0292 Dictee woensdag 24 sep 2014 (9): Oefendictee 782 (deel 2 van 3) √ x

Dictee - dictees [0292]

Oefendictee 782 (deel 2 van 3)

Hierbij de alinea's 4, 5 en 6.

4. Dat is toch niet waar, nietwaar? Hij gaf het zowaar toe: dat is zo waar als tweemaal twee vier is (vergelijk: certo certius). Drie maal drie is negen, eenieder zingt zijn eigen lied. Hij is een pur sang romanticus. Kende je trouwens het pur-sangbegrip? Waaro? O, daaro! Dat waarschuwingsschot trof onbedoeld doel. De Wase hoofdstad is
Sint-Niklaas (het Land van Waas ligt in Oost-Vlaanderen). Wablief(t)? Of je peultjes lust? [heb je daarvan terug, gezegd als afkeuring], of je een wacho [het midden tussen watje en macho] bent! De Wachtendonckse psalmen kennen een vertaling in het Nederfrankisch (Oudnederlands). Wachthouden is de wacht houden. Noem de Friese Waddeneilanden eens op. Je tanden zijn een soort van ivoren wachters. In nieuwe wijken worden wadi's [voor: wateropvang in de wijk] aangelegd. Van wafers [siliciumschijfje] worden computerchips gemaakt. Een wagenburg is een soort van burcht. Hoeveel wagyu's [Japans rund] tel je daar?
 
5. Een bekend wagenspel is Marieken van Nimweghen. Zijn mond stond wagenwijd [geen n uitspreken] open. Rijden er binnenkort geen wagon-littreinen [mv. wagon-lits] meer? Die wait-and-seehouding lijkt me hier wel gepast. We kennen meerdere wajangs: wajang gedog [platte houten poppen], wajang koelit [platte leren poppen] en wajang orang [= wajang wong] (ook: wajang wong [met levende spelers, waarbij de dalang het verhaal reciteert] - allemaal: Japans poppenspel). Hoeveel Wajongers (Wajongeren *) zijn er in Nederland? De waldenzen zijn later calvinisten geworden. In de Walenstreek worden veel Walenstreken uitgehaald. Ze stoken daar walesantraciet. Een lopend buffet (wandelbuffet), een walkingdinner, loopt niet echt. Een forse, struise vrouw is een walkure [Walkure: noord­se my­tho­lo­gie - elk van de go­din­nen van het slag­veld en de over­win­ning, door Odin
uit­ge­zon­den om de slag te be­stu­ren en de ge­sneu­vel­den naar het
Wal­hal­la te voe­ren = zwa­nen­maag­d]. Bij wallstreetkapitalisme (genoemd naar Wall Street) gaat het vooral om de aandeelhouders. Een walmgat [zeewezen, zoggat] is een 2- à 3-duimsgat [cijfers].
* VD heeft Wajong-uitkering, dan zou het Wajong'er(en) moeten zijn! Vgl. Benelux-land en Benelux'er.

Maar: de Rijksoverheid heeft (donorprincipe) de naam 'Wajongeren' in de wet als schrijfnorm verordonneerd!
 
6. Wat is de Walpurgisnacht [feestnacht heksen Blocksberg, Harz]? Walrussen worden gelenst [lensen - lenzen, gelensd = bij storm­weer met wei­nig of geen zeil voor de wind va­ren]. Wagenwielen behoren gelunsd [van een luns of lens voorzien - om wiel te fixeren] te zijn. Hij ging ervantussen, hij poetste de plaat. De raddraaier werd ertussenuit, tevoorschijn, gehaald. Hij is een wannabe-uitblinker. Wie combineert er nu de Wandelende Jood met Lord Wanhoop? De WAP is de Wettelijkeaansprakelijkheidsverzekering voor Particulieren (of (het): wireless application protocol). De Wapenstilstand wordt in België op
11 november herdacht. Warehousing kan concreet [logistiek] en abstract [analyse informatie datapakhuis] zijn. Warez [wèhrs] (een Engels woord) is illegale software. De wtw is de warmteterugwinning. De war of the worlds is nog niet gestreden. Is de warong keliling [venter, Indische producten, Indische mensen] al langs geweest? De jager riep: wartoe [haarwild = zoogdieren] gezien. Een hoya is een wasbloem. Die seropositief houdt zich met ceroplastiek [wasboetseerkunst] bezig. Ik stel van jongs af aan belang in alles was da kreucht und fleucht [wat er kruipt en vliegt (t.w. al­ler­lei die­ren)].

 
 

0291 Dictee woensdag 24 sep 2014 (8): Oefendictee 782 (deel 1 van 3) √ x

Dictee - dictees [0291] 

Oefendictee 782 (deel 1 van 3)

Hier volgen de alinea's 1, 2 en 3.

1. Het was een bijna-botsing, een near miss. Is een VPN een Virtual Private Network, de VR is de virtual reality. Hij is door- en doorslecht, in- en ingemeen. Bij deze nepwebshop kun je een nepopenhaard
[open haard] kopen. Rekruten worden gerekruteerd via rekrutering. Dat onlangs afgetreden PvdA-Tweede Kamerlid heeft nu een andere baan. Op fietsenplaatsen kun je fietsen plaatsen. Een chertepartij is een charte-partie (een scheepsvrachtovereenkomst). De Vrede van Münster [Munster ligt in het Munsterdal in de Elzas] betekende het einde van de Tachtigjarige Oorlog, de Vrede van Versailles van de Eerste Wereldoorlog. De godsvrede [wa­pen­stil­stand ge­bo­den door gees­te­lijk­heid en kei­zer] wordt ook wel treuga Dei of pax Dei genoemd. De zegenwens aan het einde van een kerkdienst luidt: pax vobiscum [vrede zij met u]. Een vredesdemonstrant is een paxzalver. Bekende vredessymbolen zijn het V-teken en het
ban-de-bomteken.
 
2. De zeven vreugden van Maria zijn aanbidding der koningen, annunciatie (herdacht bij de Annunciatie of Maria-Boodschap), geboorte (kerstfeest), hemelvaart (herdacht op Hemelvaart of Hemelvaartsdag) en drie andere, wisselende momenten, onder andere bezoek aan Elizabeth (herdacht op de Onze-Lieve-Vrouwevisitatie) en terugvinding van Jezus in de tempel. De Vreugde der Wet is de israëlitische [joodse] feestdag in oktober (Simchat Thora) ter herinnering aan het herstel van de godsdienst na de Babylonische ballingschap. Hij kwam langs, Vriend Hein. Valse vrienden zijn faux amis of false friends [zoals Nederlands 'zee' en Duits 'See' (meer)]. Een amicus curiae is letterlijk een vriend van het hof (juridisch). De Vrije Gemeente was in Amsterdam gelokaliseerd. De vrijdagpreek in de islam is de khutbah. Is het mare liberum [vrijheid van de zee] een vrijplaats en vrijbrief voor kapingen? Vrijmad is etgroen. Een maçon is een vrijmetselaar, freemason [alleen Engels voor vrijmetselaar].
 
3. Bekende vrijplaatsen waren Culemborg en Vianen. Koen, je moet je vrijspelen! Dat mensje is vroegoud, haar kleinzoon vroegwijs. Hij is tweeds [uitspraak: twees] geworden bij het hardlopen. Vroeger zat ze bij de Rooie Vrouwen. Vrouwe Justitia heeft gesproken. Jaarlijks op
8 maart is de Internationale Vrouwendag. Vuilakken zijn viezeriken. Als het vulgus [gewone volk, gepeupel] zich vereent, berg je dan maar. Die autobanden zijn gevulkaniseerd [au­to­ban­den van een nieuw loop­vlak voor­zien]. Dat is een besmettelijke ontsteking van de oorspeekselklier: vulgo [= in het gewone leven] de bof. Van vulgate [als standaard erkend, aanvaard] teksten mag je niet afwijken. Met Vulcanus (Vulcaan) werd een fictieve planeet binnen de baan van Mercurius bedoeld. De afkorting W3C staat voor world wide web consortium (www). De Waadi is de Wet Allocatie Arbeid door Intermediairs. De rode Walen, dat zijn de Teuten. Er waren Frans- en Waalsgezinden.

 
 
 

0290 Dictee woensdag 24 sep 2014 (7): Oefendictee 781 (deel 3 van 3) √ x

Dictee - dictees [0290]

Oefendictee 781 (deel 3 van 3)

Hier de alinea's 7, 8, 9 en 10.

7. Sinds De Gaulle (1958) is er sprake van de vijfde Franse Republiek, maar dat vind je niet (meer) terug in de oVD. De derde was trouwens van 1870-1940. Ik heb die uitzending gevod, gevodcast [VOD = video on demand] . Een voddenjood is een (Joodse) voddenkoopman. Lijden lekkerbekken aan voedisme (niet te linken aan voodoo)? Ja. Polsvoelen is iemand de pols voelen. Dat moeten we eens organiseren: een wedstrijd tussen voetbalnederlanders en -belgen. Een voerman moet op een helling soms voeten [van een voer­man de voet te­gen de staart­aan­zet­ting van het paard zet­ten om al­dus de stu­wen­de kracht van de af­rol­len­de wa­gen op te van­gen (t.w. bij een wa­gen met krom­me dis­sel) (bij het af­da­len van een hel­ling met paard-en-wa­gen)]. We zullen moeten voeteren, op de apostelpaarden (per pedes apostolorum) gaan. Floreert die vogelaarwijk [op te knappen probleemwijk, kansenwijk] nu? Zie je die vogeltjes-op-de-kruk [helmbloem!]? Helpen die moliken [vogelverschrikker] nou? Voor het voguen heb je wel een (oude) Vogue nodig. Hij is een volbloed Europeaan. Dat is een te voldingen [beslissend bewijzen] feit. Ik kom, volente Deo (V.D., ook: Deo volente, D.V.). Dit zijn volgefourneerde, volgestorte aandelen.
 
8. Het Duitse volk is een Volk der Dichter und Denker. De volkspot zal niet snel onderwerp van volksspot worden. Wanneer vond de Grote Volksverhuizing plaats? Het bin­nen­drin­gen van ver­schil­len­de
niet-Romeinse vol­ke­ren in het Ro­mein­se Rijk, tus­sen de 4e en de 6e eeuw n.Chr. Een Volkswagenbus [2020] is van het merk Volkswagen. Vroeger had je te Amsterdam het Paleis voor Volksvlijt. Geef mij maar producten van de vollegrond en dus niet uit een warenhuis. Hij is strandvonder [ambtenaar, strandvoogd], geen strandjutter [stranddief]. Op deze voltaire [fauteuil] kun je zitten. Die partij heeft een flinke
volte-face [ommezwaai] gemaakt. Aan volubiliteit [welbespraaktheid] mankeert hem niets. Hij zal bij het declameren wel weer gaan vondelen [ver­zen zeg­gen à la Vondel]. Ik zou je wel von Kopf bis Fuss op willen eten. Zij woont tweehoog-voor en hij driehoog-achter. Ze konden met een voordewind [gunstige wind] zeilen. Voordezen [vroeger] ondertekende men een gemandateerde brief vaak met 'voor dezen' [ook wel: voor dit tijdstip]. Hij heeft ook nog een geëcht
[wettig verklaard] kind. Mamma mia, wat een joekel.
 
9. Mijn tante is op bedevaart naar Santiago de Compostela
[VD - Spaans, NL: ll]. Een succès d'estime [suc­ces dat al­leen be­rust op de ach­ting voor de naam van de ma­ker of de voor­dra­ger, niet op de
in­ner­lij­ke waar­de van het werk of de voor­dracht] kun je geen echt succes noemen. Een voorkristal is een fenocryst. Je krijgt van mij een voornietje [vrijkaart] voor het circus. We zullen het gevogelte vast kleinsnijden. Het kind van de waarzegster droeg een voorspelddoek. Een voorstem is een ja-stem. We stonden voor tjoema [ook: tjomme - tevergeefs] op de staantribune. Tjoema is Maleis voor tjomme. Het is tjomme, het is tevergeefs, het is gratis. Gouverner, c'est prévoir: regeren is vooruitzien. Als versiering hebben zij een voorwant aan de voorwand van het huis. Zo'n alles-in-eenapparaat is heel handig: je hebt dan alles in een. Aan deze pc [personal computer] is een
all-in-one [rand­ap­pa­raat waar­mee je kunt prin­ten, scan­nen, ko­pië­ren en faxen] gekoppeld. Sommige ex-DDR'ers [his­to­risch: Deut­sche
De­mo­kra­ti­sche Re­pu­blik] worden nog boos bij een Vopo-herinnering [Volks­po­li­zei]. Vorrei e non vorrei (It. - letterlijk: ik zou willen, maar ook niet, gezegd ter uitdrukking van twijfel). Met de Vorstendommen worden de Vorsten van een van de 9 engelenkoren [Se­ra­fij­nen,
Che­ru­bij­nen, Tro­nen, Vor­sten­(dom­men), Mach­ten, Krach­ten,
Heer­schap­pij­en, Aarts­en­ge­len en En­ge­len] bedoeld.

 
10. Bouwvakkers kunnen een vorst- of winter-WW [Werk­loos­heids­wet, WW-uit­ke­ring] krijgen. Zekere tabak uit Soerakarta en Djokjakarta wordt vorstenland genoemd. Djizja is protectiegeld dat dhimmi's
(niet-moslims) moeten betalen. Op de dhow [schip] zaten enkele dholes [alpenhonden]. De Vos (met de Gans) is een klein sterrenbeeld aan de noordelijke hemel. Een voscursus was een cursus Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving (VOS). Een vox clamantis in deserto is iemand van wie de woorden in de wind worden geslagen (letterlijk: de stem van een roepende in de woestijn). Een beetje
tv-programma [televisie] doet aan voxpoppen [mening gewone man vragen]. Een voyeur [gluurder] kan beter geen voyante [opzichtig] kleding dragen. 

 

0289 Dictee woensdag 24 sep 2014 (6): Oefendictee 781 (deel 2 van 3) √ x

Dictee - dictees [0289]

Oefendictee 781 (deel 2 van 3)

Hierbij de zinnen 4, 5 en 6.

4. Op een expeditie heb je vivres [levensmiddelen] nodig. Die Vlaam [Vlaming] houdt vlamen [vlaam = Vlaamse reus, konijnenras]. De Blue Peter [vlag - signaal voor aanstaand vertrek] was al gehesen. Wat wordt door de vlagsurtaksen bevorderd? Bij­zon­de­re rech­ten waar­door de in- of uit­voer on­der na­ti­o­na­le vlag be­vor­derd wordt. Hij woont vlak bij de kerk, vlakbij dus. Mocht je die vlamingen [aan­han­ger van ze­ke­re sek­te, vroe­ger on­der doops­ge­zin­den] nu nog wel tot de doopsgezinden rekenen? Wist je dat f.a.s. [free alongside ship] hetzelfde is als v.l.b. [vrij langs boord]? Ja. De rosse vleermuis komt veel voor. Vandaag eten we fondue bourguignonne [vleesfondue, geen fondue savoyarde - kaasfondue]. Mag ik de vleesjus [vlee-sjuu]? Guarana [stimulerend middel] kun je met guarani's [Paraguay, PYG] betalen. Ik heb dat vleespaleis [bonk spieren, kleerkast] op de vleesmarkt [ook: plaats om partner te vinden] ontmoet. We zijn toen naar de vleesschuur
[royaal vleesrestaurant] gegaan. Een sycofant is een vleier. Iemand als ik wordt niet zo gauw opgewonden. De mens is gehuld in een vlezen kleed. In Zeeland klonk zoiets niet raar: de boer, hij vliedt met zijn vee naar een vliedberg. De drone vloog onder de Vlieg [sterrenbeeld]. 'Vlieg-' en 'haalbijen' zijn synoniemen. Is hij vliegerarts of arts-vlieger [vliegt ook zelf]?

5. Als je de duiven nog een keer laat uitvliegen, zul je eruit vliegen. Werden op de Vliegende Hollander ook vliegende hollanders
[zekere kamerplant] gekweekt? Die vliegende vis vloog onder de Vliegende Vis [sterrenbeeld]. Vliegtuigtrombose is het economyclasssyndroom. Vliegden(!), wat is dat nu weer voor een begrip? Door toe­val­li­ge ver­sprei­ding op­ge­scho­ten gro­ve den,
ge­woon­lijk laag van stam en breed van kroon. Ik zou dat fleecejack maar aantrekken. Het snelvlietende water voerde het plastic mee. Ik vlei me gelukkig met die vlij [vlasband, strook vezels]. Die toelage vlijt me bijzonder goed. Je zult maar (de familie) Lepidoptera [vlinders] in je buik hebben. De buddleja [vlinderstruik] trekt vlinders aan. In een vloedbos vind je rizoforen [luchtwortelboom, mangrove bijv.]. Ik draai mijn shagjes (sjekkies) nog met vloe [vloei]. Vloei-ijzer is gewoon staal. Dat ding is puce [puus - vlokleurig] gekleurd (GB/VD ook: pucegekleurd - analogie!). De zilveren vloot heet ook wel Zilvervloot.

6. Het schip werd vlot getrokken. De afkortingen bb [basisberoepsgerichte leer­weg ook: bbl], gl [ge­meng­de leer­weg], kbl [kaderberoepsgerichte leer­weg = kb] en tl [the­o­re­ti­sche leer­weg] komen uit het vmbo [voor­be­rei­dend mid­del­baar be­roeps­on­der­wijs] &. Ik noteerde de volgende kwaliteitsaanduidingen: f [fijn], ff [zeer fijn] en superfijn (algemeen), rood-, zilver- en goudmerk (koffie), FDC (fleur du coin) en unc. (uncirculated) van munten. Let wel: fdc staat
voor first day cover, eerstedagenveloppe. Verder: high fidelity (hifi voor geluidsapparatuur - vgl. ook: lofi - low), made in …, Michelinster
(voor restaurants), premier cru (de op een na hoogste kwaliteitsaanduiding van bourgogne), grand cru (hoogste kwaliteitsaanduiding van sommige Franse wijnen zoals bourgogne en bordeaux), van cognac op volgorde van minder goed naar goed: VS (very special), VSO (very superior old), VSOP [pale] en VO (very old), VVSOP (very, very superior old pale) en XO (extra old) *. De cvr is de cockpitvoicerecorder.
* NB IPA = India pale ale.

& Ook nog genoteerd: in mbo - middelbaar beroepsonderwijs:
be­roeps­be­ge­lei­den­de leer­weg = bbl en be­roeps­op­lei­den­de leer­weg = bol.

 
 
 
 
 

0288 Dictee woensdag 24 sep 2014 (5): Oefendictee 781 (deel 1 van 3) √ x

Dictee - dictees [0288]

Oefendictee 781 (deel 1 van 3)

Hier de zinnen 1, 2 en 3 van dictee 781.

1. Als je de vibe [goed gevoel] hebt, ga je gemakkelijk viben [dansen op muziek, onderlichaam draaien]. Bij het ov [openbaar vervoer] kom je soms vics [medewerker vei­lig­heid, in­for­ma­tie en con­tro­le] tegen. De vicaris apostolicus [apostolisch vicaris - gevolmachtigde van de paus] en de vicaris-generaal [hel­per en plaats­ver­van­ger van een bis­schop in zijn bis­dom] ontmoetten elkaar recent. De ex-viceadmiraal is nu al enige tijd vice-eersteminister. Ook in de victoriaanse tijd dronken ze al victoriawater. Vitamine V is vakantie en V is victorie [Alkmaar]. Het woord 'vicuña' (vigogne, lama(wol)) schrijf je met of zonder tilde, maar doe het wel goed. De Nijmeegse Vierdaagse is een vierdaagse afstandsmars. De verloren zoon werd gefêteerd. Wie heeft die
24 uursrit (die 24-urige tocht) gewonnen? Bij het vierlandenpunt was ook Moresnet betrokken. De viermeiviering [4 meiviering] is de nationale dodenherdenking. Wie weet er nog van de Vietcong en de Vietminh? Dat nieuwtje is vieux jeu [sinds lang bekend, oude kost]. De Maya's hadden het vigesimale [twintigtallig] stelsel van [notatie van] tellen. Met viezevazen [kleinigheden, ook: praatjes] houd ik me niet bezig. Lucebert was de keizer der Vijftigers [dich­ters die rond 1950 de tra­di­ti­o­ne­le vers­vorm ver­wier­pen= de ex­pe­ri­men­te­len].

2. Een vihuela [vie-wèh-laa] is een soort middeleeuwse Spaanse gitaar. Wordt vijgetouw echt nog gebruikt? Dat is de vraag. Wat deden de vincentianen? Lid van een Vin­cen­ti­us­ver­eni­ging: huisbezoek en steun aan arme gezinnen. In de Indiase keuken vindt men vindaloo [curry ...]. De uitvoering zal vanavond plaatsvinden: hopelijk kunnen we daar nog een plaats vinden. Een knaagmaki is een ayeaye. De rozenvingerige dageraad diende zich aan. De vinho verde is een frisse, licht mousserende Portugese wijn. De vinsanto is een dessertwijn uit Santorini. Van de violenwortel (de welriekende wortelstok van de Florentijnse lis) maakt men poudre de riz (d'iris). De eersteviolengroep speelde de sterren van de hemel. Een godswoord is een Bijbeltekst en dat komt uit Gods Woord, de Bijbel. Hoe werkt een viral [snel als een virus over het internet verspreiden]? Virginische tabak is virginiatabak. Mooi om te zien, zo'n Virgo inter Virgines (schilderij van de Maagd & Maria * met kind en 3 andere heilige maagden). De viri docti
[geleerde heren] zullen het wel weten.
* NB VD schrijft meestal maagd Maria [1 x M - & - juist daar!] en Heilige/Onbevlekte Maagd Maria.

3. Welk verhaal hoort er bij de naakte waarheid (nuda veritas)? De waarheid zal die fides Punica [valsheid, verraad] wel achterhalen. Aeneas had in de fidus Achates een trouw metgezel. De leus van de stad Gent is 'hou en trouw' (Fides et Amor). Het Leidse studentencorps heeft als zinspreuk 'deugd, eensgezindheid, trouw' (Virtus, Concordia, Fides), het Groningse 'wederzijdse trouw' (mutua fides) of volgens een andere bron 'Vindicat atque polit' (niet meer in oVD). Een oeioeimachine is een hoeihoutje. Hij barst van de vis vitalis, de levenskracht. Vita ante acta, is dat een juridische term voor een soort van cv [curriculum vitae]? Zoiets. Een vita sedentaria [een zittend leven] kun je moeilijk een vita vitalis [een waarachtig leven] noemen. Zo'n éminence grise [grijze eminentie, graue Eminenz] hoef je echt geen nieuwe vitamine R [relaties] toe te dienen. Zo'n vitium originis [fout ten gevolge van verkeerde opzet] komt meestal niet meer goed. Met explantatie wordt vitrocultuur [kweken levende weefsels buiten het ichaam] bedoeld.

 
 
 

0287 Dictee woensdag 24 sep 2014 (4): dictee bolleboos √ x

Dictee - dictees [0287]

Bolleboos

1. De Dikke van Dale bestaat 150 jaar. De bezoekers van de VD-site hebben tot woord van de afgelopen anderhalve eeuw gekozen:
1) bolleboos (1886, een bijzonder knap mensch(!)), 2) regelneef (bedenksel in jaren 80 van Koot en Bie), 3) bekokstoven (1900, toevallig ook regelen, maar dan heimelijk), 4) selfie (zelfportret, vaak gemaakt met de camera op armlengte en gepubliceerd op sociaalnetwerksites e.d.) en 5) prima (1868, van de hoogste klas(se) of soort).

2. Bij 'bolleboos' moet je niet denken aan 'Hé, bolle, (wat) ben je boos!'. Een bolleboos is volgens de huidige Van Dale 1) iemand die zeer begaafd is, bijzonder in iets uitblinkt (synoniem: uitblinker) en 2) (in Bargoens, dieventaal) baas, burgemeester. Verder zoeken naar 'bolleboos' levert op: 1) (Bargoens, zie ook verderop) balbes = huisbaas (ook afgeleid van bolleboos), 2) hij is een baas in het rekenen, een bolleboos, 3) het Arabische woord kaïd betekent ook uitblinker, bolleboos, 4) hij is een kei in natuurkunde, een bolleboos,
5) hij is een absolute uitblinker, een bolleboos en 6) hij is geen overvlieger (ik zou zeggen hoogvlieger), geen bolleboos.

3. Komt 'bolleboos' veel voor? Wel, de Grote Spellinggids van Van Dale geeft bij alle woorden die daarin staan (veel minder dan in de complete VD) aan, of ze 1, 2 of 3 sterren hebben. Eén ster betekent zeldzaam, twee sterren betekent gangbaar en drie sterren frequent (voorkomend). De kwalificatie van 'bolleboos' is **, het wordt dus wel gebruikt, maar zeker niet door iedereen en/of iedere dag. Maar wat betekent nu 'bolleboos'. Van Dale verwijst voor de etymologie (woordafleidkunde) naar bollebof (niet met de betekenis 'Hé bolle, bof jij even', maar wel
1) grote meneer (baas, rijkaard, vrouw: bolleboffin), 2) directeur van een gevangenis en 3) (bollebof van de bazaar:) commissaris van politie. Waar komt 'bollebof' vandaan? Van het Jiddische (Jiddisje mag ook en Jiddisch = Jodenduits) bal(le)boos en dat is weer ontleend aan het Hebreeuwse ba'al (denk aan de god Baäl uit de Bijbel) ha-bajith (de baas van het huis). En zo is het kringetje weer rond: huisbaas, balbes. Maar waarom is 'bolleboos' nu zo'n leuk woord? Nou, toch ook wel vanwege die alliteratie met die b's, l'en en o's.

 
 

0286 Dictee woensdag 24 sep 2014 (3): dictee sliptong √ x

Dictee - dictees [0286]

Sliptong

1. Heel principieel: als ik in Breskens een restaurant zie met 'slibtong', dan ga ik daar niet (meer) eten. Het moet echt met een p. Zie verderop. Eerst de tong maar. Volgens VD 1) een spierachtig lichaamsdeel in de mond: op zijn tong bijten, zijn tong hing hem op zijn schoenen, niet het achterste van zijn tong laten zien, met zijn tong uit zijn mond (honden, buiten adem), 2) smaakorgaan: de tong strelen (iets is tongstrelend), een fijne tong hebben, 3) een Hollandse tong (in zijn mond) hebben, heb je je tong verloren?, liever zijn tong afbijten, een gladde of fluwelen tong, een scherpe of bitse tong, de tongen komen los, de tongen in beweging brengen, het ligt mij (voor) op de tong, het (woord) ligt op het puntje van mijn tong en: je hebt toch een tong in je mond?

2. Verder: 4) kwade tongen (lasteraars), 5) in vreemde tongen spreken (Bijbel, met Pinksteren), 6) vlees van de tong: gerookte tong, 7) wat op een tong lijkt, o.a. landtong, lipje in de schoen, de tong van een orgelpijp en het platte deel voor aan een steekwagen, 8) provincie van de Soevereine Orde van Malta en 9) platvis, zeetong. Aan 'tong' binnen artikelen komen we echt niet toe, wel een heel kleine selectie: tong picasso, tong (sole) à la meunière (voor het bakken door het meel gehaald), een chowchow heeft een blauwe tong en tongue in cheek (meesmuilend, letterlijk: tong in de wang).

3. Wat vinden we bij slip (alleen het znw.)? Wel: de slip(pen) van een jas of hemd, de slippen van een das en de slippen van een lijkkleed. Verder: een slip als sluitnota (met iemands schulden of vorderingen), een bos stro gedrenkt met mest uit een vossenhol, gebruikt bij de slipjacht, met een auto in een slip komen, een onderbroekje zonder pijpen en (bij vissers) een ondermaatse (zee)tong. Daarmee is het probleem ook meteen opgelost: slip is dus ook een verkorting van sliptong. En daarvan is de verklaring (VD geeft die niet): dat zijn tongetjes die door de mazen van het net geslipt (zouden kunnen) zijn. Op de vraag die iemand me onlangs stelde: maar hoe komt die visser er dan aan, heb ik helaas nog geen passend antwoord. Ja, toch, Taaladvies geeft dat: sliptongetjes worden met een sleepnet gevangen – in dit verband zou 'slippen' ook etymologisch van 'slepen' kunnen komen! Maar het heeft niets met slib, slijk, slik te maken, dat staat vast. Lekkere sliptongetjes, eet smakelijk!