0803 Dictee woensdag 25 nov 2015 (4): dictee Column Eindigend op -asie, -atie en -azie √

Dictee - dictees [0803]

Eindigend op -asie, -atie en -azie

1. Ik was benieuwd of er veel woorden op -asie eindigen. Het zijn er (nieuwe VD - situatie 2015) 123; ik pak er wat interessante woorden uit: abasie (niet kunnen lopen, van: basis), afasie (niet kunnen spreken, afatisch), astasie (medisch onvermogen om te staan, als gevolg van een stoornis in het centrale zenuwstelsel, het czs), flegmasie (medisch: pijnlijke zwelling van het onderhuids celweefsel van de benen, vnl. bij kraamvrouwen = kraambeen), idiosyncrasie (zoek maar op! -
in­di­vi­du­eel be­paal­de ei­gen­aar­dig­heid (bv. m.b.t. het taal­ge­bruik)), klarinet-, orgel- of trompetfantasie, Berlioz-, Carmen- of Rigolettofantasie, cacao-, gehakt- of kabeljauwfantasie, vrouwen- en mannenfantasie.

2. En hoe zit dat met -atie? Wel, dat zijn er 3655 [in 2015]; een kleine selectie: aan-en-uitrelatie, abominatie (b, geen d; afschuw, abominabel), accommodatie (cc, mm), advocatie (advocatuur), aeratie (bodemademhaling), agflatie (agrarische inflatie = door stijgende voedselprijzen), asfyxiatie (verstikkingsdood), audio-installatie, bifurcatie (vork- of gaffelvormige splitsing van aderen, rivieren, wegen enz.), bovicatie (verrundering = ongunstig: de toenemende gewoonte van mensen om zonder nadenken massaal achter kreten en domme redeneringen aan te lopen), [VD] CABG-operatie (bypass: coronary artery bypass grafting), confabulatie (verzinsel, fabels!),
contra-indicatie, cv-installatie, coöperatie (maar co-ouder en
co-educatie naast coschap), de-escalatie, deïficatie (het vergoddelijken), diploma-inflatie, een-op-eenrelatie,
een-tweecombinatie (een-tweetje), en-engeneratie, of-ofgeneratie, hart-longreanimatie, houtje-touwtjereparatie (slordig), lose-lose- of
win-winsituatie, non-informatie (niet over nonnen dus!),
radio-grammofooncombinatie, re-integratie (maar reïncarnatie!), snel en goed uitspreken: riboperatie, stagflatie (gevormd van stagneren + inflatie: een toestand waarbij hoge inflatie samengaat met grote werkloosheid en geringe economische groei), stresssituatie (sss!), V-formatie, Vinex-locatie (VD: Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra), warmte-isolatie, Wereldgezondheidsorganisatie (WGO, ook WHO: World Health Organization), woprelatie (wippen, ontbijten, pleite), yuppificatie en zwangerschapsintoxicatie (zwangerschapsvergiftiging).

3. Met -azie vind ik maar 12 hits (treffers), die doe ik maar allemaal: spinazie (Spinacia oleracea), wilde spinazie (of tuinmelde), (rode) aardbeispinazie (een zeldzaam onkruid), bladspinazie (niet-gehakte spinazie), veldspinazie (brave hendrik), waterspinazie (als groente gegeten tropische waterplant, ook: kangkung, waterwinde), zomer-, baby- en diepvriesspinazie, Abchazië (een autonome republiek binnen de voormalige Sovjetrepubliek Georgië), Azië (het grootste werelddeel), Eurazië (Europa en Azië bij elkaar, als één continent) en Klein-Azië (het westelijke deel van Azië ten zuiden van de Zwarte Zee, ongeveer het gebied dat tegenwoordig Turkije heet.

4. In Azië ligt een natie die Transkaukasië (geen koppelteken, net als in Transjordanië!) heet …
 

0802 Dictee woensdag 25 nov 2015 (3): dictee Ditjes en datjes (74) √

Dictee - dictees [0802]

Ditjes en datjes (74) 

A. Let op de voluit geschreven vormen van SARS en URL: nu ook in GB met kleine letters, net als in VD.

B. Treurig in Middelharnis: denk je 3 fouten te hebben, ben je een zinseindepunt vergeten en ook vergeten het woord 'oeuvre' (vervelende plek: achter aan de regel geen plaats meer, had op de volgende regel gemoeten) op te schrijven en heb je dus 5 fouten …

C. Troefcallen (dat was wel goed) – getroefcalld – zal in de herziene versie dubbel-l hebben! 2020: GB OK, VD alleen troefcall, geen ww.

