Dictee - dictees [1337]
Ook het oude Oefendictee 533 maak ik maar vast publiek (en de maaltijd soldaat).
Dictee 533
(DXXXIII) Specialistendictee (33)
1. De
kwartfinalist klasseerde zich, na al eerder de achtste finales te hebben
overleefd, voor de halve finale (demi-finale,
semifinale) – en werd dus met de halvefinaleplaats halvefinalist – door
de tegenstander te declasseren (overspelen,
overklassen). Marinepersoneel van lagere rang werd Jan Kaas genoemd,
Jantje Kaas was de spotnaam voor koning Willem I. Heb je een kabas [hengselmand] nodig om te kabassen (ww. niet meer in VD: (gewestelijk) 1) (overgankelijk
werkwoord) listig stelen, wegmoffelen, 2) (onovergankelijk werkwoord) gearmd
gaan, synoniem: insteken)? Op een kaas-en-wijnavond wordt de kas
gespekt. De Kaas-en-Broodoorlog speelde in 1491 in
Noord-Holland. Hollanders worden
kaaskoppen genoemd. Katjangs [pinda, ook: erwt, boon] kun je in kadjang [palmbladeren]
verpakken. Zit er een kaftje [kahf-juh] om
je schrift? Dat dit dictee geen kakografie [geschrift
met grove taal- en stijlfouten] moge zijn. Bij een kalief hoort een
kalifaat, bij een markies een markizaat. Je kunt schrijven 'Kamper ui', maar
ook 'kamperui'. Hou je kanis [je mond: zwijg!],
wil je? De fanate [fanatieke] fanate [fanatiekelinge] nam wraak. Clenbuterol is een tot
de bèta-agonisten behorend antihoestmiddel.
2. Wil de
konstabel-majoor mij even een kontje geven? Kratesen zijn misvormde mensen.
Kirren is met een kluitje in het riet sturen (afkorting:
k.i.r.). Neem nog een kir royal [kir met
champagne i.p.v. witte wijn]. Van
kunst tot kitsch is een bekend tv-programma.
Een klappei is een babbelaarster, een kwaadspreekster. De kiyu is een
leerlingengraad bij budo. Een kiur [kie-joer]
is een uitgestorven
reuzenvogel van Madagaskar. Wat is het verschil [uitroep
drijvers] tussen 'kiro kok' [haan] en
'kiro hen' [hen]? Kloekgebouwd is
forsgebouwd. Mag je bij een aneurysma [uitstulping
slagader] eigenlijk een klysma [darmspoeling]
zetten? Opzoekwoorden: charisma [uitstraling],
chrisma [(zalving
met) wijolie], Groot [Rome – Avignon] en Oosters Schisma [Rome en de Grieks-katholieke kerk]. Een
knickerbocker [wijde kniebroek] is geen
drollenvanger (plusfour). Het knäckebröd
komt uit Zweden. De klos van Ruhmkorff of ruhmkorffklos is een inductieklos.
Een knicksje is een reverence, knots-boem is
pats-boem (tegenwoordig ook: rats-boem)
en een knotszwam behoort tot de koraalzwammen. Waar liggen de Koerilen [Russisch, betwist door Japan] en Sachalin [Russisch].
3. Het onzelieveheersbeestje behoort tot de
knotssprietigen. Het koekoeksspog wordt afgescheiden door het schuimbeestje. Ik
laat me niet koeioneren. Met een kokardebloem in
de hand zei de Jood 'lechajim' (proost). Een
karikel is ook een vehikel. Een kazakkeerder is een windvaan (iemand die van de ene partij naar de andere overloopt).
Een kauwgek houdt van chewinggum, een kaugek is een zeezwaluw. Een kat zonder oren is een
katschip. Hij kocht kat-in-de-zak [zacht linnen,
voeringstof], maar dat was een kat in de zak [miskoop].
We gaan keet schoppen. De wicketkeeper speelde slecht. Het kemalisme komt van
Kemal Atatürk. Een kelvingolf [rond de evenaar]
is geen rossbygolf [ten noorden en ten zuiden van
de evenaar]. Honderd kelvin (100 K)
is honderd graden op de schaal van Kelvin. Kelkkafjes staan aan de voet van een
aartje (niet: een aardje naar zijn vaartje!).
