Dictee – dictees [2360]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee 546 OUD, geheel herzien naar situatie 2021
Dictee van de dag (311)
1. In dat takkietakkieland [exotisch, onderontwikkeld] spreekt niemand takitaki [Sranan(g)tongo]. Een talles (geen mv., ook: talliet, mv. + s) heeft tsitses aan de vier hoeken. Bij de fabricage van cellulose ontstaat tallolie. We moeten een tandje bij zetten. Een tamboer-majoor is een tambour-maître. Een tamezaan is een dame-jeanne [dameraan, mandfles]. Met de tanden knarsen is tandenknarsen, knarsetanden. Is een kiescyste [kie] hetzelfde als een tandcyste? De kleine is ziek van het tandenkrijgen. We eten kip tandoori. Zij is Tanganyikaanse. Tangere ulcus (tangere vulnus) is een zere plek aanraken. Sommige stoeipoezen kunnen behoorlijk tantaliseren [belust maken zonder bevrediging]. Tant bien que mal [zo goed en zo kwaad als het gaat] krabbelde hij weer op. Hij veroordeelde zijn broer tantis verbis [met zoveel woorden]. Je bent erbovenop? Tant mieux, tanto melior [des, zoveel te beter]. We hebben verloren, tant pis [het zij zo]! Deze tapster werkte in de TAP-regeling [Regeling Tijdelijke Arbeidsplaatsen – academisch personeel]. We treffen elkaar in de tapasbar. Een Indische tapir is een sjabraktapir. U krijgt een gecapitonneerde verhuiswagen. Een tapu [ah oe] is een amulet.
2.
Taquineren is kwellen. Waar komt de Apulische tarantel (tarantula)
zoal voor? Antwoord: in
Italië en Spanje (Lycosa
tarentula). Tarmac
[voor wegdek]
dankt zijn naam mede aan macadam. De
tarpan [paardensoort,
Rusland] is thans uitgestorven.
Een latijnzeil is een Latijns zeil. We eten biefstuk à la tartare
[met pikante
saus]. Tartes
tatins [+]
zijn appeltaarten. Zij is een schijnheilig tartuufje
[GB].
Een taxis is een beweging van organismen [door
een prikkel], een taxus een plant
[venijnboom voor
hagen]. TCDD
is
2,3,7,8-tetrachloordibenzo-1,4-dioxine,
een zeer giftige stof. Als iets mij te nutte is (te
mijnen nutte, niet ten algemenen nutte),
moet je dat te baat nemen, ter wille [=
omwille] van jezelf. Hier te lande, met
name ten plattelande, is het goed toeven. Iroko (ook:
kambala) is Afrikaans teakhout [en
een toerako een bananeneter]. Met een
hts-diploma
(hogere
technische
school)
op zak kun je doorstromen naar een technische
universiteit
[tu]. Hij
was een technocraat, zij een technobeet, die zelfs aan technofobie
[angst voor techniek]
leed. Hier lijkt een technologyassessment [onderzoek
naar geschiktheid
van sollicitant voor functie] zeker op
zijn plaats. Een teckel is een taks [hond].
Ik adviseer u: tecum habita, trek u in uzelf terug.
3. Ze zouden een Te Deum (laudamus), U, God, loven wij, aanheffen. De teerling is geworpen (jacta alea est = alea jacta est). Het viaticum is de Heilige Teerspijze. Ik blijf niet ten eeuwigen dage wachten. Een sorbenboom is een lijsterbes. Ritalin is een geneesmiddel met methylfenidaat tegen ADHD (ook wel: adhd; BE: rilatine). Het risaliet is een deel van de voorgevel. Als je iets razendsnel doet, is dat soms razend slordig. Rebetika is melancholieke Griekse volksmuziek, later vooral populair in Griekse hasjcafés. Reblochon is roomwitte zachte rauwmelkse kaas uit de Franse Savoie. Je kunt rechtdoorzee (straight, niet: par bricole) zijn en je kunt recht door zee gaan (niet: bricoleren = niet recht door zee gaan, achterbaks handelen). Zijn columns hebben een recht-op-en-neerkarakter. Een recht op-en-neer is een gewone (ouwe of jonge) klare. Dit restaurant kan ik je recommanderen. Inflectie of flexie is verbuiging van woorden, inflexie buiging van lichtstralen of van de stem.
4.
Deflexie is het verloren gaan van buigingsuitgangen. Wat is de
essentie van het begrip 'reminiscentie' [reminiscens:
iets uit het verleden]? Het
meervoud van extraneus is extranei. 'Réussite' [succes]
is verwant aan 'reüsseren' [slagen].
Is het nu klaar met die
voor-de-gek-houderij? Over de heel oude Ouden
en Modernen (bekend
van de querelle des Anciens et des Modernes)
kon je twisten, de wat modernere modernen waren nogal vrijzinnig in
geloofszaken. Hij putte [uh]
in de putt [uh]
[golf].
Hij woont in Pyongyang, of all places. Een pycnicus
is van het pyknische type. Hij brengt
een flink gevolg aan pyladessen [trouw
metgezel] mee. Jacta alea est
(alea jacta est):
de teerling is geworpen. Een glutenvrije
graansoort uit Ethiopië heet teff (die
komt van een tefffarm!).
Je moet er toevallig tegenaan lopen. Het woord 'teflon'
is afgeleid van 'polytetrafluorethyleen'.
Tegeldemaking is verzilvering. Ik zal je tegemoetkomen: je kunt 500
euro tegemoetzien. Motu proprio (proprio
motu) is uit eigen beweging, uit
vrije wil.
Contre-épreuves zijn tegendrukken [afdruk
in spiegelbeeld].
Clair-obscur,
chiaroscuro, tintdruk.
5. Je kunt ergens tegenin gaan, ertegenin gaan. Aan het eind van de wedstrijd zou de rechtsback helemaal doodzitten. Zij zullen er niet tegenop kunnen, wij wel: wij zullen ertegenop kunnen. Miliaire tuberculose is vliegende tering. Haar mouwen waren afgezet met ruches [oplegsel dameskleren, ook: bijenkorf]. Haar zus droeg een jurk met volants [strook op japon]. Ze zaten samen in de diligence. De limousine moest uitwijken voor de op straat lopende limousin [vleesrund]. Een jack russell wordt ook wel jackrussellterriër [jachthond] genoemd. Het GroenLinks-Kamerlid stemde tegen. De specifieke tegenreformatie is de Contrareformatie, wat er betrekking op heeft, is contrareformatorisch.
6.
De reumatoloog had pijn. Wat is het antipodenspel
[op de rug,
acrobatiek]? Wat waren TEG'ers
[NL: tewerkgesteld
erkend
gewetensbezwaarde]?
Mag ik een teiltje? Betekenis: Ik
moet overgeven, ik vind het walgelijk. Het is dus zum Kotzen.
'Te judice' betekent 'naar uw oordeel'. In Daniël 5 komt voor: mene,
mene, tekel ufarsin [een
teken aan de wand; tekel = gij zijt gewogen en te licht bevonden].
Crayon is tekenkrijt. Tekenencefalitis wordt ook aangeduid met FSME
[Früh
Sommer
Meningo
Encephalithis]
of TBD
[Tick-Born
Disease].
Een rave [ree:f]
is een houseparty, raven is ook extatisch dansen. Ik moet morgen naar
de psych. Discrediteren is in diskrediet brengen. Ik weet niet wat we
ermee aan moeten (Taaladvies).
Wat is er bekend over de psychotrope werking van mescaline? Mescaline
is 2-(3,4,5-trimethoxyfenyl)ethylamine,
een psychotogeen verkregen uit de peyote [cactus],
in werking lijkend op lsd! Gedachten kunnen peilloos diep
zijn, een pijlkoker pijlloos. Een wetenschapper zei tegen VD: een
kilobyte
met de afkorting kB telt 1000 bytes, die
met de afkorting KB telt er 1024 (thans
ook: KiB =
kibibyte
= 1024 byte). Conditions
humaines [+]
zijn menselijke tekorten. Een balloon is een tekstballon. Is je
opmerking tekstueel of contextueel? Het tetra-ethyllood
wordt aangeduid met TEL
en loodethyl met tel
(VD –
lemma: tel 4).
7. Een telco is een telecommunicatiebedrijf. 'Teleac' is afkomstig van 'Televisie Academie'. Het cubitaletunnelsyndroom wordt ook wel aangeduid met telefoonelleboog. De vakken teleologie [doelmatigheidsleer schepping] en theologie worden gemakkelijk dooreengehaald. Een telepaat beoefent de telepathie. Hij keek door de telescoop naar de Telescoop [sterrenbeeld], zijn vader door de verrekijker naar de Verrekijker [idem – niet meer in wdb. = Telescoop]. Bij de trambotsing werd de eerste wagen getelescopeerd [in elkaar schuiven als een telescoop]. Heeft een sterrenkijker telescoopogen? In New York stichtten geheelonthouders ooit de Orde van de Goede Tempelieren. Je hebt het immers tel quel [zoals het is] gekocht. Tel père tel fils, zo vader, zo zoon: hij heeft een aardje naar zijn vaartje. Je zult maar telluris inutile pondus (meervoud: telluris inutilia pondera) genoemd worden (nutteloos mens, nietsnut). 'Tempex' komt van 'temperatuurexpansie'. Tempus fugit: de tijd vliedt heen. De strijders waren op en tenden [niet als uitdr., wel separaat in VD].
8. Je krijgt hem niet van zijn stuk: hij is tenax propositi (beginselvast). Tempus edax rerum, de tijd die alles vernielt. Er zijn toch duidelijke tendensen (ook: tendenzen) waar te nemen. In De Tent [dependance van 'De Witte'] werden vroeger in Den Haag concerten gegeven. Tentaculair is als met tentakels (en spectaculair is als een spektakel). Thelitis is tepelontsteking en thelalgie tepelpijn. Jullie krijgen een teppanyakischotel (en geen teriyaki of sukiyaki!). Polyethyleentereftalaat is de deftige benaming van pet, niet te verwarren met PET (positron emission tomography) van de PET-scan. Niemand is teres atque rotundus, volmaakt. Wat voor perioden zijn termes de grâce [opschorting van een sanctie]? Het leven eindigt met de terminus vitae (de dood). Produceert een terpentijnpisser terpentijnoliebeits? Het begint met terminus a quo [aanvangstermijn] en eindigt met terminus ad quem [eindtermijn]. Met 'terra mater' wordt 'Moeder Aarde' bedoeld. Terrae filii [enk. filius] zijn personen van lage of onbekende afkomst.
9.
Tikka [kip tikka
masala] wordt bereid in de
tandoorioven. De
time-to-market wordt geschat op één jaar. Tinkies
is stannien,
dikopermono-ijzertetrasulfostannaat, een grijszwart,
vrij zacht, vrij zwaar tinmineraal. Wat is een tiktaalik
[uitgestorven
overgangsvorm tussen vis en landdier]?
Een tintinnabulum [klokje,
als ereteken geschonken] hoort in
een basiliek thuis. Hij blijft een rare tinus. Welke tin-IV-zouten
ken je zoal? Tidoren [slapen,
'n tukkie doen], dat doen zeelui
af en toe. Dit deed de politieke titan [reusachtige
figuur: titans, titanen] met
anderen te hoop lopen. Hij is zo zot als Tielebuis. Ik was mooi drie
tienden sneller. 'Tiesjebof'
is een verbastering van 'Tisja Beav'
(joodse vastendag
ter herinnering aan de verwoesting van de tempel).
De Toearegs bezigen het Tifinagh [taal].
Uitroepen van verbazing: wel, here mijn tijd, of wat sacraler: Here,
mijn tijd, of nog compacter: heremijntijd. De tijgermug verspreidt
dengue [knokkelkoorts]
en het westnijlvirus (het
West-Nijldistrict ligt in U/Oeganda
– VD)
[door
muggen overgebracht]. De
tijgerreiger komt ook voor in Midden-Amerika. De Tiers-Etat is
de derde stand [de
burgerij].
10.
Siena of terrasiena [beide:
sjèh-naa]
is terra di Siena [sie-jee-naa].
Hun praktijken waren laag-bij-de-gronds, terre à terre. Bailletten
zijn boomvalken. Soms zijn er tertii gaudentes, lachende derden
[altijd mv.].
Een tertius interveniens is een scheidsrechter. Daar zullen ze niet
van terug hebben. Ik denk dat we niet meer terug kunnen. Tesjoeva is
bij de joden berouw, inkeer. Een testimonium de auditu een verklaring
uit de tweede hand [van
horen zeggen]. Een tertium quid
is een derde (zaak)
in relatie tot twee gegeven andere. Soms bespeur ik intense
dankbaarheid voor terribles
simplificateurs [altijd
mv. – zeer complexe zaken heel
eenvoudig voorstellen].
