1470 Dictee dinsdag 01 januari 2019 (1): dictee Oefendictee 693 (oud) √

Dictee - dictees [1470]

Ook 693 bevat weer genoeg interessants ...

Dictee 693 (DCXCIII) Dictee Specialisten (01-12-2013)

1. Een genua is een genuafok. Wat genuïen is, vertoont genuïniteit
[uu-wie]. 'Krent' [Korinthe] en 'bikini' [atol Bikini] zijn geoniemen. Vroeger (v.a. 1919) had je het Georganiseerd Overleg, een moderne opvolger heeft als afkorting g.o. Dat zul je te gepasten tijde wel vernemen. Wat te denken van (bij) een verloreneigerecht [gevonden: gepocheerd ...]? Wat zou een gerberligger zijn? Lastig. Aan gerechtshoven hebben we: het Internationaal Gerechtshof, het Europees Gerechtshof en het (Hoog) Militair Gerechtshof. Vergeet je brei- en strijkgerei niet. Ze hebben een eigen gerij. Je hebt Oost-, West-, Noord-Germaans en Oudgermaans, naast Oergermaans. Ik heb dat nooit geringgeacht. Een lang gerokte dame is niet kortgerokt. Laat ik het maar zeggen: ik ben gekke Henkie niet, noch ben ik gekke Gerrit: zo, dat is eruit. Men onderscheidt o.a. twee-, vier- en zesrijige gerst. Zeer lastig, zo'n gerstje in het oog [in ooglid: chalazion].

2. In de chemie betekent staggered geschrankt. Geschubd leer voor boekbanden is veau écaillé. Hou toch op met dat geschwärm [gedweep] voor Cruijff. Je wilde er altijd al bij horen, niet? Hij schrijft geserreerd [compact], het lijkt wel steno. Hij is helemaal gedebiliseerd [debiel] en geïnfantiliseerd [infantiel, kinderlijk]. Zo kun je makkelijk iemand in de seriebel (sereibel) [misère] helpen. Jij bent een gesjochten [arm, zonder inkomsten, de due, de sigaar] gesjiewes [braaf, goedhartig mens]. Sophisticated is gesofisticeerd (gesofistikeerd – mondain, wereldwijs, verfijnd). Je zult maar een zwakke complexie [geheel van aanleg en karakter] hebben. Wat is een twee- of driemaal gestreept octaaf [steeds een octaaf hoger, driemaal =] en wat een eengestreept octaaf [c³-b³. dus boven het klein octaaf, c-b, groot octaaf = C-B]? De drie Gestrenge Heren zijn de ijsheiligen Pancratius, Servatius en Bonifatius. Moet het gesundes Volksempfinden [het gezonde gevoel van het volk, t.w. als maatstaf van het recht, nationaalsocialisme] ons leiden? Een gesyndikeerde is een vakbondslid. De joden kennen de ketoeba [huwelijkscontract] en de get [scheidingsakte]. Get a life [ga eens wat nuttigs doen met je leven], joh. Zij is van lotje getikt [niet goed wijs]. De gettotaal (!) is Jiddisch (Jiddisj).

3. Een gekke henkie laat zich ook voor van alles gebruiken. Even gezocht op '*ceri*': alliancering en arcering [uitspraak!], carboglycerine [met 10% carbolzuur], cerien (roodbruine allanietvariëteit), cerise (limonade), cerium (element 58, Ce), damascering (verzamelnaam: vlammig geëtste figuren), glycerinealdehyde [wil je dat weten: chemie 2,3‑dihydroxypropanal, het eenvoudigste koolhydraat, dat de basis vormt voor de D/L‑nomenclatuur van koolhydraten (het D‑enantiomeer is rechtsdraaiend)], mercerie (fourniturenzaak), montes auri polliceri (gouden bergen beloven), sinceriteit (oprechtheid), tiërcering (vermindering tot op een derde), tracering (het traceren) en triglyceride [glycerol waarvan de drie alcoholgroepen zijn veresterd, bv. natuurlijke vetten en oliën]. Een kleine selectie uit '*seri*': viennoiserie (luxebrood(jes)), una serie (onafgebroken), tracasserie (geharrewar), sero sed serio (eerst met tegenzin, maar, eenmaal begonnen, met hart en ziel), serinette (kanarieorgeltje), serigrafie (zeefdruk), serine
((S)-2-amino-3-hydroxypropaanzuur), serie-parallelschakelaar, en seri(ci)cultuur (zijdeteelt).

4. Verder: rotisserie (grillrestaurant), patisserie (banketbakkerij), opera seria (grote opera, grand opéra), nikserig (niets voorstellend), niaiserie (onnozelheid), negroïsering, miserie (ellende, misère), libanisering, L-serine [linksdraaiend], masculinisering [ontwikkeling van mannelijke kenmerken, m.n. aan de uitwendige geslachtsdelen, bij vrouwelijke individuen = virilisatie, vermannelijking], mcdonaldisering, misericorde (zekere dolk van een ridder), misericordia (geoorloofde afwijking van strenge voorschriften in kloosters), lambrisering [betimmering], laïcisering [rooms-katholiek; m.b.t. een geestelijke ontslaan van alle bij de wijding op zich genomen verplichtingen], judasserig [treiterig], japonaiserie [japonisme: gebruik van stijlelementen uit de Japanse prentkunst], inter jocos et seria (onder scherts en ernst), geiseriet (kiezelsinter), fraisering (op de helling van een talud), etatisering (naasting door de staat), esthetisering [esthetisch maken], declassering [overspelen, terugzetten in rangorde], chinoiserie [kunstvoorwerpen, onpraktische formaliteit], confiserie (banketwinkel), dechristianisering, creolisering [creools worden], carrosserie, boisering (beschot), automythologisering [mythe creëren rond eigen persoon, niet: eigen auto!], au (grand) sérieux en ad misericordiam (een beroep doend op medelijden of genade).

5. Daar zat hij dan met getourmenteerde (getormenteerde = gekwelde) blik: zijn getroebleerde [verstoord, minzaam] jeugd? Pim is een getruukte voetballer: hij vertoont veel trucjes (truken). De Geünieerde Gewesten of Provinciën hadden de Unie van Utrecht gesloten. Getut is muggenzifterij. In 1566 kwam het Verbond der Edelen [beletten invoering Spaanse inquisitie] tot stand. De leden droegen een geuzenpenning en dronken geuzelambiek. Het zwarte of bruine gevaar verwijst naar de Afro-Aziatische volkeren. Ik ga in allen gevalle naar dat concert. Een gevatte meid is ad rem. Een gevecht van man tegen man kan een lijf-aan-lijfgevecht zijn. Een gevechtslaars is een combatlaars. Hebben gestreste militairen vaak gevechtsstress? Gevelouteerd papier is velouté [fluweelachtig]. De Gever van alle goeds is God.

6. Schuin gevierendeeld [heraldiek] is écartelé en sautoir. Gevlamd satijn heeft een gevlamd moiré-effect. Dat zijn epea pteroënta: gevleugelde woorden. Hij deed die afkondiging met gevoileerde [gedempt, omfloerst] stem. Hoe ben je dat gewaargeworden? Ahimsa is geweldloosheid. Ik zal u het boek doen geworden. Hij stierf een gewelddadige dood. Is gewast linnen waterdicht? Ja. De Gezalfde des Heren is de Messias. 'Dus' is een gevolgaanduidend voegwoordelijk bijwoord. De zeven Verenigde Gewesten vormden de Republiek der Nederlanden, de noordelijke gewesten omvatten Noord-Nederland, de zuidelijke gewesten Zuid-Nederland. De Provinciale Staten werden ook wel Gewestelijke Staten genoemd. De Evangelische Gezangen en Gezangen voor de Liturgie zijn liedbundels. Het (de) synovia is het gewrichtsslijmvlies. Hé ja, gezellie [gezellig]!

7. Ankylose is gewrichtsverstijving. Gezelschapsspel zijn inséparables. De visus [gezichtsscherpte] is goed. Ze waren elkaar niet welgezind, maar ook niet vijandig gezind. Wat is de taak van de Gezinsraad [adviezen aan de overheid]? Hij is door en door gezond, zijn broer door- en doorslecht. Op een ghat [India, terras naar de rivier] kan gecremeerd worden. Mijn broer heeft bewerkstelligd dat ik tewerkgesteld ben. Een ghazel(e) heeft rijmschema aa, ba, ca, da. De ghazidsja is de heilige oorlog van moslims tegen de ongelovigen. Ghee is geklaarde boter. Waarom streden Ghibellijnen [steunden de Duitse keizer in de strijd] en Welfen [= Guelfen: zij de paus]? Een nègre is een ghostwriter. Een giclee is het product van piëzografie [inkt computergestuurd op papier]. De uitspraak van giaur [gaa-voer] blijft verrassend (of de schrijfwijze!). Zijn lange lijzen – ze zingen vaak leizen – altijd een soort van giacomettifiguren [zeer langgerekt, mager]? Het giallo antico is goudgeel marmer. Drinkt zij gin-fizz?

8. Giardiasis is een voedselinfectie veroorzaakt door een zekere parasiet. Moet je voor gielerstaal (!) bij de hoogovens zijn? Nee, dat is dieventaal of Bargoens. Gierstmelde wordt ook quinoa [uitspraak!] genoemd. Blijf rustig, eet een gieser wildeman. Hoe ziet volgens de GIF-standaard een gif-bestand (uitspraak gee-ie-èhf, gifbestand, uitspraak dzjihf – graphics interchange format) eruit? Goeie Mie was de Leidse gifmengster. Poison ivy is gifsumak [plant]. Hij, een hollebolle gijs en ook nog een gijsje goochem? Het oude Mesopotamië bracht het Gilgamesjepos [met zondvloedverhaal] voort. Wat is het verschil tussen een gimar [lang gewaad, gezicht onbedekt, moslimvrouwen] en een khimar [hoofddoek die ook boezem bedekt]? De gioer is de overgang tot het jodendom. De giouvetsi is een Griekse gegratineerde ovenschotel. Girihs zijn geometrische tegelpatronen in de islamitische bouwkunst. Het GIS is een geografisch informatiesysteem. Zymose is gisting. Een giveaway is een weggevertje.

9. Gizmo's [voor geluidseffecten] horen bij gitaren. Wat heeft een G-kracht [zwaartekracht] met een g-plek [erotisch zeer gevoelig, vagina] te maken? Op welke glamping [luxe: glamorous + camping] staan jullie? Glanslei is fylliet, glanslinnen is trielje. Glanstaf [goed lezen, geen staf!] is lustre. Hoe moet ik mij glänzendes Elend [stralende ellende] voorstellen? Veel vliegtuigrompen zijn van glare [zeer lichte kunststof]. Zijn er ook glas-in-betonkunstwerken? Geen idee ... Een zekere formica-achtige kunststof is glasal [z]. Glasfiligrein is petinetglas. Wij gebruiken hiervoor glasvezelversterkte polyester. Het Westland wordt de Glazen Stad genoemd – en Den Haag de hofstad en Deventer de koekstad. Glazuur is verglaassel. Was hij een Leidse glibber [niet in wdb., oorspr, glipper = overloper bij Beleg van Leiden naar Spaanse kant, nu is 'glibber' een geuzennaam]? Het traditioneel IJslands worstelen heet glima. Het glimmer is Moskovisch glas. Een glioblastoom zit in de (grote) hersenen [kwaadaardige tumor]. Met kapotte instrumenten maak je glitch [muziek]. Een rhinestone is een glittersteentje. Paillet [clairet, witte wijn] drink je, met pailletten versier je kledingstukken (geen meisjes!).

10. Gloriosae memoriae, roemrijker nagedachtenis, van deze held. Glunge is glamour plus grunge. Glutamaat is umami of ve-tsin [smaakverfijner]. Glutenallergie is coeliakie. Glycaan is polysacharide. Gnathologie houdt zich met kauworganen en de stoornissen daarvan bezig. De Gnawa [afstammelingen zwarte slaven Marokko] hebben als muziekstijl gnawa. Als tussengerecht is gnocchi [uitspraak!] veelgevraagd. De gnoe is het wildebeest. De plié is een basisbeweging bij ballet en dans, bij een demi-plié blijven de hielen op de grond, bij een grand plié niet. Suppliëren is smeken, een superplie is een koorhemd. Zymose is gisting, zymotisch is gistend. De cornucopia (vroeger geen meervoud – nu wel: cornucopiae) heeft als synoniem de cornu copiae: hoorn des overvloeds.