woensdag 30 september 2015

0737 Dictee woensdag 30 sep 2015 (1): dictee Column Zeeuw (nieuwe VD) √

Dictee - dictees [0737]

Column Zeeuw (nieuwe VD)

1. Op 5 oktober 2015 wordt in Utrecht de nieuwe VD gepresenteerd. Ik mag daarbij zijn. Vooruitlopend hierop besteedt de PZC daar op vrijdag 2 oktober uitgebreid aandacht aan (lezen dus!). Op verzoek heb ik in de nog niet aangepaste online-VD maar eens gezocht naar Zeeuw – zeeuw – *zeeuw*.

2. Bezeeuwen is gewestelijk bezwijmen (oorspronkelijk: door de zee (!) bedorven zijn). Verzeeuwd is (gewestelijk) zeeziek en ook: misselijk, katterig. We hebben Zeeuwse mosselen en oesters en Zeeuwse wateren (de Ooster- en Westerschelde etc.). Een Zeeuwse eg is een kweekeg: soort van eg met zeer lange schuin staande tanden om kweek uit te roeien. NB Kweek = een lastig onkruid dat veel wortelstokken vormt die als veevoer gebruikt worden (Elymus repens, Agropyron repens, Elytrigia repens), synoniem: kruipende tarwe, tarwegras. De Zeeuwse muts en de Zeeuwse zilveren knopen behoeven geen verdere toelichting. Hij is het beeld [toonbeeld] van een Zeeuw betekent: in hem komt het karakter van de Zeeuw sterk uit.

3. Een Zeeuw(se) is geboren in de provincie Zeeland, maar een zeeuw is een oude Zeeuwse rijksdaalder van 52 stuivers = ƒ 2,60. Een pietje is de volksnaam voor een oude zilveren munt, t.w. 1/8 van een Zeeuwse rijksdaalder, reken maar na: 260/8 = 32,5 cent. In het Bargoens heet deze munt ook wel zevend'halfje, een term die vroeger aangaf dat er van de zevende eenheid maar de helft aanwezig was, m.a.w. dat is zesenhalf. En jawel: 6,5 x 5 cent is inderdaad ook 32,5 cent!

4. De uitdrukking 'goed Zeeuws, goed rond' ('goed rond, goed Zeeuws' mag ook) betekent: a) rond en gul en b) zonder omslag. Wel opvallend dat VD ook nog het woord 'goedrond' (aaneen!) kent met als betekenis: 1) openhartig, rondborstig op het ruwe af, synoniem: ongeveinsd en 2) (in diezelfde betekenis) oprecht.

5. Zeeuwse zuinigheid of zunigheid. Dat staat in VD maar het woord 'zunigheid' staat niet in de alfabetische lijst van VD, wel binnen artikelen. Dat vind je dus nooit in de papieren VD, wel in de elektronische. Daar zoek je naar 'zunigheid' en dat vind je dan binnen het lemma (trefwoord) 'Zeeuws'.

6. Zeeuws meisje (toe maar!): prototype van iemand die heel zuinig is, naar een tv-reclame voor een margarinemerk, waarin een in Zeeuwse klederdracht uitgedoste boerin haar adagiums 'ons bin zunig' en 'geen cent te veel, hoor' uitte om het product prijstechnisch aan te prijzen.

7. Een Zeeuwse beuzeling is een leugen, Zeeuwse blauwen zijn aardappelen met een blauwe schil, Zeeuwse heide is lamsoor, Zeeuwse rotjes zijn platte beschuitjes of stukjes door en door geroosterd brood, de Zeeuwse zeepissebed (een schaaldier) is de Idotea phosphorea.

8. Meteen nog maar drie kleine ongenoegens uiten: a) VD heeft Zeeuws-Vlaanderen, GB schrapte dit, omdat volgens sommige inwoners de historische schrijfwijze 'Zeeuwsch-Vlaanderen' zou zijn: ik zou dat in onze toeristenfolders maar niet doen, b) De gemeente Sluis en de ANWB schrijven als plaatsnaam 'Nummer Eén'. Dat accent aigu is voor de uitspraak niet nodig (je kunt hier niet 'uhn' lezen). Weg ermee dus (gewoon: Nummer Een) en c) de ANWB schrijft op de bruine borden als je onze streek binnenrijdt 'West Zeeuws-Vlaanderen'. De spellingregels eisen echt nog een koppelteken, gewoon
'West-Zeeuws-Vlaanderen' dus. NB 2020 op borden: Nummer Een.

 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten