0680 Dictee maandag 06 juli 2015 (3): dictee 844 (deel 2) √

Dictee - dictees [0680]

Oefendictee 844 (deel 2)

Dictee 844, alinea 4 t/m 6.

4. Op Tisja Beav wordt een joodse vastendag ter herinnering van de verwoesting van de tempel gehouden. Kijk, daar doet hij weer een van zijn tours de passe-passe [goocheltrucs]. Tourner casaque is de huik naar de wind hangen. Huig- of amandelhockey [tongzoenen], doe je dat met de huig-r? Tous frais faits [na betaling van alle onkosten] werd hij vrijgelaten. Echtelieden moeten elkaar vrijlaten. Zijn trac [plankenkoorts] leverde hem veel tracasserieën [plagerij, gezeur] op. Op elke deur was een tract [pamflet] geplakt. Een traditional is een derby, zoals vroeger Feyenoord-Sparta. Een trainee [tree-nie] vind je op een stagiaireplaats, een trainee [trèh-nee - rij lampjes] in een theater. Een trait-d'union is een koppelteken, een trade-union een Engelse vakvereniging. Een verzameling gelijkmiddelpuntige (concentrische) cirkels heeft de stralen (radii of radiussen, enk. radius) als trajectoriën [snijden elk exemplaar - in dit geval - loodrecht].

5. Hij heeft dat buitenraam in arren moede maar getralied. De traminer komt uit Zuid-Tirol, de gewürztraminer uit de Elzas. Een Tyrolienne is een Tiroolse. De trampkapitein [schip wilde vaart] kon de vamp [èh/ah] niet weerstaan. De soldaten moesten de trancheeën [loopgraaf] in. De Griekse lening werd in tranches terugbetaald. Als in trance liet hij de trance [type housemuziek] over zich heen komen. Ze lieten het maar over zich heen komen. De omstanders moesten een goed heenkomen zoeken. Dit is een transitoire [oo] bepaling. Hij komt uit Transsylvanië. De transoceanische telegraafkabels zijn kwetsbaar. Zo'n DAF'je had een traploze aandrijving. Een ervaren trapper [vallenzetter] zette nog net geen boobytraps.

6. Die trashy [waardeloos] trash [rotzooi] kon zo op de schroothoop. De travo [travestiet] repareerde de trafo [transformator]. Een travellercheque [GB, VD ook: + s] is niet veilig. Ze was een trees [ook: treze, vrouw, meisje] van een canadel [meisje, 1945, met Canadese soldaten]. Wat zegt de Trekhondenwet over trekkebenende trekhonden? Niets. Bij gymnastiek staat er voor de kast een tremplin [springplank]. De keizer kon een treuga Dei, een godsvrede, instellen. Wat doet een treuhänder [bewind voeren, bewindvoerder zijn]? Tria juncta in uno: geloof, hoop en liefde? Trichinose is de trichinenziekte. Gisteren was het zondag trinitatis [eer­ste zon­dag na Pink­ste­ren = Drievuldigheidszondag]. Een trojan is een Trojan horse. Bij troqueren [ruilhandel] is geen geld nodig. Ik hou van je, trotz alledem [ondanks alles]. Het juweel woog 3 troyounce (afkorting oz = ounce). Een truïsme is een waarheid als een koe. Een truqueur en een truqueuse kunnen goed trukeren. Jullie krijgen morgen alleen maar caesarsalade.
 

0679 Dictee maandag 06 juli 2015 (2): dictee 844 (deel 1) √

Dictee - dictees [0679]

Oefendictee 844 (deel 1)

Dictee 844, alinea 1 t/m 3.

1. Het thulium [Tm] is element 69. Een thumbdrive is een flashgeheugen. Thymussen zijn zwezeriken. Een tic douloureux betreft zenuwpijn in het aangezicht, een tic convulsif kan door het syndroom van Gilles de la Tourette, het gillesdelatourettesyndroom, het tourettesyndroom (ook: tourette, gillesdelatourette), veroorzaakt worden. Een tige verlengt een pijpenkop [één geheel]. Boeren en burgers vormen de derde stand, de Tiers-Etat. Morgen is ook nog tijds genoeg. Ik heb tijdenlang over de tijdeloze eeuwigheid nagedacht. Hij toog naar de toog. We moeten tijlijk [vroeg] opstaan. Tike [tie-kèh] is zekere versneden opium. De tijmereprijs is geen lauwerkrans. Hij voelde zich tiptop na de tipsy cake. De tisanethee smaakte goed. Tisja Beav is de joodse vastendag ter herinnering aan de verwoesting van de tempel.

2. Geef eens een voorbeeld van zo'n timocratie. Een Tj-biljet is in Nederland een teruggavenbiljet jongeren. De T-kaart is een radkaart, een middeleeuws type van wereldkaart. Een tobogan is een slee. De toe [het toetje] komt straks. De toean bezat een toekan. Jullie zullen wel toe zijn aan een break. Avondkleding is toilette de soirée. Tommy Atkins, prototype van de Britse soldaat, de tommy, heeft Nederland mede bevrijd. De Rabobank is too big to fail, een verkiezingsuitslag is soms too close to call. Dat bericht is too good to be true. In toppaazen [paaz ...] zie je weinig topaas. De tootsie struikelde over haar stiletto's [stilettohak]. Hij is typebeheerder [verkorting lettertype] bij de drukkerij. Voorbeelden van extensies zijn txt, rtf, doc, docx en andere [e.a.]. Een khimar [hoofddoek, bedekt ook boezem] bedekt minder dan een gimar [lang gewaad].

3. Goethe was de olympiër van Weimar. Ik vind jou toppiejoppie. Is zo'n torsadenlas moeilijk te maken? Dat is nog tot daaraan toe ook: totdaaraantoe, fout: tot daar aan toe. Tot zover kan ik het volgen. Het weerzien was touchant [roerend]. Zij is een touchy [prikkelbaar]
kruidje-roer-mij-niet [GB ook: me]. Bij overdaad denk je weleens 'toujours perdrix' [zelfs het bes­te gaat ver­ve­len als je er te veel van krijgt]. Hij mag zich nu derdeklashavist (3e klashavist) noemen. Bij 'distantie' hoort het werkwoord 'distantiëren'. Ik dacht bij 'kathaar' aan 'heiden', maar het heeft meer connecties met 'ketter', iemand met afwijkende geloofsopvattingen. Die dooie pier [sloom, saai] van een doodaas [= dooie pier] was te beroerd om even naar de dodaars [watervogel] te kijken. Een breitaak is geen vaartuig. De Goereese ontmoette de Qatarese in onze overzeese gebiedsdelen. Bij Toutatis [op zich een krachtterm] mochten we op de touter [schommel].
 

0678 Dictee maandag 06 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (44) √

Dictee - dictees [0678]

Ditjes en datjes (44)

A. Verdwenen uit VD: keule (bonenkruid), witte kiek (knoflookkruid), klaspis (gemene boerenkers), klitsklezoor (metselsteen met halve breedte en volle lengte, wel nog aanwezig: klisklezoor), klinge (kleefkruid), centifolie (honderdbladige roos, koolroos, provincieroos), koorlucida (gebrandschilderde koorvensters), kousen-en-schoentjes (rolklaver) en blauwe kraaltjes (druifhyacint) - wel sub lemma aanwezig, niet als lemma.

 

B. Opgelet: ryaknoopwerk, sudanknoopwerk en smyrnaknoopwerk moet met een kleine letter!
 

C. De moerasaloë (krabbenscheer) is uit VD 2015 verbannen, net als het monalisa-effect.
 

D. Aanpassing: (VD) het meervoud van decemvir is naast decemviri niet meer decemviren, 

maar decemvirs.
 

E. Was voorheen bij VD iemand uit Piemonte een Piëmontees, thans is dat de (gewone) Piemontees (net als de taal). Nergens in VD een trema meer!

NB GB in Piëmontees + varianten wel een trema.
 

F. Was lamsoor voorheen ook nog de brave hendrik, thans is die betekenis verdwenen.

2020: elk met aparte betekenis dus!
 

G. Had mesostichon als onjuist meervoud mesostichonta, nu worden de juiste meervoudsvormen mesostichons en mesosticha vermeld!
 

H. Bij koningin staat: koningin van de Maas en bij Maas: Koningin van de Maas. Hopelijk gaat VD daar ook iets aan doen! Betekenis: Rotterdam.
 

I. Kunt u 'coulombtje' [koe-loh:(n)] goed schrijven?

 

0677 Dictee zondag 05 juli 2015 (1): dictee Groot Alkmaars Dictee 2015 √

Dictee - dictees [0677]

Groot Alkmaars Dictee 2015 (auteur: Jitze Nijdam i.m.)

Lang leve(n) de dicteetijgers

1. De in Artis sjokkende, werk(e)loze diskjockey deed zich tegoed aan zijn dinertje uit de biobak zo-even: artisjokken, bruinebonensoep en kruimels van de apenbroodboom.

2. Vroeger was het wel anders: bij het uitdelen van de kippenragout in de Jacob Cabeliau Kazerne, een cadettenschool in Alkmaar, was hij altijd haantje-de-voorste, nu was een afgekloven drumstick al te veel gevraagd.

3. Bij de kapucijnapen sloeg hij rechts af en achter de verblijven van de blindengeleidehonden en de mierenneukers vlijde hij zich in het struweel.

4. Boven zijn hoofd cirkelde een jan-van-gent en in de kakofonie vanjewelste [GB ook wel: van jewelste, van je welste] kreeg hij een déjà vu: in zijn houtje-touwtjejas zat hij in een cafeetje op het Ritsevoort waar poesjenellen met extravagante decolletés trachtten de chachacha te dansen op muziek van Kees en zijn Sunshine Blues Band (sunshinebluesband).

5. De meester zelf ging met een verveelde blik in de ogen met zijn drumstokken tekeer, hij apprecieerde rhythm-and-blues en per se geen mallotige malandoachtige muzak.

6. Vlak bij de bekkens stond Jan uit Gent, een lijpe duivelstoejager die zich verslikte in Tripel Hop waardoor het gerstenat niet in de kwispedoor terechtkwam, maar in de push-upbeha van een dansende nel?, zodat het leek of er een PIP-implantaat [merknaam] ontploft was.

7. Ze keek of ze het in Keulen hoorde donderen – bij een IQ-test was haar score buskruitnegatief – bette haar boezem met eau de cologne en krijste: "Ammenooitniet!"

8. Onze deejay in Artis herinnerde zich dat akkefietje [ook: v], schrok zich wéér het apelazarus en ging de nacht doorbrengen in het hok van de schijtlijsters.

9. U raadt het al: dit dictee is een hommage aan Kees Wortel, dé initiator van de Alkmaarse cafédictees; Kees' werk zit erop, hij is een man in bonis.

 
 

0676 Dictee maandag 29 juni 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (43) √

Dictee - dictees [0676]

Ditjes en datjes (43)

A. Ik was er niet uit, of in velo-ecclesia(-)drie-eenheid (Groot Utrechts Kerkdictee) wel of niet een koppelteken moest. Taaladvies schrijft het volgende, waarvan akte: Als het gaat om een soort 'drie-eenheid', namelijk de 'wielerdrie-eenheid' of de 'velo-ecclesiadrie-eenheid' is er geen reden om een streepje in de samenstelling te zetten.

B. Ik heb al eerder iets geschreven over Het Liedboek (naam vorige versie: van de kerken). Als reactie kreeg ik, dat men nu eenmaal 'bijbelplaats' hanteert in plaats van 'Bijbelplaats' volgens eigen interne regels en dat 'tenondergaan' een dichterlijke vrijheid zou zijn i.p.v. het correcte 'ten onder gaan'. Ja, zo zijn we natuurlijk snel uitgepraat en dat heb ik ook aan de dames en heren laten weten … Ik passeer Het Liedboek dus maar rechts en laat het verder links liggen.

C. Nog een verdwenen woord: kochelen (van kogelen, met kogels beschieten). Het waarom is me niet duidelijk. Betekenis: 1) overgankelijk werkwoord: (verouderd) gooien, smijten, 2) onovergankelijk werkwoord: (gewestelijk) met sneeuwballen gooien en 3) overgankelijk werkwoord: vermoorden. 2020: dit alles nog wel bij lemma 'kogelen'.

