0687 Dictee maandag 20 juli 2015 (1): dictee 845 (deel 1) √

Dictee - dictees [0687]

Oefendictee 845 (deel 1)

Dictee 845, alinea 1 t/m 3.

1. Jan krijgt een zesminnetje (6-minnetje, 6-'etje) en Kees een 7-plusje (zevenplusje, 7+'je). Verkleinwoorden zijn dus ook afleidingen! Wat is correct geschreven: 'rotte-eierenlucht' of 'rotte eierlucht'? Zij raakte langzaam aan de drank. Ziedaar wat ervan komt. Zie dáár die giraffe. Wat klinkt beter: Zijne Majesteit de Koning of Zijne Majesteit koning Willem-Alexander? Om de kurk van een champagnefles zit een agraaf (agrafe). De Advocatenwet zegt niets over een advocateborrel (ook heel geschikt als advocatendrank). Ik vind die koekebroodbakker een koekenbakker. In plaats van achter, kwamen ze voor te staan. Zou Ajax nu voor- of achterstaan? Zou hij acquiesceren [berusten] in zijn zusters quiëscentie [innerlijke rust]? Na het afbijten van zijn sigaar heeft hij flink van zich af gebeten.

2. Daar kunnen we achter staan. De Aeneis heet in het Nederlands Aeneïde. Aan acuïteit [scherpte] heeft hij niets ingeboet. Je moet dat niet te veel ad litteram [letterlijk] nemen. Hier is sprake van een
ad-libitumhoeveelheid. In 'afrikaantje' komt geen affricaat - vb. ph - voor. Wil je dat affichetje ophangen? Nou, dat hangt ervan af. De cosmos [plant] tierde welig. Hij is van de helling af geskied. Het zal erop aankomen: hoe zal je er bij de rechter van afkomen? Mooi, zo'n aglajavlinder! In vredesnaam: wat is aglycon [chemische stof]? Een marshaller is een soort rangeerder, die d.m.v. bats [rond bordje aan steel] seinen geeft aan de piloot [van vliegtuig] bij het landen en stijgen. Hij was airmarshal op de vlucht naar de Marshalleilanden. De carnaubawas komt uit Brazilië. Waar vind je die nu nog, zo'n mondbeglänzte Zaubernacht?

3. Vroeger behoorde ze bij de Agalev-adepten. 'Schip ahoi!', klonk het onverwacht van het onbewoonde eiland. Je hebt het laten afweten: laat me niet geloven dat je er niet zou van afweten. Bij de houthakker zouden letterlijk de stukken er afvliegen. De ailanthusvlinder landde op de aigrette [zilverreiger]. Op een rooms-katholieke kerk: "Vermijd de kerstdrukte, kom nu!" En op een PKN-kerk (Protestantse Kerk in Nederland): "Al onze filialen zijn op zondag open!" Schrijf je 'timotheegras' nu met of zonder h? Ze schreef een hete roman over een heteroman. Die leugenaars hangen het Bourgondische geloof aan [is leugenaar]. Ze kunnen zich beter niet in het bourgondische Sluis vertonen! Armoedzaaiers moeten vermontevioleparken [sjacheren] (naar: Montefiorepark, was armoedig slop in A'dam).
 

0686 Dictee zondag 19 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (48) √

Dictee - dictees [0686]

Ditjes en datjes (48)

A. Een dolle dries schreef je al met kleine letter, gelukkig geldt dat nu ook voor een kouwelijke dries.

B. Bij Heracles (Almelo) willen ze een aparte tribune voor vrouwen creëren: vrouwenvak, ladies' vak, ladies' box (vergelijk: ladies' day, ladies' night en skybox, Engels), wellicht ook een lady's-vak of een lady's-box ('Nederlands').

C. De Chiwwieten vormden een Kanaänitische volksgroep (Gen. 10:17), maar ze zijn uit VD verwijderd.

D. Je kunt volgens VD wel aan pilates doen, maar dat mag geen 'pilatesen' (?) meer heten.

E. De Zoutzee (Dode Zee) heet nog wel Schelfzee, maar geen Rietzee meer. 2020: zelfs geen rietzee meer.

G. Zippora (Sippora), dochter van de Midjanitische (*) priester Jetro (*), vrouw van Mozes (Ex. 2:21) staat (* ook) niet meer in VD.

H. Ook Mara = pleisterplaats van de Israëlieten in de woestijn, waar Mozes bitter in zoet water verandert (Ex. 15:23), vind je niet terug.

I. Hetzelfde geldt voor Wajikra = Hebreeuwse en Joodse (joodse) naam van het boek Leviticus.

J. Ook gesneuveld Azazel = woestijndemon naar wie de zondebok wordt gezonden (Lev. 16:8).

K. Bemidbar, Bamidbar is ook verdwenen: Hebreeuwse en Joodse (joodse) naam van het boek Numeri.

L. Ook Ruben = oudste van de twaalf zonen van aartsvader Jakob, bij Lea (Gen. 29:32).

M. Nebo was (in VD) een berg in Moab [wel: Moabieten, Moabitisch], waar Mozes, na het beloofde land te hebben gezien, sterft (Num. 33:47)

N. Geldt ook voor de berg Hor aan de grens van Edom, de plaats waar Aäron stierf (Num. 20:22).

O. Ook het dal Eskol, naam van het dal vanwaar verspieders die Mozes heeft uitgestuurd, een grote druiventros meebrengen (Num. 13:23) is verdwenen.

P. In VD vind je nog wel de enakskinderen, maar niet meer Enak en de Enakieten.

Q. Ramot is een plaats in Gilead, vrijplaats, gelegen op een strategisch punt ten noorden van de Jabbok - zie lemma Ammonieten (Deut. 4:43, 1 Kon. 22:3). Niet meer in VD.

R. Ook verdwenen de Hermon =  gebergte in het noorden van Palestina, uitloper van de Antilibanon (Deut. 3:9). Ik zou schrijven, net als Wikipedia: Anti-Libanon (niet in wdb.) is een bergketen op de grens van Libanon en Syrië.

S. Tyrus [2020: ja, lemma Carthago en Izebel] staat niet meer in VD, Sidon wel [2020: dat juist niet]. De steden werden in de Bijbel vaak samen genoemd.

T. Eli was een oude priester in het heiligdom van Silo (1 Sam. 1:3): Eli komt niet meer voor, net als Silo zelf = stad in Efraïm, waar in de dagen van Eli en Samuel de ark staat (Joz. 18:1). 
 

0685 Dictee zaterdag 18 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (47) √

Dictee - dictees [0685]
 

Ditjes en datjes (47)

A. Het stond raar: 'julianalinde' naast Wilhelminaboom, maar inmiddels heeft ook die eerste boom een hoofdletter! 2020: Julianalinde. 

B. In de oude VD was een montagnard lid van de Bergpartij in de Franse revolutionaire wetgevende vergaderingen. Die bergpartij is nu niet meer te vinden in VD. 

C. Ik zou 'defensiewoordvoerder' schrijven als die namens een politieke partij in de Tweede Kamer spreekt, maar 'Defensiewoordvoerder' als die namens het Ministerie van Defensie (MinDef) spreekt. 

D. Als niet het gebouw, maar de (unieke) instelling bedoeld wordt, schrijven we 'Ministerie' met een hoofdletter, zoals in GB, p. 115 middenop: BuZa = Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het gebouw is een ministerie.

E. Het zal wel een teleurstelling voor Job Cohen zijn, maar het tussentijds ingevoegde werkwoord 'cohenniseren' heeft VD 2015 niet gehaald. 

F. Het 'déjeuner dînatoire' schrijf je toch wel goed? 

G. In de papieren versie 2005 had VD kennelijk problemen met het V-vormige haakje boven bijv. letters in het Tsjechisch. Nu niet meer: let dus op woorden als 'haček' en 'četnik'. 

H. Er valt heel wat te corrigeren in de 800 oude dictees: coq au vin, tsarevna en cesarevna, tsarevitsj en cesarevitsj, etc. etc. 

I. Was het oorspronkelijk 'chared' = (ultra)orthodoxe jood, bv. een chassied, nu is dat charedi geworden, met meervoud: charedim. 2020: alleen VD.

J. Het werkwoord 'bekantelen' heb ik zelf verzonnen: van kantelen (tinnen) voorzien … 

K. Bij SUV schrijft GB 'sports utility vehicle' en VD 'sport utility vehicle'. 

L. Volgens mij schrijven we de 'Boekenbeurs van Antwerpen', maar een 'boekenbeurs in Antwerpen'. 

M. Misschien al eerder gemeld, maar we schrijven nu ook
zuur-base-evenwicht zonder tussen-n (GB, VD b.v. zuur-basetitraties - sub lemma).

N. Taaladvies liet me het volgende weten: de juiste samenstellingen zijn gymnasiumalfa-afdeling en atheneumbètaopleiding. In feite zijn dat onjuiste c.q. achterhaalde begrippen, maar het ging erom, dat er vooraan geen koppelteken komt. De woorden 'gymnasium' en 'bèta' moeten in dit geval kennelijk als Nederlands of vernederlandst opgevat worden: er komt geen koppelteken à la shish-kebabtent [shish kebab is 'geen Nederlands]. 

O. De byssinose is een longaandoening veroorzaakt door het inademen van stofdeeltjes afkomstig van katoen, vlas of hennep. In de vorige editie schreef VD nog 'bissinose'. 

P. De koningskaars werd ook wel aronsstaf genoemd door VD, maar dat mag nu niet meer. 

Q. Naast trypsine mag je de naam tryptase gebruiken, ook trypsase, maar dat vindt je alleen sub lemma '-ase'. 2020: kennelijk een typ(e)fout: tryptase OK, trypsase fout

R. 'Atro carbone notatus' (gezegd van een zwarte dag) staat niet meer in de nieuwe VD. 

S. 'Aux âmes bien nées' (bij hooggeboren zielen) komt niet meer voor in VD
 

0684 Dictee woensdag 15 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (46) √

Dictee - dictees [0684] 

Ditjes en datjes (46)

A. De Bijbelse Rubenieten vindt men niet meer terug in VD. 

B. Ruzieverlof wordt kennelijk niet meer verleend. 

C. Lemma's 'rozenhoedje' en 'tientje': VD meldt dat het nu (terecht) toch weer 'klein gloria' wordt. En ook 'drie Weesgegroeten' is niet correct (geen meervoud!). Dat wordt 'driemaal weesgegroetje'. 2020: x bidden = kleine letter, naam gebed = hoofdletter.

D. Het kwartjesblad is verdwenen, de blarenplant (aspidistra) is er nog. 

E. Ook het alternatief 'wilde christusogen' voor de avondkoekoeksbloem is gesneuveld. 

F. De stinknetel heeft het loodje gelegd, de namen ballote en bosandoorn zijn gebleven. 

G. Abraxas (Abrasax) was de gnostische naam voor de jaargod en demiurg (wereldschepper). Zijn naam, waarvan de getalwaarde 365 is, gold als toverwoord en komt daarom vaak op amuletten voor. Ook deze jaargod is niet meer … 

H. In mijn studententijd was ik lid van dispuut met Tibetaanse gewoonten. Daarom betreur ik het dat 'om mani padme hum' niet meer in VD voorkomt … 

I. De lidrus mocht je vroeger ook gewestelijk wel oneet noemen, maar dat mag dus niet meer. 2020: het woord 'oneetbaar' is er nog wel ...

J. In de nieuwe VD ook madagaskarstruisen (ook niet met een c). 

K. De watermunt mag je niet meer paardenpolei of paardenplei noemen! 

L. De schelp van Compostela en het penariepitje zul je niet meer vinden in VD. 

M. De uitdrukking 'point d'argent, point de suisse' staat niet meer in VD, 'geen geld, geen zwitsers' nog wel! 

N. Jammer dat ook 'the proof of the pudding is in the eating' = alleen in de praktische toepassing kan de kwaliteit van iets blijken (spreekwoord) verdwenen is. 2020: is gewoon aanwezig! Zoek bv. op *proof*.

O. De Heilig-Landstichting (bij Nijmegen) is niet meer (althans in VD). 

P. De NTU laat me weten [2015], dat er (uiteraard) een nieuwe TH (Technische Handleiding) komt. Men streeft ernaar deze tegelijk te publiceren met het nieuwe GB, maar kan dat niet garanderen … 

Q. Rad-, roos- en rondvenster mag je van VD geen catharinavenster meer noemen. 

R. Het duizendguldenkruid mag je geen aardgal meer noemen. 

S. De barendneef, Bargoens voor 75 cent, heeft ook de nieuwe VD 2015 niet gehaald. 

T. Met een waalredder werd (Bargoens) iemand van het havenpersoneel aangeduid. Nu niet meer in VD. 

U. VD, zou 'bouquinist' echt met een extra e aan het eind moeten? Ik denk het niet: zoeken naar -nist geeft in de oVD 182 treffers, zoeken op -niste maar 3: bouquiniste, feministe en heterofeministe; die laatste 2 zijn dan ook échte vrouwen. Verder binnen artikelen nog heel veel uitgangen op -niste, maar dat zijn allemaal vrouwelijke vormen van een -nist.

2020: bouquiniste - kennelijk nog geheel Frans. 

 
 

0683 Dictee maandag 13 juli 2015 (1): dictee Bestek √

Dictee - dictees [0683]

Bestek

1. Bij bestek denk ik aan lepels, messen en vorken.

 

2. We starten met '*lepel*'. Omdat eten een levensbehoefte is, levert dat veel treffers op, een selectie: apostellepels = stel van dertien lepels waarvan er twaalf een afbeelding van een apostel op de steel hebben, terwijl de dertiende een afbeelding van Christus draagt, geboortelepel = zilveren lepel met toepasselijke versiering die vroeger vaak aan een jonggeborene (resp. zijn moeder) ten geschenke werd gegeven, klepel (!), etc., lepelexcavateur (graafmachine), lepels-en-vorken (het herderstasje), ze zijn lepeltje-lepeltje: ze passen goed bij elkaar (o.a. in bed), lepeltje liggen: als twee lepeltjes tegen elkaar in bed liggen, lepelbal (lob of lobbal), hotel de Houten Lepel (gevangenis) en lepeltjesheide (cranberry, Amerikaanse veenbes).

 

3. Vervolgens zoeken naar '*mes*' geeft een nog royaler aanbod, we doen een greep: all the perfumes(!) of Arabia (een hyperbolische formule met de waarde ‘niets ter wereld’), argumentum e silentio (argument ontleend aan het stilzwijgen van de wet of overeenkomst over een bepaalde kwestie), armes parlantes (familiewapen waarvan de voorstelling zinspeelt op de familienaam, bv. een os voor Van Os), auri sacra fames (de vervloekte honger naar goud), bouts rimés (alleen mv. - verzen op opgegeven rijmen), chimes (mv. - tsjaajms - klokkenspel), des histoires (mv.) de femmes (vrouwenpraatjes), eau des carmes (geen mv. - karmelietenwater), hartritmestoornis(!), kermesschildluis, kermesse [mv. + s] d'été, land of war and crimes (land van oorlog en misdaden), les extrêmes se touchent (de uitersten raken elkaar), limes (Romeinse rijksgrens), Mesopotamië, mesozoïcum (de middelste era van het fanerozoïcum), messbediende, messtin (etensbakje van een soldaat te velde), ME'ster (vrouwelijk lid van de mobiele eenheid), mestster (een vrouw die mest), Mmes (mesdames, de dames), Nemesis (godin van de wraak), place aux dames (maak plaats voor de dames), pommes(!) frites, Sherlock Holmes (speurder), stanleymes, the medium is the message (het gaat niet om de inhoud van de boodschap, maar om hoe die overkomt) en verdikkemes (krachtterm).

 

4. We besluiten met '*vork*': boelmansvorke (driedelig tandzaad), neptunusvork (drietand als attribuut van Neptunus), pitchvork (tweetandig werktuig om een pitchmark (bij golf - deukje in de green) te herstellen), vorkanker (vorkvormig muuranker, geen kanker …) en een wiedvorkje is er niet voor de weed of wiet (marihuana - maar om te wieden).

5. Ten slotte: the proof of the pudding is in the eating: alleen in de praktische toepassing kan de kwaliteit van iets blijken (spreekwoord).

0682 Dictee vrijdag 10 juli 2015 (1): dictee Ditjes en datjes (45) √

Dictee - dictees [0682]

Ditjes en datjes (45)

A. De maam, de botervis is bij VD verdwenen.

B. Volgens ons moet 'oostzeehouting' met een kleine letter en moet 'marketingmix' aaneen, net als 'drukdoend(e)'. 2020: OK.

C. Melpomene, de dansmuze, heeft de revisie van 2015 niet overleefd.

D. Merk op dat GB voor md 'minidisk' schrijft, VD echter 'minidisc'.

E. Heden (07-07-2015) aan belangstellenden verzonden de gereviseerde oefendictees 101-200, zowel als verzamelbestand als los.

F. Ronde- en secondelang!

G. Een 'hooliganschare' krijgt geen tussen-s, vergelijk 'ruiterschaar'.

H. Het 'naakt naarsje' tref je niet meer aan in VD. Het was wijlen een sneeuwklokje.

I. VD schrijft 'Duizend-en-een-nacht', maar ook '1001 Nacht'. Verder kom je bij 'alibaba' ook tegen 'de sprookjes van 1001 nacht' (m.i. 'Nacht'). De Arabische nachtvertellingen (nu: kleine n) zijn 'de verhalen van 1001 nacht' (zo zou ik het schrijven, VD heeft (nog) 'Verhalen' en 'nacht'). 2020 dus: Duizend-en-een-nacht, 1001 nacht.

J. Het rare 'neuspullekje' is verdwenen: we doen het nu maar met 'neuspulkje'.

K. Je moet nu zeggen dat je in een DAF'je of in een T-Ford rijdt.

L. Het Hoge Noorden, maar het hoge Noorden van Azië.

M. Ik schrijf 'Geloftedag' met een hoofdletter. Lijkt me meer recht te hebben op een hoofdletter dan onze 'Moederdag'. Aanvulling: GB gaat het ook met een hoofdletter schrijven, en dan zal VD wel volgen! 2020: GB, VD Geloftedag = Verzoeningsdag.

N. Voor het znw. 'kokette' kun je alleen sub lemma 'koket' terecht. Opmerkelijk dat VD het zn. kokette verstopt bij het bnw. koket en geen eigen lemma geeft. Het Franse synoniem coquette (zn.) heeft in VD wel een eigen lemma gekregen. 2020: OK!

O. Het lemma 'palul' is gesneefd in 2015 (dus ook Jan Palul kennen we niet meer als voddenman).

P. Ook 'panikgras' is geheel verdwenen uit VD.

Q. De (babbelachtige) Paphlagoniërs uit Paphlagonia zul je niet meer aantreffen.

R. Ze is niet meer: Naatje (R.I.P.) pet, ze heet nu alleen nog naatje pet.

S. Voor 'jonge jonge' (allemachtig) moet je voortaan 'jongejonge' schrijven!

T. Aan powerpramming wordt kennelijk niet meer gedaan.

U. Nog een nieuwtje: vanaf oktober schrijft ook VD 'pentode' zonder h …

V. Let op, dat je voortaan voor kortgedingen BE (komende, nieuwe GB 2015, référés) naar de kortgedingrechter moet. Let op: NL kort gedingen! 2020: OK!

W. Gymnasium alfa (en bèta), de alfa-afdeling en de * gymnasium(-)bèta-afdeling (en hbs-b).

2020: hbs B, hbs-B-afdeling.

*  ? Nederlands, dan aaneen, niet NL of Eng., dan -.

 
 

0681 Dictee maandag 06 juli 2015 (4): dictee 844 (deel 3) √

Dictee - dictees [0681]

Oefendictee 844 (deel 3)

Dictee 844, alinea 7 t/m 10.

7. Zijn er in Tsjetsjenië veel tseetseevliegen? Bij tuberculose worden tuberkels gevormd. Hij komt van Tull en 't Waal. De turbe [grote menigte] bewonderde de türbe [torenvormige graftombe]. De internetcode tc is die van de Turks- en Caicoseilanden. Tutti quanti [al die personen] genoten van de tuttifrutti. Ik vind die tuyaus [tips] verdacht. Pas bij de Tweede Kruistocht boekten ze succes. Je moet geen chimères [sj] [hersenschimmen] najagen. In de nieuwe Van Dale zal een tigtal wijzigingen doorgevoerd worden. Ik geef 3 schrijfwijzen: 3 trapsraket, drietrapsraket en 3-traps raket. Er woedde een 10Bft-storm [Beaufort, cijfers, en schrijf de afkorting]. € 50 (50 euro) is geen geld: dat kun je met één vijftigeurobiljet (€50-biljet) betalen. Zou hij de taak aankunnen? Hou de WET, de West-Europese tijd [GMT = Greenwich Mean Time], maar aan.

8. Als ze daar de kachel aanhebben, moet je bij hen nog wel een jas aanhebben ook [Taaladvies: aan hebben]. Hoe klinken udu's (uit Nigeria)? Hij mag jou en de jouen niet uitjouwen. Hij is ermee opgehouden, uitgescheeën. Maak het niet wijder dan het is: je moet hierover niet verder uitweiden. De ullage [ruimte boven vloeibare lading] is bestemd voor expansie. Ultimate of freefight wordt aangeduid met MMA, mixed martial arts. Hij wenste haar naar het ultima Thule [fabelachtig land, afgelegen streek - soms: IJsland]. Wat is er over van de una sancta [de enige heilige (Kerk)]? Hier helpen geen halve maatregelen: nodig is een Umwertung aller Werte. De hei heet een plek voor ongecompliceerd geluk te zijn: une chaumière et son coeur. Het was een storm in een glas water: une tempête dans un verre d'eau. Een unus is eigenlijk een unus judex: alleensprekende rechter - t.o. een college.

9. Op het Unicef-gala werd een unicaat van een prehistorische vijl geveild. De unigenitus Dei filius is de eniggeboren Zoon van God. Unus post alterum [de een na de ander] legden ze het loodje. De uomo universale is de homo universalis. Rome is de urbs aeterna. Kemal Atatürk is de urheber van de Turkse republiek. Die Uruguayaan (Uruguees) heeft urticaria (netelroos). Met US wordt vaak Uncle Sam bedoeld. Wat usantieel is, is usance. Het usus loquendi is het spraakgebruik. Ut mos est [zoals de gewoonte is], gingen zij ter kerke. Zij is een uterus virgo [geschonden maagdenvlies, maar nooit zwanger]. Ik ben ut semper [u.s. - als altijd] uw dienaar. Wat mag ik van uwentwege verwachten? Uziel Gal ontwierp de uzi, een pistoolmitrailleur. Het was weer die fielt, u-weet-wel. Die tuinman werkt volgens het uurtje-factuurtje. Hij wil geen turkenbaan [vuil, vies werk, gastarbeiders].

10. Ik vraag je à bout portant, à brûle-pourpoint, om à bis ou à blanc [op de man af] dat karwei te met dat karwijzaad te klaren. De kantonrechters- of ABC-formule gaat uit van Aantal gewogen dienstjaren, Beloning, Correctiefactor [2006]. Een aarden pot is aardewerk. Het teken 'alfa' wijst terug naar de
Hebreeuws-F(o)enicische letter alef, die oorspronkelijk de vorm van een ossenkop had. Een calefactorium is een verwarmde ruimte in een klooster en acalefen zijn zeekwallen. De aneroïdebarometer werkt zonder kwik: het is een doosbarometer. Een zytholoog is een bierkenner. Z.W.t.Z. is zuidwest ten zuiden.