Na de late kerstmis (het was een groene kerst)
aten wij kerstomaten. Tien bevlogen kerstmannen kunnen nooit de enige echte
Kerstman vervangen. Wat is een awningdek [boven
hoofddek, ter beschutting]?
4.
Grootmogol is de door de Nederlandse
compagniesdienaren gebruikte titel voor de alleenheerser van het
Mughalkeizerrijk [Zuid-Azië]. Het is ook (met kleine
letter!) de naam van een zekere diamant (orlow). De uitroep van
de papegaai was 'koppie-krauw' en zijn baasje had koppiekoppie [een
goed verstand] en zei 'koppie krauw' terug tegen
de papegaai. Jeuk leert klauwen en armoede leert huishouwen. Een vrije-uitloopkip is in: dat is een buitenloopkip.
Een jeu de théâtre is een toneeltruc, een jeu d'esprit is een spel waarbij men
aangewezen is op scherpzinnigheid, een jeu de prince is een spel waarmee een
vorst zich vermaakt en met het jeu de mots wordt een woordspeling bedoeld [mv.: jeux]. Valt dit onder force majeure [overmacht]? Boccia is een soort jeu de boules dat veel als gehandicaptensport wordt beoefend. Het
flos juvenum (juventutis) is de bloem der jeugd. Vroeger stond KAJ voor Katholieke
Arbeidersjongeren, thans voor Kristelijke Arbeidersjongeren. Fidelisme is (was) castroïsme [Cuba].
5. Dat vieux jeu [die oude
kost] kennen we nu wel. Zijn optreden was
schrimpeljeuzig (schrimpeljeus = beschroomd,
angstvallig). Je kunt een deur intrappen en
ergens in trappen, letterlijk of figuurlijk. Een korakora is een vaartuig in de
Molukken. We kennen Koninginnedag (thans: Koningsdag) en koningendag (Driekoningen). Kun je met congadrums een kongeraal [zeepaling] verjagen in
de Congo? En hoe zeg ik dat in het Kikongo of
Kongo? Zij koutte en hij heeft gekout. De
laagstbetaalden zullen niet snel een kongsi [kliek
t.b.v. voordeel] vormen. Is de colaplant
werkelijk identiek aan de kolaboom? Voor kwaadspreken moet je liefst een
kwaaddenkende kwaaddoener zijn. In de bekende Kristallnacht hield de SS
in Duitsland een grootscheepse pogrom tegen
de Joden.
6. Op het gebied van 'play' hebben we: airplay (popnummers via de ether), display (beeldscherm), downplayen (bagatelliseren),
fair en foul play (eerlijk en oneerlijk spel),
galleryplay (bal fraai rondspelen), global
player (wereldspeler), matchplay (versus strokeplay, bij golf), mediaplayer (mediaspeler), multiplayer (computerspel voor meer dan één speler),
in een playbackshow moet je playback zingen (playbackzingen),
playboy (jongeman in societyleven), pleeboy
(wc-borstel), playdown (bepaling
degradanten), playing hard to get (moeilijk te veroveren),
playlist (lijst met uit te zenden muziek), playmate (pin-up), play-off (eindronde in
een sportcompetitie),
plug-and-play (bijvoeglijk naamwoord, pc's), ponyplay (bij sm), powerplay (manmeersituatie), replay (beslissingswedstrijd), screenplay (scenario), teamplayer en visual display (visualisatie).
7. Een plug-in breidt de werking van een
computerprogramma uit. Bij pleinvoetbal speel je soms met een vliegende kiep.
Tegen kippen schijn je te moeten roepen 'kiep kiep kiep'. Een kindplaats is
duidelijk, maar wat is een kindraad [kin!, sommige
vissen]?
Kindjes-op-moeders-schoot zijn kinderplantjes. Een kerstkind is
een op Kerstmis geboren kind; het Kerstkind is ook qua datum op het
kerstfeest geboren. Hoeveel kimduiking [opschuiven
van de horizon] heb je op de top van de Eiffeltoren
[die ligt niet in de Eifel]?
Kilometerslang sjokten we over het zestig kilometer lange voetpad. Bij een
besloten Oranjetraining (Rode Duivelstraining)
zijn kijk-in-de-potten [ongewenste toeschouwer]
niet gewenst. Hij rookte een kingsize [bnw.]
sigaar. Ezelsbruggetje: poelet heeft met soep te maken, poulet
niet [kip]. Bij de Klaagmuur werd een
klaagpsalm gereciteerd. Kies maar: hij kiteboardde, hij kitesurfte (kitesurfde) of hij
kiteskatete. De KISS- [letsel aan de bovenste nekwervels,
dat is ontstaan in de baarmoeder of tijdens de bevalling] en
KIDD-syndromen [idem met dyspraxie – gerichte
handelingen niet uit kunnen voeren – en dysgnosie – defect in het denkvermogen,
tot 2 jaar KISS geheten] zijn verre van helemaal hetzelfde.
8. Kan een
kiepkar kipptoestellen [lab: zuur + vaste stof =
gas] vervoeren? De klappei [roddelaarster]
maakte veel stampij (ook: stampei). Een son
et lumière is een klank-en-lichtspel. De
klaar-overtjes [verkeer] hebben hun werk goed gedaan: klaar is Kees! De val
van Griekenland heeft veel van een kladderadatsch [economische
of morele instorting]. Een zevenzeiker is een klepzeiker [lastig mens]. De clergé, de clerus [geestelijkheid], houdt niet van klessebessen [kletsen]. Het fonds werd op de beurs gecoteerd (en dus genoteerd). Hij doet aan klifduiken (cliffjumpen). In de tv-film (teeveefilm) was het shot van deze klifhanger een
duidelijke cliffhanger. Klok-en-hameren is het klok-en-hamerspel spelen. Klinge (niet meer in VD) is kleefkruid. Hij kneippte regelmatig [kneippkuur, met koud water]. Een kneuter is een
vlamsijsje. Bij knip-en-plakwerk wordt geknipt
en geplakt (zoals op de kleuterschool), bij
knip-en-plakwerk wordt ook geplakt wat geknipt wordt (zoals
bij tekstverwerking). Zijn knutten knijten? Ja,
kleine mugjes. Een vrouwelijke kniesoor is een kniesster. Met 'cosy'
troffen we aan: cosy (theemuts), cosy corner
(hoeksofa), ecosysteem en teacosy (ook theemuts).
9. En met
'cosi': antracosilicose (antracose,
mijnwerkerslong), chalcosien (kopersulfide),
cosinus(regel), Escosijnse (blauwe) steen (blauwe
arduin, uit de groeve van Ecaussinnes), glucoside (met suikermoleculen), glucosinolaat, glycoside,
leucosis (leukose, leukemie), loco sigilli (formule die lak- of waszegel vervangt), narcosine
(narcotine, noscapine, opianine),
psittacosis (papegaaienziekte), salicoside (salicien), sarcosine (afkorting:
Sar, een methylderivaat), varicosis (varicose,
spataderen, varicositas) en viscosimeter [bepaling
viscositeit]. Een rolkromme is een epicycloïde. De krommetenenoorzaak
was duidelijk: een tenenkrommend probleem. De belastingsstroomsterkte
als functie van de bekrachtigingsstroomsterkte geeft een V-vormige grafiek, een V-kromme. Je kunt krompraten wat je wilt, maar ik heb me
krom gelachen om de anekdote van de kromgebogen en -getrokken spijker. De
kwanza is de munt van Angola [AOA].
10. Hout kan kromtrekken, mensen kunnen kromlopen en kromliggen
voor iets of iemand. De taliban hebben in de kruidhof een kruitvat verstopt.
Een kylix is een ogenschaal, een Griekse drinkschaal. Kyaniseren [voor bederf bewaren] van
hout doe je met kwik-II-chloride. Quanten zijn kwanta. De penozediscussie werd in het Bargoens
en koeterwaals gevoerd. Koenjit is kurkuma [oe] als specerij. Kijk, daar vliegen kob- en kapmeeuwen.
Zullen we na het koffie-uur de koffer in duiken? De koh-i-noor behoort tot de
Engelse kroonjuwelen. Velen komen erop af.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten