Dictee - dictees [1391]
Nou, vooruit, 622 lijkt ook wel de moeite waard ...
Dictee 622
(DCXXII) Dictee Specialisten (28-05-2013)
1. Vervolg
van 'ette': moquette (fluweelachtig trijp),
nankinette (katoenen stof), orecchiette (pasta in de vorm
van oorschelpjes), oubliëtte (kerker),
paillette (zijden weefsel), paupiëtte (zoals een blinde vink), pochette (zakviooltje), raclette (Zwitsers
gerecht), raquette (sneeuwschoen),
reinette (renet), retourette (retourwinkel), salopette (tuinbroek),
sanisette (openbaar toilet tegen muntbetaling),
serinette (kanarieorgeltje), serviette (servet), slumberette (om
te slapen in vliegtuigstoel), soubrette (hoofdrol
operette), statuette (beeldje op voetstuk),
suffragette (militante voorstandster
vrouwenkiesrecht), vinaigrette (saus van
azijn, olie en kruiden), trottinette (step),
towelette (in eau de cologne gedrenkt tissuetje),
tomette (terracottategel), tirette (ritssluiting), tartiflette (Frans eenpansgerecht), zoette (tegenover zoutte), nettiquette (gedragscode e-mail en internet) en minette (zeker ijzererts).
2. We
kijken ook nog even naar 'et': zonet, zoutbriket, zinkosiet, zinkiet en
zinkeniet, ziedendheet, zeoliet (een mineraal),
zeikgriet, zeecadet, zangsextet, zakenjet, yperiet (ypriet),
yoghurtdieet, xyloliet (versteend hout),
xtc-tablet, xenoliet (in stollingsgesteente),
widget (eenvoudige applicatie op pc), wicket
(bij cricket), whippet (soort terriër), wysiwyg (what
you see is what you get), WET of GMT (West-Europese
tijd – Greenwich Mean Time), een weesgegroetje, Wall Street,
Wagnerexegeet, vijfeurobiljet (5 eurobiljet,
5€-biljet, €5-biljet), videlicet (te weten),
vermiculiet (lijkt op mica), vergeet-me-niet (ook: mij), ullmanniet (nikkelglans), tyfusgriet, tsietsiet (aan de vier hoeken van het joodse gebedskleed, talliet),
truiken-roer-mij-niet (niet meer in VD – zelfde als
'kruidje'), tov-biljet [BE: taxi, openbaar vervoer], tot-en-met, trebuchet (hevelblijde),
tjet [verf], time-to-market [introduceren product], thortveitiet
[scandium bevattend mineraal], thé complet [met sandwiches, etc.], temet [demee: nu en dan, soms – temee = meteen, straks of
zo-even], tektiet [glasachtige steen,
meteoriet?], T-biljet [NL, belasting:
teruggave], sursiet [heeft surseance
aangevraagd], syeniet [gebruikt voor obelisken],
sylvaniet [schrifterts], styliet [pilaarheilige], strijk-en-zet, steigervoet,
steatiet (speksteen) en een soft target
[niet-bewapend,
niet-verdedigd militair doelwit].
3. Vervolg:
si placet (a.u.b.), 't is sjalet gezet [op losse schroeven], een chalet, shungiet (gesteente), schinkenvet [ham],
scheilvet [darmscheil], ryoliet (lipariet), roll-overkrediet [kan gewijzigd worden], de
reactie van Pirquet (tuberculinereactie),
quantum libet (zoveel men verkiest), ken jij
prerafaëlieten? [voor Italiaanse schilder Raphaël],
poulet (kip, kuiken), poelet (soepvlees),
pluk-ze-wet [criminelen], playing hard to
get [moeilijk te veroveren, zich ongenaakbaar opstellend],
piet-van-vliet [uit koekoeksfamilie], Zwarte
Piet, zwartepieten, parochet (gordijn synagoge),
paillet (clairet, lichtrode, droge wijn, clairette
= wit), out of the pocket [niet afzonderlijk
begroot of gespecificeerd], oöliet [eiersteen],
oneet (niet meer in VD: lidrus), ofiet (slangensteen), pecunia non olet (geld stinkt niet), no-budget [met zeer weinig geld gemaakt], njet [Russisch: niets daarvan!], nicodemiet [in geheim naar Reformatie, openlijk niet],
niccoliet [kopernikkel], mis poes (net-niet), MX-raket [zekere
intercontinentale raket: missile, experimental], millet (pluimgierst), mennoniet (menist),
lyddiet (ontplofbaar,
[rare] ezelsbrug:
DDT), lydiet (kiezellei), luchthart(-treurniet) [lichthart, altijd zorgeloos] , low budget [minimale middelen, lage kosten], Lombard Street [plaats Engelse effectenbeurs], livre de chevet [lievelingsboek], lettre de cachet [verzegeld bevel tot gevangenneming], Leen- en Pachtwet [VS: verkopen oorlogsmateriaal WO
II aan bondgenoten], kryoliet (ijssteen),
kovet (goede naam), Knekelpiet [de dood], kasjroet [geheel
van joodse spijswetten], karweivet [uit ingewanden],
karet (rubber(boom)), Jom Haätsmaoet [uitroepen
staat Israël] en interim-kabinet.
4. En dan: huis-tuin-en-keukenverdriet,
heen-en-terugbiljet, dubbele guillemets (<<,
>>), ik ben gekke Gerrit niet (zei een
gekke gerrit), exocetraket [zijderupsraket,
doelzoekend met radar], eurovignet [= wegenbelasting
betaald], de ellebooggroet bij een epidemie, ecrasiet (springstof), discreet [bescheiden],
diskrediet [verdacht maken], cupriet (roodkopererts), croquet [spel],
coup de fouet [zweepslag], corps de ballet [groepswerk, geen solo's], compliment à crochet [om er een terug te krijgen], calumet (vredespijp), briket (brandstof),
briquet (aansteker), botryoliet (druivensteen), braggiet (platinamineraal),
boeket (ruiker), bouquet (geur), bloedjeheet, blaaskwintet, biatleet,
appelbeignet, beidelliet (een minerale klei),
baillet (boomvalk), babyuitzet, bauxiet [mineraal], augiet (colofoniumsteen),
asset (verworvenheid),
aspirant-kornet [rang leger], asielwet, asielloket, arrêt (tegenaanval bij het schermen), argilliet (kleilei), archimandriet (opperabt
in de Griekse kerk), de Arbowet en de arboarts, applet (klein computerprogramma om te downloaden, verkorting:
app), antraciet, antiraketraket, het alefbeet [Hebreeuwse
alfabet] en aeroliet (meteoorsteen).
5. We blijven het repeteren: epo is erytropoëtine. Pinyin
is het transcriptiesysteem van Chinese karakters in het Latijnse schrift. Pip's
zijn primi inter pares en pips zijn persoonlijke internetpagina's. Krijg nou de
pip [verwensing]! Piperade is een Baskisch
gerecht. Een guldeling is een gouden pippeling [peppeling,
handappel] of goudpippeling. Piqués [biljarten]
zijn lakengevaarlijk. Een pireng is een soort van piranha. De
pirouette-uitvoering was matig. De piscicultuur is de visteelt. Die oefen je
uit in een piscine [vijver daarvoor]. Een
groene krul is (ook) een pissoir. Is
pistoolschieten een olympische sport? Dit nieuwe project staat op een laag
pitje. De pitsjaarsvlag [sein
admiraal voor de kapiteins] werd gehesen. Een pitteleer is een rok [voor heren].
6. Pistou is basilicumsaus of -soep. De pleier [kansspel] heeft gepleid en de pleiter gepleit.
Pleiotropie is het verschijnsel dat een gen meer dan één kenmerk beïnvloedt.
Dit is een pleisteren model (pleistermodel).
Hij was ineens pleite [weg]. Moge het pleit [geschil] snel beslecht worden. Algemeen erkend is
door VD en GB, dat 'hoeve' twee meervoudsvormen heeft: 'hoeven' en 'hoeves'.
Dat in GB dan toch 'pachthoeve' alleen het
meervoud 'pachthoeven' had, kon alleen het resultaat zijn van
frequentieonderzoeken in het aan de NTU ter beschikking staande corpus (verzameling teksten, in het bijzonder voor linguïstisch
onderzoek; meervoud: corpora of corpussen). Thans:
twee meervoudsvormen in GB en VD – pachthoeven/s! De zonnevlek is
de zenuwknoop achter de maag (plexus solaris).
De Plejaden vormen het Zevengesternte. Ze kregen een pleten [van pleet = met laagje edelmetaal] bestekset
cadeau. Plattekaas is wrongel (kwark). Ken jij plebanen-dekens? Wat heeft een plasdankje met de wc te maken? Nee, koel bedankje i.p.v. beloning]. GB, wat is
een 'plane'? Een vliegtuig?
7. Boeren kennen het plantwijdtebegrip. Hij drinkt uit een plastieken beker. Die is van plastic.
Geologen kennen de platentektoniek. Zij is hoogleraar plantenziektekunde. Je kunt gas geven en zelfs wel plankgas geven.
Mijn kinderen zitten op een freinetschool [ee èh(t)]. In Aladin
en de wonderlamp komen djinns [geest] voor.
Het was loense sjoefe [meineed], dat dit geen
loens poen [vals geld] was. Ad incitas
redactus [in het nauw gedreven], maakt een
kat rare (bokken)sprongen. Poehpoeh, was me
dat werken! Een poinsettia is een kerstster. Een polak (polk)
is een Poolse Jood, een pollak een vis. Hoogopgeleide vrouwen in de Randstad
spreken Poldernederlands. Hij vertrok van poleposition [eerste
startpositie]. Ik heb nog een politbureaulid [leidend
orgaan in communistische landen] gekend. Waar zijn die geplote [ploten = bloten = van wol ontdoen] schapenvellen?
Ik ben dat gepluimstrijk [vleien, kruipen] zat.
Is plukharen elkaar in de haren vliegen? Ja, ongeveer.
Zou een kunstmatige pneumothorax [klaplong] hier
helpen? Hij zou aan die waarschuwing zijn pollevieën (pollevijen)
vegen [aan zijn laars lappen].
8. Hoe staat
het met je polsblessurebehandeling? Een polster
is een penterschouw [klein platboomd vaartuig].
Pcb is polychloorbifenyl. Een polyhistor beheerst de geschiedenis en de
letterkunde. Die gebeurtenis is polyinterpretabel. Met pvc wordt polyvinylchloride
aangeduid. Tempex is geëxpandeerd polystyreen. Pomerol is gecorseerde
bordeauxwijn uit de gelijknamige plaats. Pomologie is vruchtenkunde. Pompaf (!) is doodop. Een sjako is een militair
hoofddeksel. Hoeveel pond sterling gaat dat kosten? Een dancing queen is een
meisje met veel ritmegevoel dat mooi kan dansen, met name swingen. Een
dragqueen is een opzichtig uitgedoste mannelijke travestiet. De naam van het
Engelse volkslied is God save the Queen.
Als je naar '*queen*' zoekt, vind je de samenkoppeling
'postcheque-en-girodienst'. Elke stijl heeft zijn eigen koningin, zoals de
queen of jazz. Een variant van de late barok is de Queen Annestijl.
9. De
queen-mum is bij het Britse koningshuis de koningin-moeder. Een Queenslander
komt overduidelijk uit Queensland. De regels van de markies van Queensberry
zijn de bij het boksen geldende regels ter bevordering van de sportiviteit. De
Kanakenjagers haalden voor de suikerplantages in Queensland (Australië) slaven van de Polynesische eilanden.
Een kween is een lastige, altijd klagende en morrende vrouw. Een queenie is een
lage schoen met puntneus. Een doyenné du comice is een geelbruine, zoete en
sappige handpeer. Een selectie uit '*mc*': a.m.c. (a
mundo condito, vanaf de schepping der wereld), AMC (Academisch Medisch Centrum, UvA), cmc (critical micelle concentration, kritische
micelconcentratie), CMC (carboxymethylcellulose),
gsm-cel [gebied gsm-netwerk], LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum), m.c. (mio conto, op mijn rekening), mcb (monetair compenserende bedragen), mcbaan [hamburgerbaan] en mcjob.
10. Verder: (27)MC-band,
mcdonaldisering, mcg's (meervoudig complex
gehandicapten), pmc (product-marktcombinatie),
PMC (Provinciaal Militair Commando), RMC (Regionaal Militair Commando), R.M.C. (Reverendi ministerii candidatus, kandidaat tot het
eerwaardig leraarsambt, aspirant-dominee), romcom (romantische comedy), Simchat Thora (joods: Vreugde der Wet), umc (universitair medisch centrum, zoals UMC Groningen),
VUMC (Vrije Universiteit Medisch Centrum, ook:
VU-ziekenhuis) en YMCA (Young Men's Christian Association).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten