2994 Dictee woensdag 02-11-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (745) √ x

Dictee – dictees [2994]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 112, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (745)

Salam aleikum, de Salische wet, salvis titulis, sajoer lodeh en de himalayageit

1. De Belgen hebben voor auteursrechten hun Sabam, de Hollanders kennen daarvoor de Buma/Stemra. Een burgermannetje wordt ook met buma aangeduid. In Etten-Leur wijdt de priester jaarlijks auto's en fietsen. Zijn het dan meteen sacramentaliën [alles wat de kerk wijdt of zegent]?

2. Het woord sagoïentje – een soort van zwart klauwaapje – komt uit het Tupi en het woord saguaro, reuzencactus, komt uit de Pimataal, eveneens een indianentaal. Een saguarospecht is een gilaspecht. De munteenheid van de eilanden Saint Kitts en Nevis is de
Oost-Caraïbische dollar [XCD]. Saint Lucia ligt daar in de buurt en heeft dezelfde munt, net als Saint Vincent en de Grenadines. De bevolking van die laatste twee eilanden(groepen) spreekt een soort creools-Engels. Vergelijk Aussie-Engels.

3. Ha, lekker! Een boterham met saks [leverworst] of lekkere sandwichspread, dan wel gewoon een broodje smos [sla, mayonaise, ei en tomaat]. Het salafisme wil de Koran puur interpreteren. De Arabische groet 'salam aleikum' betekent 'vrede zij met u' [beoogd antwoord: wa-aleikum as-salam – GB]. De salat is vijfmaal daags een islamitisch ritueel gebed (ochtend: fajr [fah-zjuhr], na het middaguur: dhuhr [doer] – ook: dohr [door], namiddag: asr [ah-suhr], avond: maghrib [maa-griep, g van goal] en nacht: isha [ie-sjaa]). Een verfijnde geestigheid wordt ook wel sal atticum, attisch zout, genoemd; salbutamol echter is een geneesmiddel tegen astma.

4. Een salicetum is een wilgenbos. De wilgenbast levert stoffen voor de bereiding van salicylalcohol en salicylzuur. Kaarskruid wordt ook wel Jeruzalemse salie genoemd (beide niet meer in VD). De uitdrukking jansalie komt van saliemelk, een bijzonder flauwe drank. Valse of wilde salie is de naam van een hennepnetel. Mevrouw de erflaatster, volgens de Salische wet hebt u in het geheel geen Salische goederen [gaan alleen op mannelijke erfgenamen over]!

5. Van salmiak krijg je mogelijk een salivatie, een speekselvloed. Eten van salmi [ragout] en salmagundi [salade of een mengsel van veel ingrediënten] kan deze verergeren en denk maar niet dat het salkvaccin tegen polio je daarbij helpt. Ook saloeki's [oosterse windhonden] kunnen door het eten van salmoniden [zalmachtige vissen] een salmonella-infectie [bacteriën] oplopen.

6. 'Hij is zo wijs als Salomo's kat' zeg je niet van iemand die echt salomonisch wijs is. Hebt u bijen weleens gesalpeterd [m.b.t. bij­en door sal­pe­ter­dam­pen in de kor­ven be­wus­te­loos ma­ken, ten­ein­de ze een nieu­we wo­ning te kun­nen ge­ven]? Ze krijgen een nieuw korfje; de koningin past op. Salpeterkoek, bijproduct bij de fabricage van salpeterzuur, heeft niks met de imkerij te maken [ook: iemker, bijenhouder, bijenboer, bijker].

7. Salpeterzure potas heet ook kaliumnitraat. Van salpeterzuur
[hier bnw.] koper oftewel koper-II-nitraat [Cu(NO₃)₂] wilt u de formule vast niet weten [salpeterzuur zelf is HNO₃]. Onbekend is of je van het eten van salpicon [in kleine stukjes gesneden vis, etc.] ook een ontsteking van de salpinx (eileider), salpingitis, kunt krijgen.

8. Een barmhartige samaritaan, zie het Lucasevangelie, heet naar Samaria oftewel Midden-Palestina. Uit de Bijbel kennen we de barmhartige Samaritaan. In het algemeen: een barmhartige samaritaan. Een sambabal is een holle, ovaalronde bol met een handvat, gevuld met rijstkorrels of iets dergelijks, gebruikt als
ritme-instrument. Sambal bestaat uit allerlei kruiderij bij de rijst, waaronder vooral Spaanse peper. U wilde sajoer [Indonesisch gerecht] nuttigen op uw sajetten [van de stof sajet gemaakt] kousen? Bedoelde u nu echt sajoer lodeh [gemengde groenten in kokosbouillon] met sajoeran kering [gedroogde groente]?

9. Logisch, toch? De Salomonseilandse munteenheid is de Salomonseilandse dollar. Huiswerk voor vandaag: zoek uit wat salep [geneesmiddel tegen diarree] en de testikel met elkaar te maken hebben. Antwoord: salep komt van het Arabische 'testikels van de vos' (knollen van de salep).

10. De Salpêtrière is een groot oud gebouw in Parijs, gebruikt als vrouwengast- en ziekenhuis. De saltimbanque [kunstenmaker] maakte meerdere hoge salto mortale's (ook: salto mortales, volgens Van Dale ook nog salto's mortale). In Midden-Amerika ligt El Salvador. De Salvadoraanse munteenheid is de colon [SVC, thans: Amerikaanse dollar].

11. Salve! Salvo respectu, met alle respect, oftewel salva omni reverentia (met de afkorting s.o.r.); er zijn heel wat uitdrukkingen die met salva, salvis of salvo beginnen. We noemen er enkele. Salvo titulo (afkorting s.t.) is met weglating van de titel. Het meervoud is salvis titulis, met afkorting s.s.t.t [ook: salv. tit.]. Salva conscientia is zonder het geweten geweld aan te doen, salvo pudore is zonder de eerbaarheid te kwetsen. Dat alles werd gezegd bij de salzafij (2015: niet meer in VD), de gele of blauwe morgenster: poignant [schrijnend, ontroerend]!

12. Was je vorige maand terzelfder tijd * terzelfder plaatse (afkorting t.z.p.)? Nou, op dezelfde plaats niet, maar tezelfdertijd * [* beide goed!] wel. Ik kocht daar diverse tête-bêche [= bnw.] [vel met kop aan staart] postzegels.

13. Dat betekent kop aan staart. Medische thanasie is een neutrale uitdrukking voor euthanasie.

14. Bij het thaiboksen, het muay-thaiboksen, kwam er ineens een thar, een kleine gracieuze himalayageit, voorbij. Dat verhaal snapte de
t-groep [theorie] (t-stroom) meteen, bij de p-groep [praktijk] (p-stroom) duurde het wat langer. Dat laatste is vast discriminatie!

 

 

 

2993 Dictee dinsdag 01-11-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (744) √ x

Dictee – dictees [2993]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 113, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (744)

De t-dief, de terreur blanche, Teisterbant, watoessi's en de
commissie-Lamberts-Vanhove

1. Een tabby is een cyperse kat. Het tabijn is een gewaterde zijden stof, gewaterde taf.

2. Een geheel nieuwe sport is tae-boën. Jij tae-boot, hij tae-bode en zij heeft getae-bood. De sport zelf heet (het) tae-bo: conditietraining op muziek, etc.

3. En bij het tai chi hoort: ik tai-chi, jij tai-chiet, hij tai-chiede, zij hebben getai-chied. Het werkwoord is tai-chiën.

4. Een tagrijn is een knorrepot, het tagua is plantaardig ivoor en de tahin is sesampasta.

5. Een t-dief is een dialectspreker die de 't' aan het einde van een woord niet uitspreekt. Vergelijk een theedief!

6. Hij had nog iets tegoed en wel een tegoedbon. Als zijn tegoed opgenomen is, kunnen ze zich tegoed doen aan een heerlijke picknick of brunch. Hij gaat later de tehatexopleiding [tekenen, handvaardigheid en textiele werkvormen] doen.

7. Teisterbant is een graafschap tussen Maas en Hollandse IJssel, bekend vanwege Bilderdijk.

8. Bij een rally of autotijdrit mag temps perdu, verloren tijd, meestal worden ingehaald.

9. In de Benelux-landen zijn Teleac-cursussen over tektiet, glasachtige steen, en de tektoniek, de leer van de aardkorst, even populair als die over waardefilosofie [n/s - uitz.: normen-en-waardendebat], sovjetologie [wetenschap inrichting Sovjet-Unie] en psycholinguïstiek [psychische processen bij aanleren en gebruiken van een taal].

10. De terreur blanche wordt ook wel Witte Terreur genoemd en betrof de vervolging van de aanhangers van Napoleon na Waterloo. De Rode Terreur heerste van mei 1793 tot juli 1794.

11. Het verschil tussen een aquaterrarium [landgedeelte groter dan water] en een terra-aquarium [watergedeelte groter dan land] vind je in de Grote Van Dale. De uitdrukking terra mater staat voor Moeder Aarde. De siena, ook wel terrasiena genoemd, is een okerachtige aardverf, de terra nigra en de terra sigillata zijn soorten aarde, zo is er terra-sigillata-aardewerk.

12. Bij de terhandneming van de ter hand gestelde teriyaki, een zeker gerecht met soja, bleek deze te behoren aan een via terdoodveroordeling terdoodveroordeelde. Na voltrekking van het vonnis zal het ter aarde bestellen, de teraardebestelling, plaatsvinden met tenzone [dispuut- of strijdgedicht] en teorbe [basluit].

13. Het feest bij het opnemen van Maria in de hemel heet officieel
Maria-Tenhemelopneming.

14. In Zuidwest-Oost-Vlaanderen heeft de gedachte postgevat, het probleem van aaneen- of los schrijven van woorden finaal – voor eens en voor altijd – op te lossen. Men stelt een
commissie-Lamberts-Vanhove voor. De voorzitter en de vicepreses, Jozef en Edward, hebben een taalfoutendestructiebedrijf, dus dat moet lukken. Geen van beiden zijn ze wacho, man tussen servet en tafellaken, dus geen watje meer, maar ook nog net geen macho. De sponsoring wordt verzorgd door een bvba, die wagons-lits maakt. Die firma levert ook transportmiddelen voor wagyu's, Japanse runderen. Overigens, wait and see, of het wat wordt met het comité. De beide heren zijn fervente wallingantenhaters en zelf uitgesproken flaminganten van het zuiverste water, pur sang dus. Dan is er ook nog een zekere Rein, zichzelf de ware jakob of jozef vindende voor zijn taalbruid, die per se een wannabetaaldeskundige of
would-bespellingchecker wil zijn. De weddetoelage [n/s] van de commissieleden zal worden uitgekeerd in de vorm van wedgwood.
[Toe maar! - een wedge wordt bij golf gebruikt.]

15. In Wallis eten ze raclette [tuh uitspreken!], in Wallis en Futuna met ISO-landcode [International Standardization Organization] WF en internetcode wf doen ze dat zeker niet. Als munteenheid gebruikt men in Polynesië de CFP- of Pacificfrank [Comptoirs Français du
Pacifique-frank].

16. Jan Wolkers heeft een mooi dictee gemaakt [situering van dit dictee: januari 2008], al vonden sommigen het niet moeilijk genoeg. Ze hadden liever woorden als przewalskipaard, podsolgrond [zandige bodem ...] , pluk-ze-wet [van criminelen], flux de paroles [radheid van tong], ramsj [rommel], borsjtsj [rodebietensoep], een kruising tussen bulterriër en pitbullterriër, alice-in-wonderlandsyndroom [alle voorwerpen misvormd], fierljeppen [polsstokverspringen] en skûtsjesilen [met Friese tjalk] als opgavenwoorden gehad. De Friezen hoopten op Fryslân boppe [leve Friesland!], teaën met earlgreythee en sjamberloek [kamerjapon voor heren]. Jan verbleef op Texel in het waddengebied. Samen met Rottumeroog maakt dat deel uit van de Waddeneilanden. Hij zat vaak aan de wallenkant [walkant, waterkant] en had wel iets van een wallebak [zwierbol] en hedonist [genot is het hoogste goed].

17. Een waringin is een wurgvijg op luchtwortels. Een warrigal is een dingo, een inheems zoogdier uit Australië. De term 'was da kreucht und fleucht' van Schiller wordt vertaald met 'wat er kruipt en vliegt'. De watoessi's – wow (wauw) – gaven elkaar van [ook: een] watjekouw [een opstopper]. De kauw en de wouw keken toe bij die way of life [levensstijl]. De schade was met waterstofperoxide niet reparabel.

18. Of alles hiervoor taalkundig en inhoudelijk wel oorbaar is, wordt snel een welig tierend welles-nietesspelletje, een spelletje van welles of nietes. Dan is het welletjes en stopt ook dit grillige dicteegedrocht weer.

 

 

2992 Dictee maandag 31-10-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (743) √ x

Dictee – dictees [2992]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 114, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (743)

De Wiener Kreis, een geëxalteerde wethouder, valutaschweine, de vasoconstrictie en VenW

1. Ook in de Wiener Kreis werd wienermelange gedronken en wienerschnitzel gegeten, toen het logisch positivisme [moeilijk ...] geïnitieerd werd.

2. De white collar worker schreef de white man's burden op een whiteboard, dronk white spirit [terpentine] en ging met een white of black tie [stropdas] naar de koempoelan [gezellig samenzijn] van de personeelsvereniging om te whisten [kaartspel met 52 kaarten, ook: drank].

3. Elke niet te bête bètaleerling, die op de bèta-afdeling zit, en nog een bete broods wil verdienen, weet het: betamax is een bepaald systeem voor video en betaïne (zwitterion) is een neutraal dipolair molecuul (molecule).

4. Kent u die uitdrukking nog: beter blo of blode Jan, dan dô [d van dakje] of dode Jan?

5. Dan ben je van koninklijken bloede, maar je bent al van kindsbeen af, van jongs af aan, van lotje getikt. Als een (van-)negen-tot-vijftype [(van-)9-tot-5-type] ben je vader-Jood, die als vanouds en van oudsher al van tevoren zegt wat hij van zins, gewestelijk: zinnens, is en ben je blij met je reuzesuperbe vanillemilkshakeje.

6. In Vlaanderen zorgde Van Nu en Straks [niet in wdb. - internet: voormalig tijdschrift] in amper tien jaar tijd voor een ware omwenteling in de Vlaamse cultuur en fungeerde het als katalysator voor de vrijzinnige en katholieke bladen.

7. Nu weten we het zeker: je schrijft Van Dales woordenboek of Van Dalewoordenboek [volgens de regels, een bedrijf kan daar om stilistische redenen van afwijken]. Ergens traden ook nog de geëxalteerde [in vervoering brengen] wethouder van Cultuur en de schepen van Landbouw op.

8. Het weer op Valentijnsdag was van dien aard met alle gevolgen van dien, dat de feestjurk met valenciennes [soort van Vlaamse kloskant – geen mv.] je bij het hotel ertoe dwong de valetudinaire [ziekelijke] valet de chambre [kamerdienaar] het valetparkeren [personeel rijdt(!) je auto naar de parkeerplaats] – valetparking, dat bekt toch niet – op te dragen. Het was een va-et-vient van vips en V 8, Veronica, deed verslag.

9. Na de Eerste Wereldoorlog had je valutaschweine [WO I: buitenlanders die met sterke munt in Duitsland goede sier kwamen maken]. Ze kochten onder andere vancomycine [een antibioticum].

10. Een vapourlock is een gasslot, een vagijn is een vagina en een vairon heeft tweekleurige ogen.

11. Varikeus is samenhangend met varices (enkelvoud: varix), of spataderen. Als je daaraan lijdt, heb je varicose (varicosis). De vasculatuur is het stelsel der bloedvaten. Ontsteking daarvan heet vasculitis. Erdoor gevoede organen kunnen dan afsterven. Vasoconstrictie is vaatvernauwing. Volgens een arts is het middel vasopressine (ADH – antidiuretisch hormoon) een lichaamseigen stofje, een hypofysehormoon, dat bloedvaten af en toe tot constrictie (samentrekking) brengt, als dat nodig is. Het bestrijdt ook waterverlies. Het is nagemaakt en als medicament in de handel. Bij vasectomie wordt een deel van een uitvoergang, met name die van de zaadbal, weggenomen. Varicocele is echter iets heel anders, als je het wilt weten: zakaderbreuk.

12. Geef je vedaatje eens, kijken wat de Veda ervan vindt. Een vauxhall is een tuin, beslist geen auto.

13. Een vaudeville is een luchtig muzikaal toneelstuk. Dat zou op V-dag (5 mei 1945) [D-dag, D-day] niet misstaan. De veejay (vj) ging te ver.

14. België heeft zijn v-dienst [verzorgingsdienst]: dat is een afdeling voor patiënten die niet voor zichzelf kunnen zorgen.

15. Pasen en Pinksteren kunnen niet op één dag vallen. De veertigdagentijd zit zelfs nog vóór Pasen.

16. Het V-effect, naar Bertolt Brecht, slaat op de vervreemding. Zou het op vlees slaan, dan kom je vanzelf op vegaburger etende vega's (informeel ook: vego's) terecht. Het Vendéese weer is heel vaak abominabel [afschuwelijk, verfoeilijk].

17. VenW (ook: V&W) heeft bepaald, dat velcro, klittenband, niet meer gebruikt mag worden, velijn [fijn perkament] wel.

18. Dit pakket, Alex, moet met de grootste spoed (velis et remis, remis velisque) bezorgd worden.

19. Een velociraptor, een snelle, intelligente en bloeddorstige dinosaurus, kon je beter niet tegenkomen.

20. Velouté [hier: bnw.] is fluweelachtig. Veloursvlooien zijn lekkere hapjes voor een vlootje (vlooitje). Die zijn onder andere afkomstig van velours chiffon [zijdeachtige fluweelstof] en trijp = velours d'Utrecht. Velours épinglé [stof met zeer fijne ribben] behoort ook tot de veloursfamilie.

21. Een ventouse is een vacuümextractor, maar de ventôse is de zesde maand, de windmaand, althans tijdens de Franse Republiek.

22. Een ventriloquiste is een buikspreekster. Venture capital is durfkapitaal, daarmee gaan hedgefondsen tekeer. Een venue-en-cour is een rechtsingang, daarmee kan de strafvervolging aanvangen.

23. Hebt u mogelijk twijfel aan zin nummer 17: het ministerie [M is hier beter: instelling!] repte [vero, tot 2010] op de eigen website over VenW als werkgever. 2025: VenW = V&W is allebei goed! [GB/VD]

24. In de originele Venustempel werd de Venusdienst bedreven. Een venustempel is een bordeel.

25. Als je in een vetfijn dictee aan het eind nog iets corrigeert, is dat meestal een verschlimmbesserung [verfoutering].

26. Daarmee versjteer [verstier] je de toppositie. Pas op voor verschansingsleiers [beweegbare rondhouten aan de verschansing van een boot]: val niet overboord!

27. Behoort u tot de contemporaine vestaalse maagden? Dan bent u wel een heel erg kuis meisje!

28. In de tijd van de farao's werden adellijke lijken gemummificeerd oftewel vermummied tot mummies. Vergelijk: archeologie voor dummy’s.

 

 

2991 Dictee zondag 30-10-2022 (2) – dictee Wekelijkse dicteetest 230 RL √ x

Dictee – dictees [2991]

Wekelijkse dicteetest 230 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?

Oplossingen: hieronder!

Bron: Oefendictee (oud) 730

1. Vliegt de ……….. ook op die ………….?

a. Lufthansa                                  Hanzestad

b. Lufthansa                                  Hansestad

c. Lufthanza                                  Hanzestad

2. Die gozer is ……….… ……………...

a. hartgrondig                                hardleers

b. hardgrondig                               hardleers

c. hartgrondig                                hartleers

3. Naast ‘hybris’ (I) kunnen we ook ‘hubris’ (II) schrijven.

a. VD heeft (I), GB heeft (I) en (II)

b. GB heeft (I), VD heeft (I) en (II)

c. GB en VD hebben allebei (I) en (II)

4. ………… wordt kortweg ‘………….’ genoemd.

a. Hasjies                                hasj

b. Hasjiesj                               hasj

c. Hasjiesj                               hash

5. …………. betekent …………...

a. DV                            Deo Volente

b. D.V.                          Deo Volente

c. D.V.                          Deo volente

6. De ………….. bewonderden de …………....

a. donkiemannen                           johannieterridders

b. donkiemannen                          Johannieterridders

c. donkeymannen                          johannieterridders

7. Dat ………… heeft een …………...

a. interimkantoor                               interim-manager

b. interimkantoor                               interimmanager

c. interim-kantoor                              interim-manager

8. …………. is ………… spelen.

a. Jeu-de-boulen                         jeu de boules

b. Jeu de boulen                         jeu de boules

c. Jeu-de-boulen                         jeu-de-boules

9. We zagen veel ………….. en ……………..

a. kangeroes                                  kaketoes

b. kangoeroes                                kaketoes

c. kangeroes                                  kakatoes

10. In zijn ………… zat nog een …………...

a. lagunenkennis                            lacunetekort

b. lagunekennis                              lacunetekort

c. lagunekennis                              lacunentekort

Oplossingen [230]: zie hieronder.

--------------------------------------------------------------------

Oplossingen [230]

1a 2a 3b 4b 5c 6c 7a 8a 9b 10b

3. IN 2025 is 3c het goede antwoord (geworden).

Contact: leentfaarrein@gmail.com

 

2990 Dictee zondag 30-10-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (742) √ x

Dictee – dictees [2990]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 115, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (742)

Het verre-muraille, de Via Appia, vi coactus, de vicuña, de VOC en het Volapük

1. Veritatis ergo betekent ter wille van de waarheid. De spanjool sprak Verkavelingsvlaams.

2. Sap van onrijpe druiven heet verjus [zjuu]. Versaliën (versaalletters) zijn grote beginletters.

3. Het verre-muraille is de naam voor mozaïeken van stukjes gekleurd, zogenaamd antiek, glas.

4. Is het Verdrag van Maastricht een kwestie van verdeel en heers, van
verdeel-en-heerspolitiek?

5. Het verbum finitum (meervoud: verba finita) is de onbepaalde wijs van een werkwoord.

6. Verbatim is letterlijk, woord voor woord. Zo heb je heel moeilijke
woord-voor-woordvoorleesdictees.

7. Als dat dan maar niet op een verbiage, een woordenvloed, een ongeremde flux de paroles (flux de bouche = radheid van tong), uitdraait.

8. Verenpikken is een stressverschijnsel bij opgesloten kippen. Verstoppertje spelen gaat dan niet.

9. De afkorting vg staat niet alleen voor vicaris-generaal, maar ook voor het internetadres van de Britse Virgineilanden [2021 VD: Britse Maagdeneilanden] (Amerikaanse Virgineilanden: vi – 2021 VD: Amerikaanse Maagdeneilanden). Er leiden heel wat wegen naar Rome. Zijn daarbij ook de Via Appia, de via crucis [kruisweg] en de via dolorosa [kruisweg, lijdensweg]? Vertoonden de viceconsul en de
vice-eersteminister beiden vice anglais [homoseksualiteit]? Of was hun beider leven verlopen als een vie manquée [leven waarin men zijn roeping of talent niet heeft kunnen realiseren]? Je weet het maar nooit.

10. De video-idioot (vidioot) showde zijn video-opnamen op een videowall (videomuur, vidiwall).

11. Afgekort met v.c. betekent vi coactus: door geweld gedwongen. Een vicomtesse is een vrouwelijke burggraaf, een burggravin dus. Bij een dictee geldt victis honos [eer aan de overwonnenen], want zonder de overwonnenen had de winnaar nooit kunnen gloriëren. Een vicuña is een kleine soort van wilde lama.

12. Zojuist verschenen betekent hetzelfde als vient de paraître. Vi et armis betekent door wapengeweld en vieux jeu is oude kost en dus sinds lang, al lang (al lange tijd), bekend (Dat wisten we dus allang, best). Viewdata is een systeem voor het raadplegen van in een computer opgeslagen informatie met behulp van een telefoonverbinding waarbij de opgevraagde alfanumerieke informatie op een tv-scherm zichtbaar wordt gemaakt. Duidelijk, toch?

13. De Vietcong en de Vietminh bestonden uit guerrilla's. Een Vietnamveteraan heeft vaak een trauma. Zuid-Vietnam zelf de boontjes laten doppen in het noorden heet vietnamiseren.

14. In Alkmaar begon de victorie [V is victorie]. Overwinnaars kregen virginiatabak, speelden trente-et-un [kaartspel, ook: trente-un] en hadden nog geen benul van de Vinex – Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra, Vinex-wijken en Vinex-locaties. Man en vrouw hebben een vinculum matrimonii, een huwelijksband. Een vincentiaan is lid van een Vincentiusvereniging.

15. Een villegiatuur is een zomerverblijf buiten. De vigna is een tropische boonsoort (met tweepoot dus).

16. De vigogne is de eerdergenoemde vicuña, vigoroso in de muziek is met vuur, de viomycine is een middel tegen tbc.

17. Met cijfers schrijf je 50 euro en 50 eurobiljet, met letters vijftig euro en vijftigeurobiljet (€ 50, €50-biljet, 50€-biljet).

18. De Vikingen met vikinghelm op landden daar en stichtten toenmaals hun Vikingnederzetting.

19. De machtige violino principale (soloviool) en de viola da gamba (knieviool) leverden gracieus vioolspelen op.

20. Ik geef toe: V&W zo met ampersand is logischer voor het ministerie van Verkeer en Waterstaat, maar het blijft fout [VenW – 2021 VD/GB: allebei goed!]. Vues d'ensemble zijn algemene beschouwingen.

21. Je kunt vues [een oogje] op iemand hebben. Wat zou VU-ID21 zijn? Zoek dat maar eens op! Antwoord: in BE; historisch: Volksunie – Integrale Democratie voor de 21e eeuw (samenwerkingsverband van VU en ID21)

22. Een vulnus immedicabile (meervoud: vulnera immedicabilia) is een ongeneeslijke wond.

23. De vis comica is een komische werking, de vis legis is de kracht der wet, de vis major is de overmacht en de vita ante acta is iemands vroegere levenswandel, waartoe het gewezen vitamine
B12-(pillen)gebruik kan behoren.

24. 'Vitamine V' is een apart lemma in Van Dale (vakantie - en V is victorie). Kijk ook eens bij het lemma 'vitamine sec'. Dat vind je niet, maar de uitdrukking betekent: niet via voedingsmiddelen. Wel lemma 'vitamine'.

25. De vita minima is het uiterste verval van krachten, viva voce is mondeling en de viva vox is het gesproken woord.

26. Kwam de VOC ook in Vladivostok [GSG = Grote spellinggids]? Let op de schrijfwijze: Vereenigde Oost-Indische Compagnie. Verwar een voetbaloorlog tussen Anderlecht en Cercle Brugge niet met de echte Voetbaloorlog [1969: Honduras – El Salvador, 100-urig, honderdurig]. Een vlootje kan zowel boter bevatten als vlooien, een vlooitje kan dat niet.

27. Een V-Mann was een betaalde verklikker bij de SD. Meerdere van die personen heten V-Mannen (V-Männer).

28. Mijn zoon zat op het vmbo-t, de theoretische leerweg. Hij leerde wat Volapük was, hoe je Vogezisch [GSG] schrijft, maar niet dat volventibus annis in de loop der jaren is.

29. Een cc was in het Nederland eertijds gewoon een carbonkopie, ook: carbon copy of copie conforme (onze notaris vermeldt: voor kopie conform; de Franse: pour copie conforme). Italianen [voetballers] zijn catenacciokeien [zeer defensief spel]. De oksel-armzwaai is een worstelgreep.

 

 

2989 Dictee zaterdag 29-10-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (741) √ x

Dictee – dictees [2989]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 116, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (741)

Vogueing, de vroegbarok, het Mandarijnenchinees, het vrouw-zijn, Rosj Hasjana en de etnojazz

1. Vogue is mode en vogueing is het aannemen van poses op dansmuziek. Een voice-over is een commentaarstem. Terwijl hij zijn tank volautomatisch liet volgooien, liet hij zichzelf geheel vollopen. Hij maakte vervolgens een volte-face, een ommezwaai, en ging
kopje-onder.

2. Vervolgens maakte hij een vol plané, een zweefvlucht, over de magnifieke volutenkrater [krater hier in de betekenis van mengvat voor water en wijn] [voluut - voluten = meest gebruikelijk, volute + n/s] [voluut = krul­vor­mi­ge zuil­ver­sie­ring].

3. Tegenwoordig ben ik bij de volle-evangeliegemeente, een protestants kerkgenootschap, verwant aan de pinkstergemeenten.

4. Een Volksduitser [vgl. Sudeten-Duitser] was in de jaren dertig en veertig van de twintigste eeuw een buiten de Duitse rijksgrenzen van 1937 en buiten de grenzen van Oostenrijk levende persoon van Duitse origine. De volkenkunde bestudeert volken, de Volkenbond heet ook wel Volkerenbond en de Volkerenslag vond in 1813 bij Leipzig plaats.

5. De uitdrukking 'von Kopf bis Fuss' luidt in goed Nederlands: 'van top tot teen'.

6. Zo schrijf je dat: voorbeeldelijk, voorbeeldeloos, voorbeeldenboek, met voorbedachten rade [de voorbedachte raad = een juridische term], vroegchristelijk, vroegbarok, een V-riem [vorm], vreemd doen, vreemdgaan, vrij-katholiek, een(!) vrolijke frans, vlöggelen [slingerprocessie door de huizen als paasgebruik] in Ootmarsum, vroeggotisch als tijdsaanduiding, Vroeggotisch als taal, vraag en aanbod, vraag-en-antwoordspel, voor- en tegenstanders, het Vredespaleis en de Vrede van Utrecht.

7. Laten we dit maar eens in de groep gooien: zijn Vroegmiddelnederlands, Vroegnieuwnederlands, Poldernederlands, Plathoogduits, Verkavelingsvlaams en Mandarijnenchinees zo allemaal correct geschreven? Ja.

8. De afkortingen voor de dagen zijn: za, zo, ma, di, wo, do en vr(ij) (GB nu ook ma. t.e.m. – t/m – vr. of vrij. - dus met punt erachter). De afkorting voor vraagprijs is vrpr. Vm. [begin zin! - vm.!] is wel de afkorting van voormiddag en vollemaan (GB ook: volle maan), maar niet van voormalig (afkorting: voorm., die ook geldt voor voormiddag). Vrouw-zijn, is dat met of zonder koppelteken? Met. Vrouwelijk kort je af met vr. (ook vrl.)

9. Je kunt proberen ten voordele van je vrouw goed voor de(n) [n is archaïsch] dag te komen, maar dat is voor-de-gek-houderij. Het is godgeklaagd, je doet de hele dag je godganselijke best en dat is dan toch voor tjoema [vergeefs, voor niets].

10. Hebben die Vlamingen dat echt gedaan, dat voorhuwelijkssparen? Het is een wijze van sparen bij een bank door ongehuwden met het oog op een uitkering bij het huwelijk. En dat op vostro conto (v.c. - ook: conto vostro – van/op onze rekening)? Een commentator van dit dictee vroeg zich af, of een en ander voor de strenggelovige katholieke Vlaamse gemeenschap ook voorhuwelijksparen betrof …

11. Is dat uit te leggen? De goddelijke voorzienigheid (ook wel godsbestuur) of Gods voorzienigheid is de voortdurende werking van het Opperwezen op het geschapene, door onderhouding en bestiering [besturing]. De Voorzienigheid zelve is de Godheid, de Providentie.

12. Een voyage imaginaire is een verbeelde reis of een fictief reisverhaal. Een malade imaginaire daarentegen is een ingebeelde zieke. De ringxiety is het verschijnsel dat mensen zich inbeelden te worden gebeld terwijl dat in werkelijkheid niet zo is, met als gevolg een gevoel van teleurstelling.

13. Als de vox populi de stem des volks is, is de vox angelica dan een engelenstem? Jazeker!

14. Het vorticisme is een hoofdzakelijk Britse, door kubisme en futurisme geïnspireerde artistieke beweging. Een votum consultativum is in juridische zin een raadgevende stem.

15. Een voute [au] is een gewelf, maar staat ook metonymisch voor voutenkamer.

16. De vouvray [mv. s] is een witte wijn uit Vouvray in de Loirestreek. De premier cru [mv. premiers crus of premier cru's] is meestal een bourgogne(wijn) [zonder 'wijn' mv. + s].

17. De techniek staat voor niets. Een katjoesjaraket is een korteafstandsraket met krachtige lading, de iontoforese is een techniek waarbij een zwakke elektrische stroom in een lichaamsdeel wordt geleid, een excavatie is een uitholling of putje, een deinmachine, zeker behorend tot iemands mijn en dijn, is een pulseerzeef, en een coquille is een metalen gietvorm. Bestaat de voraussetzungslose Wissenschaft [waarachtige, onbevooroordeelde wetenschap] echt?

18. Het Chanoeka, Lichtfeest oftewel joodse chanoekafeest is het tempelinwijdingsfeest. Een chassene is een Joodse bruiloft. Het Loofhuttenfeest (Soekot) herdenkt de tocht door de woestijn na de uittocht uit Egypte. Een mikwe (mv. mikwes, ook mikwa, mv. mikwa's of mikwaot) is een ritueel joods bad of badhuis. Als Joden Nieuwjaar vieren, heet dat Joods Nieuwjaar of Rosj Hasjana. De parnas(sijn) (meervoud: parnassim of parnassijnen) is de joodse opzichter van de synagoge. Een sterrenkind was een Joods kind met david(s)ster in WO II. Een sjikse is een christenmeisje als dienstmeisje met als mannelijke pendant de niet-Joodse jongeman [sabbatsknecht, sjabbesgoj].

19. Zydeco is de volksmuziek van Franstalige Amerikanen langs de Mississippi, sterk geïnspireerd door de Amerikaanse blues en de Franse musettemuziek [n/s]. Rebetika is de melancholieke Griekse volksmuziek en de etnopop en de etnojazz zijn op volksmuziek gebaseerd.

 

 

 

2988 Dictee vrijdag 28-10-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (740) √ x

Dictee – dictees [2988]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 117, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (740)

De Moedermaagd, mal de Naples, savvie, de sardonyx en de
sawoe-manila

1. Hé, jij daar met je sambalbroek, wil je gewone sambal [pikant bijgerecht], sambal badjak [met knoflook, etc.] of sambal oelek [Spaanse pepers en zout – ww. oeleken]? De beide laatste gerechten zijn met trassi, een gefermenteerde garnalenpasta, een karakteristiek ingrediënt van Indische gerechten en sambals. Een sambaltrekker is trouwens een zesteur, een mesje om dun mee te schillen.

2. De oorspronkelijke, authentieke, bewoners van Lapland eten samen en heten Samen.

3. Veelledigheid betekent samengesteldheid, het is ook een samengesteld woord, een samenstelling. Een synoniem van samenlading is groepage. Na het samenlezen [= bijeenverzamelen] van gerst(e)korrels hebben ze ook nog een boek samen gelezen. Bij de samenloop van Maas en Waal kwamen de crimineeltjes bijeen voor het samen lopen, in hun geval: het hardlopen. De rechter sprak van een meerdaadse samenloop: geen samenloop van omstandigheden, maar van strafbare feiten.

4. Conniventie is samenspanning. Damhert en struisvogel zijn appositionele [bijstelling] samenstellingen, het tweede lid is als soortaanduidend woord toegevoegd. Moedermaagd en Godmens (Christus) zijn copulatieve [moeilijk ...] samenstellingen, het eerste lid drukt uit wat het tweede is. Vaarwel en vergeet-me/ij-niet [in andere context ook mogelijk: vergeet me/ij niet - met streepjes = meestal de plant] zijn imperatieve samenstellingen, ze drukken een wens of gebod uit. Dikhuid en roodhuid zijn possessieve samenstellingen, ze geven een eigenschap aan, die iets of iemand bezit. Van tautologische samenstellingen als doelwit, rooilijn, doeleinde en keisteen betekenen beide delen hetzelfde. Van een doorzichtige samenstelling ten slotte kan de betekenis uit de afzonderlijke delen worden afgeleid. Voorbeelden hiervan zijn schrijversduo en treinreis.

5. In een pps-constructie is er sprake van publiek-private samenwerking. Het bijvoeglijk naamwoord Samisch kan slaan op Lapland, maar ook het eiland Samos betreffen. De kabuto [oe] kennen we als de samoeraihelm. Kabuki is tra­di­ti­o­neel Ja­pans to­neel.

6. Witte samojeden, zekere honden, komen uit de toendragebieden tussen de Witte Zee en de Jenisej. De Samojeden zijn hun fokkers.

7. Neem nog een glas sancerre [mv. s], een droge, witte loirewijn bereid uit de sauvignon blanc.

8. Het sanctus is het lofgebed aan het einde van de prefatie [plechtig gebed], het sanctum officium is het Heilig Officie oftewel de inquisitie en het sanctum sanctorum is het heilige der heiligen in de tempel te Jeruzalem.

9. Dan kun je wel in een mooi kleedje van gros de Tours 2025 of
gros de Naples 2025 [zware, zijden of halfzijden geweven stof] lopen, maar als je dan vervolgens aan mal de Naples, syfilis, blijkt te lijden, wordt het aanzienlijk minder leuk.

10. Soenda wordt ook wel het Sandelhouteiland genoemd en daar komen dan ook de sandalwoods oftewel sandelhoutpaarden vandaan.

11. Met sandows [oefentoestel] versterk je je spieren, sanel (sanella) is een soort van geweven katoen, sanforiseren is krimpvrij maken en sang-de-boeuf is het dieprood van oud-Chinees porselein, zo schrijft Van Dale dat tenminste (vroeger: 'oud Chinees').

12. Het sanhedrin was de Hoge Raad bij de Israëlieten tijdens de Romeinse bezetting. Sanitas [gezondheid]! Dat wensten de sannyasins, de volgelingen van Bhagwan Shree Rajneesh oftewel rajneeshies, elkaar toe. De sansev(i)eria is een lelieachtige sierplant uit de agavefamilie.

13. 'Dat is Sanskriet voor hem' [onbegrijpelijk] betekent niet dat het Oudindisch is. Het Oost-Indisch doof zijn komt daar iets dichter bij in de buurt. Welke termen krijgen wel een koppelteken: sans cérémonie [ongedwongen], de sansculotte [drager lange broek i.p.v. kniebroek] zoals in een sansculotteoutfit [n/s], de sans-papiers [illegale vreemdeling], sans phrase [zonder praatjes], sans façon [zonder complimenten, zonder omslag], sans préjudice [onverminderd het recht van iemand anders], sans forcerorder [bestensorder zonder beïnvloeding van de koers] en/of sans relâche [zonder ophouden]?

14. Een Santomees woont op de eilanden Sao Tomé en Principe en betaalt met dobra's [STD]. Deze eilandnamen zijn Portugees en betekenen Sint-Thomas en Prins. Saoto is soep op basis van kippenbouillon.

15. Een klant sprak bij de bloemist: "Mag ik voor twintig euro aan duizendguldenkruid van u?" Deze plant komt uit de gentiaanfamilie en heet ook wel kleine santorie (niet meer in VD). Een santri is een leerling van een Koranschool. Kent u de brave hendrik [plant] uit de ganzenvoetfamilie? Bij een sapkuur drink je alleen vruchten- en groentesappen. Een sappe(r)degroentje is een herfstbergamot. Een sappeursbaard komt in een koude sappe (loopgraaf, vergelijk: sappeur) goed van pas. Zeg maat, heb jij savvie [verstand] van de
sawoe-manila, de sapotilleboom?

16. In de archeologie zeggen ze meermaals 'saxa loquuntur' [niet meer in VD], de antieke stenen spreken. Rara, een sarcina is … een verzameling van acht of meer kokken. Een kok oftewel coccus (meervoud: cocci) is een soort van bolvormige bacterie.

17. Sardes (Sardis) is een stad in Klein-Azië, ooit de hoofdstad van Lydië. Een Sard (Sardijn, Sardiniër) is een inwoner van het eiland Sardinië. Het begrip 'sardonische glimlach' kan ook een ziekte zijn, en komt ook van Sardinië. Het eten van een zekere soort van een op Sardinië voorkomende ranonkel veroorzaakte namelijk verwringing van de gezichtsspieren. Het sardonyx is een edelgesteente. De sardonyxsteen, een onyx uit Sardis, is een variëteit van kornalijn [zeker edelgesteente, ook: carneool]. In de Sargassozee of Krooszee, een wierzee bij de Azoren, zwemmen sargassovissen. Een Sasak is een islamitische bewoner van het eiland Lombok. Een sardane is een nationale dans in Catalonië.