0488 Dictee woensdag 14 jan 2015 (12): dictee Ditjes en datjes (19) √ x

Dictee - dictees [0488]

Ditjes en datjes (19)

A. In sommige gevallen is VD niet consequent: bij lemma 'verspieder' staat Beloofde Land (m.i. correct). Bij lemma 'beloofd' echter 'beloofde land' [2025: B L in Bijbelse context, b l als algemene uitdrukking]. Dat is te billijken, omdat daar niet expliciet naar het Bijbelse begrip verwezen wordt. Bij lemma 'Kanaän' staat echter 'het beloofde land' (het westen van Palestina - 2020: Beloofde Land). Daar zou ik wel een hoofdletter schrijven voor dit Bijbelse begrip. Nu oké dus. Dat bij 'eendenhemeltje' kleine letters gebruikt worden, lijkt me ook juist. Grappig dat VD bij zoeken naar 'Kanaän' ook nog terechtkomt bij lemma 'aankunnen'
(kan aan!). Ten slotte bij 'belofte' ook nog 'het land van de belofte' (Kanaän). Ook daar lijken kleine letters me correct, omdat hier niet de standaardterm 'Beloofde Land' gebruikt wordt. Overigens zou ik wel 'het beloofde land Kanaän' schrijven.

B. Ook de nieuwe Bijbelvertaling van het NBG brengt me soms in de war. VD en ik schrijven consequent 'Heilige Geest'. Dat in het Oude Testament (OT) stelselmatig 'heilige geest' geschreven wordt, lijkt me juist (de Heilige Geest werd immers pas uitgestort op het Pinksterfeest in het Nieuwe Testament (NT)). In het hele NT schrijven de Bijbelvertalers van het NBG echter consequent 'heilige Geest'. Ik doe daar niet aan mee, en blijf maar (met VD) gewoon 'Heilige Geest' schrijven.

 C. Op mijn blog heb ik een aantal (oefen)dictees van Gomarus gezet. Daarin heb ik het volgende verbeterd: 1) live-uitzending moet met een koppelteken (Zie Ditjes en datjes (18) - blogpost [0484),
2) 'betbetovergrootmoeder' moet met een kleine letter en de officiële term is betoudovergrootmoeder, 3) 'er aan te pas moeten komen' moet 'eraan' zijn, 4) 'teveel zwart-witdenken' moet 'te veel' zijn (wel: een teveel aan zwart-witdenken'), 5) ergens achter komen, erachter komen, bij voetbal achter komen – was correct!, 6) "Zeg jongen, blijf daar eens met je vingers vanaf!" – het werkwoord is 'afblijven' en daarom moet 'van af' hier los ('af' hoort bij het werkwoord), 7) Kerstman moet met een hoofdletter (GB), 8) 'bestverkochte' moet aaneen (GB) en
9) 'renaissancistisch' moet met een kleine letter.

D. Van het Gomarus Dictee 2015: a) jack russell(s) moet met dubbel-l (let op: jackrussellterriër is als drieledige samenstelling wel aaneen!),
2) onder anderen moet met n, want het ging over personen, 3) het shoot-outwoord 'acquireren' werd als 'aa-kwie' voorgelezen en niet als
'ah-kwie' en 4) de opmerking over 'renaissancistisch' staat hiervoor al.

 

 

0487 Dictee woensdag 14 jan 2015 (11): Oefendictee 812 (deel 3 van 3) √ x

Dictee - dictees [0487]

Oefendictee 812 (deel 3 van 3)

Dictee 812, alinea 7 t/m 10.

 7. Een bekende Joodse groet is 'sjalom'. Een gocart is een kart, een skelter. Dat leidde tot een lose-losesituatie. We gaan winkelskijken, statten. Hij is echt een stillewillie-exponent [stille willie]. Hij heeft weer last van het writer's blocksyndroom. Deze pottenbakker is een potsenbakker en witzenverkoper. In het Woord Gods staan vele woorden Gods. Mijn ga(de) heeft een lief. De vechtersbazen zouden erin gaan. Pas op hè, kom me niet te na. Gaandeweg trok hij bij. Die wreedaard was soms een gaapaard, een gaper. Gabbro is een grofkorrelig gesteente dat bestaat uit basisch plagioklaas en augiet. Een gaffelbuis is een Y-buis [ei]. Een gaganaut [Indiase ruimtevaarder] is een vyomanaut. Zij schonk hem een gage d'amour, een liefdesbaby. Grassen en yucca's zijn niet-succulente [succulent = sappig, vochtrijk] xerofyten. Hij fiedelt maar wat.

8. Ook woordeloos kon je haar stemming wel peilen. Sparta was nog zegeloos. Heeft de zegenloze visserij nog toekomst? Hij had een baard als een Zwitser en was zo zat als een zwitser. Het zegenrijke familiekoor was in zangcompetities veelal zegerijk. Zeep zieden doe je in een zeepziederij. Wat je zelf fabriceert, is zelfgefabriceerd. Galant is ridderlijk-hoffelijk. Met camera op statief nam hij een foto van de galakoets, de staatsiekoets. Wil je er galanga, laos [soort specerij], bij? Laat je niet inpakken door die galantuomo [toe-woh-moo] (gentleman)! Hoe snel zijn een galapagosvink en -schildpad (van GB's en VD's Galapagoseilanden)? Het rad van Sinte-Katrien is een katrienerad [huidziekte, vorm wiel]. Het galgt [galgen: meer gevaar dan voordeel] beter dan het burgemeestert [op grote voet leven]. Daar was vroeger de galgenbelt [galgenberg]. Daar werden zelfs Galliërs gallisch en tureluurs van. Galmeisteen is hetzelfde als kalamijnsteen.

9. Het Gallo-Romaans was het vulgair Latijn, zoals dat in Gallia Transalpina (het huidige Frankrijk) gesproken werd. Op het galmei [delf­stof­kun­de smithsoniet] lag een vers blaadje met een galmijt
[kleine mijt op plant]. De gamay [wijnstok] groeit in de Côte d'Or. Die gamasche [en­kel­stuk dat het deel tus­sen de schoe­nen en de broek
be­dekt] zat tussen galoche [overschoen] en broek. Hij gangmaakte
[bij wielrennen, pacen], of maakte hij een gang? Ik hoop van ganser harte dat jouw syndroom van Ganser [psy­chi­sche aan­doe­ning waar­bij de pa­tiënt op vra­gen ant­woor­den geeft die er net naast zit­ten] geneeslijk [geneselijk, curabel] is. Hier is een gapwedge [voor vrij korte afstand, hoge slag - bij golf] nodig. Doe er maar wat garam masala [kruidenmengsel kerriepoeder] op. Twijn is tweedraads garen; tweedraads touw moet wel stevig zijn. Floreren er nog
garen-en-bandwinkels [garen en band]? Wat zoekt een garimpeiro [ee]? Diamant, goud, etc. Een staggarnaat is een kleine takel. Wat doet een garnalenkorder [vangt garnalen met de kor]? Hij werd gegarrotteerd [wurgen met een touw]. Een mofettengebied [spleet bodem, koolzuur] lijkt wel op een fumarolenlandschap [idem gassen]. Alle gascogners (ja, die met hun gasconnades = snoeverij, grootspraak!) snoeven en scheppen op. Op een lab(oratorium) gebruik je heel vaak bunsenbranders.

10. In België kun je een GAS-boete [gemeentelijke administratieve sanctie] krijgen. Hij kneep ertussenuit. Wat, weet je niet, wat gasohol [mengsel benzine en alcohol] is? Pas op voor de glimmende gassies [glimmend gassie = politieagent]. Is een bramzeilsgast op een botter een soort van Jan de Hartog als bramzijgertje? De gaswet van
Boyle-Gay-Lussac luidt: pV = RT. Die jangat stond te kijken naar Jan Gat: de Verwoeste Stad, een beeld van Zadkine in Rotterdam. In Kaapstad vind je veel gated community's [hekwerkwijken]. Een gatnaald is een marlpriem. Zijn er nog veel gaullisten [Charles de
Gaul­le (1890–1970)]? De gaur [groot rund] leeft in Zuidoost-Azië en India. Wat voor standaardmaat is de gauge [ee of au] (fijnheid weefsel)? Bacchus' gave is de wijn; de gaven van Venus en gratiën zijn schoonheid en bevalligheid.

 

 

0486 Dictee woensdag 14 jan 2015 (10): Oefendictee 812 (deel 2 van 3) √ x

Dictee - dictees [0486]

Oefendictee 812 (deel 2 van 3)

Dictee 812, alinea 4 t/m 6.

 4. Fosteren doe je een fosterkind [kans­arm kind in een ont­wik­ke­lings­land dat lang­du­rig fi­nan­ci­eel on­der­steund wordt]. Zijn alle cfk's
[chloor­flu­or­kool­wa­ter­stof] schadelijk? Fouettés zijn verlengde pirouettes (je weet wel: van dat pirouettewerk). De foule [menigte] kwam in beweging na de foul [overtreding] van hun idool als reactie op foul play [oneerlijk spel] van zijn tegenstander. Die fourreur maakt fourruremantels [bont]. Lekker, die fourrés [koek­je met een
mid­den­laag­je van crè­me]. Voor fourragères [schouderkwasten] moet je toch niet bij die fournisseur de la Cour [hofleverancier] zijn? De uitslag was fout- of valspositief. Zij is echt een foxy [aantrekkelijk] dushi [schatje]. Kun je met een fragiele-X-syndroom [met o.a. verstandelijke handicap] wel naar een project X-feest? Een matamata is een franjeschildpad. De frankfurter [grote knakworst] ging er bij hem in als een frankipaal in de grond (en als Gods Woord in een ouderling). Wat de Bijbel is voor dominees, is de Grote of Dikke Van Dale voor de overige zeurpieten. Zou hij de frappe, de pointe, echt niet doorhebben? Een doodzonde: een freaky [bizar] rechter die aan fraus legis [wetsontduiking] doet. Freefight: MMA, mixed martial arts.

5. In Noord-Afrika eten ze wel freekeh [zekere tarwe]. Zit zij op een freinetschool? Wat freschi zijn, weet VD alleen [GB: fresco's - vgl. secco, secco's secchi - 2025 beide wdb. alles!]. Die freud heeft vaak freudiaanse versprekingen geuit. We gaan fricasseeën [fricassees - GB alleen s - ge­recht van fijn­ge­hakt vlees met pi­kan­te saus] eten (Is frisee ook goed? - Nee, dat is krulandijvie). Die fruges consumere nati zijn niets nut. Bij ftp'en gebruik je het FTP. Fumu is muzak. De heilige boeken zijn een fundgrube voor fundi's. Beschreef Dante de furia infernalis [helse furie], en welke rol speelden de Erinyen [wraakgodinnen] daarin? Hij was maar gewoon Jan Fuselier
[Indië: gewoon soldaat]. Een benaming van het runenalfabet is futhark. Ik walg van die fokking [fucking] f-woorden. Voor zijn fysiek ging de fysicus naar de fysio. Fytoftora is zwakziekte in aardappelloof. Een wimberg is een frontaal [siergevel] en een winch is een lier op schepen. Bij printen is wysiwyg een heel belangrijke voorwaarde. What you see is what you get.

6. Is hij nou oudkatholiek, vrij-katholiek, Romeins-katholiek of rooms-katholiek? Ik ben vrijlustig en vrij lustig. Een vroegrijpe vrouw is vroeg rijp. Het wallstreetkapitalisme [2025] dankt zijn naam aan Wall Street. Welteverstaan, à propos [apperpo, apprepo], ben ik wel te verstaan? Bij de zijingang vindt men vanuit een soort wij-zij-gevoel een wijinscriptie. Het schilderij ademt een wijdheid van de weidsheid van de omgeving van de stee [hofstede], die een wijd open, wijd openstaande, zeg maar wagenwijd openstaande, deur laat zien. De wildestakingsleider [de staking is wild - wilde staking] was wild enthousiast over zijn opgefokte kompanen, compagnons. Je moet de leerlingen niet wat wijsmaken, je moet ze wijzer maken. Wil je een whisky-soda of een whiskygrog? De wijdverbreide en wijdverspreide maffia is wijdvertakt. Maffioze [maffieuze] maffiosi vind je nu eenmaal overal in de laars (van Italië). Je snapt toch wel dat met dat laatste het Apennijns Schiereiland bedoeld wordt?

 

 

0485 Dictee woensdag 14 jan 2015 (9): Oefendictee 812 (deel 1 van 3) √ x

Dictee - dictees [0485]

Oefendictee 812 (deel 1 van 3)

Dictee 812, alinea 1 t/m 3.

1. Die Japanse hete groene mierikswortelpasta heet wasabi. Via internet nog wat runderrassen die ook in VD staan: witrik of -rug (melkras), MRIJ-rund, dubbeldoelkoe die sinds de 19e eeuw in het gebied tussen Maas, Rijn en IJssel wordt gefokt, blonde d'Aquitaine [èh], charolais: wit vleesrund gehouden voor de vleesproductie, dikbil, galloway, hereford, limousin en de piemontese(s). In onze bedrijfstak val ik onder een flex-cao. Een flibustier is een boekanier [zeerover]. Een flikflak is een achterwaartse handstand-overslag. Het lijkt witte flip met die twee, maar het is Flip en Jacob [dat past niet bij elkaar]. Deze filippies [historisch: 10 gulden] zijn een voorbeeld van flippes [geld]. In een flits zag ik de man met de flitspuit. Met Flora's kinderen wordt het rijk van Flora bedoeld [de planten, bloemen]. Toe maar: men noemt de schrijver Gerrit Komrij de Florence Nightingale van de letteren.

2. Zonder floss [tandzijde] geen flos juvenum [bloem der jeugd, flos juventutis]? Bij een soft focus is de flou artistique [ge­wild on­scherp
ef­fect in een fo­to of film] toegepast. Hersenscans leveren fMRI's
[f = functional - magnetic resonance imaging] De Chinese naam voor Boeddha is Fo(hi) en een FOC is een factory outlet centre. Met een kolenbrandersgeloof, een foi du charbonnier, hoef je nog niet in Ome Kolenbrander [de gevangenis] te komen. Kijk, daar heb ik nou zo'n fokking [fucking] hekel aan. Zij kweekt mooie foksen [fuchsia]. De fond de teint is de foundation. Elke gemeente krijgt geld uit het Gemeentefonds [specifiek, anders - GB - g]. Wat ben jij een popi popiejopie, zeg. Jij hebt mooi praten met je mooipraten. Zij heeft een zekere foncé [donker]  tint. Een fondue savoyarde is een kaasfondue en een fondue bourguignonne is een vleesfondue. Ook in de Sahara kun je die horen: de vox clamantis (mv.: voces clamantes) in deserto - de stem van een roepende in de woestijn. Een fundraiser is fondsenwervend bezig. Een fond- [BE] is een langeafstandsloper.

3. Fonduen is fondue eten. De fontina [kaas] komt uit het Aostadal. Soldaten zijn food for powder [kanonnenvlees]. Een footie is een sneakersok. Die found footage [historisch beeldmateriaal] geeft deze film wel wat. Een foodie is een culi. 'Fore' [waarschuwing voor aanvliegende bal], riep de golfer. Liederik, Ingelram en Audacer waren de drie forestiers [tier]. For God's sake, for heaven's sake: doe het niet! De for intérieur [oordeel van het geweten] zou altijd maatgevend moeten zijn. For old times' sake zal ik je ter wille zijn. Obama for president! For the record: we gaan trouwen, off the record: wel op huwelijkse voorwaarden (hv, pacta dotalia). Forumen [forum] jullie foristen [is op forum] veel? Gij fortunate senex [gelukkige grijsaard], Fortunae filius [gelukskind, zondagskind - zoon van Fortuna] en fortuynist [aanhanger Pim Fortuyn en/of het fortuynisme], wilt gij een fortunecookie [gelukskoekje - gelukwens meegebakken]? Het ATP, adenosinetrifosfaat, kan als fosforylerend agens optreden en daarmee veresteren met fosforzuur bewerkstelligen. Noem hem maar gerust een gefossiliseerde [zich geestelijk, intellectueel niet meer ontwikkelen] fossielenjager.

 

 

0484 Dictee woensdag 14 jan 2015 (8): dictee Ditjes en datjes (18) √ x

Dictee - dictees [0484]

Ditjes en datjes (18)

A. Ik vond het vreemd dat adenoïde alleen een bnw. was (adenoïde vegetatie, betrekking hebbend op het klierweefsel), dat GB en VD geen znw. hadden (met welk meervoud?) en dat VD desalniettemin toch adenoïdenlijder had. Inmiddels heeft de NTU mij opheldering verschaft: in de nieuwe uitgave van GB zal 'adenoïde' ook als znw. vermeld worden met meervoud 'adenoïden'. Waarvan akte! 2025: niet gewijzigd GB, wel VD: adenoïden = adenoïde vegetatie.

B. Ik kreeg de vraag voorgelegd, hoe je 'match fixing' zou moeten schrijven. Het antwoord staat sinds 2012 in de online-VD: matchfixing dus. Kwam al in oktober 2013 voor in een Meppels dictee! Overigens: als dat de Nederlandse spelling is, heeft de taalgebruiker niet meer de vrije keuze tussen 'een match fixen' en 'een match fiksen'. Het beginsel van de vormgelijkheid (GB, p. 16) vereist dan 'fixen'.

C. Roermond ligt aan de Roer, een zijrivier van de Maas, Duits: Rur. Helaas is de Ruhr een andere rivier, namelijk een zijrivier van de Rijn. Overigens bestaat het Roergebied dus wel degelijk, maar ja, treinen die langs Gorinchem denderen, zullen over het algemeen naar het Ruhrgebied op weg zijn, want als ze naar het Roergebied moeten, is dat wel een mijl op zeven.

D. Een broodje kipsaté is niet een broodje met kip én saté maar een broodje met saté ván de kip (of: mét kip). Daarom krijgt het geen koppelteken. Dat geldt ook voor een broodje kipshoarma: shoarma ván (of mét) kip.

E. Dierennamen – zeker als ze in onze woordenboeken staan – krijgen een kleine letter: pitbull, pitbullterriër (maar: bulterriër), giraffengazelle, siamezen, birmanen en de cheeta (geen h aan het eind!). Bij de honden kennen we de jack russell (dubbel-l, meervoud: jack russells). Let er wel op dat de samenstelling jackrussellterriër aaneengeschreven wordt!

F. Op het eerste gezicht lijkt het vreemd dat je 'live-uitzending' moet schrijven (e+ui) en toch 'geuit'. Het verschil zit hem erin dat het eerste woord een samenstelling is en het tweede een afleiding (geldt ook voor een ongeleed woord). Iets soortgelijks zie je bij i+j: gummi-jas, maar bijectie, bij e+ij: vanille-ijs, maar beijveren en bij i+i: sproei-installatie en kopiist. Nog een losse flodder: accenten heffen klinkerbotsing niet op: hoewel je café-eigenaar echt niet verkeerd kunt uitspreken, is er formeel toch sprake van klinkerbotsing.

 

 

0483 Dictee woensdag 14 jan 2015 (7): dictee - nog een Gomarus Dictee - jaartal onbekend √ x

Dictee - dictees [0483]

Nog een Gomarus Dictee - Gorinchem - jaartal onbekend

1. De laatste tijd doen zich diverse bizarre drugssmokkelzaken voor, zo was onlangs te lezen in een communiqué van de politie
Zuid-Holland-Zuid. 

2. Agenten in burger, speurend naar verdachte lieden tijdens een houseparty, kregen een amanuensis, type kale kickbokser, in de smiezen en hij werd betrapt op de verkoop van xtc-pillen die hij bij tijd en wijle verkocht vanuit zijn boxershort.  

3. De Spaanse marechaussee heeft jongstleden donderdag een
baby(-)drugssmokkelbende [raar] opgerold die kleine kinderen gebruikte als drugskoeriers.  

4. De Nederlandse, Zuid-Molukse en Arubaanse smokkelaars verborgen de bolletjes vloeibare cocaïne onder andere in luiers van baby's: een excentriek souvenirtje.  

5. Onder de laatsten die werden opgepakt, was een flamboyant stel dat op Schiphol aangehouden werd, omdat de man hun achttien maanden oude kind billenkoek gaf.  

6. Zo’n kind wordt in dergelijke schrijnende situaties opgevangen door jeugdrechercheurs die coûte que coûte willen voorkomen dat het kind een aardje naar z’n vaartje krijgt. 

7. De Peruaanse politie heeft de afgelopen week een getatoeëerde, 25-jarige Nederlander met enkele kilo’s cocaïne en drieduizend valse 50 eurobiljetten [ook: vijftigeurobiljetten]  opgepakt op de internationale luchthaven. 

8. Hij viel op door een fluorescerende beautycase, maar de drugs waren geïmpregneerd in kleding die dit lid van een drugssyndicaat in zijn bagage bij zich had.

 

 

0482 Dictee woensdag 14 jan 2015 (6): dictee - nog een voorronde van Gomarus - jaartal onbekend √ x

Dictee - dictees [0482]

Voorronde dictee Gomarus Gorinchem - jaartal onbekend

Dictee vmbo (oefenversie)

1. David krabde zich na deze zware onvoldoende wel even achter de oren.

2. De docent zei: “Schrijven is de kunst van het weglaten.”

3. Het grote brokstuk plonsde na de tyfoon met een geweldige snelheid in de oceaan.

4. Zeg jongen, blijf daar eens met je vingers van af!

5. Mevrouw Van den Heuvel-van den Weg heeft in haar naam drie initialen.

Dictee havo/vwo (oefenversie)

1. In de werkkamer van de directeur staat een grote houten en ovale tafel.

2. Op het staatsieportret, een zwart-witfoto, zien we koning

Willem-Alexander afgebeeld.

3. Het pas opgerichte gedenkteken vindt Willem een opsiering voor de stad.

4. Sjors’ moeder kreeg voor het huis van onze getatoeëerde diëtist een zwaar auto-ongeluk.

5. Onze opticien vindt fonduen vele malen lekkerder dan barbecueën.

6. In de middeleeuwen leefden monniken die met hun schrijfgerei veel op papier hebben gezet.

7. De adolescent, afkomstig uit ’s-Gravenhage, scheen er genoeg van te hebben en zette zijn mp3-speler uit.

8. Op zon- en feestdagen werkt deze bio-industrie, gelegen aan de Dorpsstraat, ook continu door en heeft daarmee qua concurrentie een hogere omzet.

9. Adriaan van Dis debuteerde in 1983 met een novelle, die hem het Gouden Ezelsoor [= eigennaam] opleverde, de prijs voor het bestverkochte literaire debuut.

10. De maand december is sinds mensenheugenis een maand van nerveuze verwachting.

11. Tegenwoordig lijkt de goedheilig man [GB/VD ook: goedheiligman] het veld te moeten ruimen ten gunste van de Kerstman.

Shoot-outwoorden:

 

appelbeignet
Beatlesplaat
bagatelliseren
déjà vu
corselet
korset
canapé
consciëntieus
ad-hocbeslissing
fluorescerend
parallellogram
Kerstmis [in de r.-k. kerk ook: kerstmis]
hiëroglief
orang-oetan

eyeopener