1455 Dictee maandag 10 december 2018 (2): dictee Oefendictee 656 (oud) √

Dictee - dictees [1455]

Bijgaand 656 (oud), geheel gereviseerd.

Dictee 656 (DCLVI) Dictee Specialisten (14-09-2013)

1. Kuru [oe] is spongiforme encefalopathie bij kannibalen in
Papoea-Nieuw-Guinea, gekenmerkt door ataxie [spierstoornis] en onbeheersbare lachbuien (verwant met gekkekoeienziekte, scrapie en de ziekte van Creutzfeldt-Jakob). Hij is een dromer-dichter. Origami is Japanse papiervouwkunst. Wat beloofde Maria van Bourgondië zoal niet in het Groot Privilege [geen huwelijk, oorlog of andere munt zonder toestemming van de Staten!]? Wie heeft dit jaar de Prix de Rome gewonnen [studietoelage voor jonge kunstenaars]? Proana's [beschouwt anorexia niet als ziekte maar bewuste keuze] eten niet veel. Pro aris et focis: voor kerk en vaderland en pro analysi: zuiverheidscriterium (minstens 99,99% zuiver) van een chemisch product. Pro bono publico: voor het algemeen welzijn. Pro continuatione betekent: als vervolg, ten vervolge. Probationis causa: ter wille van het bewijs. Pro copia: voor afschrift, procul dubio: buiten twijfel, zonder enige twijfel en procul negotiis: ver van (staats)zaken. Een prodecaan [is net ex-decaan] zal niet snel pro-Deaan [treedt pro Deo – P.D. – op] zijn. Prodesse conamur: wij trachten van nut te zijn. Dat is een privé-initiatief.

2. Pro Ecclesia et Pontifice: pauselijke onderscheiding, ingesteld door Leo XIII. Dat dicteeprofcircuit kent weinig nieuwe namen. Zonder professional organizer [assistent bij efficiënt inrichten woon-werkruimte, het organiseren van administratie, het structureren van tijdsbesteding e.d.] had ze het niet gered. En profil is in profiel. Is 'professioneel politicus' niet een contradictio in terminis? Ik moet altijd lachen bij een professorandus [niet-gepromoveerd hoogleraar]. Dit is getekend in profiel [en profil] en trois-quarts [niet van voren, niet van opzij, daartussenin] en dat andere in (en?) profil perdu [van de beschouwer afgewend]. Profundis – receptie na een lijkdienst (op een overlijdensbericht) – om 11.00 uur. Progeria is het hutchinson-gilfordsyndroom [versnelde veroudering]. Het begon met een
pro-formazitting. Die familie vertoont prognathie [het vooruitspringen van het onderste gedeelte van het gezicht]. Hij mocht pro hospite (als gast) aanwezig zijn. Een ander woord voor 'mercatorprojectie' is 'Mercators projectie'. Is er weer een project X-feest [met oproep via sociale media]? Een pro justitia is een proces-verbaal en pro juventute is voor de jeugd. Een proles sine matre creata is een oorspronkelijk geesteswerk. Beschrijf de proletkult [(het streven naar) een proletarische massacultuur] eens.

3. Hij liet een prometheïsch (Prometheus), hemelbestormend, optreden zien. Een PROM is een programmable read-only memory, een programmeerbaar ROM-geheugen. Prolog is een declaratieve hogere programmeertaal. Je kunt die woorden niet promiscue gebruiken. De officiële naam voor de duivelsadvocaat in canonisatieprocessen is promotor fidei. Hij was het promptst [prontst] van betalen. Ik kwam pro nihilo, voor niets. Pronunziare is gearticuleerd spreken, zingen. Propenol is allylalcohol. Hij was van zijn propoost geraakt [onderwerp van gesprek]. Pro praesenti: voor het tegenwoordige, voor heden, propria auctoritate: op eigen gezag, eigenmachtig, propria quae maribus: dingen die echtelieden passen, propria vineta caedere [tsj]: zijn eigen glazen ingooien, proprie communia dicere: alledaagse dingen zeggen op gepaste wijze, propriis verbis: precies in die termen, proprio jure: volgens, op grond van eigen recht en proprio motu: uit vrije wil.

4. Proprio vigore is door eigen kracht, propter barbam et staturam: uit hoofde van de eerbiedwaardigheid, niet om zijn vaardigheden, propter hoc: daardoor. In jongerentaal is propz respect. Pro re (nata): naar de gesteldheid van de zaak, naar bevind, pro resto (per resto): als rest, overblijvend bedrag, pro salute animae: voor het zielenheil en pro tempore et re: met het oog op, gelet op, rekening houdend met de tijd en de omstandigheden. Een proteus [onbestendig, veranderlijk mens] gedraagt zich per definitie proteïsch [onbetrouwbaar]. Een ander woord voor costeriana [drukwerken!] is prototypografie [de vroegste vormen en producten van de drukkunst in Nederland, niet-gedateerde teksten van voor 1473]. Ik heb voor mijn buurman geprouveerd [gunstig getuigenis afleggen]. Een provem zou zowel provo als nozem zijn. De Providentie [Voorzienigheid] veroorzaakt providentiële gebeurtenissen [door de Voorzienigheid beschikt, ook: door puur toeval]. De Zeven Provinciën waren de Verenigde Nederlanden gedurende de Republiek. Pro viribus: naar vermogen, pro virili parte: overeenkomstig mijn (zijn) aandeel, naar wat van mij (hem) geëist kan worden.

5. Een agent-provocateur is een persoon die door een regering of partij gebruikt wordt om vermoedelijke tegenstanders tot oproer of overtreding uit te lokken. Proxima recta: de naaste weg is de kortste. Een bekend antidepressivum is prozac. Prudens futura: het oog houdend op, rekening houdend met. Een prud'homme is een vertrouwensman. Pruimtabak bestaat uit een pruim tabak. Ze draagt een prune [pruimkleurig, roodpaars] japon. Een prytaan zat in de senaat in het oude Griekenland. Een hoog PSA-gehalte (prostaatspecifiek antigen) kan wijzen op prostaatkanker. Psak: een beslissing in een halachische kwestie [halacha: dogmatische stroming binnen het jodendom, waarin gedragsregels centraal staan die zijn ontleend aan de Thora en de Talmoed]. PTC: fenylthiocarbamide.

6. Bij pseudologia phantastica gelooft de verteller zijn verzinsels zelf. Psychrofiele [koudeminnend] bacteriën hebben het niet gauw koud. Een psykter is een zekere Attische of Korinthische bolronde vaas. Je zal maar onder de Psychopatenwet berecht worden. Een ptca is de percutane transluminale coronaire angioplastiek (dotterbehandeling). Het ptolemeïsche gesternte is door Ptolemeus beschreven. Een pti is een provinciaal technisch instituut. PTH is het parathyreoïd hormoon (hormoon dat wordt geproduceerd in de bijschildklier). De pubertijd is de tijd van de puberteit. Publica auctoritate: op gezag van de overheid. Publice is openlijk, in het openbaar. Hoe kijkt Jan Publiek hiertegenaan? Een publikaan was bij de oude Romeinen pachter van de staatsinkomsten. Publish and be damned: publiceer het en wees vervloekt. Ze droeg een puce [puus, vlokleurig] hesje. Pugnis et calcibus: met alle middelen. In Vlaanderen is een kozijn een neef.

7. Een pulli is een pull [beide oe] en een drinkebroer een pullenbroer. Pulchri studio: uit liefde tot het schone (zinspreuk van een bekend Haags schildersgenootschap). Pulque is een uit het sap van de agave bereide alcoholische drank. Met zwartwerk til je de belastingen. Puna's (koude hoogvlakte – term uit het Quechua) vind je in Zuid-Amerika. Krambamboeli is punch. Het punctum saliens is het punt waarop alles aankomt, het kardinale punt (ook: der springende Punkt). De Punica fides (fides Punica) is trouweloosheid, valsheid, verraad. De term verwijst overigens naar Carthago. Punniken is kurkjebreien. Een drukker werkt met het didotpunt: drie achtste millimeter en tevens een twaalfde van een cicero (ook: augustijn), die is dus vierenhalve millimeter (reken maar na). Er gaan 2660 didotpunten in een meter (eerdere getallen zijn afgerond). Een pica(punt) is 11,25 didotpunten. Een punthamer is een bouchardhamer [natuursteen of beton zo bewerken dat een ruw oppervlak ontstaat]. Punto banco is een variant van baccarat [kansspel met 9 als hoogste kaart].

8. Ze viel voor het puppyeffect [vertederende aanblik van een jong dier]. Purus putus: louter en alleen (nl. het bedoelde zijnde, ook adverbiaal: 'pure pute'). Een pycnicus is van het pyknische type [kort en gezet]. Pyelitis is ontsteking van het nierbekken. Een bucardo is een pyreneeëngeit. Een wilde pyrethrum is een wilde bertram. Spanje en Portugal vormen het Pyrenese (Iberisch) Schiereiland. Charles is mijn trouwe metgezel, mijn pylades. De pyrheliometer is een toestel voor het meten van de zonnestraling. Pyroclastisch materiaal komt uit een vulkaan. Het pyrronisme [Pyrrho] is de filosofische leer dat men aan alles moet twijfelen om de waarheid uit te vorsen. Werd voor de Pythische Spelen het pythisch orakel nog geraadpleegd? Nu volgt de q. De afkorting q.a. staat voor: quod attestor, hetgeen ik getuig. In Qatar kauwen ze qat en betalen die met de Jemenitische en Qatarese dollar (symbool: QAR), niet te verwarren met de Saoedi-Arabische (Saudi-Arabische) riyal (SAR).

9. Dit wil je toch eigenlijk niet weten, dunkt me: pyrazoline is een dihydroderivaat van pyrazool, pyridoxine of adermine is vitamine B₆ (GB: B6), pyridylazonaftol is een indicator bij titraties van metaalionen (symbool: PAN), pyrogallol is 1,2,3-trihydroxybenzeen, een pyroop (pyrope) is een Boheemse granaat, pyrolyseolie is bio-olie en een pythagoreeër is een aanhanger (nee, niet zo een!) van Pythagoras (die deed niet aan trucktrekken!). Voor de liefhebbers van afkortingen een selectie: qto.: kwarto, QSO: quasi-stellar object, quasar, q.s.: op recepten quantum sufficit, quantum satis, zoveel als genoeg is (de vereiste hoeveelheid), q.r.e.: quod rectum est, wat billijk is, q.p. of q.pl.: quantum placet, zoveel men belieft, de hoeveelheid naar welgevallen, q.q.: qualitate qua, q.i.d.: op recepten quater in die, viermaal per dag, QI: queteletindex, QG: quartier général [militair: hoofdkwartier] en q.e.i.: quod erat inveniendum, hetgeen gevonden moet worden.

10. Ook nog: q.e.f.: quod erat faciendum, hetgeen gedaan moest worden, q.e.d.: quod erat demonstrandum, hetgeen bewezen moest worden (h.t.b.w.: hetgeen te bewijzen was), q.n.: quod nego, hetgeen ik ontken, QE: quantitative easing, monetaire verruiming, m.n. door de Amerikaanse centrale bank, q.e.: quod est, hetgeen betekent, Q.D.B.V.: quod Deus bene vertat, hetgeen God ten goede moge keren (of: God doe het wel gelukken), q.d.: quasi dictum, quasi dicat, zogezegd, als het ware en q.b.f.f.q.s.: quod bonum, felix, faustumque sit, hetgeen goed, gelukkig en gezegend moge zijn (of: God geve daartoe Zijn zegen).