Woensdag 08 mei 2013 (1): Dictee - koppeltekens
1. Een lastig probleem: als je een woordgroep samenstelt met
een ander woord, krijgt die woordgroep koppeltekens en het woord wordt eraan
vast geschreven. Enkele voorbeelden: face-to-facegesprek ('face to face' zelf
is los), knudde-met-een-rietjevertoning, de
ver-van-mijn-bedshow,
lelijke-eendjesgedrag (maar dat is een 'gewone' drieledige samenstelling met
klinkerbotsing!),
alice-in-wonderlandsyndroom (naast 'Alice in Wonderland'),
ad-hocbenadering (gewone drieledige samenstelling, niet in het Nederlands of
Engels!) grand-prixtoernooi (idem), grandslamtoernooi (wel Nederlands +
Engels - groot slem), grotemensenwereld (idem) en kleinekinderenbedtijd (idem).
2. Ook
flux-de-bouche-edelen (dictee Wijchen, mét klinkerbotsing) is een mooi
voorbeeld, net als lapis-lazuliogen (maar dat is weer een gewone driedelige
samenstelling, niet Nederlands of Engels). Ook het nood-leert-biddenidee is wel een aardige. En ik heb goedkeurend geknikt toen de
winnaar van het Breskense Liefhebbersdictee me schreef: de verbaasde mag-die-nog-meedoen-bij-de-liefhebbersblikken hebben mij doen besluiten
voortaan bij de Specialisten mee te doen. Volkomen terecht, dunkt me, als je
dat soort constructies beheerst. En toch zal hij daar niet hoog eindigen, maar
ja, dat is nu eenmaal het lot van 'het Volendam van de eredivisie': dat heeft
recht op een
Volendam-van-de-eredivisieretourtje.
3. Iets anders zijn afleidingen van een woordgroep. Daar komt
dus niks meer achter, dus alles krijgt een streepje. Voorbeelden: laag bij de
grond, maar: laag-bij-de-gronds, lul-de-behanger (was al een samenkoppeling!), voor de gek houden, en dus
voor-gek-houder en voor-de-gek-houderij, sodom en gomorra, en dus
sodom-en-gomorriaans. Degenen die bij het dictee in Breskens waren, voelen het
al aankomen, wat ik nu ga schrijven: 'would-be' is een bijvoeglijk naamwoord,
maar wordt aaneengeschreven met wat erop volgt: would-beactrice. Duidelijk, dus
maakte ik via de woordgroep 'extra evenementen naar Breskens trekken' daarvan
de afleiding
'extra-evenementen-naar-Breskens-trekker' (een znw.). De totale
uitdrukking wordt dus
'would-be-extra-evenementen-naar-Breskens-trekker'
(klinkerbotsing bij 'extra'). Een extra complicatie was nog dat deze hele
uitdrukking niet op één regel paste; daarom had het invulformulier op 2 regels
'… evene-' en 'menten …'. Inderdaad: een nieuw fenomeen in de dicteewereld (ook
aan het eind van de tweede regel stond geen punt, het was immers de titel).
4. Ik ben er 100% van overtuigd, dat mijn constructie de juiste
is, maar voor eenieder die het er niet mee eens is: kom rustig in het geweer,
wel figuurlijk graag!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten