Dictee – dictees [3074]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 062, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (795)
1. Juffrouw Vitamientje [niet in wdb.] hebt u al ontmoet. Maar wat voor vitamines (vitaminen) kennen we eigenlijk? Dat zijn er nogal wat: vitamine A staat bekend als retinol, vitamine B1 als thiamine of aneurine, vitamine B2 als riboflavine, vitamine B5 als pantoteenzuur, vitamine B6 als pyridoxine, vitamine B9 als foliumzuur, vitamine B12 als cyanocobalamine, vitamine C als ascorbinezuur, vitamine D als calciferol, vitamine D2 als ergocalciferol, vitamine D3 als cholecalciferol, vitamine E als tocoferol, vitamine H – verouderd – als biotine, vitamine K als naftochinon, vitamine R als relatie (of kruiwagen), vitamine L als liefde en vitamine V als vakantie.
2. Het is niet leuk om na een liefdadigheidsbazaar een bazarretje [bon] te krijgen. Als je wilt montignaccen, moet je niet barbecueën. Je levert in dat geval een herculische strijd tegen de pondjes, de onsjes en de kilootjes. Kan on-Vlaams en on-Hollands toch anti-Amerikaans zijn?
3. Ingeval er iets misgaat, moet u in geval van nood de heilige hermandad [politie] en de brandweer bellen.
4.
Bij de étang (hafachtig
zoutmeer) stond de
undercoveragent. Zou hij gebruikmaken van zijn gsm'etje? En een
soesje, een eclair, zou dat er bij hem
in gaan als gesneden koek? Het is trouwens interessant om 'in gaan' –
twee woorden – en 'ingaan' – één woord – eens te checken
'binnen artikelen' in de online Van Dale. Dan kom je tegen: de boot,
het schip, de kast en de dieperik in gaan [voorheen
had GB hier 'ingaan'],
maar ook de mist, de stad, de wijde wereld of het terrein ingaan. Je
moet je jas aan kunnen [trekken],
maar ook de strijd aankunnen. Verder kun je erbovenop komen, ergens
niet opkomen, het kan erop aankomen en je kunt aankomen in Utrecht,
de baby kan te veel aankomen en sommige gerantsoeneerde artikelen,
daar kun je niet aankomen, maar
je mag nergens aankomen. Ze zien je aankomen! Het is eruitzien, maar
eruit gaan, gooien, volgen, komen en trekken. Eropuit!
5. Je schrijft zinspelen, rondspelen, gitaar spelen, vioolspelen, biljart spelen en pianospelen.
6. Vast en los zijn antoniemen. Je kunt loskomen, er zijn losse schulden, losse uitgaven en lossebandstoten [losse band]. Je kunt los in de mond zijn en een los-vaste relatie hebben. Iets kan vaststaan of nogal loslopen. Iets kan vast- of loszitten, je kunt een vijs los hebben [niet goed wijs zijn] of je geliefde vasthebben, haar beetpakken of beetnemen, je kunt vast in het zadel zitten en toch los van God zijn. Je hebt losdoen en vastdoen, losbijten en vastbijten en naast een vast ook een los traktement?
7.
De ex-Costa Ricaan, net terug van een blitzbezoek
aan Sri Lanka, had een zwart-New Yorkse vriendin,
gespecialiseerd in Middelnederlands, Hooghollands en
Standaardnederlands. Haar proefschrift ging in op een verhandeling in
het Oudfrans over
oud-Franse munten. Zij zat te lezen achter in de
tram. Zij zat achterin. Haar vriend stond naast die tram, achteraan
in de file.
8.
Hij liep er over het ijs. Ook zij liep erover. Het is ervan afzien of
ervan uitgaan, erop aandringen en ervan langs [GB
aaneen] krijgen. Met een tennisracket tennis je, een
raket schiet je af en raketsla is lekker.
9. Met paarden kun je alle kanten uit. Een Trojaans paard kan schade aanrichten in een computer (aan de software). Een yamashita is een turnsprong over het paard. Als op een paard heet ook wel à cheval of schrijlings. Een arabier is een paard van Arabisch ras, het ros Beiaard is van de vier Heemskinderen, een bovenlander is een paard uit Holstein, Oost-Friesland, een cornard is een paard dat aan cornage – kortademigheid – lijdt, een crack is het beste paard van stal, dat anderen een knock-out toedient – onderwerp voor een limerick [vgl. ook een holstein-friesian]?, ju-ju (VD) spelen is paardje spelen, een kavalje was oorspronkelijk een oud paard, nu een vervallen gebouw of een onaantrekkelijke vrouw, lipizzaners zijn van een bijzonder ras, met de paarden van Sint-Franciscus betekent: te voet, het Grote Paard – Pegasus – en het Kleine Paard – Veulen – komen uit de astronomie, paard-en-wagen (paard-en-kar) is een staande uitdrukking, een prince charming is de prins op het witte paard en soms zelfs wel steeplechaser [hindernisloop op een baan], tjost is een riddergevecht te paard, een tölt is een van de gangen van een paard en skijøring is het zich op ski's laten voorttrekken door een paard of een auto.
10. Kun je pickles [ook: piccalilly] gebruiken om je grote stock [voorraad] aan pomelo's of shaddocks (soort van pompelmoes) te wecken (inmaken, steriliseren)? Stop maar in de weckfles, iets voor de wicketkeeper [bij cricket] tijdens het teaën? Een nijdas ten slotte is een kwelgeest (en geen sjaal, shawl = das!).
