3148 Dictee zaterdag 18-02-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (853) √

Dictee – dictees [3148]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 004, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (853)

Ditjes en datjes

1. Nochtans noodde hij de ongenode gasten alsnog uit. De invitee weigerde harerzijds(!) met twijfelende weifeling de invitatie, althans zij weigerde gelijk een Russische refusenik. Haar mede-invité – zeg maar Piet, tevens haar fiancé, maakte het fiasco compleet door hartstikke hardvochtig en à bout portant [op de man af] de inviterende mecenas kantje boord te kochelen (vermoorden, niet meer in VD), een vorm van massacreren. Als islamitische paria's [verstoteling] die zich niet aan de sharia hielden, werden ze daaropvolgend als bloemetjes met het vullis buitengezet.

2. Impressies van een les fysica. Het symbool voor kracht (geen beurskrach) is de letter F. Denk maar aan force de frappe. Iets te maken met vacuüm hebben de Maagdenburgse halve bollen. Yotta (symbool: Y) is een voorvoegsel, dat tien tot de vierentwintigste macht (10²⁴) betekent. Een yottameter is dus een één met vierentwintig nullen aan meters. De negentiende-eeuwers kenden dat begrip vast en zeker nog niet, noch wisten ze dat een googol honderd nullen heeft. Wist u trouwens dat een nivometer het niveau van de sneeuw meet? Of dat kaon een abbreviatie is van K-meson (elementair deeltje)?

3. Dictees maken is een spel van kat en muis, een kat-en-muisspelletje dus. De maker ervan fabrikeert [BE] maar wat en de scribent moet van die woordenvloed, die flux de paroles (flux de bouche), maar een zinnig product maken, aan het eind wachtend op de deus ex machina om het maieutische (maieutiek = verloskunde!) woord te spreken over de juiste orthografie. Hoe weet je nu, dat een Qatarees uit Qatar komt en niet tot de katharen [ketters] behoort? Of dat je kasba [handelswijk in Arabische stad] ook als kashba mag schrijven en dat de stof kasjmier terugverwijst naar het gebied Kasjmir?

4. Even quizzen (kwissen). Is een kakkebroek een kakibroek, gevuld met feces, met fecaliën? Als tandarts, altijd smoelensmid en soms implantoloog, houd je jezelf bezig met het inzetten van kunsttanden en dito kiezen. Moet hij er dan zelf zijn tanden in zetten als het een lastige klus wordt zoals ruiten inzetten? Is het een reuzemop als reuzenmoppen voor de bestrating gebruikt worden: een woord à double usage (voor dubbel gebruik)? Is een neofyt inderdaad en plantensoort en een neofiet een nieuwbekeerde? Ja. Hoe schrijf je het Hoge Noorden (of het hoge Noorden van Europa), respectievelijk (resp. – casu quo – c.q. – is iets anders! – en wel: in welk geval ...) een
oost-westverbinding dan wel het Oost-Westvraagstuk?

5. Het toppunt van kordaatheid? Heg noch steg weten en toch halje travalje – halsoverkop dus – haastje-repje als moest je een axel, een lutz of een dubbele rittberger (figuren bij schoonrijden) uitvoeren, een lastpost die de Last Post (laatste 'taptoe') blies, met alle hens aan dek – een allehensje is trouwens niet voor iedereen bestemd – dat stuk gajes (volk) met een exercitiepeloton executeren? Daarmee per ongeluk een teveel aan slachtoffers, slachtoffers te veel, gemaakt? Mea culpa (door mijn schuld), iteratie (herhaling) uitsluiten, zeker voor een erentfest [zeer achtbaar] verzetsstrijder, die ook nog lid is van het fanfarekorps, is zo'n terechtstelling niet je van het. Maar letterlijk, zand erover: Schwamm drüber.

 

3147 Dictee vrijdag 17-02-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (852) √

Dictee – dictees [3147]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 005, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (852)

Woordenboeken, de dagelijkse behoefte en sport …

1. De veertiende druk [2005!] van het Groot woordenboek van de Nederlandse taal [zo op omslag papieren VD 2023] oftewel de Dikke Van Dale heeft – net als het (H/het) Groene Boekje – de spelling flink dooreengeschud. In de inleiding wijst de redactie op Turkse en Arabische woorden als halal en haram (wel of niet koosjer –
niet-koosjer) en hawala (een banksysteem), op filmtermen als sneakpreview (voorvertoning), bollywoodromantiek in Bollywoodfilms en slasherfilm (een bloederige horrorfilm). Daarnaast worden genoemd muziekstijlen als afropop (en een Afro-Surinamer), beatjuggelen, bhangra [Aziatische muziekstijl – bhang = bheng, verdovend middel] en goamuziek [Indiase stad Goa, hippietijdperk].

2. Daarenboven komen ook muziekinstrumenten aan de orde zoals de baglama met drie dubbele snaren (de saz), de cimbalom – familie van de cembalo en klavecimbel – en ten slotte de akoestische djangogitaar en de elektrische mellotron. Andere nouveautés in onze woordenschat zijn voor sommigen degoutant en ontleend aan de
nouvelle-cuisinekeuken: gefilte fisj – een Joods voorgerecht – en uit de
Noord-Afrikaanse keuken harissa [pittige saus], uit de Midden-Oosterse eetcultuur de mezze [mv., kleine hapjes] en piripiri – een Portugees en Mozambikaans gerecht met kip en Spaanse pepers – en tajine, een stoofgerecht.

3. Om dit gedeelte af te sluiten, het hele verhaal moet tenslotte niet over woordenboeken sec gaan, het volgende. Op het gebied van godsdienst en cultuur zijn nieuwkomers onder andere dawa (prediking, verkondiging in de islam), Divali (lichtjesfeest, divalifeest), Offerfeest [Ied/Eid-al-Adha – Ied/Eid-al-Fitr = het Suikerfeest] en sjahada, de islamitische geloofsbelijdenis. De invoering van de euro heeft tot gevoelsinflatie geleid maar heeft ook wel lemma's – of lemmata – doen eclipseren. Denk maar aan het vijffrankstuk.

4. Iets heel anders: af en toe moet je jouw behoefte doen, of het nu op een stilletje, een kakstoel, een piesemopsantee, de bestekamer of nummer (numero) honderd is. Misschien wegens tjaptjoi of tjauwmin eten? Of wellicht marasquin, yakult, swietendrank, shandy, rumpunch, sake (– saki – uit rijst), pulque [drank] , peyotedrank, marc, drambuie dan wel armagnac gedronken? Of gewone choco uit een
koek-en-zopie? Bekend van de Elfstedentocht, waar een warme grog of lekkere punchbowl met punch je peut-être (misschien) groggy maakt. Van schaatsen of schaverdijnen moet je ook maar net houden, of het nu een kortebaanwedstrijd, klunen of een skate-off betreft.

5. Sport. Een spits met gogme [buiten de sport, voetbal, algemeen: chochme] is een soort Koning Voetbal. Je zal maar als Martinikaan van Martinique komen voor een contract als speler bij Ajax: dan ben je een Ajacied, Ajaxspeler. Als ze dan in Klein-Mokum die speler net niet hebben kunnen halen, is het afflictie (hartzeer, verdriet, droefheid) troef. De gifbeker gevuld met een gifpil, een poisonpill [figuurlijk], moet men dan ad fundum [tot op de bodem] leegdrinken. Droeftoeters zijn het daar dan en alleen nog het rotterdammertje [schiedammertje, amsterdammertje], het laatste restje uit de dame-jeanne (dameraan) kan voor enige euforie zorgen. Denken die Rotterdammers: het is weer niks, nada, niente, naatje (pet). Of ze daarmee ook het naadje van de kous kennen, zal altijd de vraag blijven.

 

3146 Dictee donderdag 16-02-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (851) √

Dictee – dictees [3146]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 006, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (851)

AOW'er als orthograaf op een klein stationnetje?

1. Hoe zou een orthograaf de woorden ortolaan [gors – vogel – met groengrijze kop] en orthoklaas, veldspaat, schrijven? Ongetwijfeld kalligrafisch fraai, maar ook correct, zodat het schrijfsel geen correctie behoeft? En hoe zou hij het et-teken (en-teken), de ampersand (symbool: &), op papier krijgen, terwijl hij geen dorknoper (saaie ambtenaar) of een angry young man (kunstenaar die zich afzet tegen vorige generaties) is? Zou hij ook weten dat een asdic (anti-submarine detection and investigation committee) er is om onderzeeërs op te sporen en dat schwadronneren het zich verdedigen met een stok is? Hij zal desalniettemin denken, dat de Hollandse jantjes van de Koninklijke Marine [in NL: KM] vaak pietjes hebben, hoofdluizen dus en geen vaakluizen [slaapluis, slaap – kinderen].

2. In genen dele willen we te berde brengen dat ten aanschouwen van u beider vriend te zijnen huize te allen tijde tenhemelschreiende toestanden heersen. Heden ten dage wordt duidelijk dat we ons niet ten eeuwigen dage te buiten kunnen gaan en te dien einde het pad ten einde mogen lopen teneinde ternauwernood terzelfder tijd – sommigen zeggen echter tezelfdertijd – en ter juister plaatse ter ziele zullen gaan. Ter dood veroordelen leidt voor de aspirant-terdoodveroordeelde onvermijdelijk tot een terdoodveroordeling. Ten dode opgeschreven als je bent zal ik te gepasten tijde te jouwer nagedachtenis een kaarsje branden. [Mooie alinea!]

3. Op een klein stationnetje, 's morgens in de vroegte, hebben we onze stationcar gestationeerd. Na ommekomst van het lokaaltreintje hebben we als een fremdkörper (past niet bij omgeving) in het environment (omgeving als kunstobject) geavondmaald [ww. avondmalen, dineren] en aan wining-and-dining gedaan. Verrassenderwijs kregen we bij de repasse (tweede bediening maaltijd met totaal andere gerechten) ook mayonaise en dijonnaise, wat tot acute regurgitatie (oprisping) leidde, maar rehydratiezout (tegen uitdroging) werkt mirakels, sterker nog: miraculeus. Sara's (Sarahs) autootje was kaduuk, dus moest de mecano, de mecanicien, nog uitrukken, terwijl zoonlief met zijn meccanodoosje speelde.

4. De drooglever [altijd dorst] vertelde droog zijn secce verhaal, zoveel was in tien seconden sec al wel duidelijk. Secondelang weifelend, twijfelde zijn gehoor aan zijn competenties. Hij leefde van zijn oorlogswinst en was dus oweeër (ow'er). Treife [verschut] was [betrapt worden] hij niet met zijn kit en jatschore [gestolen goed], gekregen van de moffen, uit Moffrika, dus. Hij voelde zich een dp [die-pie – displaced person, vluchteling], een outcast. Onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog is hij een cartoonhandel begonnen en veel later kwam hij in de picture als vicevoorzitter met vieze plaatjes met veel pixels en dus een hoog dpi-gehalte, dots per inch.

5. Laten we de AOW'ers niet vergeten. Zij toucheren hun AOW-uitkering just in time. AOW staat trouwens voor de Algemene Ouderdomswet. Die is bedoeld voor overjarige 65-plussers die senior [65 plus], afgekort sr. zijn. Senescentie, het oud-worden [zelfnoemfunctie] kan ertoe leiden, dat je aan seniliteit lijdt. Dat hoeft echter niet. Er zijn ook gezonde ziektes, zoals senectus, dat is ouderdom zonder gebreken, en vergeet ook niet de zwangerschap, waarbij de zwangerschapsstriemen, de striae, als gedachtenis geconserveerd kunnen worden. De kraamvrouw werd trouwens overstelpt, exuberant [overdadig] geaccableerd [overstelpt], met bloemen.

 

3145 Dictee woensdag 15-02-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (850) √

Dictee – dictees [3145]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 007, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (850)

Bacoveplantage, een nymfomane, familie en koppensnellen

1. Ik blijf serieus wachten tot ze me au sérieux nemen en ik de méritoire meritgoods in één keer in het depot en dépôt kan geven. A (ook: À) propos, schrijf eens met allemaal hoofdletters GENEVE, BELGIË en MÜNCHEN (ter discussie!) en [op de gewone manier] het Ierse parlement, de Dáil Éireann.

2. Zo, bijgekomen van de openingsclaus? Houd je hart dan maar vast voor de follow-up. In de bakoven van de bacoveplantage (mv. GB s, VD n/s) werden spoelvoetcollybia's – witsporige plaatjeszwammen – verstookt. Voor de aide de cuisine, de hulpkok en zijn aide-ménage was het een hot topic om lokale gerechten als maniok en cassave nog een beetje couleur locale te geven. Niet te loochenen loog het toetje, de toespijs er niet om: een poire belle Hélène, stracciatella, pistacheyoghurt, pistache- of cassata-ijs met pina colada, om langejaap en zijn kompanen bij af te likken, zo lekker.

3. De nymfomane met haar [voluit] push-upbehaatje of [met initiaalwoord] push-up-bh'tje en daaronder haar mamillaire seductiekunst wende zich aan om in al haar elegante élégance tout le monde kond te doen, dat ze haar trukendoos aanwendde. Een masculien personage taalde wel naar haar. Een taler dus, maar niet die oude munt en zeker geen neanderthaler (neanderthalmens, met als tijdgenoot en opvolger de cro-magnonmens), de overbekende neanderdalmens. Als een truc van haar niet werkte, loosde zij een tranenvloed voor het bijvullen van het eerdergenoemde mer à boire. Succes daarbij geassureerd [verzekerd] door een ingehuurde claqueur uit de schouwburg.

4. Van je familie, je misjpooche, moet je het maar hebben. Vader al jaren in het cachot, in de roaring sixties opgepakt op rock-'n-rollkousen. Moeder gebenedijd met zeven bloedjes van kinderen, de anxiolyticum hielp niet tegen haar xenofobie (vreemdelingenangst). Zij borduurde er lustig op los: point-lacé, de ik-en-jijsteek (negsteek), met picots langs de randen aangebracht. Het resultaat was vaak naatje (pet), maar zij kende heel goed het naadje van de kous. Dan was er nog – net als bij Godfried Bomans – een oom, niet de Ome Jan of janoom van de lommerd, maar Jantje Soet, zoals te verwachten was met als spécialité de la maison de coïtus en in het bijzonder de coitus interruptus. Verdere details blijven u bespaard.

5. Koppensnellen doe je met een guillotine of valbijl, het Franse nationale scheermes. Slachtoffers te over: de maquisards van de maquis in Zuid-Frankrijk, de moedjahedien in Afghanistan, de taliban aldaar, de maffioze maffiosi op Sicilië, de Joden in de Tweede Wereldoorlog en de precolumbiaanse – voor Columbus dus! –
prairie-indianen met hun mocassins en hun tomahawks. De indianenverhalen zijn wijd en zijd bekend, wijdverbreid dus, en gaan vaak over de pueblocultuur bij de Pueblo-indianen, het assistent-dorpshoofd onder bosnegers en indianen – juist: de bastiaan dus – en het giftige curare. Ten slotte werd onder leiding van de cacique [ook vernederlandst tot: kazike], het stamhoofd, de calumet als vredespijp gerookt ter reconciliatie [verzoening].

 

3144 Dictee dinsdag 14-02-2023 (2) – dictee Oefendictee februari 2023 (1) √

Dictee – dictees [3144]

Oefendictee februari 2023 (1)

1. Ze moeten een tandje bijzetten, bijschakelen of (BE) bijsteken
(denk aan de wielersport). Die ezel, daar kun je dat schilderij bij zetten. De heerser werd in een praalgraf bijgezet. Je hebt nog niets bijgeleerd! Flink verouderd: Neerlands bloed dat door de aâren [aders] stroomt … Mooi, die aloë’s! Komen die uit Malmö’s contreien? Wat is het verschil tussen amahs [ah] [au pair lagelonenland] en ama’s [aa] [parelduikster, ook: al­leen­staan­de min­der­ja­ri­ge asiel­zoe­ker - vgl. amv = al­leen­staan­de min­der­ja­ri­ge vreem­de­ling]? Gebruikt de goudsmid een ank [dobbelsteenvormig gereedschap] om ankhweergaven/s [ankh: Egyptisch teken, heng­sel­kruis of sleu­tel­kruis] te maken? De vroegere zeekat, de sepia, de tienarmige (10-armige) inktvis, kan zwemmen.
Tria juncta in uno: drie in één (VD, beter: een!). Ik heb (honderd in cijfers!) 100-duizend euro gewonnen in de loterij. In zijn bisht
[versierde Arabische kleding] keek hij aandachtig naar de bisjpaal [boomstam, dodenritueel].

2. Die mercuriusstaf [ca­du­ce­us, he­rauts­staf: met twee slangen omwonden] past hem goed. Met cavolo nero bedoel je palmkool. Een company kort je af met Cy. Cyaan is een kleur, maar ook een gas: (CN)₂. Op *iya [VD – GB verder niks]: kaffiya (arafatsjaal), krobiya (zoetwatervis), mashrabiya (houten rooster tegen invallend zonlicht), ouguiya (munt Mauretanië – MRO) en zawiya (islamitisch klooster). Verder [VD] op *ya: aya’s (Koranvers), basya's (assistent van de dorpskapitein), cattleya (VD-Wiki – geslacht van orchideeën – mv
2024 niet meer), chaitya’s (stoepa), cherimoya’s (custardappel), chikungunya (mv – tropische virusziekte), Daya’s (Dajaks, Dajakkers, bewoner binnenland Borneo), hoya’s (wasbloem), jambalaya
(mv – eenpansgerecht), Maya (godin, ook volk, Maya, leden ervan: Maya's), MYA (op auto’s: Myanmar).

3. Verder: papaya (papaye – biezen ligmat, een papaja is een meloenboom, die geeft boommeloenen) en Tigrinya (taal Eritrea). In GB nog: banya (Spaans, banjo) en bruya (verward, chaotisch). Een chimeid is een mooi meisje. Een chime [tsjajm] is een klokkenspel. Wist je dat cornucopiae en cornua copiae allebei ‘hoorn des overvloeds’ [groen: mv] betekenen? De yard wordt met yd afgekort. Let op: americain = filet americain, mal américain = dysthymie en stock américain = dump. Op Tonga in de Grote Oceaan spreken ze Tongaans. Het Tsonga is een Bantoetaal in Zuid-Afrika. Een tonka(boom) is van het geslacht (Linnaeus:) Dipteryx. Hij is eclogedichter [ee] of eclogendichter [uh]. Waar blijft mijn theetje? Waar is jatrophaolie goed voor? Biobrandstof.

4. Mysofobie is infectievrees, misofonie is geluidshaat
[znw., bnw. misofoon – vgl. misofonielijder], een neurologische aandoening en smet- of aanrakingsvrees is rypofobie, vgl. smetvrez(er)ig, rypofoob. Met miso*: [VD] miso = Japanse pasta (misosoep), misoogst, misoffer, misogamie (afkeer huwelijk,
znw., bnw. misogaam), misogynie (vrouwenhaat, znw., bnw. misogyn – mannenhaat: androgynie), misopedie (afkeer van kinderen), misotheïsme (ziekelijke afkeer van God) en misoordelen. GB verder niks. Met myso*: [VD] alleen die mysofobie [zie boven]. GB: niks. Met kho wordt [NL] kort hoger onderwijs bedoeld. KHID is het Koninklijk Hoger Instituut voor Defensie [BE]. De koebba [koepel] bekroont de koepelmoskee. Berlijns, Pruisisch blauw.

5. Update oVD geconstateerd 05-02-2023: aantal trefwoorden nu 394.186 (was 393.963). Een vadouvan is een oosterse kruidenmix. Heb jij weleens tgv (niet in wdb., tijdelijk geheugenverlies, ook:
train à grande vitesse, merknaam: TGV – vgl. hst en hsl) gehad? Ik wel. De maand februari heeft febr. en feb. [beide voluit voorlezen] als afkortingen, bij ‘mei’ geldt zoiets niet! Lashschip komt van: lighter aboard ship. De manzanilla(boom), mancenielje of dolboom
(uit de wolfsmelkfamilie) staat bekend om zijn giftig(e) melksap. Ook zekere Spaanse sherry is/heet manzanilla. Mag ik twee moelleuxtjes van u? Hypermetropie (verziendheid) en myopie (bijziendheid) zijn antoniemen. Het nife is nikkelijzer (Ni 28, Fe 26).

6. Een obo is een oil bulk ore carrier, tanker voor het vervoer van ruwe olie, bulkgoederen of erts. Dat zijn synoniemen: super-G's en
super-giants. De penshonado vertrok van de Nederlandse Antillen naar Europa [en werd toen - ook - pensionado]. Het verrichten van sisyfusarbeid is Sisyphi saxum versare. Een cocu, cornard of hoorndrager is een bedrogen echtgenoot, vgl. cocufiëren. Cuckolden is vreemdgaan met toestemming of zelfs aanmoediging van de partner. Een vreemdganger is een overspelige. Een scheit [m. schaap x vr. geit] kan aardig wat schijt produceren. Weet jij wat icosatetraëenzuur (*) is? Ik niet! Maar vooruit: * = arachidonzuur
= het 5,8,11,14-eicosatetraëenzuur waarin alle vier dubbele bindingen de cisconfiguratie hebben. Let op: sanguinisch (volbloedig) en consanguiniteit.

7. In su(c)cum et sanguinem = tot een deel van iemand
geworden/gemaakt. Het jus sanguinus = juridisch: het recht op burgerschap op grond van het afstammingsbeginsel [ouders --- > kind]. Antoniem: jus soli = idem op grond van het territorialiteitsbeginsel [grondgebied]. Het persoonlijkheidsbeginsel gaat uit van de nationaliteit. Een IED is (militair) een improvised explosive device = bermbom. Dat is een petitio principii (cirkelredenering, schijngrond, begging the question). Een axolotl is een Mexicaanse salamander die de larvenvorm behoudt (Ambystoma mexicanum). Trombose is een kwestie van bloedstolsels, voorbeeld: DVT, diepveneuze trombose, reistrombose of economyclass- of toeristenklassensyndroom.

8. Het is ook nog vliegtuigtrombose en overigens is de flegmasie of het kraambeen ook een vorm van trombose. Hier volgen de meerkampen: biatlon en duatlon (2), triatlon (3), pentatlon (5), heptatlon (7) en decatlon (10). Verder: racketlon of racketvierkamp – wedstrijd in vier racketsporten, nl. badminton, squash, tafeltennis en tennis, skiatlon (langlaufen, half klassieke stijl, half vrij) en spartatlon (hardlopen, Athene – Sparta, 246 km). Is het ijs de sullebaan (glijbaan) van de liefde? Ja. Dat is geen sikkepitje waard! Een enter heet ook een eenwinter, een twenter is een paard of koe van twee jaar oud en een twinter is regionaal een driejarige koe die haar tweede kalf krijgt. Een twexit duidt aan dat iemand (tijdelijk) stopt met twitteren [2024: x'en]. Ze kochten een gouwe ouwe [plaat, iets ouds uit het verleden].

 

 

 

3143 Dictee dinsdag 14-02-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (849) √

Dictee – dictees [3143]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 008, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (849)

De voddenman, vrijmetselarij, Commonwealth, Engelse leenwoorden en sport

1. Heel de te confisqueren santenkraam was confiscabel en confisqueerbaar dus volgde confiscatie. De door de rechter-commissaris ontboden voddenman had daar geen sikkepit [versteende uitdrukking] tegen in te brengen. Hij kon dan ook alleen maar lijdelijk toezien, hoe een en ander tot zijn faillissement leidde. Hij vond dat een typisch geval van mal-jugé, en soort demaskerend demasqué van de rechtspraak. Cassatie kon niet meer, misschien een référé bij de kortgedingrechter? Als stateloze was hij nochtans in alle staten. Wat dacht dat befgajes [NL, Bargoens: leden van de rechterlijke macht] met al die flashy [flitsend, opvallend] toga's en togaatjes wel? Sinterklaas, goedheilig man! Trek je beste tabberd an! Wellicht?

2. De Provençaalse maçon [vrijmetselaar] disculpeerde [van blaam zuiveren] zijn factiegenoot [agerende politieke groep] en remplaçant [plaatsvervanger], die een lucide [helder, klaar, stralend] geval was van briller par son absence [schitteren door afwezigheid]. Hij kon de mores – meervoud van mos (gewoonte, gebruik) – en de symboliek van de vrijmetselarij kraakhelder expliciteren [verduidelijken, vgl. expliqueren en expliceren]. Na zijn theodicee (rechtvaardiging van God) viel men met recht en reden, maar wel met redenen omkleed, over hem heen. De aartsleugenaars en atheïstische godloochenaars konden het bloed van de sanguinicus (heethoofd) – resusfactornegatief/positief [bloedgroep] – wel leppen, lepperen, lebberen of slobberen. Enfin, probleemdrinkers of niet, na een geest- en vochtrijk hassebassie, pikketanissie en schiedammertje als pierenverschrikker [alle: borrels] eindigden de bacchanten na ingrijpen van de peacekeeper [vredessoldaat] alsof alles in hun koek-en-zopie koek en ei was, geen water en vuur.

3. Horen Jamaica, Haïti en Hawaï nu wel of niet – te ja of te nee – tot de Commonwealth, het Britse Gemenebest? De chic van de Londense society met vooral de mondaine en chique suburbanen [voorstedelijken] trad vaak in Harer Majesteits dienst. Harerzijds en harentwege had de vorstin de paleispoort voor het in e-mineur gezette lied en uitgaande emigrantendom wijd openstaan. Zelfs de éminence grise (eerbiedwaardige grijsaard – grijze eminentie, graue Eminenz) als emigré en zijn eega als emigree reisden – de haren rezen hen te berge – per luxeboot (luxe boot) naar de Levant (het Oosten), waar vaak de levant [wind] waait. Daar aangekomen betreurden zij hun verreikende beslissing, want ze wilden zich ten enenmale in den vreemde verrijken, maar was dit sop de kool wel waard?

4. Engelse leenwoorden zoals lean-and-mean [van bedrijf: geen overtollige onderdelen hebbend], camelnose-effect (onvermijdelijk omvangrijk gevolg van iets dat eerst aantrekkelijk en uitvoerbaar leek), direct marketing (consument rechtstreeks benaderen – vgl. directmarketingstrategie) en old boy(s) network [informeel circuit van mannen in leidinggevende functies – GB ook: oldboysnetwerk] zijn lastig. Moeten easy rider [vrijbuiter], follow-up (vervolg), onenightstand (verhouding of seksuele partner voor één nacht) en sick building [ongezond wonen of werken] met spatie, met streepje of aan elkaar vast? Om nog maar te zwijgen van sickbuildingsyndroom, accountmanager [heeft contact met klanten], de met CFO afgekorte chief financial officer, dead end job [zonder carrièreperspectief], housewarmingparty [inwijdingsfeest nieuw huis], non-foodafdeling
[non-food], docking station (om pc etc. op aan te sluiten – vgl. dockingstationgebruik), fightingspirit (strijdgeest, bezieling) en het parttimeonderwijs (parttime onderwijs) aan een parttime sociaal verpleegkundige (parttimesociaalverpleegkundige). Is het wishful thinking (wensdenken) of een selffulfilling prophecy (voorspelling die wel uit moet komen), dat u dit goed schrijft? Ga dan maar
alive-and-kicking (springlevend) voorbij aan de mcdonaldisering en vraag clean-shaven (gladgeschoren) een second opinion aan bij uw senior manager om dit gedeelte te beëindigen met een big mac van McDonald's.

5. Sportief? Weleens gevolleybald, gerugbyd of gebaseballd? Samen hardgelopen met een running mate? Bij een terugwedstrijd, een returnmatch, weleens een slaapkamergeheim met een slaapkameraad gedeeld? Bij soccer weleens een crosspass gegeven en bij mountainbiken weleens gecrost? Met een wherry geroeid of jockey op een westfaler [paard] geweest? Gescoord en de score opgevoerd en daarmee je sport gepromoot? Doping of dope zoals stanozolol of epo – voluit erytropoëtine – gebruikt? Jiujitsu beoefend, budoka, karateka geweest, teruggekomen na een debacle via het heintjedavidseffect of zat de twirlsport [twirlen, twerken – uitspraak uh – is iets anders] ook bij jouw top tien? Aftrainen, afkicken, recupereren en een herstart maken: heel sportief!

6. Een nieuwe lente, een nieuw dictee en wel om er al dente en bijtgaar tandenknarsend en knarsetandend tongstrelend de tanden in te zetten. Niet blèten, niet blèren, maar even een uurtje doorbijten en een zouteloos, maar foutloos dictee zal uw deel zijn. Drink er na afloop maar een lekker cappuccinootje op of als mer à boire [onbegonnen werk] een laars bier – anderhalve liter – dan wel een goed glas sekt, appellation contrôlée, afgekort A.C. – bij A.O.C. komt de O van d’origine!

 

3142 Dictee maandag 13-02-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (848) √

Dictee – dictees [3142]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 009, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (848)

Nederlands, wereldgodsdiensten, wetenschap, taalkwesties en de Berlijnse Muur

1. Bekend met wel of niet tussen-n'en en -s'en zoals in pisterenner en andersoortige woorden? Stel je ligt in een bedsteetje, haalt van de bedstedeplank een boek en leest. Als gedachtesteuntje, geheugenhulpje, ruggensteun en na ruggespraak gebruik je een ezelsbruggetje om gedachteloos de contrescarp (vestingbouw: buitenoever van een vestinggracht, tegenover de escarpe) van je gedachtestroom over te steken. Je leest over ouderenkorting en jongerencafés, over een retepopulaire bacovecultuur (mv. GB s, VD n/s), over koninginnensoep op Koninginnedag [nu: Koningsdag], over groente- en tomatensoep, enfin te veel om op te noemen. Urenlang en bladzijdelang lees je over eikenbomen en lindelanen. Ben je eegalief als inleesster spuugzat en denk je wegens acute waternood aan een ingebrekestelling, die wellicht leidt tot een inderminneregeling? En lijdt je moeder aan het hutchinson-gilfordsyndroom (progeria: versnelde veroudering), niet te verwarren met het guillain-barrésyndroom (internet: met spierzwakte en spierverlamming)?

2. Bent u een beetje op de hoogte van de wereldgodsdiensten? Maar toch niet katholieker dan de paus? Onze-Lieve-Heer heeft rare kostgangers: utraquisten (calixtijnen), dat zijn hussieten die bij het avondmaal – ter gedachtenis aan het Laatste Avondmaal – brood en wijn wilden ontvangen, peripatetische (aristotelisch, zie: Aristoteles) quakers (godsdienstige sekte: ascetisch en pacifistisch), cluniacenzers [zekere monniken] en coccejanen (volgeling van de Leidse hoogleraar Coccejus [Koch], voorstander van meer vrijzinnigheid). Ook het joodse geloof kent veel stromingen en gebruiken, te weten chabadnik (stroming binnen het chassidisme), sadduceeërs (tegenhanger farizeeërs), seidermaaltijd (joods paasmaal), Chanoeka (joodse Lichtfeest of chanoekafeest) en het joodse gebed kol nidrei [ook: ee], gebeden op Kol Nidrei [ook: ee], de avond voorafgaand aan Grote Verzoendag (Jom Kipoer). Tussen twee haakjes, ook als je er op je paasbest wilt uitzien, kun je grote verzoendag [wassen en schone kleren] houden. De islam laat zich niet onbetuigd: denk maar aan sjiieten en soennieten, het Suikerfeest (Ied-al-Fitr, afsluiting van de ramadan – Ied/Eid-al-Adha = het Offerfeest), sedekah [mv s], een offermaal bij mo(e)llahs en moefti's, en niet te verwarren met tsedaka, gerechtigheid, met meervoud tsedakot. Zenboeddhisme en hindoeïsme – met veel Hindo(e)staners of Hindoes uit Hindoestan – moeten erbij inschieten, anders word je te zwaar belast(!) met deze alinea.

3. Wetenschappen als astronautiek, thracologie – over het oude Thracië – en scandinavistiek (Scandinavië), retoriek (bombast, woordenkramerij) en indogermanistiek (wetenschap van de
Indo-Europese talen) zijn important (belangrijk). Geen breaking news (groot nieuws, hot news), maar zeker ook niet het faillite de la science (bankroet van de wetenschap, banqueroute de la science). In de fysica kom je termen tegen als accommodatiecoëfficiënt [moleculen van een gas tegen de wand], aggregatietoestand (vast, vloeibaar, gas), geisslerse buis (voorloper van de gasontladingslamp), gibbsenergie (toestandsgrootheid in de thermodynamica) en golf-deeltjedualisme (materie als golfverschijnsel). Ook de medische wetenschap scoort hoog met moeilijke woorden: je zal maar fantoompijn (pijn geamputeerd lichaamsdeel) van een xanthoom (gezwel op de huid) hebben of virgo intacta (medisch: meisje met ongeschonden maagdenvlies) dan wel uterus virgo (medisch: vrouw met geschonden maagdenvlies, die echter nog nooit zwanger is geweest) zijn, een trichobezoar, een haarbal, in je lebmaag (koeien, geen mensen!) hebben zitten of aan amaurose – zwarte staar – of amenorroe – uitblijven van de maandstond – lijden. U begrijpt het al: voor andere disciplinaire kennisgebieden als japanologie met geisha's (Japanse gastvrouw) en maiko's (jonge geisha's), die met een plectrum een driesnarige – [in cijfers] 3-snarige – luit, de shamisen [mv s] bespelen, is er geen plaats meer. Nagekomen breakingnewsitem: de bom is gebarsten!

4. Talenwonders gezocht. Hoeveel talen spreekt u? Hoogduits, Litouws, Reto-Romaans, Sranan(g)(tongo) en Welsh (vergelijk: Rotwelsch) of Gaelisch (Gaelic) zijn allemaal heel gewoontjes. Je bent pas wat als je Swahili (een Bantoetaal), Malayalam (Dravidisch), Ingveoons (Noordzee-Germaans), Pehlevi (de taal van de Middelperzische zoroastrische literatuur – GB ook tt – doe in dictee 1 t, ook Pahlavi), Inuktitut (taal van de – Eskimo, Inuk = – Inuit – mv s), Jodenduits of Kerklatijn spreekt. Lineair A en Lineair B die spreek je niet, die schrijf je, net als spijkerschrift, hiërogliefen (GB ook: hiëroglyfen) en potjeslatijn. Dichterbij, dichter bij huis kennen we het Bargoens, koeterwaals en Luikerwaals. Tolk-vertaler zijn moet een himmelhoch jauchzend [zeer enthousiast] vak zijn!

5. De Berlijnse Muur is gevallen in 1989. De ossi's (uit vm.
Oost-Duitsland) kregen met een aha-erlebnis toegang tot het vrije Westen, vroeger via Checkpoint Charlie. De Ostpolitik [Oostpolitiek] was er een van wiedergutmachung (schadeloosstelling, herstelbetaling), fingerspitzengefühl (gevoel voor optreden in delicate situaties – vingertoppengevoel) en apfelstrudel (Oostenrijks appelgebak). U-bahn [metro – GB, Wikipedia: Untergrundbahn], Dreigroschenoper [zekere opera] en gründlichkeit ((Duitse) grondigheid) vormden samen des Pudels Kern (kern van de zaak – VD ook: des poedels kern). De christenhonden, spaghettivreters (Italianen, macaronivreters) en
Pueblo-indianen waren niet geliefd bij de betreffende bloedraad. Het verdriet van België was diepgeworteld [figuurlijk]. 50 euro meer of minder als toegangsprijs voor de Matthäuspassion (niet in wdb.) – een oratorium – maakte weinig uit. Een lid van de Rote-Armee-Fraktion (gewelddadige verzetsbeweging Duitsland, RAF) dong in zijn
niet-specifieke [niet specifieke] sturm-und-drangperiode afsluitend mee naar de Applecomputer die aan de Nobelprijswinnaar beloofd was. De echte Sturm und Drangperiode [stijlperiode] was eind achttiende eeuw in Duitsland.