1466 Dictee vrijdag 28 december 2018 (1): dictee Oefendictee 687 (oud) √

Dictee - dictees [1466]

Hierbij dictee 687 (oud), geheel herzien, ook naar spelling 2019.

Dictee 687 (DCLXXXVII) Dictee Specialisten (17-11-2013)

1. Cyaniet is distheen [blauwe verfstof]. In een distichomythie zegt men beurtelings een distichon [tweeregelig vers, volledige zin, hexameter + pentameter]. Een dodeman is geen dode man. Die vervloekte kerel is een dit-en-datse vent. Het xanthogeenzuur is een dithiokoolzure ester. Een divette is een operette- of café-chantantzangeres. Zij krijgen een heel- of halfjaarlijkse uitkering. Een divo is een mannelijke diva, met name een exuberante homo. Divots zijn stukjes graszode die door de club losgeslagen zijn bij golfen. Dixi: don't shoot the pianist! De dixiecraten komen geografisch uit Dixieland. De djamboe bidji is de guave [boom, ook groengele vrucht ervan], maar wat is de djamboe monjet? Maar natuurlijk: de Anacardium occidentale. Bestaan djaksa's [in Indië: inheemse officier van justitie op Java en Madoera in het voormalige Nederlands-Indië] nog? Nee, dus. We moeten de jeep djakken [opkrikken] wegens een lekke band. De reclamecodecommissie (NL) is in België: de JEP, Jury voor Ethische Praktijken. De djenna is het islamitische paradijs. DNS staat voor: domain name server [internetverkeer].

2. Van dittum heb ik geen verstand, van dattum wel. Zij droegen djilbabs (djalabib – vrouwensluier die het lichaam van hoofd tot voeten bedekt). Arabieren roepen soms djinns [geesten] aan. Djizja is het protectiegeld dat dhimmi's [niet-moslims] moeten betalen [voor hun 'bescherming']. De DNA-letters [genetische code] zijn A (adenine), T (thymine), C (cytosine) en G (guanine). De DNB is De Nederlandsche Bank. Op een scorebord zie je soms d.n.s. (did not start) en d.n.f. (did not finish, beide: VD). Het ozongehalte druk je in dobson uit [DU, dat niet in VD]. De officiële naam van dodendag en dodenfeest is Allerzielen [allerzielendag]. De nationale dodenherdenking wordt in Nederland jaarlijks op 4 mei gehouden. 5 mei is het Bevrijdingsdag [NL, BE: 8 mei] De dodenmars is de marche funèbre, de marcia funebre. Wat mag een tarwehalmdoder [zekere schimmel] wel niet zijn? Een doejoeng of doejong of dugong is een vorkstaartige zeekoe. Ervandaan is een doelaanwijzend bijwoord. De doelisten vergaderden in de Kloveniersdoelen te Amsterdam.

3. De teleologie is de doelmatigheidsleer. De entelechie is de doeloorzaak. Een doelpuntloos gelijkspel eindigt in nul-nul (0-0). Wie zaten er toen in de Doema [Russisch parlement]? Doemetoch [bastaardvloek: jammer, verdorie], wat een ellende. Zij zullen er ook wel mee van doen hebben. Een doerian is een stinkvrucht, de doerra is het kaffer- of negerkoren (sorghum). Met miliaria wordt gierstuitslag bedoeld. Een doesoen is een desa of dorp. Dat proces verloopt d'office [vanzelf, automatisch]. Wat, hebben jullie een Ulmer dog [stad Ulm – oe]? Ik vind dat dogepaleis niet mooi. Een dogkar is een dogcart (gewestelijk ook: dokkaar – 1 paard, je zit rug aan rug). Dojinshi's zijn zekere verhalen [gebaseerd op een film]. Morgen komt onze dogo argentino [Argentijnse (vecht)dog]. Doksen zijn Surinaamse muskuseenden. Wat was dokter [dr. B.] Beffies specialisme [geslachtsziekten]? Een nieuwe dieetrage is het dokterfranken (niet in wdb.). Wat houdt de dokterbibberregel [schaatsers mogen met hun schaats niet over de middenstreep op het rechte eind gaan] precies in? Een dokterse [doktersvrouw] is zelden dokteres [vrouwelijke dokter].

4. Hoe kan zo'n Doktor Eisenbart als kwakzalver nu zo'n succes hebben [door onzin te verkopen]? Op Dolle Dinsdag ging hij als een dolle dries tekeer. Het dolby is een ruisonderdrukkingssysteem [bij cassetterecorders]. Hoe klinkt dolengeluid [dole = kauw, torenkraai] rond de kerktoren? Dat is een farcicaal [met veel scherts, klucht = farce + n/s is ook gehakt] toneelstuk. Zijn er nog landen waar dollarisering [dollarisatie = vervanging eigen munt door dollar] plaatsvindt? Hoe zien dollekervel en bilzekruid eruit [planten]? Nou gaan we toch geen dollepraat of gekkenpraat uitslaan? Een dolmspiese is een slaapstee. Dolus praemeditatus is voorbedachte raad [iets doen met voorbedachten rade]. Hij is zo dom als 't kalfke Mozes. Aan het 'habemus Papam' [wij hebben een paus] gaat sede vacante [pauselijke zetel vacant] vooraf, los van eventuele sede-vacantisten [die een paus niet erkennen]. In de wielersport is een domestique een knecht. We hebben gisteren gedomineed [domineeën = dominoën]. Een cisterciënzerklooster en een dominicaner klooster: is dat uit te leggen? Ja: let op bijvoeglijke en zelfstandige naamwoorden!

5. De dominica dies is de zondag, de dag des Heren. Wat is een dominomus (let op! – doodgeschoten mus die de domino-opstelling verstoorde.)? Ik koester mijn domus et placens uxor: het huis en de dierbare echtgenote. Voor een donatio mortis causa [juridisch: schenking onder de opschortende voorwaarde dat de begiftigde de schenker overleeft] moet je wel blijven leven. De Zwarte Donderdag is de Black Thursday [24 oktober 1929, de dag waarop in New York de beurskoersen instortten – vgl. Black Friday = Zwarte Vrijdag [bv. 9 mei 1873], VD (nog) kleine letters]. Een nieuw typetje (typeje, tiepje) op de vrouwenverleidingsmarkt: een dongiovanni [dzjo]. In 'Beek en Donk' is donk een moeras. Zijn dat nou zwart-Afrikaanse bewoners? Een donna komt uit Italië, een doña uit Spanje (en doño – Papiaments/o – is eigenaar). Wat doet een Samaritaanse donor [bij leven orgaan afstaan aan een onbekende]? Die donquichot heeft donovanosis [soa]. Het donum exitiale Minervae is het paard van Troje. Zij leek wel uit den dode te zijn opgestaan. Doodgoed is door en door goed (door- en doorgoed). Thanatofobie is angst voor de dood. Een concha is een doopschelp.

6. De doom en gloom is een onheilsdreiging [GB:
doom-and-gloomverhaal]. Hij is weg van doom(metal) [popmuziek]. Een doopgeschenk is een pillegift. Is een broes [douchekop] een soort douche? Testen maar: vlokkentest [erfelijke afwijkingen ongeboren kind], vlekkentest (rorschachtest), survival of the fittest (!), stresstest [banken], roadtest [rijgedrag nieuw soort auto], predictortest [zwangerschap], multiplechoicetest [meerkeuzetoets – keuze + n/s], mantouxtest [krasjestest, tbc], magtest [hond – maatschappelijk aangepast gedrag], seksetest [atletiek, etc.], kafkatest [onderzoek naar bureaucratie], hiv-test (hivtest), epotest [doping], elandtest [snel uitwijken voor elanden], DNA-test, crashtest [nabootsen voor onderzoek], coopertest [conditie], BSE-test, beilsteintest (met gloeiende koperdraad halogenen in een organische verbinding aantonen), beautycontest (!) en aidstest. Een Rhodesian ridgeback is een leeuwhond of pronkrug. Deze bron stamt uit het Middelhoogduits, die andere uit het middeleeuws Hoogduits. Sommigen wilden met mate verdergaan op de ingeslagen weg, anderen wilden nog verder gaan. Enkele rampwoorden bij dictees waren ooit: bhv'er (kleine letters), klaarstaan (aaneen), mechatronica (niet: mega-!), erlenmeyer (y) en half open (bijwoord bnw. = halfopen).

7. Ontbreekt hier geen door-bepaling? Wat wilden de doorbraakchristenen? De doorluchtige of doorluchte school was het vroegere Athenaeum Illustre te Amsterdam. De doorbitch [vrouwelijke portier horeca] weigerde hem. Een titel van prelaten is Doorluchtige Hoogwaardigheid (Zijne, Hare Doorluchtigheid, Hunne Doorluchtigheden). Naast 'doornenkroon' zou toch ook 'doornen kroon' moeten kunnen? Met Doornroosje bedoelen de gebroeders Grimm de Schone Slaapster (die van die doornroosjesslaap). Dit is als wit doorschoten boek [met witte bladzijden voor aantekeningen] uitgegeven. Ga je van een inslaapmiddel echt dood? Dit tenue is met gouddraad doorstikt. Doorstoven is door en door stoven. Het bloed dat mijn lichaam doorstroomt … Hij hield een goed doortimmerd betoog. Weldoorvoede, goed gevoede, mensen weten niet wat honger is. Dat woord is doorge-x't [doorhalen met de letter x op de schrijfmachine].

8. Wij zijn de Straat van Gibraltar doorgezeild (na de Golf van Biskaje!). We zagen ergens een Neurenberger doos [met speelgoedpoppetje, etc.] en een doos van Pandora [bron van ellende]. We kennen hokverdelende en schotverdelende doosvruchten. De DOP is de Dominicaanse peso (munteenheid van de Dominicaanse Republiek). Johannes de Doper was de wegbereider van de Heer. Zijn dat allemaal dopinggeduide middelen? Hij ging doppen: gebruikmaken van de dopregeling (doorstroming onderwijspersoneel: een eenmalige
VUT-regeling voor leraren vanaf 55 jaar). Wat moet die Dordtenaar, een dorknoper [saaie maar rechtvaardige ambtenaar – met 'D' in Bommel!], in Rotjeknor [Rotterdam]? Dorpers moeten weinig hebben van statters. In België is de Dorpsstraat [lokale politiek!] de tegenhanger [pendant] van de Wetstraat. Het was een karwei om de karwij [plant] te oogsten. Dorstlessend is de dorst stillend. Kabeljauw vang je met een dory [open roeiboot, Newfoundland]. Een dos passé is een vlakke, vierkante rug [van boek].

9. De aanduiding disk operating system wordt afgekort tot DOS. Een douairière is een weduwe van adellijken of aanzienlijken huize. Afzeliahout wordt ook doussié genoemd. De dota is de documentatie van tijdschriftartikelen. Een douar is een cirkelvormig tentenkamp. Double bagels [tennis: 6-0, 6-0] komen niet erg vaak voor, een double eagle [golf: drie slagen onder par] ook niet. Douteus [oe] is twijfelachtig. Wat valt je op aan 'double-breasted' [borst – bedekkende voorpanden en twee rijen knopen]? 'Ambacht' en 'ambt' vormen taalkundig een doublet. Een douglasspar is een veel gekweekte naaldboom. Een Noord-Afrikaanse douria [oe] is een aanbouw bij een groter gebouw. Een Griekse doula [oe] is een soort kraamverzorgster. Dougalls sterns [vogels] worden wel als dwaalgast waargenomen. Die wijn is heerlijk doux [uitspraak: doe – zoet, niet droog]. Hier moet je downhill [van de berg af, omlaag] skaten. Wat is trisomie 21 en waarom heet dat zo [downsyndroom, drie chromosomen i.p.v. twee]? Down the drain is door het putje, helemaal foetsie.

10. Doza's [donderdagavond, zaterdag] zijn oproepkrachten, die ook wel doyennés du comice [handpeer] in de vakken leggen. Wat is erger: dozig [dom, onbenullig] of mutsig [zelfde, ook: dozerig, mutserig]? Het DPS is het disfunctioneleperceptiesyndroom. Wie kent niet de draad van Ariadne [om ingewikkeld probleem op te lossen, oorspr.: Labyrint, Kreta]? Bij filariasis (draadwormziekte) treedt besmetting met guineawormen, een draadwormensoort, op. De draadmannekes [tropische zangvogel] zaten op het steenmannetje [stapel stenen, markering wandelroute in de bergen]. Een jetfoil is een draagvleugelboot. De draagwijdte is de portee van iets. Daar wordt nog draconisch [zeer streng] gestraft. Willen jullie daarvoor zorg dragen? De baardragers (!) torsten een overleden baarddrager. En die laatste was beslist geen ex-collega van hen. Kijk, daar staat weer zo'n
tinus-aan-de-rekstok [schertsend: kruisbeeld, jan-an-de-lat].