D. De Taalunie doet weten: binnenkort komt er een geheel vernieuwde Technische Handleiding. Als die gereed is, wordt deze ook aan
GB-gebruikers beschikbaar gesteld!

E. Je kunt dictee 856 maar beter inlijsten. Het was het laatste. Genoeg is genoeg. Ondanks Bart Chabots: "Wilt u meer of minder dictees?". Meer! Meer! Meer! De klus om alle dictees (856 dus) in één bestand te verenigen, zal ik nog wel afmaken …

F. In het correctiemodel van het Groot Erasmus Dictee stond, dat de vormen hart(s)grondig allebei goed zijn. Dat klopt natuurlijk niet. Bij een dictee mag je alleen opschrijven wat er voorgelezen wordt …

G. In dat dictee ook de zinsnede: … en branches zoals wiskunde, sterrenkunde en tenslotte ook wijsbegeerte. De uitleg 'per slot van rekening' is wellicht te billijken *, maar 'ten slotte' (aan het eind) kan hier moeilijk fout gerekend worden! Overigens ook in Rotterdam: mooi dictee!

* 2020: lijkt me toch fout.

H. In Groningen kwam voor 'beatlejaren'. Daar was ik het niet mee eens. Dat zijn gewoon de jaren waarin de Beatles optraden, onvergelijkbaar met beatrixkapsel – dat is gelexicaliseerd – en heeft een eigen betekenis gekregen. Volgens mij dus Beatle(s)jaren. Wel: beatlehaar.

I. Al mijn blunders in Groningen zal ik maar niet melden (wel een leuke: reindivo i.p.v. rijmdivo – het verstaan blijft een probleem). Wel kwam voor: elandlende en wildzwijnvlees. Ik had daarvoor: elandlenden- en wildzwijnvlees; samentrekking met 'vlees'. Beslist niet fout (een tussen-n wordt immers niet voorgelezen), maar wel fout gerekend. Nou, één blundertje dan: laisser-passer met r i.p.v. z: laissez-passer. Dan ben je trots dat je weet dat het nieuwe GB een koppelteken heeft (VD – nog – niet!), maar je wist ook echt wel dat het (voorheen) laisser faire, laisser aller (met r) en laissez passer (met z) was! 2020:
laisser-faire, laisser-aller en laissez-passer.

J. Een leuke was natuurlijk in het ollekebolleke 'doctorandus P-dofiel'. Dat leverde een bonuspunt op!

K. In Groningen kwam ook aan de orde: "Tweede Wereldoorlog, maar dat moet u als een afkorting opschrijven." Nogmaals, ik was totaal uit vorm, dus de 'frank' (WO II) viel niet. Ik meen echter, dat de juiste uitspraak is wee-oo-twee dan wel "wereldoorlog 2", maar dus niet die rare 'omschrijving' van wat je op zou moeten schrijven …

L. Overigens (Groningen): geen misverstand, geweldig (knap) dictee, geweldige happening.

 
 

0801 Dictee woensdag 25 nov 2015 (2): dictee Groot Erasmus Dictee 2015 √

Dictee - dictees [0801]

Groot Erasmus Dictee 2015 [Rotterdam]

Xenoglossofobie (auteur: Tim de Meij)

1. Er is geen berg hoog genoeg, er is geen vallei laag genoeg, er is geen rivier wijd genoeg; geen barrière zal voor onze universiteit een volslagen sta-in-de-weg constitueren om institutioneel bilinguaal te worden.

2. Niet dat het Nederlands deficiënties zou tentoonspreiden of anderszins insufficiënt zou zijn; dankzij de bemoeienissen van de preëminente Brugse wetenschapper en rabiate taalpurist Simon Stevin, die hartgrondig supponeerde dat het Nederlands de voertaal was in het paradijs, vademt ons vocabulaire zelfs eclatante substituties voor Grieks-Latijnse termen, inzonderheid namen voor specialismen en branches zoals wiskunde, sterrenkunde en ten slotte (tenslotte) ook wijsbegeerte.

3. Geen taal is echter een inviolabel eiland dat middels het stringent boycotten van infiltraties van heinde en verre de eigen linguïstische soevereiniteit rigoureus privilegieert en protegeert.

4. Wanneer in navolging van Simon Stevin een einzelgänger nog een hetze tegen leenwoorden voert of schmiert, en rücksichtslos Nederlandse ersatzen fröbelt, is dat sowieso slechts kitscherige spielerei; voor dergelijke witzen en strapatsen is überhaupt geen plaats in academische bildung.

5. Wie taal daadwerkelijk au sérieux neemt, doet niet en plein public badinerend over een discours van vreemde origine; zowel de jeune premier als de éminence grise erkent sans rancune de allures, het cachet en de grandeur van lumineuze trouvailles en ravissante bon mots.

6. Als u het image van de prototypische egghead matcht, is uw commitment ten aanzien van de contemporaine lingua franca van de wetenschap zelfs een eyecatcher: als u heeft ge-e-maild, heeft u ongetwijfeld content, feedback of een sample geattacht, als u leidinggeeft, managet of coacht, en zelfs als u brainstormt of freewheelt, illustreert u dat u outsourcet naar het Engels dat het een lieve lust is.

7. Op de ophanden zijnde universiteitscampus zullen we onze internationale logés zelfs cordiaal tegemoetkomen en ruggensteunen door spontaan en comme il faut te shiften naar het Engels.

8. Hoewel puristen halsstarrig pushbacks entameren, geven onze academische taaldaden aldus geenszins blijk van xenoglossofobie; door leenwoorden herbergzaam op te nemen, en door consciëntieus en sans gêne Engels te spreken, belichamen we niet alleen onze gerenommeerde openheid en gastvrijheid, maar faciliteren we ook het belangrijkste buut van de wetenschap: communicatie van kennis.

 

0800 Dictee woensdag 25 nov 2015 (1): dictee Twenterand Dictee 2015 √

Dictee - dictees [0800] 

Twenterand dictee 2015 (auteur: Gerrit Lemans)

(Geen titel)

1. Wicher Jansen, firmant van Jansen Joost & Co te St. Petersburg, was medeoprichter van de calicotweverij aan het Oosteinde te Vriezenveen, later verhuisd naar het kanaal De Haandrik. Rond achttienhonderdzeventig kreeg het bedrijf een financiële injectie van J. Tilanus, zoon van een chirurg uit Amsterdam.

2. Vanuit St. Petersburg reisden Rusluie [zo heetten de Nederlanders in St. Petersburg - van Rus en lui = mensen?] en West-Vlaamse entrepreneurs oorspronkelijk per gesoigneerde huifkar, calèche of landauer terug naar huis, soms met przewalskipaarden of
haflo-arabieren [kruising van arabierhengst en haflingermerrie - geen klinkerbotsing, maar verwisselbare begrippen!] ervoor, en pas veel later per dieselelektrische trein.

3. Jansen & Tilanus was bekend om zijn brei- en tricotagetechnieken, om zijn jaegerondergoed, elastisch genaaid met de negendraads flatlockmachine, en om de naar Nederlands-Indië geëxporteerde doeken, die daar gebruikt werden voor het batikken.

4. De eerstesteenlegging van de zijdeweverij rond negentienhonderdvierenvijftig was met grote accuratesse georganiseerd waardoor de receptie, ondanks de en masse toegestroomde employés, rustig verliep en marechausseetoezicht overbodig was.

5. De gedachtegang van de raad van commissarissen was een fysiek robuuste stoommachine met V-snaren te leasen en een druk van zes atmosfeer, maar men weifelde nog of het vermogen in paardenkrachten, in newton, in joule, in kilowattuur, of in elektronvolt moest worden geoffreerd.

6. Jansen & Tilanus en hun commanditaire vennoten hoorden, ook door het enthousiaste management en de gevulde orderportefeuille, tot de top 100-bedrijven in jacquardweefsels en het verwerken van rayon-, cilinder-, en schlauchcopsgarens, waar oud-collegae altijd welkom waren op wolkeloze bedrijfsuitjes.

