dictee zaterdag 15 aug 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (54) √

Dictee - dictees [0716]

Ditjes en datjes (54)

A. Bakelo's waren munten gebruikt als bakengeld. In VD 2015 komen die niet meer voor!

B. Een rapschotel was: 1) (gewestelijk) een gebarsten schotel, 2) scheldwoord voor een meisje. In VD 2015 komt dat woord niet meer voor.

C. De Tarpejische rots (Latijn Saxum Tarpejum) = gedeelte van de Capitolijnse [vgl. Capitool - Latijn: Capitolium] heuvel in Rome vanwaar vanouds staatsmisdadigers werden afgeworpen. Deze rots staat niet meer in VD 2015.

D. Had ik al gemeld dat 'doña' gesneuveld is, en vervangen door 'donna'? Nog aanwezig! Wel nog aanwezig is mañana (morgen, later weleens, met sint-juttemis).

2020: doña = eretitel dame, Spanje en donna = Italiaanse vrouwelijke eretitel.

E. Vooruitlopend op de herziene publicatie van de oefendictees 301-400: het is mijn stellige overtuiging dat beter geoefend kan worden met echte dictees, oefendictees en zelfs onzindictees dan met welke lijst dan ook …

F. De Mexicaans-Spaanse zopilote (de stinkvogel nog wel) is niet meer in VD opgenomen.

G. De vormvariant 'Volcanus' van 'Vulcanus' is niet meer opgenomen in VD.

H. Al eerder gemeld: 'reeuw' = doodszweet (lijkenzweet) is uit VD verdwenen. Wel raar, als reeroof = reeuwroof (lijkroof) er nog in staan (jazeker, met verwijzing naar dat reeuw). En 2020: reeuws = een lijklucht hebbend.

I. Let erop, dat bij 'beenderman' 'de Dood' veranderd is in 'de dood'! + Magere Hein

J. De gewestelijke verzenderkensdag – benaming voor 1 april, omdat men dan de mensen om loze boodschappen stuurt, is verdwenen uit VD.

K. Heden (15-08-2015) aan belangstellenden verzonden de geheel naar de stand van zaken van 2015 van GB en VD gereviseerde oefendictees 301-400. Zowel los en als verzamelbestand, inclusief inhoudsopgave. Johan de Boer en ik hebben gemerkt dat 100% foutloos ontzettend moeilijk te realiseren is, maar we streven ernaar in de buurt te zitten … Mochten de ontvangers desondanks nog fouten ontdekken: meld het mij s.v.p.! 2020: niet meer van toepassing!
 

0715 Dictee donderdag 13 aug 2015 (15): dictee 851 (deel 3) √

Dictee - dictees [0715]

Oefendictee 851 (deel 3]

Dictee 851, alinea 7 t/m 10.

7. De Tyrolienne ging naar de biënnale. De gioer is de overgang tot het jodendom. De grammaticacontrole wilde 'Woerden is een mooie stad' veranderen in 'woerden zijn een mooie stad'. Tja, … Als je 'huntingtongen' opschrijft, is dat geen werkwoord … znw., ziekte heeft geen mv.]  Heel vroeger, voordat hij zijn kandjes haalde, heeft hij er de kantjes flink van af gelopen. Hij is geen orgelist, maar een survivalist: hij doet aan survivallen. Ik vrees, dat die argumentatie geen houtsnijdt. Hoe spreek je zoögloea uit (het zijn bacteriën)? Een Siënees komt uit Siena. Is dat nou een beatrix- of een fabiolakapsel? Zoals die
sp.a-partijvoorzitter erbij loopt: schunnig gewoon. O ja, die zocht ik: de vang van Prony. Het meervoud van 'architraaf' is 'architraven'. Wat is het Caudijnse juk?

8. Die handige harry hangt graag de grote jan uit. Je kent klein Davidje uit de david-en-goliathverhalen toch wel? Een ontnieter is dat een soort van bevestiger? Cheek to cheek heeft niets te maken met
business-to-business. Zoek op wat de naar een gelijknamige film genoemde French Connection is. Was bekend dat baron Zeep een ballethater is? Die beau désordre heeft wel iets. Hij vertoonde een belle indifférence. Met het nieuwe zusje zou hij benjamin af zijn. Beter blo of blode Jan dan dô of dode Jan. Er stonden wel drie bureaux-ministres. De cluniacenzers kwamen uit Cluny. Een capotasto is een barréklem. Wat een lekker kippie [kippetje], dat blondientje [blondinetje]. De benedictines, kloosterlinge onder de regel van Sint-Benedictinus, dronk benedictine.

9. Die brabo komt uit Noord-Brabant, spreekt Brabants en is een kei in brabantismen. Zo is de limbo afkomstig uit Limburg (gekscherend: Limbabwe), hij spreekt Limburgs en is thuis in limburgismen. Gênant, zo'n fâcheux troisième, vooral als dat een genante [naamgenoot] is. Hij ving bot en dusdoende haalde hij bakzeil. Met deixis wordt een zeker taalverschijnsel aangeduid. Ik ben Pikkie Tanis, 35 jaar oud, en woon sinds mensenheugenis in 's-Hertogenbosch. Je moet een hippopotamus natuurlijk niet uitschelden voor hypothalamus. Is er een wezenlijk verschil tussen een paladijn en een pylades (meervoud: pyladessen)? Niets menselijks is een mensenlijk vreemd. Hij kwam uit Dublin en was een wild schoffelende tuin-Ier. Piesemopsantee: toilet, wc.

10. Dat laatste komt van 'puis-je m'absenter?' Waarom schrijf je 'choemasj' (niet) met een hoofdletter? Net als een bijbel, een koran. De blauwe passiebloem is de Passiflora caerulea. Is dat nou bhakti of hatha yoga? Aan de andere kant van de Neder- of Boven-Rijn geef je aan met Overrijns. Dat meervoud schrijf je algauw verkeerd: amphigouri's 2020. Ik kan je dat déjeuner dînatoire in dat grand hotel zeer recommanderen! De verzouten soep kieperde hij in de verzoute rivier. Ik verafschuw die encierro's [stieren door de straten]. De conveyer [transporteur] trad zelf als convoyeur [begeleider van een konvooi] op. Ik heb liever volkspot dan volksspot. Zij is niet te min voor mij. Maar bij de verkiezingen stemde ze niettemin op mij.

 
 

0714 Dictee donderdag 13 aug 2015 (14): dictee 851 (deel 2) √

Dictee - dictees [0714]

Oefendictee 851 (deel 2)

Dictee 851, alinea 4 t/m 6.

4. Karel is een Maagd. Wie spreken er hier Faeröers of Plat-New Yorks? Met pidgin wordt Pidginengels bedoeld. Het Schwyzerdütsch is het Zwitsers-Duits [= Zwitserduits]. Wanneer waren de Brugse metten (M?). Kun je ook in Trinidad en Tobago een vervangend paspoort krijgen bij de ambassade [GB, VD] van het Koninkrijk der Nederlanden? Ik heb met haar gewed, dat het mes al gewet was. Deze schlager heeft al in meerdere top 10's (top tiens) gestaan. Dat bracht wel een shockje teweeg: we waren gechoqueerd [ook: geshockeerd]. Hoe is beregeld dat de BV de afkorting van 'bekende Vlaming' is en WK die voor 'wereldkampioenschap'? Ik haal mijn patat met bij een Febo-vestiging. Ik zie die mère [= moeder - klooster] nog geen merengue dansen [meringue = gebakje van schuimdeeg]. Een merozoïet is een zeker ontwikkelingsstadium van sporozoa. 2020 NB: maire = burgemeester FR.

5. Drijft zij in Volendam een woodenshoeswinkeltje? What's in a name: dit was een quick-and-dirty schoonmaakbeurt. Die zullen elkaar wel vinden: een vrouwenborstenman en een mannenborstenvrouw. Swipen [vegen over scherm] is net iets anders dan swypen [letters typen]: zoek dat maar eens na! Een van mijn voorvaderen heeft nog op het departement van Koloniën gewerkt. Een colon is (ook) een kolonist. Bij de parade leek het wel een kolonelscolonne. Baad je iedere dag: baat het niet, het schaadt ook niet! Was myiasis [parasitisme vliegenlarven] de reden van haar miosis [pupilvernauwing], waardoor ze haar gecombineerde studie myologie [leer van de spieren] en myiologie [studie muggen en vliegen] op moest geven? Zoek op: myalgie [spierpijn], myasthenie [spierziekte], myatonia [onvoldoende of afwezige spiertonus, tonus = natuurlijke gespannenheid]. 

6. Mijn ouders gaan scheên [ik scheê, hij scheêt, wij scheên]. Beschrijf het bernoulli-effect. Mijn tante is semioloog, symptomatoloog. Op feta (vooral bèta's houden daarvan) lijkende witte verse kaas uit Cyprus die onder meer geroosterd wordt gegeten, heet halloumi. De meeste digibeten hebben weinig op met literati en digerati. Grapje voor intimi: de vertaling van 'my kingdom for a horse' is 'mijn volkstuin voor een woordenboek'. Met een Damascener kling kun je een Damascener pruim (damastpruim) klieven. Het hoornvlies heet ook wel cornea. De chorea is de dansziekte of -manie (vergelijk: sint-vitusdans,
sint-veitsdans, fieteldans, huntington, ziekte van Huntington). Een choree (choreus) is een trochee (trocheus). De groep is gisteren bijeengeweest.

0713 Dictee donderdag 13 aug 2015 (13): dictee 851 (deel 1) √

Dictee - dictees [0713]

Oefendictee 851 (deel 1)

Dictee 851, alinea 1 t/m 3.

1. Een woord als 'monalisaglimlach' is gelexicaliseerd. Wanneer waren het moustérien en het magdalénien ook alweer? Bezit Münster een munster? Wil je dat ik de tekst erop nasla? Let op: '*yasis' komt niet voor, '*iasis' wel: amoebiasis (oorzaak: amoebe), ankylostomiasis (mijnworm), bilharziasis (bilharziosis, bilharzia) = schistosomiasis (zuigwormen), candidiasis (schimmel candida), cholelithiasis (galsteen), elefantiasis (parasiet), filariasis of filaria (worm), giardiasis (parasiet), helminthiasis (worm), leishmaniasis (parasiet), mydriasis (pupilverwijding), onchocerciasis (rivierblindheid), psoriasis (huidziekte), satyriasis (donjuanisme), trichiasis (naar binnen groeien van haren), trichomoniasis en trypanosomiasis.

2. Je weet nu dus dat het 'myiasis' is en niets anders (parasitisme van vliegenlarven). Een mycoloog weet alles van schimmels en paddenstoelen. Verder is de myiologie de muggenkunde (en een myoloog een spierkundige). Ze zouden natregenen, zeg maar: kletsnat regenen. Bij de brand werd tot 'brand meester' het aanpalende gebouw natgehouden. Breda, de Nassaustad, kleurde nassaublauw. Alle mysten zijn ingewijd in een mysterie (vergelijk: neomist = pas tot priester gewijd). Hij sleepte altijd een nandi - beeld van de heilige stier Nandi, rijdier van Shiva - met zich mee. Een near miss is een bijna-botsing. Hij dreef een winstgevend nerinkje in netsukes [uitspraak! - gordelknoop]. Een niet-bezitter, is dat een havenot? Hij speelde ney in een leycentrum. Je hebt nieuwzilver en oud zilver. Die vijftiger houdt het bij de nifty fifty [beurs New York].

3. Wat hebben 'cyste' en 'cysteaaltje' met elkaar te maken? Weinig tot niets. Je bent een malloot, als je met (ma)loti betaalt in Lesotho. Dat is een rare vent: hij heeft antilopebenen en een giraffennek. In het Witte Huis woont de president, Barack Obama [2020: Donald Trump]. Geef mij maar zo'n crunchy [knapperig] hapje, bereid uit quinoa [uitspraak! = kien-waa, kie-noo-waa]. Hoofdstuk 134 uit Psalmen wordt – vaak berijmd – gezongen als psalm 134. Wat omvat de Kerk van Rome zoal? Onder het spatakruis (sint-jacobuskruis) stond een pot met jakobskruiskruid. Een jehova is een Jehova's getuige. Een hegelaar is een overdreven hegeliaan [Hegel, wijsgeer]. Een peronist hing Perón aan. De whigs en tory's zijn het meestal niet eens [parlement Engeland]. Welke spanning geeft het daniellelement (1,1 V - niet: leclanché-element). Ook dit is weer een Leentfariaans dictee.

0712 Dictee donderdag 13 aug 2015 (12): dictee 850 (deel 3) √

Dictee - dictees [0712]

 Oefendictee 850 (deel 3)

Dictee 850, alinea 7 t/m 10.

7. Rara: … Lijzebet noemen en … liezebet heten … Het feestje was in twee kamers en suite. Dat de Tweede Wereldoorlog versneld beslist is, kwam mede door begrippen als 'enigma' en 'turingmachine'. Daarvoor was het zogenaamde Englandspiel beslist een drama. Voor meer informatie: zie internet (er is ook een film over). Bloed prikken doe je in het lab (op de prikpost). In HCN is CN een dyade. Het scheeliet is een mineraal. Het Quechua is een indianentaal, gesproken in
Zuid-Amerika. Een beetje limbo uit Limbabwe weet in welke landen ze nog linksrijdend zijn. Quarto, ten vierde: ik verwacht jullie lobbyen voor die lobbesen! De ambassadeur ondernam demarches. De jean potage [janpotage] deed ze in de weckfles.

8. Ik hou zo van rozenbottelcompote! Niet alle Simpelmansen zijn sombermannen. Een 'brave borst', is dat een pars pro toto (meervoud: partes pro toto; antoniem: totum pro parte)? Hij is een kouwelijke dries. Hij was begeistert, enthousiast. De schrijver leed aan een writer's blockblokkade. Bij Heracles willen ze een aparte tribune voor vrouwen creëren: vrouwenvak, ladies' vak, ladies' box (vergelijk: ladies' day, ladies' night en skybox), een lady's-vak of een lady's-box ('Nederlands')? Wat zijn de kansen van een lyssalijder [hondsdolheid]? Hij heeft Goereese en Madoerese roots. Die popiejopie is echt popi. De islamitische mahdisten verwachten Mahdi, de Verlosser. Malloten uiten vaak mallepraat (ook: gekkenpraat). Dat is een mooie manoustoel. Wordt manuldruk [oe] nog toegepast?

9. In de tuin stond een prachtig manihotje [oo - plantkunde]. Veel refugiés steken de mare nostrum over. Wij marketten, vermarktten, het nieuwe product goed, al zeg ik het zelf. Op marode gaan is de breeveertien opgaan. De Mechelse herder deed zijn behoefte op een verloren mechelaar [munt]. Hoezo, méritoire mesalliance, begonnen met een mentholletje op de méridienne [sofa voor middagslaap]: duidelijke méprise [vergissing, dwaling]? Metol is een fotografische ontwikkelstof, nl. monomethylpara-aminofenolsulfaat Hij liet de mico [zilveraap] in de mike (microfoon - VD ook: miek!) boeren. Die komt regelmatig voorbij: meowmeow [uitspraak! - miauw] als bijnaam voor de designerdrug mephedrone (nee, geen methamfetamine!) Ook die metis [alleen GB, ook: [GB, VD]: mesties] heeft een zeker metier. Zo'n cosmosje is als een zandkorrel of mosterdzaadje in de kosmos.

10. De Midgardslang komt uit de Germaanse mythologie. Op de
video-opname onthoofdt de IS-strijder de ongelovige kafir(s). Het dichtstbijzijnde schip was drie mijlen (ver) weg. Let op met de woorden 'milchig' en 'fleisjig'. Hoelang is hij al minister van staat? En tot hoelang loopt zijn zittingstermijn? Slaat mithridatiseren ook op industrieel gif? De buurvrouw volgt een cursus mindfulness. Echt waar: een metteur en scène gaat over de mise-en-scène. We wilden naar de mis gaan, maar dat zou weer misgaan. Ze werd gekozen tot miss wet-T-shirt. Wat is 'de hardheid van Mohs'? Op de mohsschaal is 1 talk en 10 diamant.
 

0711 Dictee donderdag 13 aug 2015 (11): dictee 850 (deel 2) √

Dictee - dictees [0711]

Oefendictee 850 (deel 2)

Dictee 850, alinea 4 t/m 6.

4. Die bezuinigingen gaan er flink in hakken. Het werk is moeilijk, maar je zult er wel in komen. Rondelang lag hij aan kop. Kan de schrijfwijze 'I-profiel' verwarring zaaien? Antwoord: nee! Een Japanner is een Japannees. Grote Job deed een joppie voor zijn voetbalcluppie. Karel zal wel weer kleine Job, Joppie zijn. Stuur die jpegs maar. Wil VD dat echt: ju-ju spelen met mij? 2020: ja. Die kanis, dat is toch geen ponem? Hij heeft een hele kariatidenverzameling. De jan-in-de-zak en de
kat-in-de-zak waren een kat in de zak. Miltvuur of antrax is een infectieziekte, die wordt veroorzaakt door de bacterie Bacillus anthracis. Na drie levens lang wilde hij niet meer reïncarneren. Ikzelf zat op de (gymnasium)bèta-afdeling, mijn zus heeft gymnasium bèta gedaan, mijn neef zat op de hbs B.

5. Vroeger zaten er nog pentodebuizen in de elektronica. O ja, en Truus zit op de gymnasiumbèta-afdeling. Een epc is een energieprestatiecertificaat. In Bretagne hebben ze een Atlantische Oceaanklimaat (?), een zeeklimaat. Dat wordt vrij zeker een keizersnedebevalling. In het kipptoestel probeerden ze kippensoep te koken. Kiurs [uitgestorven reuzenvogel Madagaskar] kunnen geen kiyu halen [leerlingengraad bij budo] … Ik zat vroeger op de mms met alleen meisjes: ik hield daar een klasgenotenlijstje bij. De kobmeeuwen vlogen in het rond. De klei-industrie is een kleiig gebeuren. Wordt er bij dat (medische) kneippen ook nog geknepen? Bij het koffiedrinken werd er koffiedik gekeken. Ze zullen wel gauw de koffer in duiken.

6. Een oudgelovige [afsplitsing Russisch-orthodoxe kerk] is beslist geen oud-gelovige. Het koninkrijk Gods is het koninkrijk der hemelen. Op zuilen en pilaren zie je soms kouroi (enkelvoud: kouros - m.) en korai (enkelvoud: korè - v, niet naakt). De or gooide bij het Kruidvat de lont in het kruitvat. Zijn kroeze haar wapperde in de wind. Laxisme is laksheid. De Oekraïner en de Oekraïense kwamen uit Oost-Oekraïne en spraken Oekraïens met elkaar. Leentje leerde Lotje fietsen op de Lindelaan in Roermond. Ik vind hen ordi leunesen. De zwaardvechter bracht hem een letale wond toe. Met een lens kun je een walvis lensen, lenzen is voor de wind varen of kijken. Hoe krijgen we die levendehavemassa verhuisd? Bij een lijf-aan-lijfgevecht wordt er lijf om lijf gevochten. Zij is een twen (twennie, meest: (begin)twintiger, formeel: 20-29 jaar).
 

0710 Dictee donderdag 13 aug 2015 (10): dictee 850 (deel 1) √

Dictee - dictees [0710]

Oefendictee 850 (deel 1)

Dictee 850, alinea 1 t/m 3.

1. Een toneelspeelster die (in melodrama's) de verradersrol speelt, is een marquee [ee - met ie is het een over een beeld­scherm lo­pen­de me­de­de­ling op een re­gel van een web­pa­gi­na]. Zowel tekstueel als contextueel is dit correct. Het was kantje boord, of hij zou in katzwijm vallen. Een lit(t)erair historicus heeft een lit(t)erairhistorische opleiding. De afkorting z.o.z. staat voor: zie ommezijde. Hij komt uit
Amerikaans-Samoa. In zijn bobofunctie bracht zijn boboschap hem de hele wereld over. Hij is derdeklashavist (3e klashavist). Zullen we dit maar als a capellaatje zingen? De een maakte een nog ad remmere indruk dan de ander. Drie zesde van een taart is de helft, drie zesden ervan niet (dat zijn 3 stukken)! Hij was ongeremd aan het eropin slaan. Vakantie: je zult eraan toe zijn! Bij het bollenpellen worden er bollen gepeld. Ik zou meewillen als je de berg op wil.

2. Bij het handen schudden worden er handen geschud. Bij het haringkaken wordt er haring gekaakt. Bij het leidinggeven wordt er leidinggegeven. Hij zou de pot op kunnen. Hij knikte de kortgerokte deerne met haar nietsverhullende blouse goedkeurend toe. Ze hebben een langstlevendentestament. Een hoeri is volgens de Koran een eeuwig jong blijvende maagd met gazelleogen in het paradijs, ter verlustiging van de gelukzaligen. Is zij echt Cobra-deskundige? En Eva een cobradeskundige? De brandweer moest de deur inhakken. Daar kan ik helemaal in komen. Ik heb er al veel energie in gestoken, wil jij nu ook je neus er insteken? Zou hij erover inzitten? Ik vind hem heel exigeant, veeleisend. Ken je Broadway en de Fifth Avenue?

3. Gezocht op '*flexie*': deflexie = (taalkunde) het verloren gaan van buigingsuitgangen, omschrijving met voorzetsels, (natuurkunde, verouderd) het afbuigen van een elektronenstraal in een buis, (gynaecologie) gestrekte ligging van het kind in de baarmoeder, bij aangezichts-, kruin- en voorhoofdsligging, flexie = buiging of (taalkunde) verbuiging (ook: inflectie!), flexiecirkel = kromtecirkel, inflexie = buiging van licht, stem of verandering van toon, retroflexie = achteroverbuiging of (medisch) het achteroverkantelen (aaneen!) van de baarmoeder en een reflexief = (taalkunde) een wederkerend werkwoord. Gezocht op '*flectie*': meeste in de betekenis van 'weerkaatsing' of 'bespiegeling'. Ook inflectie = flexie (zie hiervoor).
 

0709 Dictee donderdag 13 aug 2015 (9): dictee 849 (deel 3) √

Dictee - dictees [0709]

Oefendictee 849 (deel 3)

Dictee 849, alinea 7 t/m 10.

7. Gebak hoort(!) op een gebakschoteltje. De wreedaardige snoodaard moest het ontgelden. De bijdehante Lelystatter chatte met de Brabander, die ook bijdehand was. De motor draaide stationair voor het stationnetje. Wil je mayonaise of dijonnaise? Komt in die questionnaire de crime passionnel [mv. (s) s]voor? Dat schip is geabandonneerd [opgegeven]. De zucchetti is een soort van eetbare pompoen. Hoeveel bedraagt de gesleede afstand [sleeën, bij sleden: de geslede afstand!]? Het vliegtuig taxiede naar de hangaar (ook: hangar). Apperpo, hoe schrijf je 'bistouri' [operatiemes] en wat is dat? In de heraldiek is écartelé en sautoir schuin gevierendeeld. Het ecarté is een zeker kaartspel [ecarteren]. De angelica is (ook) een luit met 15 tot 20 snaren. De angélique is de engelwortel. Hij wilde coûte que coûte het amoureuze tête-à-tête niet verstoren.

8. Mooi woord: aioliolie. Dat is bij koninklijk besluit [GB, VD: K... B..., beide: KB] zo bepaald. De automatische tijdmelding werd ooit verzorgd door Tante Cor. De Palatijn is een van de zeven heuvels waarop Rome werd gebouwd, tevens het oudste gedeelte van de stad. Het lot was me gunstig gezind, goedgezind. Een blinde geleidehond, daar heb je niet zo veel aan. Aan een blindengeleidehond wel! 'Limo' kan zowel een verkorting zijn van limousine als van limonade. Van het beestenfront kennen we ook de limousins. Wie aan karten (karting, skelteren) doet, rijdt in een gocart, een kart of een skelter. Een hazewind kan geen hazenwinden laten. Een man zonder snor is als hazenpeper zonder haas. Hij is een à-la-haussespeculant. Het heir (heer) van gerbils [woestijnrat] werd getroffen door de ghibil [hete woestijnwind Noord-Afrika].

9. Ken je het verhaal van dat ten hemel opnemen? De vier Heemskinderen zijn Ritsaart, Writsaart, Adelaart en Reinout. Die voedselleveranties moeten van hechsjeirem [ook: hechsjers, enk.: hechsjer = koosjerverklaring] voorzien zijn. Het is niet pluis in die Heiloose dreven. Wat meeuwen doen, is kliauwen. Wat betekent: je bent immers geen hernhutter (genoemd naar Herrnhut - als iemand niet laat afdingen)? Wil je hertenpaté of pâté de foie gras? Na het highteaën gaan we tai-chiën. Hoe spreek je 'hihat' uit (en wat is dat?). Een hittepit is een kersenpitkussen. Een 100-plusser [cijfers] heeft de 100 plusleeftijd [cijfers]. Hij debiteert wel vaker holklinkende
frase-uitingen. Ik zal je raad geven: goede raad is duur. Bij hem moet je zijn voor horlogemaken en horoscooptrekken. De Horecaf: horecafferwerkgevers.

10. Hij werkt in de hotellerie, in een hôtel garni [mv.: hôtels garnis of hô­tel garni’s]: geen gewoon hotel dus. Het huiswerkmaken mag niet verwaarloosd worden! Het GB is een kei in hulpverlenen. 'Warme bakker' en 'luie stoel' zijn hypallage's. Ook hybris [overmoed - VD ook: hubris]  komt voor de val. Waar dient een hubertussleutel voor? Is een huis clos een soort van sisyfusarbeid? Een hypofyseoperatie is ingrijpend. Zijn hoop werd de bodem in geboord. Zullen we een inane [zinloos, dwaas] toekomst tegemoet gaan? Hij haalt het
ik-weet-niet-waar vandaan. Wordt een frankipaal de grond ingeboord? IJzerhard (in de grond) eis geen ijzerhart (in de lucht).
 

0708 Dictee donderdag 13 aug 2015 (8): dictee 849 (deel 2) √

Dictee - dictees [0708]

Oefendictee 849 (deel 2)

Dictee 849, alinea 4 t/m 6.

4. Geserreerd [compact] biljartspel lijkt kat in 't bakkie, maar is dat niet. Hij was in troebelen geverseerd. Mijn neef heeft ooit hbs A gedaan. Ikzelf de TUD, niet de TU/e of TUT (thans: UT). Het zijn verre landen: Jamaica, Haïti en Hawaï. Het bourgondische Sluis is een stad, een Bourgondische sluis is een sluis. Bij gijl denk ik aan bier, bij chijl of chylus aan lymfe en bij chijm of chymus aan spijsbrij. Kijk: glauk [zeegroen] glauconiet [zeker mineraal]! Godgelijk of godegelijk willen zijn: je reinste blasfemie! Alle godswoorden komen uit Gods Woord. De middentwintiger, de dertiger en de eindveertiger konden het goed vinden samen. Zullen we die kluwen maar uiteentrekken? Zou je moeder dat wel goedvinden? De doussié heet meestal afzelia. Met 'musée de la rue' duiden we affichekunst aan.

5. Je moet die acryltrui [GB, znw., VD ook bnw.: acryl trui] wat meer laten bloezen. Hij is een graag geziene gast en een graag gehoorde spreker, hij is zuiver op de graat en staat bekend om zijn gratuite gratuïteit. Ik blijf moeite hebben met 'kiesjeliesj' en 'gremzelisj', temeer daar VD geen uitspraak geeft. Half begrijpend verwerkte hij de halfbegrepen stof. Boven droeg ze een gimpje [guimpe: tu­len
halsbe­dek­king met ba­lein­tjes], onder echter gympjes [gympies, gympen]. De guereza [zijdeaapje] zat op de gueridon [tafeltje], toen de guardia civil binnenviel. Hoe schrijven we momenteel 'halloumi' (zó - Cypriotische – nee, geen Koïsche – kaas, gelijkend op feta)? De hand van de Meester genas de melaatse. Na de hand-outs stormde hij binnen: hands up en inleveren maar die familiejuwelen!

6. Van te veel aardbeien eten krijg je rhinophyma, een aardbeienneus: dat is het hele kerseneten. Een hateenheid of -woning is huisvesting voor alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens (een- of tweepersoonsappartement). De c-cedille schrijf je zo: ç, een tilde vind je bijvoorbeeld in mañana en een haček vindt men in 'haček'. Zijn deze niet-samengestelde zelfstandige naamwoorden de- of het-woorden? In VD staat bij 'contractuur' niet als verklaring, wat je wellicht denkt … Niet: contract + uur ... Als je in 2005 op de luxe-editie van de DVD (GVD) intekende, kreeg je bij het Groot woordenboek der Nederlandse taal een aparte uitgave van de Grote spellinggids cadeau (nou ja, …) met o.a. voorin het internationale IPA-alfabet (International Phonetic Alphabet).
 

0707 Dictee donderdag 13 aug 2015 (7): dictee 849 (deel 1) √

Dictee - dictees [0707]

Oefendictee 849 (deel 2)

Dictee 849, alinea 1 t/m 3.

1. De feta-eigenaar had een festivalweidestand. Een ferrarisschijf is onderdeel van een elektromotor. Een fermette [tuh - uitspreken] is een woonboerderij en een feniksdichter een prulpoëet. Hoe spreek je 'feng shui' uit [2 manieren - fèhng-sjwee/sjoewie]? Dat spul moet eerst fijngestampt worden. Is hier sprake van finland- of libanisering? De filopedische [kinderlievend] Sinterklaas komt er weer aan. Hij is het filmmaken nog niet verleerd. De tallyklerk constateerde het flenzen [lading neersmijten], maar ging daarna lekker flensen [van bil]. Hij lag in een fourire. Is het coir al aangekomen? En het floid? Flexie is een kwestie van flecteren. Het kaasfonduetje is goed gelukt bij het fonduen. Ons Nederlandse 'snit' komt van het Duitse 'Schnitt'. Bij 'flos' moet je aan sigaren denken, bij 'vlos' meer aan zekere zijde.

2. In een formule 1-bolide zit geen F1-toets. Een fransje is een kaas en een française een dans. De freelance-eindredacteur [freelance eindredacteur] wilde een artikel over het freeridersgedrag bij het freestylen. Een écoute is een luistergalerij. Minnenijd is een vorm van jaloezie; op het werk heet dat jalousie de métier, wat voor metier je ook hebt. Leg de volgende schrijfwijzen uit: BELGIË, MÜNCHEN, EMINENCE GRISE, FRELE, BLEREN en DÁIL ÉIREANN. Zij is het frêleste en ook het friste meisje van dat groepje. Haar vingers friemelden in de wriemelende massa. Fysischgeografisch is volgend de fysische geografie, fysisch-chemisch is dat beslist niet [fysisch en chemisch, verwisselbaar]. Een gamellehut [n/s] is een soort bijkeuken. Ik fundraise voor KiKa (niet in wdb.), daarom heb ik ook veel ge-ftp'd. NB Kika = (Stichting) Kinderen Kankervrij.

3. Hij heeft al heel wat ragouts [geen t uitspreken] gemaakt. Bij staatsbezoeken worden vaak gardes d'honneur opgesteld en extra garde-mangers ingehuurd. Met brille, briljantie, werd de steen gebriljanteerd. We hebben pas nog gegeert: ken je dat kaartspel, het is erg gegeerd. Ik geloof er geen vits (vis) van. Ik deis voor de kinderen, ik houd me gedeisd. Ik ben gekke Henkie noch gierige Gerrit, dat wil zeggen: ik ben geen gekke henkie en geen gierige gerrit. Ik heb gebruikgemaakt van de overnachting, maar geen gebruik gemaakt van het dejeuner. Zijn lauwerkrans verwekte lauwe reacties. Wat gekwantiseerd is, is uitgedrukt in quanten. In Zuid-Afrika is de Geloftedag feest- en gedenkdag. Schrijf: George' [geen 'uh' uitspreken] oor, Georges [wel 'uh' uitspreken] oor en Sjors' oor.
 

0706 Dictee donderdag 13 aug 2015 (6): dictee 848 (deel 3) √

Dictee - dictees [0706]

Oefendictee 848 (deel 3)

Dictee 848, alinea 7 t.m 10.

7. Wining-and-dining is goed, zolang het geen omkoping wordt. Het wobben is voor sommige gemeenten een nachtmerrie. Hij is helemaal op de hoogte, up-to-date en with-it. Ik vind dat je aan wit-zwartdenken lijdt. Wolverlei is valkruid. Als het wort al niet goed is … Is Uwe lordschap geporteerd voor worship [gospelmuziek, aanbidding]? Wordt met wc-scenario een worstcasescenario bedoeld? Spreek 'woulfefles' eens goed uit. De verzamelnaam voor verschillende Chinese vechtsporten is wushu. Des histoires de femmes zijn vrouwenpraatjes. Een porte-brisée is een dubbele, openslaande deur of schuifdeuren tussen twee vertrekken. Is erytrofobie [bloosangst] angst voor pregnante erytrocyten [rode bloedcellen]? Nee, dus. De Erinyen zijn de wraakgodinnen. Wat houdt 'ad modum Minellii' in? Vertaald en/of geannoteerd.

8. Ik verwar die twee altijd: ergocalciferol en ergotalkaloïde. De woorden 'lof' en 'zotheid' doen erasmiaans aan. Het exigeante meisje was epris van haar buurjongen. Hoe schrijf je 'eufonium' als een euphuïsme? De euforbia is in ieder geval de wolfsmelk. Wat is hiervan de exdatum? Het ex-Sabena-personeel is er slecht afgekomen. Ik hou het meestal bij een Febo-kroket. Uitspraak met 'ah' of 'aa': 'à la carte'? Ze hebben een auto-oliecoöperatie gevormd. In het Nederlands schrijf je dat zo: 'Elysée'. Ze kijken daar niet op een coulombtje meer of minder. Er was meer dan genoeg smörgåsbord, smörrebröd en knäckebröd. Wat je je toe-eigent, heb je je toegeëigend. De minister heeft zich nog steeds niet geuit. Is dat nou sofiekruid?

9. Waar dient een designerbaby voor? Met een spionnetje kun je spioneren. Een synoniem van canyon is cañon [uitspraken! èh - ah]. Noem eens een woord met een haček. Zijn VD en GB eensgezind bij het meervoud van 'tendens'? Antwoord: ja (s/z). Hij woont in Alphen aan den Rijn en adoreert de Cobra-groepproducten. De Eiffeltoren staat niet in de Eifel. De afkorting h.o. [haa-oo] staat voor hoger onderwijs. De woorden 'efficiënt' en 'coëfficiënt' co-existeren (naast elkaar). Hij is een bolleboos in de aeschrologie. Bij een dictee hoor je vaak de spellinguitspraak 'hij die-lie-tuh-tuh' in plaats van correct 'hij deletete'. Zij was déléguée van of naar de vakbond. Het donorprincipe laat ons 'HEMA-winkel' op papier schrijven. Zij is radicaalfeministisch, hij radicaalislamitisch.

10. Het wobben doe je met de Wob, de Wet openbaarheid van bestuur. Een andere wet is de Wmo, de Wet maatschappelijke ondersteuning. Onze mijnheer X wilde niet met naam en toenaam in de krant. Ze spelen xiang qi. Bladgeel wordt ook wel xanthofyl genoemd (en bladgroen chlorofyl). Wie kent die nog: de X-eenheid, de femtometer? De yellow press stortte zich op de yeti en verwees naar de Yggdrasil. Waar wordt ylangylang (woord uit het Tagalog) voor gebruikt? Voor parfums. De yuppificatie gaat staagjes aan zijn gangetje. Sommigen noemen een T-splitsing een Y-splitsing [ei].
 

0705 Dictee donderdag 13 aug 2015 (5): dictee 848 (deel 2) √

Dictee - dictees [0705]

Oefendictee 848 (deel 2)

Dictee 848, alinea 4 t/m 6.

4. Een wadi is een zekere droge rivierbedding. Het meervoud van wagon-lit is wagons-lits. Hoeveel wagyu's houden zij? Zijn zij van de Walenkerk [Waalse kerk]? Zou wakame [krulwier] lekker zijn? Ligt Wallis en Futuna in Zwitserland? Nee, in Grote Oceaan bij Fiji en Samoa Wallis is wel een Zwitsers kanton. Hij kreeg op zijn wammes. WAP staat voor Wettelijkeaansprakelijkheidsverzekering voor Particulieren, maar ook voor wireless application protocol. Een WASP is in de VS een white Anglo-Saxon protestant (blanke protestant met Britse voorouders). Hij is belast met water halen uit de rivier. Op de tribune werd gewaved. Watsu is shiatsu in het water. Het verschil tussen 'watusi' [2020"verdwenen!] en 'watoessi' lijkt me moeilijk uit te leggen. Ik heb de weddenschap over de weddetoelage in verband met de wederikenteelt helaas fors verloren.

5. Met de wedge (nee, niet de wood!) sloeg hij het wedgwood aan diggelen. Zo'n weekendstertje is behoorlijk aan de prijs. Het argument dat hij zich helemaal weggecijferd had, werd rücksichtslos weggebonjourd. In die bananenrepubliek wil de politie nog weleens wegkijken. Met Poerim [Esther, Haman] wordt niet het Wekenfeest [joodse pinksterfeest] bedoeld. En nou: wegwezen! Nu is het welletjes, dat gefröbel met die nietjes. Zo'n wengéhouten stoel kan wel tegen de buitenlucht. Ze moest werkeloos toezien hoe haar man werkloos werd. De wind zou westelijken. De afkorting W.N.W. staat nog altijd voor westnoordwestelijk. De wethouder van Cultuur vertegenwoordigt morgen B en W.

6. Deze asielzoeker komt uit West-Sudan [VD, ook: Soedan]. Zet maar op het whiteboard. Wil je een punch- of een whiskygrog, of wellicht whisky-soda? Zij krijgt weduwe- en wezenpensioen. Hij is bang voor wicca's. Who's afraid of de whodunit? Wied moet je wieden, weed (wiet) moet je roken. Een wiegelied helpt niet bij wiegendood. De boeren deden aan weideling, de wijdeling had daar geen notie van. Moet dat echt, dat wijepigram? Versterkt een wijinscriptie het
wij-gevoel? Het was er wijntje en trijntje: er werd heel wat wijn gedronken. Heeft zo'n wijtenwagen maar één wijte [huif]? De wildeman kreeg een wildcard. Een winchester is een soort magazijngeweer. Een briesje kan moeilijk windeloos zijn. Winst nemen kan na een winstgevende deal.
 

0704 Dictee donderdag 13 aug 2015 (4): dictee 848 (deel 1) √

Dictee - dictees [0704]

Oefendictee 848 (deel 1)

Dictee 848, alinea 1 t/m 3.

1. Een deeltijdvutter zit in de deeltijd-VUT. Hij verzamelt delfts en sèvres. De delicatessenzaak levert diverse delicieuze delicieuses. Een demi-john is een dame-jeanne. Duidelijk: demarqueren is markeren? En déshabillé ben je in deshabillé gekleed. Een dépositaire is gewoon een depositaris. Zij voeren in dhows. Wat zegt de dharma [ge­heel van grond­re­gels voor in­di­vi­du­eel en so­ci­aal ge­drag in een aan­tal oos­ter­se re­li­gies] over het karma [geheel goede en slechte daden t.b.v. re:incarnatie]? Dezen en genen gingen uit hun dak. De dienstdoende balienees merkte dat de kassa dienst weigerde. Zijn zuurverdiende salaris was meer dan dik verdiend. Die Dinantse dinanderieën zijn wel grappig. Dicis causa (dicis gratia - fatsoenshalve) werd de or geraadpleegd. Het dichtbegroeide altijdgroenebomenbos was bijkans ondoordringbaar. Het delayeren [ontlagen] van deze firma levert miljoenen op.

2. Een dtp'er verzorgt dtp-publicaties. De dislocatie heeft het botfragment gedislokeerd. De qualifier werd wegens wangedrag gediskwalificeerd. Een bank-verzekeraar doet aan bankverzekeren. Je zal ze maar in de medische staf hebben: dokter Beffie, doctor Clavan en Doktor Eisenbart. Het doodzondenbesef zit diepgeworteld. Op dominicae dies was ze niet weg te slaan uit het domus Dei, dat doorsneekortjakje. Douch je je in die douche, liever: dat doucheje? Leidt hypocrisie tot een hogere hematocrietwaarde (ik bedoelde dus: als je daaraan lijdt)? Heel bijzonder: een dreestrekker die de Dreespenning kreeg. Eerst ademhalen, dan drank halen. Na drooggelegd te zijn, zullen de drooggevallen gronden zeker droog liggen.

3. Wie of wat is Janneke Maan? De dueña begeleidde het duifje zonder gal, dat naïeve meisje. Je kunt hem dwarszitten door het dwars zetten van je voet. Ecarteren is (ook) ecarté spelen. Wie eet er nou dulse [dahls - zeewier]? EDTA, kan niet missen:
ethyleendiaminetetra-azijnzuur. De elfen waren met hun elven. De electro(clash) heeft elementen van de elektropop in zich. Let wel op: 'elektrocutie' heeft niets met 'electric boogie' te maken! Nou vooruit dan: jullie zijn immers ook niet de eerste de besten! Hoeveel weegt een engels? Om en nabij 1, 5 gram. Wat is het verschil tussen enfants prodiges [wonder] en enfants prodigues [Bijbel, verloren zoon]? Is épater le bourgeois echt een synoniem van epateren? Hij zou zijn reputatie meer dan waarmaken. Luister niet naar die wacho [watje + macho, het midden daartussen]. Wait and see. Het meervoud van 'enfant terrible' is enfants terribles [of!].
 

0703 Dictee donderdag 13 aug 2015 (3): dictee 847 (deel 3) √

Dictee - dictees [0703]

Oefendictee 847 (deel 3)

Dictee 847, alinea 7 t/m 10.

 7. De Comédie-Française heet officieel het Théâtre-Français [vgl. Académie française]. Mededaders hebben soms zo'n complicegevoel. Ik ga nu niet uitleggen wat 'colloqueren' en 'alloceren' betekenen. Het vroegrijpe jongetje heeft last van condylomata [wratvormige uitwas venerische ziekte]. Bij consacreren vindt consecratie plaats. Tienermeisjes lijden soms aan coups de foudres [of!]. Bij aankoop van dit crapaudje krijg je met een coupe-file [mv. + s] korting. Het coupje werd voorbereid, genietend van een coupeje ijs. Als je die fouetté [mv. + s] goed uitvoert, krijg je straks crème fouettée [geen mv.] bij de koffie. Stop maar, dit wordt een cul-de-sac. Ken je de chemische formules van cyaanamide en cyanide? Ik kan erin komen dat we dat aspect daarlaten. Bij het daldeeën dwaalden mijn gedachten steeds af naar Dalís snor.

8. Het was netjes, zoals hij dankzegde. Bij het dauwtrappen heeft ze me een lelijke douw gegeven. Een dasymeter [daa-zie] is een toestel om de veranderingen in dichtheid van de lucht te meten. En wat betekent dat woord? Hij kwam er de but en blanc mee voor de(n) dag. Kan het ruimteafval [debris] verworden tot débris [puin]? Aan declasseren hoeft niet per se klasseren vooraf te gaan. Af en toe voel ik me als kop van Jut en Jul gebruikt. Gezocht op '*sisme': forensisme (het zijn van forens), frisisme (o.a. Fries woord in het Nederlands), heteroseksisme (maatschappijvisie die uitgaat van het verschil tussen de seksen), ietsisme (geloof in het bestaan van een metafysische kracht, antoniem: niksisme).

9. Ook: nietsisme, linksisme, neuroseksisme (opvatting dat de gedragsverschillen tussen mannen en vrouwen terug te voeren zijn op verschillen in hun hersenen), parsisme (de door Zarathoestra gestichte Oud-Perzische godsdienst in zijn huidige Indische vorm), russisme (de kenmerkende Russische levensstijl en houding), seksisme (discriminatie op grond van geslacht), solipsisme (filosofische leer dat alleen ons eigen ik en zijn bewustzijnsdaden bestaan), speciësisme (discriminatie naar soort, m.n. onterecht geachte bevoordeling van de mens boven de dieren) en transseksisme (transseksualiteit). Bij '*cisme' (zoek de betekenis maar op): agnosticisme [geen kennis boven onze ervaring], anatocisme [zekere renteberekening], anglicisme [uit het Engels, in strijd met eigen taalgebruik], anglokatholicisme [hoog­ker­ke­lij­ke vleu­gel van de an­gli­caan­se kerken] en antifascisme.

10. Verder: (anti)racisme, atlanticisme, atticisme, (austro)fascisme, belgicisme, biblicisme, burgerfascisme, (neo)classicisme, eclecticisme, estheticisme, etnicisme, gallicisme, gnosticisme, gastricisme, graecisme, historicisme, islam(o)fascisme, (rooms-)katholicisme, laïcisme, lambdacisme, leucisme, logicisme, mechanicisme, narcisme, mysticisme, (neo)plasticisme, neuroticisme, organicisme, ostracisme, poëticisme, psittacisme, rotacisme, scepticisme, sol(o)ecisme, stoïcisme, velocisme, vorticisme en wetticisme. Kun jij 'decher' [dee-chuhr] goed uitspreken? Een quenasttegel meet 30 cm bij 30 cm.   

0702 Dictee donderdag 13 aug 2015 (2): dictee 847 (deel 2) √

Dictee - dictees [0702]

Oefendictee 847 (deel 2)

Dictee 847, alinea 4 t/m 6.

4. Solo in de Sahara ben je algauw een vox clamantis in deserto. Hij stuurde nogal voyant [opzichtig] erop aan. Was de Vrede van Münster eervoller dan die van Versailles? Vreemdgaan is juist niet des cocu's. Wat is het vromaneffect [lit(t)eraire + natuurwetenschappelijke begaafdheid] ? Een oeloe is een vrouwenmes [Eskimovrouwen, huiden schaven - een oeloe is ook een visuil]. Hoezo vrouwenboezem: is er dan ook een mannelijk equivalent? Een V-snaar kun je niet vergelijken met een a-snaar. Wanneer zijn de vues d'ensemble [algemene beschouwing]? Piet heeft vues op Riet. Een vulkaan is naar Vulcanus genoemd. Hoeveel van die caramboletjes [bool-tjuhs] moet hij nog maken? Zij is een echte caractérielle [rechtlijnig, koppig, hardleers]. Die Carieb en Caraïebse kennen elkaar al jarenlang, preciezer: vijf jaren lang. Een cartograaf maakt kaarten. Het aantal cas fortuits [schuldenaar kan niet betalen] nam hand over hand toe.

5. Op die berg canopenscherven moet je zuinig zijn. Is de
maag-en-darmcatarre [tahr] van die catweazle al over? Hij dacht het pleit met cavillaties [spitsvondigheid] te beslechten. De chappezijde was op de chape gevallen. We moesten wel de chamade blazen. Hij schoot met een ouderwets chassepotgeweer [sjahs-poo]. Wat is een chertepartij oftewel charte-partie? Overeenkomst scheepsbevrachting. Hij speelt chitarrone [uitspraak]. Hun beider hors-d'oeuvres gingen aan hun beider chefs-d'oeuvres [of!] vooraf. Wat zijn bij die bijeenkomst de chrieën (behandelingen van een thema naar een gegeven schema van gezichtspunten)? Ze draagt altijd een chignon [haarwrong]. De verkorting van chrysanthemum is chrysant.

6. De schrijfwijze van 'Chroesjtsjov' kun je onthouden via 'borsjtsj'. Wat, dronk Joop zoetemelk of dronk Joop Zoetemelk? Ik doe nog even een bladzijtje uit mijn dicteebestand. Kijk, een cichlidenschool! Dat heeft wel iets classy's. Clairet, clairette, rode of witte wijn? In beide gevallen staan ze alfabetisch goed! Waren dat nou de coccejanen of de koksianen? De meeste cockneys spreken het Cockneydialect. Tenondergang is een kwestie van ten onder gaan. Door een vormfout zou de misdadiger vrijuit gaan. Ook in het uitgaansleven kan hij nu weer vrij uitgaan. Die vrouw heeft veel last van e-stalking. Die
collega-keukendeurmaker is mijn collega proximus. Een gangbare handelsnaam voor kokosvezels als stof is coir [koh-juhr]. 

 

0701 Dictee donderdag 13 aug 2015 (1): dictee 847 (deel 1) √

Dictee - dictees [0701]

Oefendictee 847 (deel 1)

Dictee 847, alinea 1 t/m 3.

1. Kieper die verzouten soep maar in het verzoute boezemwater. Grafici werken met vetfijne lijnen. Zo kom je niet verder: de een stelt 'tot hiertoe en niet verder' en de ander: 'vestigia nulla retrorsum' (geen stap terug). Bij vicariërende [plaatsvervangend] personen kun je denken aan een vicaris-econoom, een vicaris apostolicus of een vicaris-generaal. Ik ben even naar de vespasienne, het vespasiaanse hokje [openbaar urinoir] . Probeer aan een Sjanghaier maar eens het verschil uit te leggen tussen shanghaaien [overhalen tot onaangenaam werk]  en vershanghaaien [gevangenen tegen hun wil van het ene kamp naar het andere]. Hij zal betalen: vi aut voluntate [gedwongen of vrijwillig]. De vicedecaan en de vicedeken gingen samen eten. Een vicomtesse is een burggravin. Wist je dat victimologie, slachtofferkunde, een aparte discipline is? Als je altijd mankerenden helpt, leid je dan een vie manquée? Nou, nee.

2. Dat 'nieuwtje' is vieux jeu [oude kost]. De stad werd wonderwel zonder vi et armis [wapengeweld] ingenomen. De woorden 'rigueur' en 'vigeur' (vergelijk ook: vigoureus) lijken veel op elkaar. Hij vijst, hij heeft geveest. Weet je het nog: vinca-alkaloïde is catharanthusalkaloïde. Een vind-ik-leuk kun je op Facebook kwijt. De viri docti konden het viribus unitis wel verklaren. De zinspreuk van het Leidse studentencorps was ' Virtus, Concordia, Fides' (deugd, eensgezindheid, trouw). Hoe viskeuzer, hoe meer viscose. Na de earl komt in rang de viscount [vaai]. De vis medicatrix naturae is het zelfgenezend vermogen. Deze burosaurus leidt een vita sedentaria [zittend leven], zeker geen vita vitalis [een waarachtig leven]. Met vivres [levensmiddelen] kun je enige tijd overleven. Frontsoldaten weten dat ze nu eenmaal vivere pericolosamente [gevaarlijk leven].

3. Er zit een vlei [vlies] op de melk. Een velo is een vélocipède of een velotype [taajp]. De vlizotrap vertoont kuren. Hoor je dat nog vaak: rhythm-and-blues, [afgekort] r&b [zelfde uitspraak], arrenbie? Ze drijven een vof-bedrijf [vennootschap onder firma]. Je zult maar volitare per ora virum [allerwegen bekend zijn] als de bonte hond. De Volkerenslag vond in 1813 bij Leipzig plaats. Ze kerken bij een
volle-evangeliegemeente. Een vol plané [zweefvlucht] lijkt niet op een volte-face [ommezwaai]. De mens wordt volventibus annis [in de loop der jaren] milder. Ze straalde, von Kopf bis Fuss. Verlangeloos verlangen, kan dat? Een furlong is het achtste deel van een Engelse mijl. Adelborsten moesten in de voorlongroom blijven. Daar stond hij dan: voor tjoema [voor niets]. Waar vind je die nog: de voraussetzungslose Wissenschaft? De auto staat in zijn vrij.

 
 

0700 Dictee zaterdag 08 aug 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (53) √

Dictee - dictees [0700]

Ditjes en datjes (53)

A. Graskarsoeten zijn (gewestelijk) madeliefjes, maar ze komen thans niet meer in VD voor. NB Ik schreef eerst 'medeliefjes' …

B. Hirsutisme is (medisch) mannelijke beharing bij vrouwen, dat mag je nu geen 'hirsutiës' meer noemen.

C. De uitdrukking 'his feliciter peractis' betekende: deze dingen gelukkig volbracht, tot een goed einde gebracht zijnde. Deze uitdrukking staat niet meer in VD 2015.

D. De Latijnse uitdrukking 'impossibilium nulla obligatio' (betekenis: tot het onmogelijke kan niemand verplicht worden) staat niet meer in VD 2015.

E. In de heraldiek houdt een helmteken de boven op de helm geplaatste versierselen in die het kenmerkend teken van een geslacht is. Voorheen werd dit ook met 'cimier' aangeduid, maar dat woord is uit VD verdwenen.

F. Het kleefkruid is nog springlevend, maar de gewestelijke naam 'klinge' mag van VD niet meer gebruikt worden.

G. Niet meer in VD: pour acquit de conscience = om zijn geweten gerust te stellen.

H. Ook verdwenen uit VD: suum cuique tribuere = ieder het zijne geven. 2020: nog wel: suum cuique = ieder het zijne.

I. Gewestelijk werd doodszweet ook wel reeuwzweet genoemd, maar dat is nu verdwenen uit VD.

J. Een kabas is en blijft een reismandje (met hengsel), armkorf of hengselmand. Van zijn kabas zijn = niet (meer) goed bij het hoofd zijn. Het werkwoord kabassen is verdwenen uit VD, het betekende gewestelijk: overgankelijk werkwoord: 1) listig stelen, wegmoffelen, 2) onovergankelijk: gearmd gaan, synoniem: insteken.

K. Ook de quinquet is bij VD gesneuveld: 1) (verouderd) olielamp met dubbele luchtstroom en 2) (gewestelijk, verouderd) petroleumlamp.

L. Een mooi voorbeeld van een cirkeldefinitie was: contrepoil = tegenvleug en tegenvleug = contre-poil (jazeker, mét koppelteken). Daar schiet je dus weinig mee op. In ieder geval is 'à contre-poil' uit het Frans 'tegen de stroom in'. Gelukkig zijn tegenvleug, contrepoil en contre-poil nu allemaal uit VD verdwenen!

M. De neppe is het kattenkruid. Er was ook een vormvariant nippe, maar die mag niet meer.

N. Sommige dingen zal ik vast dubbel vermelden, ik ga niet steeds 'terugbladeren' in de 'Ditjes en datjes' (D&D). De hanenvoet mag je van VD in ieder geval geen panikkoren meer noemen … 

 

0699 Dictee vrijdag 07 aug 2015 (3): dictee 846 (deel 3) √

Dictee - dictees [0699]

Oefendictee 846 (deel3)

Dictee 846, alinea 7 t/m 10.

7. Een vaudeville [luchtig toneelstuk] in een vauxhall [tuin of feestzaal], dat lijkt heel normaal. Dat zijn mooie Vedische verzen [Veda]. V.D.Q.S. staat voor vin délimité de qualité supérieure: wat betekent dat precies? Even dimmen, hoor, je gaat veel te ver. In die wei loopt veel vei [voedzaam, vet] vee. Dat betreft dus hun veite. R.s.v.p. velis et remis. Hij liet zijn vena poetica spreken. Hij is gevoelig: vel prece, vel pretio, voor geld of goede woorden. Ook velours épinglé kan tot veloursvlooien verknipt raken. De knaap kreeg een venia aetatis [meerderjarigheidsverklaring]. Zij is een fanatiek bridgester. Spreek goed uit: de brezjnevdoctrine. Hij straalt veel bravoure [facultatief de 'uh' uitspreken] uit. Dat is een brecciëgesteente [tsj]. Met een broes kun je broezen, maar niet in de brousse [jungle]. De brouille in de brougham werd met een brouilly beslecht.

8. Een flügelhorn is een bugel. Kun je met deze briquet die briket aansteken? Hij studeert bryologie, moskunde. Het was een bruyant tuinfeest. Met bse wordt de bezinkingssnelheid van erytrocyten afgekort. Pleur die hele bups maar in de plomp. Die geit bultte overmatig. Hadden die Laurel en Hardy, die dikke en de dunne, wel iets weg van bulletje en bonenstaak? Butoh dansen ze en bunraku spelen ze in Japan. In dat stadion hebben ze een businessseat. Dat stel runt een café billard [bie-jaar]. Hier, pak aan, een burrito! Op het kabaret stonden 10 glazen bier. Een caccia draaien onder het genot van cachaça [2x uitspraak!]. Een cache-sexeje is niet zo groot! Jut en Jul: les extrêmes se touchent. Een caixa is een Braziliaanse snaredrum.

9. Een buxus is een buksboom. Die belegger is van de buy-and-hold. Voor een byzantijn wilde hij zich best byzantijns (slaafs) gedragen. Ondersteunt een caesarsalade de cesartherapie? In caddies kun je caddy's vervoeren, omgekeerd niet. Ze testten hem, ze hebben hem de Calvarieberg op geleid. Onze leraren zijn goed opgeleid (en zelfs hoogopgeleid). Verba et voces, praetereaque nihil: woorden en uitspraken, en anders niet. Ja, maar daarmee verhul je de vera causa [ware oorzaak]. Die zwetser put zich uit in verbiages. Als dicteedeelnemer moet je een enorme verbositeit hebben. Wat houdt het Verdrag van Maastricht in? Kippen doen soms aan verenpikken. Een verist streeft naar waarheid. Wie spreekt er Verkavelingsvlaams?

10. Veritatis ergo [ter wille van de waarheid] moet ik dit wel onthullen. Touren is een tournee, een tour maken, en een krachttoer is een tour de force. Voor zijn verjaardag is hij verlangeloos. Verlaat kwam hij op het verlaadcentrum bij het verlaat aan. Het schip is verlijerd [naar lij afgezakt]. Vermeil is in het vuur verguld zilver. Ze was geheel vermijd, beteuterd. Het vermummiede lijk zat helemaal onder de vermout. Een vernissage is niet het vernissen. Een vernier [èh, ie] is een verbeterde nonius. Verreinen: nog reiner maken? Je ziet er verreisd uit. Daar zullen flats verrijzen. Verre-murailles zijn een zekere soort van mozaïek. Versaliën (versaalletters) zijn grote beginletters.
 

0698 Dictee vrijdag 07 aug 2015 (2): dictee 846 (deel 2) √

Dictee - dictees [0698]

Oefendictee 846 (deel 2)

Dictee 846, alinea 4 t/m 6.

 4. Bij blind vliegen moet je blindvaren op de instrumenten. Die bloodaard heeft het hele oeuvre gebloemleesd. We zullen maar blauwblauw laten, dat de boeren blouwden: ze maakten boerenvuur. Waar staat de I in BOIC voor? Antwoord: (en) Interfederaal! Boeën is boe roepen. Geef ons alleen maar bombes (glacées). Zit niet zo te sippen, te bouderen. Vooraf graag een bouchee (vol-au-vent) en als toetje een crème brûlée. Jouw bouffonnerie [grove grappenmakerij]  is hier echt ongepast. Zonde, hij liet de bouilli [soepvlees] in de bouillie bordelaise vallen. Met trinitatis wordt altijd de eerste zondag na Pinksteren (Drievuldigheids(zon)dag of zondag van de Drie-eenheid) aangeduid. Een triniteit is een drie-eenheid. Hij is een bovenste beste kerel: hij zal je niet op de kast jagen!

5. De organist van vanmorgen is cantor-organist in zijn eigen evangelisch-lutherse gemeente. Hij is ook directeur van Muziekuitgeverij Nootzaak. Het was natuurlijk niet gepland dat de geplante boom doorkliefd zou worden door de bliksem. Het kyrie (eleison) en het gloria (de grote doxologie) maakten deel uit van de liturgie [x zingen, naam gebed: hoofdletter]. In het gezongen lied Alle roem is uitgesloten kwam voor de zin "Onverdiende zaligheên heb ik van mijn God genoten." Het begrip 'ad valvas' is vrijwel achterhaald: je moet nu meer aan e-valven denken. Vaccinia is een normale reactie op vaccina met een vaccinostyle. Vaddahs komen altijd van Sri Lanka. Ze zijn een valetudinair [ziekelijk] stelletje.
 
6. De vadertjes: Vadertje Tijd, Vadertje Staat, vadertje Cats, vadertje Stalin en vadertje tsaar. Stamt het woord 'extravagant' van de middeleeuwse vagant? Hij is een soort valuta-arbitrageant. Hij is van goeden huize en van goeden wille (zoals alle mensen van goede(n) wille). Tegen resistente bacteriën gebruikt men vancomycine. In Prediker kun je het lezen: vanitas vanitatum, ijdelheid der ijdelheden. Hij heeft van jonge jan en van lange jan gekregen [zwaar gestraft worden, flink op zijn donder krijgen]. Vanouds is van oudsher. Waar betaal je met vatu's? VUV, Vanuatu. Dat geldt zeker voor culi's en foodies: varietas delectat, verandering van spijs doet eten. Vasopressine is het ADH, antidiuretisch hormoon. Vaticanum I en II waren de Vaticaanse Concilies: het 20e en 21e oecumenische concilie in Rome.