D. Dat was even piekeren: de jij-en-iksteek leek verdwenen, maar het moet echt ik-en-jijsteek (negsteek) zijn: die is in volle glorie nog aanwezig. Stond al tien jaar verkeerd in mijn woordenlijst …

E. Als boom en als volksdrank heeft 'maté' niet meer als vormvariant 'mate'. Wel is 'mate' [ee] nog een term bij het judo. Ik zou die woorden overigens maar met mate gebruiken, als ik jou was (maar dat ben ik niet).

F. Ook de veldcipres (= akkerzenegroen, die niet!) is uit VD verdwenen.

G. Verdwenen uit VD 2015: karmil (gewone huttentut), een wijmen (= tenen) mand, zegeltjes (voor lelietje-van-dalen), zilver-onder-water (volksnaam voor de tuinwolfsmelk en het kroontjeskruid), halvegare = halve zool (voorheen: lemma zool, je moet nu 'halvezool' schrijven), kal (babbelaar), kanneberg (veenbes - cranberry), partijk(e) (kattenstaart), kezebloem of keesbloem (schermbloemige plant) en keik (knopherik).

H. Weetjes: de Zesdaagse Oorlog, de Heren Zeventien, de Zieke Man (of: zieke man van Europa!), de ster-van-bethlehem (GB, de ster van Bethlehem is iets anders!), de jerichoroos of roos van Jericho, de jihad is nu weer de heilige oorlog (was korte tijd met hoofdletters), je gaat nu naar kapitein Jas (was: Kapitein), Kaapse wolken eet je, Kaapwolken zie je en de dronkenmakende kervel (dollekervel) is een plant.

 
 

0675 Dictee donderdag 25 juni 2015 (3): dictee 843 (deel 3) √

Dictee - dictees [0675]

Oefendictee 843 (deel 3)

Dictee 843, alinea 7 t/m 10.

7. Acidofiel is zuurlievend. In de SWOT-analyse staan de letters voor: strengths, weaknesses, opportunities, threats. Een voorbeeld van een synaloefe is 'zevend'halfje' (pietje). Syndiceren doe je op de beurs, je syndikeren bij een vakbond. Hij verkaste en vergastte mij op een housewarmingparty. De intrigante zorgde in Vlaanderen door intrigeren voor veel intriges. Tachy- en bradycardie [trage hartslag] zijn niet goed voor een mens. Taciti, soli, sanza compagnia: zwijgend, eenzaam, zonder geleide (Dante, 'Inferno'). Ze loopt bij een tactiele [tastzin betreffend] therapeut. Met veel tact legde hij de viertaktmotor uit. Tactel wordt veel toegepast in sportkleding. De tabes (dorsalis) is de ruggenmergstering. Ik tae-bo, ik beoefen het tae-bo. Nee, geen tai chi dus! Maar ik tai-chi wel!

8. Houden taenia [lintwormen] je darmen schoon? Bij GB eten ze taboulé (met couscous!) of tabouleh, bij VD alleen dat laatste! Zij zijn taillables et corvéables à merci: naar believen aan belasting en herendienst te onderwerpen. Touw van rameevezels heet tali rami. Wat voor olie is tallolie? Niet storen, ik tally [aantekenen wat gelost, geladen wordt in de haven], ben aan het tallyen. Hij gleed van het taludje af. Die veldslag werd tam arte quam Marte (zowel door slimmigheden als door geweld) gewonnen. Een tamboereerraam gebruik je bij borduren. Hoeveel borduren zou zo'n schaker er al op hebben zitten? Een tanguero is een tangodanser. Hij heeft zijn werk tant bien que mal [zo goed en zo kwaad als het gaat] weer opgepakt. De tantebetjestijl wordt gekenmerkt door tantebetjes. Tant pis, amen! Mooi, die tapestrywand [èh, uh, ie] (sterke geweven stof)! De tartuffe [huichelaar] meende fair play te spelen.

9. Een tapplaats is een tijdelijke arbeidsplaats, vgl. de TAP-regeling. Een taxus is een venijnboom. In een taxfreeshop koop je taksvrije artikelen. Uit tazza's kun je drinken. De teach-in werd druk bezocht en was dus drukbezocht. Het technetium (Tc) was het eerste kunstmatig gevormde chemische element. Die begin-n hoor je niet. Is dat te judice (naar uw oordeel) correct? De spreker moest nog veel tekst verwerken. Zij is tele-, foto-, en tv-geniek. Zijn teleologie [doelmatigheidsleer] en theologie nauw verwant? Nee. U koopt dit cash-and-carry, tel quel [zoals het is]. Teloh [ee] omvat stukjes cassave. Temeer daar er een lid afwezig was, was er een eter te minder. Hoe spreek je 'template' [èh pleet] uit? Hij voelt zich ten achter gesteld. De intrest bedraagt vijf ten honderd. Nu ga je ten tweeden male in de fout.

10. Hij moest in Ter Aar de bestelling afleveren: uitnodigingen voor de teraardebestelling. Zijn alibi was teres atque rotundus [volmaakt]. Alle leven eindigt met de terminus vitae, the debt which cancels all others. Een vaste burcht moet op terra firma [vaste grond] staan. De terreur blanche is de Witte Terreur. Een tertiaris is een derdeordeling. Als testis oculatus [ooggetuige] is hij een testis classicus [volkomen betrouwbare getuige]. In de Nepalese loterij won ik een thar [himalayageit]. Een thrillseeker doet het voor de thrill. Kijk uit naar the war to end all wars. Hij zal zijn trekken nog wel thuiskrijgen. De ThUK is de Theologische Universiteit Kampen.

 

 

0674 Dictee donderdag 25 juni 2015 (2): dictee 843 (deel 2) √

Dictee - dictees [0674]

Oefendictee 843 (deel 2)

Dictee 843, alinea 4 t/m 6.

4. (Tekst: By the rivers of Babylon / there we sat down / Ye-eah we wept / when we remembered Zion). Is deze snelheid sub- of supersonisch? Hij werd bedreigd met een soaker [waterpistool]. Het suppedaneum: (rooms-katholiek) verhoging waar het altaar op staat (of ook: blokje hout waarop de voeten van de gekruisigde Christus rusten). Een suppo (suppositoire, VD ook: suppositorium) is een zetpil. In die haven gold een surchargé [overladen?] surcharge [toeslag] . Vrijgeleide: sûreté de corps, safe conduct, sauf-conduit, sauvegarde en een laissez-passer of geleibrief (voor geestelijken: een obediëntie). In dat stadsdeel wonen veel suri's [Surinamer]. Zijn optreden was verfrissend en surprenant [verrassend, vgl. surprise]. Surra is een trypanosomenziekte. Een sati is een suttee (denk maar aan het suttiisme - weduwe verbanden met lijk echtgenoot). 

5. Op staande voet: e vestigio, hic et nunc, illico, in continenti (incontinent is iets anders), ogenblikkelijk, staandebeens, staandevoets, onmiddellijk, stante pede, sur-le-champ en voetstoots. Suzanne met de mooie ogen kweekt heel graag de
suzanne-met-de-mooie-ogen [geen mv.]. Rein, wat is suzereiniteit [waardigheid of heerschappij]? En wat een suzonnetje [kleine suçon, insnijding kledingstuk]? Die heersers voerden een sévère [streng] bewind. Een swagger is een zekere damesmantel. Hoe spreek je 'swap' [oh] uit (en hoe 'sweater' [èh])? Anno nu zijn er nog veel swiebertjes [zwerver]. Kort: swipen is navigeren en swypen is letters op een bepaalde manier typen op een touchscreen [vingers blijven op scherm]. Een symmachie is een oorlogsbondgenootschap. SZL: lilangeni (munteenheid van Swaziland).

6. Er was geen ziel te bekennen: typisch voorbeeld van een synecdoche. 'Schreeuwende kleuren' is een synesthesie. De szechuanpeper heeft niets te maken met indiapaper [dundrukpapier], al zou je anders vermoeden. Syzygie is samenstand. In de politiek noemen we het afwisselend steunen op verschillende partijen (actueel in Nederland!) de (het) système de la bascule. Niet in GB of VD, maar 'alles paletti' betekent 'alles oké'. Het coxsackievirus kan de hvm-ziekte veroorzaken [bedenksel Rein], de hand-, voet- en mondziekte (vooral bij jonge kinderen). Het virus is vernoemd naar de plaats Coxsackie in de staat New York, waar het voor het eerst bij een patiënt werd vastgesteld. De zwart-New Yorkse inwoners krijgen het allemaal
zwart-op-wit.