7. De sheddakconstructie van de weverij is heden ten dage gecamoufleerd als meubelboulevard en de fabrieksschoorsteen met zijn decoratie van radiaalsteen is geroemd om zijn cultuur- en architectuurhistorisch belang en als oriëntatiepunt voor de omgeving.

8. Uit vroegere correspondentie uit de achttiende eeuw blijkt dat de hygiënische toestanden bij de werknemers thuis rond hun septicput soms allerbelabberdst waren, vergeleken met de huidige trukendoos aan maatregelen rond infectiepreventie en microbiële vervuiling, waarbij veelal iedereen dagelijks doucht.

9. Het was de tijd dat de familie Peddemors uit de dorpsstraat [Vriezenveen heeft een Dorpsstraat, maar niet deze!] pannenkoek en stamppot at, want broccoli, teriyaki, balut, gourmetten of fonduen, au bain-marie gekookte asperges, gepocheerde eieren met persilladeschuim en saffraanpoeder waren aan hen niet besteed.

10. De meid mijdt de hooimijt zei Peddemors altijd. Dus speelden de paardenmeisjes stoepkrijten en raceten de jongens over de kasseien op het speelterrein bij de eikenlaan [Vriezenveen heeft een Eikenlaan, maar niet deze!], tot ze terugdeinsden voor de zeis van de nijdige boerderijeigenaar.
 

0799 Dictee dinsdag 24 nov 2015 (4): dictee Gronings Grootscheeps Scheepsdictee √

Dictee - dictees [0799]

Drs. P onder de loep (auteur: Bob van Dijk)

1. Dertien juni tweeduizend vijftien verscheidde de Zwitserse taaltuinier en rijmdivo Drs. P oftewel Heinz Polzer. Nooit genaturaliseerd maar des te meer op-en-top geassimileerd; soort van stateloze burger. Kleinzoon van een door hem verafgode salonmarxist die daadwerkelijk voor Marx tolkte maar evengoed puissant rijk werd in de
Achter-Indische desa. Heinz werd, nadat zijn ouweheer de pijp aan Maarten gaf en separeerde, met mama en zus naar het chique Velp verplaatst en door huisemployés in frak en andere livreiers gepamperd met langoest, kalkoendijgehaktballetjes, elandlende(n-) [dan samentrekking] en wildzwijnvlees. Toen al een oudgeboren heertje met dito taalgebruik. Dubbele jaren middelbaar onderwijs; de
pro-formastudie economie evenzo. Gepantserd met een Helvetisch laissez-passer tijdens WO II [uitspraak: wee-oo-twee of – afgekort – wereldoorlog twee]. Infantiel geëxalteerd toen bazaar de Bijenkorf ging henzen door de Duitse brisante attaque op Rotterdam. Heel laat gehuwd maar zijn eega hield hij eeuwig, zelfs tot zijn eigen verassing [r i.p.v. rr leuk, maar niet afdwingbaar], buiten beeld. Ernstig pedofoob. Sterker nog: hij haatte die homunculi.

2. Ziehier enkele nare en mogelijk semiautistische trekjes van Neerlands lightversevedette. Of is het ADHD (GB ook wel: adhd)? Zijn piramidaal oeuvre aan verzen in alle formaten zoals balladette, villanella en pantoen is hiermede misschien ook wel verklaard. Evenals de dwangneurotische rijmerij die veel van zijn poëmen zo prolix, zo wijdlopig maakt.

3. Maar le tout [uitspraak: toe] studentikoos Holland in de Beatle(s)jaren [jaren van The (De) Beatles, absoluut niet gelexicaliseerd!] en elke yup toentertijd vielen hiervoor. En voor zijn krakerig tenoraal stemgeluid bij een dingsige honkytonkpiano in een café-chantantachtige setting. En niet te vergeten: zijn archaïsche vocabulaire (horletoet en morsebellen) en eigen trouvailles als gonzofoon en ripspiqué. En hoeveel hij niet rijmen kon op langoustine: mousseline, crêpe de Chine en haute cuisine met strychnine!

4. Hij schreef een standaardwerk over versvormen als ballade suprême, cholerisch sonnet en spicht [niet in deze betekenis in wdb.], en hij introduceerde het ollekebolleke.

5. Ollekebolleke
dubbele dactylus.
Limerick slimmerik
Heinz' glockenspiel.

6. Sassafras, rizofoor
vergetenwoordenboek.
Maakt elke spellinggek
doctorandus P-dofiel!

7. Hij verrijkte de mathematica met verzen over de x-as en het ludolfiaanse getal pi. Hij doorvorste met puntige puntdichten de apostrof, de kommapunt en het kleinerdanteken. Hij vergastte ons op de hele groentesantenkraam van schorseneren, kapucijners en kassalade. Hij hertaalde de Odyssee (met Griekse y) in bijpassend dactylisch metrum (ook met i-grec (y!), zeg maar ypsilon).

8. Maar bij het gewone plebs verwierf hij knolraap en lof vanwege de portaalcommensaal, de trojka naar Omsk en de
heen-en-weerveerpont. Zelfs schreef hij carnavalsschlagerteksten als “Wat heb je gedaan, Daan?”.

9. Drs. P schitterde door zijn melancholische en zwartgallige humor. En toch: is niet zijn contemporain Jules de Corte, geen luxeartikel met het zwitserlevengevoel zoals zijn confrère de luxe-econoom, maar een door Moeder Natuur verblinde halve Belg uit sanseverialand en niet behept met die hele ris geoha; is díé (ook: die) poëet niet oneindig veel echter en menselijker? Een controverse tussen côtelette suisse en Vlaamse frikadel. Een persoonlijke voorkeur. 
 

0798 Dictee dinsdag 24 nov 2015 (3): dictee 856 (deel 3) √

Dictee - dictees [0798]

Oefendictee 856 (deel 3)

Dictee 856, alinea 7 t/m 10.

7. De HIJSM was de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij. De meeste high-end producten zijn duur. In de Highlands wonen veel lowbrows. Zó spreek je dus 'hihat' [haaj-hèht] uit! Een lift wordt in het quasi-Zuid-Afrikaans een hijsbakkie genoemd. Wat houdt het Japanse hikikomori [jongemannen zich opsluiten, onttrekken aan openbare leven] in? Hilleken zijn hiltiken [bikkel, koot - stuiter]. Hoe schrijf je hindipop in het Hindi? Een hinkjambe is een choliambe. Noem je dat nou hip of square? Het hypocentrum is het epicentrum, het episch centrum, waar epiek beoefend wordt. Ik heet Ab: dat is een hypocoristicon [vleinaam]. Het bier smaakt niet: hypogeusie [afgenomen smaakzin]? Hypospadie [pisbuis: uitmonden aan onderkant eikel]: lastig! Hypotheekhouder: hypotheeknemer, hypothecaris. Helpt hypo [natriumthiosulfaat] tegen hypo's van hipo's? Het hypostasenbegrip [ook: hypostasis]: de Drie-eenheid. De hijlikmakers waren heerlijk.

8. Tegenover het hypsochroom staat het bathochroom. De hysop is lipbloemig. Mind you, die grachtengordelianen. Ze adverteren nu veel via i-ads. Emmes is ibbus. Wat is die Iberische iberis mooi! Gelieve niet in te nemen: aspidosperma-alkaloïde, catharanthusalkaloïde =
vinca-alkaloïde, ergotalkaloïde (antimigrainemiddel), iboga-alkaloïde en opium- respectievelijk salamanderalkaloïde. Het ibuprofen is een acrylpropionzuurderivaat. Een icd is een implanteerbare
cardioverter-defibrillator. Die boef had ijs en ice in de icetea, de ijsthee, gedaan. Bij de Beeldenstorm van 1566 gingen iconoclasten tekeer. Arachidonzuur is icosatetraëenzuur. ICSI's zijn intracytoplasmatische sperma-injecties. Ik zeg regelmatig: "Ich bin ein Bressiaander".

9. Zij lijdt aan icterische hepatitis. Ken je de ideaalgaswet van
Boyle-Gay-Lussac? Hij etaleert een ideeëloze ideeënarmoede. Zo'n idée reçu moet geen idee-fixe worden! Die auto's zijn geïdenticardiseerd. De uitdrukking op-en-top is identiek aan op end' op. De fraude bestond uit online identiteitsdiefstal [ook: online-identiteitsdiefstal]. Vroeger verafgoodden de idisten het Ido. Velen vereren hem als disco-idool. Een IED is een improvised explosive device (bermbom). Johan genoot van het iepenloftspul (openluchtspel). Hij ging eruitzien als de dood van Ieperen. Het schip verging in de Ierse Zee. Het niksisme is maar niks, geloof in iets: doe aan het ietsisme. Het 'if not unmoved, yet undismayed' [zo niet on­be­wo­gen, dan toch onver­vaard] is duidelijk op hem van toepassing. De Ifalpa is de International Federation of Air Line Pilots' Associations.

10. Zijn ifo's een soort van drones? De ihram is de staat van reinheid waarin een hadji verkeert. De ijara is een zekere in de moslimwereld gangbare transactiewijze. Zij waren de ijbokking en de ijbot nog niet vergeten. Vloeken is de naam van God ijdellijk gebruiken. De Grote IJsbarrière is een loodrechte muur van ijs in de Rosszee, begin van de ijskap van de Zuidpool. Het was ijselijk, afgrijselijk. Geef mij maar frappuccino. Een ijsselsteen is kleiner dan een waalsteen. Lekker, die ijswijn? Hij heeft de beide IJszeeën bevaren. Een iezegrim is een ijzebijter. Het regiment bestond uit louter ijzerbijters.
 

0797 Dictee dinsdag 24 nov 2015 (2): dictee 856 (deel 2) √

Dictee - dictees [0797]

Oefendictee 856 (deel 2)

Dictee 856, alinea 4 t/m 6.

4. Een chòler of choller is een bedelaar, zwerver, junkie. Het conceptregeerakkoord is geaccordeerd. Het docentenkorps is al behoorlijk uitgedund. Dyompofuto is een hinkelspel waarvoor een figuur met genummerde vakken op de grond wordt getekend. Er heerste die Ruhe eines Kirchhofs. De asielzoekersvoorlichting werd verstoord door hecklers [opzettelijk verstoren door roepen, etc.] . Je zult maar aan het Hellp-syndroom lijden. Door de hersen [hers = bovenlicht] werd er een helder beeld gecreëerd op het toneel. Komt er door hersenatrofie meer ruimte om iets op te slaan? Hervese kaas is een sterkruikende en -smakende kaas van Herve of uit het Land van Herve. Het vervangen van 'vanielje' door 'vanille' noemen we herverfransing. De psych heeft haar [niet: eigen] diepste zielenroerselen blootgelegd.

5. Kun je goed hazen [atletiek] zonder haze [hee:z - wietsoort, hoog THC-gehalte]? Een hesychast gedijt in contemplatie. Wat heet? Dat wordt een heterdaadje. Wat is een heteroatoom? De aanslagen vonden homochroon plaats. Waarin verschillen heterofilie en heterofyllie? Synchroonzwemsters kunnen beter niet heterokinetisch zijn. De heuenroute [geen tussen-n uitspreken - vroeger: platboomd binnenschip] was toen nog niet bekend. Heui, hoe is ie? Een heupbreuk is een collumfractuur. Bij dieren treden wel HD's, heupdysplasieën op. De heupprothesewerking was ruim voldoende. Rubber verkrijg je uit de Hevea brasiliensis. De weg ging heuvelaf. 'Trebuchets' zijn hevelblijdensynoniemen. Piet Hein [niet die ... maar Deens wiskundige] heeft het spel hex bedacht. 

6. De Decamerone verhaalt beslist niet over de hexameron. Wat bedoelt u met 'Hexateuch'? In wormkoekjes zit hexylresorcinol. Kent de HHS [Haagse Hogeschool] ook een hhs [hogere hotelschool]? Voorbeeld van de hiaat: geef tante-n-eens een kusje (de n is de hiaatdelger). Kwam die hibakusha [overledene bombardement eind WO II Japan] uit Hiroshima of uit Nagasaki? Een vertegenwoordiger is een soort hic et ubique [altijd onderweg dus]. De kapucijn of barrevoetmonnik ging vroeger barrevoets. Een hiel- is geen klokojief. We leven nu in het hier en hiernumaals. Van VD moet je hiëroglifisch schrijven, van GB mag je ook hiëroglyfisch schrijven! De hi- en lofi weergave was uitmuntend. Een infans in utero matris ofwel
hansje-in-de-kelder leidt een hiervoormaals leven. Door het drinken van te veel highballs (whisky-soda's) kregen ze last van highs.