Wat is er loos?
1. In goed Zeeuws: wat doet er op, wat is er aan de hand?
Als
bijvoeglijk naamwoord geeft Van Dale voor loos veel betekenissen: leeg (loze
beukennoten), niet vast (loos slapen), vals, onbetrouwbaar (loze zaakjes),
listig, sluw, geslepen (een loze kerel), slim, snugger (loos om loos spelen),
schalks, ondeugend, aardig (daar was laatst een meisje loos, die wou gaan
varen als lichtmatroos), niet echt (loze ribben, loos alarm), niet gemeend,
betekenisloos (loze beloften, loze kreten, een loze deur), in reserve gehouden
(loze zeilen), (zeevaart) ter bescherming (een loze kiel) en flauw, slecht (een
loze grap).
2. Als zelfstandig naamwoord betekent loos: een losse bocht in een touw (een touw loos geven = vieren) en een long (het op de lozen – longen – hebben). Verder kennen we nog 'voor de loos' (in reserve). Ten slotte kan 'loos' hierboven in de titel (bijvoeglijk naamwoord) niet vóór een zelfstandig naamwoord staan, maar alleen na het koppelwerkwoord (is loos). Je kon vroeger iets per Van Gend en Loos verzenden. Daarnaast komt -loos nog voor om aan te geven (loos = zonder) dat het voorgaande er juist niet is (meestal zonder tussen-n): zinloos, ademloos, uitzichtloos, roerloos, naadloos, belangeloos, puntloos (onderaan staan), ideeëloos, gedachteloos, moedeloos, pluimeloos, woordeloos, levenloos en wezenloos (die hadden al een n).
3. Let op bij werkeloos toezien (niets doen) en werkloos zijn (geen werk hebben), zoutloos dieet (zonder zout) en zouteloze grap (niet geestig). Als uitsmijter: pc'loos en tv'loos (apostrof, omdat je pc en tv als aparte letters uitspreekt, wel: radarloos – ook radar is een afkorting, maar die wordt niet letter voor letter, maar als woord uitgesproken). Aanvulling: het besproken 'loos' kan ook aan het begin van een woord staan: loosgaan (ongeremd feesten, uit z'n dak gaan) en loosheid (slimheid, sluwheid, slimme, sluwe daad).
2. Als zelfstandig naamwoord betekent loos: een losse bocht in een touw (een touw loos geven = vieren) en een long (het op de lozen – longen – hebben). Verder kennen we nog 'voor de loos' (in reserve). Ten slotte kan 'loos' hierboven in de titel (bijvoeglijk naamwoord) niet vóór een zelfstandig naamwoord staan, maar alleen na het koppelwerkwoord (is loos). Je kon vroeger iets per Van Gend en Loos verzenden. Daarnaast komt -loos nog voor om aan te geven (loos = zonder) dat het voorgaande er juist niet is (meestal zonder tussen-n): zinloos, ademloos, uitzichtloos, roerloos, naadloos, belangeloos, puntloos (onderaan staan), ideeëloos, gedachteloos, moedeloos, pluimeloos, woordeloos, levenloos en wezenloos (die hadden al een n).
3. Let op bij werkeloos toezien (niets doen) en werkloos zijn (geen werk hebben), zoutloos dieet (zonder zout) en zouteloze grap (niet geestig). Als uitsmijter: pc'loos en tv'loos (apostrof, omdat je pc en tv als aparte letters uitspreekt, wel: radarloos – ook radar is een afkorting, maar die wordt niet letter voor letter, maar als woord uitgesproken). Aanvulling: het besproken 'loos' kan ook aan het begin van een woord staan: loosgaan (ongeremd feesten, uit z'n dak gaan) en loosheid (slimheid, sluwheid, slimme, sluwe daad).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten