1245 Dictee woensdag 28 dec 2017 (1): dictee Oefendictee december 2017 (9) √

Dictee - dictees [1245]

Oefendictee december 2017 (9)

1. De xeres(wijn) komt uit Jerez (ook: Xeres), net als de sherry uit Jerez de la Frontera (voluit). Er is een x-aantal, er zijn x zoveel, damherten afgeschoten. Van Dale houdt het op een i-grecje (y'je), GB op ei'tje (y'tje). Een yurta is een joert(e). Een yuccamot zul je niet in yuca aantreffen. Is het nu renminbi yuan, renminbi of yuan? Een yorkatori is een verhaal over de geesten van overledenen. [Niet in wdb.]: Didibritori's zijn duivelsverhalen. Tori [mv. van torus, wiskunde] zijn (!) omwentelingslichamen beschreven door een cirkel bij wente­ling om een as in het vlak van die cirkel.

2. Of zakoeski (mv.) nu uit België of Rusland komen, het blijft een aperitief. Sander heeft een zander gevangen. Een havezate (havezaat) is een hofstede. Hij heeft als verzamelaar al heel wat gezant. Uit de zedenleer kun je zedenlessen trekken. Een Savooiaard komt uit Savoye. Ik kreeg zegge en schrijve één reactie. Ze stal een zestal artikelen. Hier zet men koffie en over: een onvervalst zeugma (syllepsis). De roman speelde in de [cijfers] 70'er jaren. Ga je op ziekenbezoek, dan ga je op ziektebezoek. De afko z.g.a.n. staat voor 'zo goed als nieuw' en z.g.o.h. staat voor 'zeer goed onderhouden'. Sommige zienden [geen n uitspreken] zijn ziende blind (een oxymoron: caligare in sole, met kop- of oogkleppen lopen).

3. Hij heeft ménière, niet de ziekte van Parkinson. Lees jij die cricketzine ook? Een zittenblijver moet zittenblijven (is blijven zitten). Uit zijn zodiac keek hij naar de zodiak. Schrijf je 'zo dadelijk' wel degelijk los? Waar ligt de zoet-zoutgrens in die rivier? Een zoetwaterbron levert zoetwater (VD: zoet water). Zoeteriken zijn zoetekauwen. Een smombie is een smartphonezombie. In een zottenkot hoor je veel zotteklap. Zo'n zouknummer klinkt heel aardig (als verzoeknummer). Ze voeren om de zuid. Wanneer startte men met zwart-wit-tv (teevee, televisie)?

4. Die donjuan en donquichot is maar een kleinduimpje onder de janklaassens. Hoeveel harrypotterbrillen heb je in die Harry Potterfilm gezien? Schrijf je dat goed: Armani-imitatie, Pavarotti-interview en Dalai Lama-aanhanger? Ik skype vaak en ik heb mijn skypeprogrammatuur recentelijk geüpdatet. Hoe schrijf je: hòmber (kerel), biná (hert) en mansaliñabos (ook: manzanilla, mancenielje, dolboom)? Ik chil vaak, jullie ook? Er vlogen twee MiG's over. Is de Heilige Maagd soms heiliger dan de heilige Thomas (zeker wel dan een ongelovige thomas)? Hij was apestoned. Dat bedrijf doet aan camionetteverhuur. Dit is een veelvoorkomende FAQ: betekent f.a.q. inderdaad franco aan wal? Hij probeerde op de fasching met farthings te betalen. Een faux dévot is een huichelaar en een fausse dévote een huichelaarster. De incorrupta fides nudaque veritas duidt de niet te verbreken trouw en de naakte waarheid aan [nuda veritas is de naakte waarheid]. En dextra fidesque: ziedaar mijn rechterhand en mijn woord, ik geef er mijn hand op. Een dominee of priester is een pastor fidus animarum fidelium: een trouwe herder van de gelovige zielen.

5. GRID was aids avant la lettre. Hyperhidrosis is heftige zweetafscheiding. Beïnvloedt miosis de myopie? Zo'n cyanoseaandoening is niet voor de poes (maar voor de mens). Hij is een goedsul, een kalf Mozes. Haal niet door elkaar: fdc = first day cover en FDC = fleur du coin (maagdelijke munt). Die nepvogel is genebd. Zou iemand met amusie automatisch amuzisch zijn? Plaisanterieën zijn plezant. In dat maison de plaisance wonen een paar mauvais plaisants. De bas-bariton, begeleid door een bugel oftewel flügelhorn, zong a capella auf Flügel des Gesanges: op de vleugels van het lied. Een wigwam is een indianentent of tipi. In BE is een wigw een weduwe, invalide, gepensioneerde en/of wees. Bij het eigenlijk instrumentale Europese volkslied [VD fout: V] wordt ook wel het 'Alle Menschen werden Brüder' [VD: zonder 'het' een a] gezongen.

6. Verdere volksliederen: Brabançonne (België), Britannia rules the wave (Engeland, vroeger), waar in 't bronsgroen eikenhout (Limburg), Deutschlandlied (Duitsland), God save the King (ook: Queen, Engeland), de Vlaamse Leeuw (Vlaamse Gemeenschap), Marseillaise (Frankrijk), The Star-Spangled Banner (VS), Wilhelmus (Nederland) en Yankee Doodle (een (!) Amerikaans volkslied). Het was water- of beter gezegd: ijskoud. Een beagle is wel een brak (drijfhond), maar geen braque d'Auvergne of braque ariégeois. Ook bij de ETA kennen ze de èta, het étang, de étagère, de etage, de etappe en de état-major (alle officieren van een oorlogsbodem). Een googol is tien tot de honderdste: een 1 met 100 nullen. Een googolplex is tien tot de macht googol: een 1 met een googol nullen, toe maar ... Hij gaf haar een eau de toiletteje. 'Been' heeft een scherpheldere e, 'bed' een zachtheldere. Welk E-nummer heeft die stof? Easy beavers zijn uitslovers.

7. Met eau: eau de cologne (mv. eaux de cologne of eau de colognes), eau de goulard (geen mv.), eau de javel (bleekwater, geen mv.), eau de labbaraque (geen mv.), eau de la reine (lodderein, geen mv.), eau de lavande (geen mv.), eau de parfum (mv. eaux de parfum of eau de parfums), eau des carmes (karmelietenwater, geen mv.), eau de toilette (mv. eaux de toilette of eau de toilettes, verkleinwoord eau de toiletteje) en eau de vie (brandewijn, mv. eaux de vie of eau de vies). EB is de epidermolysis bullosa [makkelijk blaren krijgen, epidermolyse (mv. n/s) is het loslaten van de opperhuid]. Een ebenist ebeneert, toch? De EBU is de European Broadcasting Union, de Europese Radio-unie. Komt de eurocity (EC) zelfs daar? De ecclesia triumphans is (r.-k.) de triomferende kerk. Hij maakte eclatant éclat. Het verleden kan ecmnesie veroorzaken. Een XXL-truck is milieuvriendelijk. Wie zitten er momenteel in de Ecofin-raad? De économie de bouts de chandelle is de zuinigheid die de wijsheid bedriegt. DVT (diepveneuze trombose) is het economyclasssyndroom. Een tsunami is edax rerum (allesverslindend).

8. Daar is ie weer: de zwarte zee-eend. Hij is onze een-na-belangrijkste leverancier. Een haute contre zit tussen tenor en countertenor in. Hij is een zwaan-kleef-aanmethodeaanhanger. Het kompas is een leidend voorwerp. Bij een trilemma zijn dat alle drie alternatieven. Het uitgaanstypegildevolk kent ze wel: de kravat, de lavallière, de cravate noire en de cravate blanche. Is zulks denkbaar: een respectueuze (putain) respectueuse? Een eetbui is een vreetkick. De BED, de binge eating disorder, is de eetbuienstoornis. De Effie is een
tv-reclamespotsprijs. De E.H. is de Eerwaarde Heer en de E.Fr. is de Eerwaarde Frater. Een mens moet genoeg me-time hebben. De
EHEC-bacterie is de enterohemorragische E. coli. Een voorbeeld van een tekenziekte is de ehrlichiose. De mooiste eieren vind ik het beo-ei en het cobra-ei. Aaisykjen is gewoon eiergaren. Zij zijn een twee-eiige tweeling. Eikelsuiker is querciet. De Orde van de Eikenkroon is een Luxemburgse ridderorde.

9. Op de eiker deed de ijker zijn werk. Uit het Duits: ein Ende mit Schrecken (een einde met verschrikking), ein Märchen aus alten Zeiten (een sprookje uit oude tijden), ein Mensch mit seinem Widerspruch (een mens met zijn innerlijke tegenstrijdigheden), ein Schauspiel für Götter (een aanblik goden waardig) en ein Volk in Waffen (een volk onder de wapenen). Met *moulin*: GB geeft mouliné(s) = moulinetgaren (effectdraad), VD verder nog: moulin à paroles (klappermolen: iemand wiens mond niet stilstaat), moulineren (m.b.t. zijde twijnen of fileren in een (zijde)molen), en de zeggenkorfslak is de Vertigo moulinsiana, die leeft van moeraszegge (geen mv.).
 

1244 Dictee maandag 25 dec 2017 (2): dictee Dictee 300 van 856 Oefendictees √

Dictee - dictees [1244]

Nou vooruit, dan Oefendictee 300 ook maar als voorproefje ...

Dictee 300 (CCC) Jubileumallegaartje

1. Half. De halfgare halvegare (halvezool, mafkees, mafjanus, etc.) had om halftwee [GB ook: half twee (!)] een afspraak met zijn halfbroer. Hij had er half en half (GB, bijwoord) op gerekend met hem een broodje half-om-half (niet te verwarren met een broodje halfom) te eten en een curaçaotje te drinken. Zijn peettante bespeelde naast de halve viool ook de driekwartviool. Anderhalve cent en twee halve centen (halvecenten) maken samen een halve stuiver: daar kon je een halvestuiversbroodje mee kopen (een zevend'halfje is trouwens zes en een halve stuiver, een pietje). Anderhalve man en een paardenkop zagen dat het halvemaan [GB ook: halve maan] was. De winnaars van de kwartfinales komen in de halve finale. Een halvemaantje [croissant] kun je eten, bijvoorbeeld op het halve-eeuwfeest. De Maagdenburgse halve bollen kreeg je nauwelijks uiteen. De Rode Halvemaan is in Iran wat het Rode Kruis bij ons is. Alles went, behalve hangen en een vent. De rechts- en de linksback trainden tweeënhalf uur samen. Met een twee-en-een-halvecentstuk kon je twee en een halve cent verrekenen. Een halfopen deur is een halfgesloten deur. Een halfvol glas is een halfleeg glas. Halfbegrepen wijsheid is geen wijsheid (bij halfbeschaafde volkeren). Het boek (met halfmarokijn) had een halfmarokijnen band. Half beneveld rakelde hij die halfvergeten historie weer op in het halfvrijstaande huis. Zijn halfbroer en -zuster waren geen bloedverwanten van hem. Een twaalf-en-een-halfjarig huwelijk hield al twaalf en een half jaar, dus langdurig stand.

2. Brugge. In de handel is een beurs een openbaar gebouw waar de kooplieden op bepaalde uren bijeenkomen om te handelen of over handelszaken te spreken (genoemd naar het huis de Beurs [Huis Ter Beurze] in Brugge). In de Bloedprocessie wordt het Heilig Bloed rondgedragen. Een Bruggelinge is een inwoonster van Brugge of van Brugse afkomst. Een bepaalde kapel te Brugge heet het Heilig Bloed. Aldaar is het hoed (4 maten of een halve hectoliter) een oude inhoudsmaat [voor graan]. De volksopstand tegen het Franse bewind te Brugge op 18 mei 1302 wordt Brugse metten genoemd. Brugge had de stapel [= stapelplaats, opslagplaats van goederen] van al de goederen die in de haven van Sluis aankwamen. Brugge is het Venetië van het Noorden; ook Amsterdam en Giethoorn zijn dat. De orde van het Gulden Vlies is door Filips van Bourgondië ingesteld (te Brugge in 1429).

3. Amsterdam. Heel bekend was veilinggebouw De Zon in Amsterdam. Wall Street geldt als symbool van het Amerikaanse kapitalisme en ontstond toen New York nog Nieuw Amsterdam heette. Tijdens de vrijmarkt op Koninginnedag was Amsterdam afgeladen vol. De Vondelparkjeugd frequenteerde in de jaren zeventig (70) het Vondelpark. Vroeger had je in Amsterdam het Paleis voor Volksvlijt. De Sociale Verzekeringsbank (SVB, zie de betreffende website) is een rijksinstelling te Amsterdam. Amsterdam is het Venetië van het Noorden. Veense bonen komen uit Veenstad (tuinbouwgebied tussen Amsterdam en Leiden). De UvA is de universiteit van Amsterdam. De naam 'Stopera' is een samentrekking van 'stadhuis' en 'opera'. In het internationale spellingsalfabet staat Amsterdam voor de a. De Satisfactie van Amsterdam was het verdrag waarbij deze stad het gezag der Staten van Holland erkende (1578). Provo's waren provocerend en ludiek. De Portugese Joden (Sefarden, Sefardim; GB ook: Sefardiem) zijn omstreeks 1600 uit Portugal gekomen en vonden te Amsterdam een wijkplaats. Vroeger had je het AP (Amsterdams Peil); dat is nu het NAP (Normaal Amsterdams Peil). De uitdrukking 'voor pampus liggen' dankt zijn naam aan een zandbank (Pampus) in het IJsselmeer ten oosten van Amsterdam.

4. Het Palingoproer vond in 1886 plaats. Een over-'t-ij-kijkertje is een zeer vol glas jenever. Wat in Rotterdam een openluchtboekhouder is, is in Amsterdam een boekjesgast (een tallyman dus). Het Noordzeekanaal loopt van Amsterdam naar IJmuiden. Het Rijksmuseum in Amsterdam heeft neogotische en neorenaissancistische stijlkenmerken. Bezoek vooral de Munt in Amsterdam. Groot-Mokum (Mokum) is Amsterdam. De midkapindex is een beursindex in Amsterdam. De Maagdenhuisbezetting vond plaats in 1969 (een maagdenhuis was een weeshuis voor meisjes). Het (Amsterdamse) Lieverdje is de beeltenis van een Amsterdams straatjochie op het Spui in Amsterdam en was gelieerd aan de provobeweging.

5. De Lastage was een buurt waar vroeger werven waren. Een (groene) krul was een openbaar straattoilet. Een spotnaam voor de inwoners van Amsterdam en Zaandam is koeketers. Koperen knopen waren lagere ambtenaren. Het KIT is het Koninklijk Instituut voor de Tropen. De tegenspeler van Katrijn was Jan Klaassen. Het hoed is een oude inhoudsmaat (ca. 10 hl.). Hoever bent u met de vraag, hoe ver Amsterdam van Parijs ligt? Het groene hart van Holland ligt tussen vier steden in (wel – zonder toevoeging: – het Groene Hart). Was Amsterdam eerst paaps, later werd het geus. De zinspreuk van een maatschappij van beoefenaars en beminnaars der wetenschappen en kunsten te Amsterdam luidde 'felix meritis' oftewel 'gelukkig door verdiensten'. De Februaristaking was een protest tegen anti-Joodse maatregelen van de Duitse bezettingsmacht. Een drijfsijs is een Amsterdamse eend.

6. De naam van de groep Cobra staat voor Copenhagen, Brussels, Amsterdam. Het Blauwhoedenveem zou volgens het donorprincipe een extra 'a' krijgen (Blaauwhoedenveem). De naam 'Artis' is een verkorting van 'natura artis magistra' oftewel 'de natuur is de meesteres van de kunst'. Een van de betekenissen van 'amsterdammertje' is parkeerpaaltje. Het AMC is het Amsterdams Medisch Centrum. De verandering in de regering van Amsterdam door de calvinisten op 26 mei 1578 wordt Alteratie genoemd. De AEX is de Amsterdam Exchanges Index (een beursindex van Amsterdam). Een aapje was voor de Tweede Wereldoorlog een huurrijtuig in Amsterdam. Het Aansprekers- of Biddersoproer vond plaats in 1696 (omdat alleen de gemeente nog mocht begraven).

7. Brussel. Het wetstratees is het politiek jargon, genoemd naar de Wetstraat in Brussel. Zijn Waterloo (VD) vinden is definitief verslagen worden. De VUB is de Vrije Universiteit Brussel (ook: ULB, Université Libre de Bruxelles). De Brusselse olievlek is de steeds veldwinnende (maar: veld winnen!) verfransing die van Brussel uitgaat. De verbrusseling is de verschuiving van politieke beslissingen en beleid van nationale overheden naar de Europese Commissie. De Marollen is een volksbuurt in Brussel. Het land van Bruegel is het Pajottenland, ten zuidwesten van Brussel. De Gordel is een jaarlijks wandel- en fietsevenement rondom Brussel. Reed de couponnetjestrein [Belgische beleggers op weg naar Luxemburg] vaak? Brussels lof, Brusselse spruitjes en Brusselse kermis (let wel: geen Vlaamse kermis, maar bepaald soort biscuit!) zijn allemaal te eten. De geuzelambiek is een zwaar soort bier.

8. Antwerpen. De drie zustersteden zijn: Antwerpen, Brugge en Gent. Het Steen te Antwerpen is de gevangenis. De bijnaam van Antwerpen is sinjorenstad. Antwerpen is de belangrijkste Scheldestad. Het poesjenellentheater (de poesjenellenkelder) is een marionettentheater in Antwerpen. Een pagaddertoren is een uitkijktoren uit de Spaanse tijd in Antwerpen en omgeving. Antwerpen is het Jeruzalem van het noorden. De hel van Deurne vind je bij Antwerpen. De Franse furie was een aanval op onder andere Antwerpen.

9. Gent. UG of UGent staat voor Universiteit Gent (vroeger: RUG, Rijksuniversiteit Gent). De Pacificatie van Gent (1576) zou alle Spaanse troepen moeten verdrijven. De witte kaproenen van Gent vormden de burgerpolitie die witte kaproenen droeg en een rol speelde bij verschillende opstanden. De jan-van-gent (meervoud: jan-van-genten of jan-van-gents) is de bassaangans (genoemd naar Bass Rock). Hou en trouw (of getrouw) is getrouw onder alle omstandigheden; dat is de leus van de stad Gent (Fides et Amor). Een Gentenaar woont in Gent. De bijnaam van Hendrik van Gent (Henricus Gandaversis) is 'Doctor Solemnis' (letterlijk: verheven doctor).

10. Mechelen. Het Opsinjoorken is de naam voor een pop die vroeger in processies werd rondgedragen en waarvan het ontstaan teruggaat op een oud Vlaams volksgebruik om mannen die hun vrouw mishandelen, te bespotten. Uit Mechelen kennen we het Mechels hoen, de Mechelse herder, Mechelse kant en Mechelse was. Een mechelaar ten slotte is een zekere munt.

 
 

1243 Dictee maandag 25 dec 2017 (1): dictee Dictee 295 van 856 oefendictees √

Dictee - dictees [1243]

Na volledige revisie o.a. naar spelling eind 2017 zal ik ook de verzameling van 856 oefendictees beschikbaar stellen. Als voorproefje nummer 295. Ik ben nu bij 300.

Dictee 295 (CCXCV) Bijbelboeken (vindplaatsen zelf opzoeken!) (1)

1. Genesis. Zij werkten in het zweet huns aanschijns. De duivel wordt ook aartsleugenaar genoemd. Abrammetje [A!] spelen is trachten zich te redden door de halve waarheid te zeggen. De oude Adam kan bovenkomen, maar je kan hem ook afleggen. Het is niet goed dat de mens alleen zij. De Sefarden (Sefardim, GB ook: Sefardiem) moet je niet verwarren met de Asjkenazim (GB ook: Asjkenazi's, Asjkenaziem). De Euromast is zo hoog als de toren van Babel (die werd niet afgebouwd vanwege de (!) Babylonische spraakverwarring). In dat parlement is het een compleet Babel. In datzelfde parlement heerste een babylonische spraakverwarring. Bdellium (bedolah) is een welriekende gom. De mens is beelddrager Gods. De boom der kennis van goed en kwaad stond in de Hof van Eden. De Chiwwieten (niet meer in VD) zijn een Kanaänitische volksgroep. De Eufraat is de langste rivier in Mesopotamië. De mens is naar Gods beeld en gelijkenis geschapen. Gods Geest was over hem gekomen. Zorg dat je geen Jakobs stem hebt bij Ezaus handen. Dat mocht je willen: een jakobsdood sterven. Het zijn allen geen jozefs: weinigen zijn de ware jozef (jakob). Wat gebeurt er als een kuise jozef en een kuise suzanna elkaar treffen? Eva is de moeder van alle levenden. Voor een schotel linzen (vergelijk: linzensoep) kun je het eerstgeboorterecht verkopen. Dat is een rib uit je lijf. Tot stof zult gij wederkeren. Het gaat haar naar de wijze der vrouwen. Hun devies: après nous le déluge (na ons de zondvloed; wie dan leeft, die dan zorgt). De Zoutzee is de Dode Zee (en de Rode Zee de Rietzee – niet meer in VD – of Schelfzee).

2. Exodus. In de zomer heb je soms een vakantiegangersexodus. Het tweede boek van Mozes, het Oude Testament (afkorting: O.T.) is Exodus; de Hebreeuwse en Joodse naam is Sjemot (niet meer in VD). Sin is de woestijn op het Arabisch Schiereiland waar de Israëlieten doorheen trekken op hun tocht van Egypte naar Kanaän. De Sinaï (ook: Horeb) is het gebergte tussen de Golf van Suez en die van Akaba, waar Mozes de stenen tafelen met de tien geboden (de tien voornaamste voorschriften van de mozaïsche wet, synoniem: decaloog) ontvangt. Het slijk der aarde wordt wel aangeduid met Mozes en de profeten (naar: moos, Bargoens voor geld). Zippora (Sippora, beide niet meer in VD), vrouw van Mozes, was de dochter van de Midjanitische (uit het land Midjan) priester Jetro (allemaal niet meer in VD). Mara (niet meer in VD) is de pleisterplaats van de Israëlieten in de woestijn, waar Mozes bitter in zoet water [GB ook: zoetwater] verandert. De God Israëls waakt over de kinderen Israëls. Koningen bij de gratie Gods waren gezalfden des Heren. Figuurlijk worden met Mozes en Aäron ook wel staat en kerk aangeduid.

3. Leviticus. Dit derde boek wordt ook wel Wajikra (Joods en Hebreeuws, niet meer in VD) genoemd. Het bevat de verordeningen voor de levieten (de levitische wet). Een Leviet is lid van de stam Levi. Iemand de levieten lezen is hem streng berispen. Een zoutverbond was een verbond, door het gebruik van zout bezegeld en als onverbrekelijk geldend. Een zondebok was bij de oude Israëlieten de bok die de woestijn werd ingejaagd (zoals je een hond de tuin injaagt), nadat hij met al de ongerechtigheden van het volk was beladen (bestemming: de demon Azazel – niet meer in VD). Vandaar: iemand de woestijn in sturen (zoals je een hond de tuin in stuurt), hem als zondebok wegsturen, ontslaan. Grote verzoendag houden is zich wassen en verschonen, schoon linnengoed aandoen (genoemd naar de Grote Verzoendag, Jom Kipoer). Sukkot is de oorspronkelijke naam van het Loofhuttenfeest. Caritas (charitas) is naastenliefde.

4. Numeri. Het vierde boek (boek der getallen) wordt ook wel Bemidbar (Bamidbar, beide niet meer in VD) genoemd. Je kunt het best de koninklijke weg gaan. Rubenieten (niet meer in VD) zijn afstammelingen van Ruben. Nebo (niet meer in VD) is de berg in Moab, waar Mozes, na het beloofde land te hebben gezien, sterft. Het gouden kalf aanbidden is onderdanige hulde aan rijke mensen bewijzen. Een kalf Mozes is een goedsul, een goedzak, een goeie sul. Op de berg Hor (niet meer in VD) stierf Aäron. Spreken voordat men iets gevraagd wordt, is Bileams ezel slachten (naar Numeri 22:28). In het dal Eskol (niet meer in VD) waren grote druiventrossen te vinden. Een enakskind is een reus van een kerel (zo genoemd naar Enak, vergelijk Enakieten, beide niet meer in VD – wel: enakskinderen). Pieter was de benjamin van het gezin. De ark van het verbond vergezelde het volk op de gehele tocht.

5. Deuteronomium. Dit vijfde boek behoort niet tot de deuterocanonieke boeken (de Wijsheid van Salomo wel). Gewestelijk is een arme tobias een sukkel. Volksgunst is wispelturig: vandaag hosanna, morgen stenigt (archaïsch) hem. Het sjema jisraël is een van de belangrijkste joodse gebeden, onder andere voorkomend in het ochtend- en avondgebed, bestaande uit drie Thoragedeelten. Ramot is een stad in Gilead, gelegen ten noorden van de Jabbok (deze zin niet meer in VD). Ook theologische studenten deden hun propjes (propedeutisch examen) en kandjes (kandidaatsexamen). Het zwagerhuwelijk is het leviraatshuwelijk. Zeg tegen iemand die veel 'och' zegt: 'Och (NBG: Og) was de koning van Bazan'.

6. Bekend zijn de ceders van de Libanon. Gij zult de naam des Heren niet misbruiken (NBG en Statenvertaling: niet ijdellijk gebruiken). De Hermon (niet meer in VD) is een uitloper van de Antilibanon (niet meer in VD, schrijf nu: Anti-Libanon). Het huis des Heren is de kerk (het gebouw). Boosaardige, slechte mensen worden kinderen Belials genoemd. Amen op iets zeggen is ergens mee instemmen, zeker als een volk dat twaalfmaal doet [Bijbelverwijzing].

7. Jozua (6e, zesde boek). Tyrus is een Fenicische (Foenicische) havenstad, vaak genoemd samen met Sidon (niet meer in VD). In Silo (verdwenen) staat in de dagen van Eli (verdwenen) en Samuel de ark. Ook in Kirjat-Jearim (verdwenen) staat de ark 20 jaar. Rachab was een hoer in Jericho. De Karmel is een berg aan de Middellandse Zee. Het nieuwe Jeruzalem is een geestelijke heilstaat [GB ook: heilsstaat], het Jeruzalem van het Noorden is Antwerpen, het hemelse Jeruzalem is het Godsrijk, de hemel, 'het volgend jaar in Jeruzalem' is een Joodse afscheidsgroet en een vreemdeling in Jeruzalem is iemand die van niets weet.

8. De wallen van Jericho konden het ver dragende bazuingeschal niet verdragen. Ga naar Jericho, tot uw baard gegroeid is en kom dan weder (wacht nog een poosje). Een roos van Jericho (jerichoroos, anastatica) is een eenjarige, kruisbloemige plant. Gat (niet meer in VD) was een Filistijnse stad. Daar zijn heel wat goede voornemens naar de filistijnen geholpen. Het is goed de oude Adam af te leggen. Kinderen van Adam zijn neven (en nichten, voegde de feministe eraan toe), familie van Adamswege.

9. Rechters (7e boek, vroeger: Richteren). Sterven is tot zijn vaderen vergaderd worden (vergelijk: ad patres gaan). Terafim zijn voorwerpen die in het oude Israël bij de cultushandelingen werden gebruikt. De simsonsverzuchting (nog één keer, Heer) is genoemd naar Simson. Met een anders kalf ploegen is stiekem het werk van een ander gebruiken. Ik vond de koninklijke kerstboodschap maar matig. Het werkwoord jeremiëren slaat terug op Jeremia. Een gideonsbende is een kleine troep van uitgelezen strijders (naar Rechters 7:1-8). De Geest des Heren was in hem gevaren. In Bijbeltaal is 'van Dan tot Berseba' het hele land door.

10. Ruth (8e boek). Ruth is een Moabitische (vgl. Moab, Moabieten) vrouw, getrouwd met een van de zonen van Elimelech (niet meer in VD), die wegens hongersnood uit Bethlehem [VD; NBG: Betlehem] naar Moab (niet meer in VD) is getrokken. Als haar man daar sterft, gaat Ruth met haar schoonmoeder Noömi (voorheen: Naomi, beide niet meer in VD) naar Betlehem [VD; NBG: Betlehem], waar zij trouwt met Boaz. Uit dit huwelijk wordt Obed (hij was de vader van Isaï, beide niet meer in VD) geboren, voorvader van David (die was een man naar Gods hart). Ruth behoort tot de hagiografen (zie in Van Dale bij Tenach en eventueel ook bij Thora – heiligenlevensbeschrijver), Hebreeuwse boeken van het O.T. die als laatste in de canon werden opgenomen (Hebreeuws: Chetubim). Als je zo rijk als Boaz bent, ben je heel rijk.

11. 1 en 2 Samuel (9e en 10e boek). NB Alleen Reüel (niet meer in VD, zoon van Ezau) schrijf je met een trema. Het volk Sions (de dochter van Sion) is het Joodse volk. De Profeten zijn 16 boeken in het O.T. Is Saul ook onder de profeten (gaat het zijn pet niet te boven)? Krethi en Plethi duidt een lijfwacht van keurtroepen aan. 't Is David en Jonathan, het zijn twee dikke vrienden. Een achitofel is een niet te vertrouwen raadgever. Zijn wij niet allen kinderen des doods?
 

1242 Dictee zaterdag 23 dec 2017 (1): dictee Oefendictee december 2017 (8) √

Dictee - dictees [1242]

Oefendictee december 2017 (8)

1. Door Taaladvies wordt de verbuiging 'dol-en-dwaze' van dol en dwaas verworpen. Zij kiezen voor 'dolle en dwaze' (ook kan natuurlijk: doldwaas en doldwaze). Ook als je uit eten gaat, moet je je bordje uiteten. Een unicaat wijst op uniciteit. In SR is unleaded [uh, èh, ih] gewoon ongelood en slaat dat niet op een ongeleid projectiel. Eerst door de ureter, dan door de urethra ... Bij de BE-posterijen is de UV de uitgestelde vergoeding (i.p.v. postzegels). Een vaatverwijder is een vasodilatator. Vakantievierders houden van vakantie vieren. Je kan het lezen in Prediker 1:2, vanitas vanitatum = ijdelheid der ijdelheden (nieuwste vertaling: lucht en leegte). Ze komt vannamiddag theedrinken. Eén varix is niet waarschijnlijk: je hebt vast meer varices. Het vedettedom was hem niet beschoren. Een vega is een veggie.

2. Verbatim et literatim is woordelijk en letterlijk. Het was heel verneukeratief: hij probeerde me te vernachelen. Zijn verrijking had verreikende gevolgen. Verslensen: is dat verslonzen? De vetedreiging bleef. Ve-tsin wordt glutamaat genoemd (ook: ajinomoto). Het groepsgevoel wordt vibe [vaaip] genoemd. De koningin verorberde vanzelfsprekend meerdere videetjes, zeg maar gerust: vidés. Ik heb overigens geen idee hoe vidé smaakt. De Vietnamezen gingen natuurlijk naar de vietnamees. Een BE-vilbeluik is een destructiebedrijf. Viskeuze stoffen hebben wat voor viscositeit? Eén vita, twee vitae: levensbeschrijvingen van heiligen. Die plant gedijt het best in de vollegrond. Avoir toute honte [geen h uitspreken] bue is: de schaamte voorbij zijn. Je zou toch denken dat 'voorkombaar' wellicht fout is. Is dat aanwensel alleen maar een voorwendsel? De schrijfwijze 'vrije meningsuiting' lijkt aanvechtbaar. Hoe laat is het VRT-journaal? Ken jij de vzw-wetgeving goed? Meringue eten en de merengue dansen gaan niet samen. Er waren vele vragen, waaronder de waarom-vraag.

3. Een wabi is een boom, een wadi een droge rivierbedding. Een wakaman is een straatslijper met inkomsten uit hosselen (horselen). Wakame [ee, geen mv.] is een soort gekruld zeewier (krulwier). Walaba's leveren bijlhout en walapa's zijn forelzalmen. Een
WAM-sticker in NL houdt verband met de Wet Aansprakelijkheidsverzekering Motorrijtuigen. De Wmo is de Wet maatschappelijke ondersteuning en de WAO is de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (VD: ten onrechte: A). Een warande is ook een (dieren)park, maar geen waranda (veranda). Artiesten moeten eerst warmdraaien. Een warmhouder is een rechaud. Een warimbo is een plant voor vlechtwerk. In verband met de klimaatcrisis zijn warmte-koudeopslag en warmte-krachtkoppeling gewilde begrippen. Wasco is een zeker waskrijt. Bij wasi's neem je een bad. Een wavje heeft het waveform audio file format.

4. De weddebetaling bleef uit. Zij heeft maar een karig weduwepensioen. Er heerst daar een weeïge sfeer. Hij zij 'wegwezen, jij!" en wilde dus, dat je wegwas. Is weightlifting nu wel of niet bodybuilding? Welja, nou nog mooier! Welnee, helemaal niet! De wellbeing mag wat kosten: ga eens naar een wellnesscentrum (ook: -center). Zo'n wen is een atheroom. En een wem is een ankerhand. Mag ik twee harde weners van u? Is je werk-privébalans echt in evenwicht? Een werving-en-selectiebureau verzorgt de werving en selectie van (nieuw) personeel. Een Wh is een watt-hour oftewel wattuur. De wijdte (wijdheid) van mijn kleren laat te wensen over. De weed (ook: wiet) moet nodig gewied worden: met name het wied (SR) moet ertussenuit. Winegums zijn zekere snoepjes. Sommige ditjes en datjes zijn zeker wist-je-datjes. Die witz was niet wit-zwart, maar gitzwart. Mijn woonst staat in Middelburg. Die worstman is een echte hansworst. Hij heeft een wrakke gezondheid. De Wet op de sociale werkvoorziening is de WSW (GB onjuist: s W, VD onjuist: S W – dat klopte overigens historisch wel, maar nu niet meer – die wet is ingetrokken!). Een wysiwygweergave is wel handig.

 
 

1241 Dictee vrijdag 22 dec 2017 (1): dictee Woord van het Jaar 2017 √

Dictee - dictees [1241]

Woord van het Jaar 

1. De feestmaand december (afko: dec. of dec) is de maand van de Woorden van het Jaar. Zo hield het INT (Instituut voor de Nederlandse Taal) een verkiezing van het irritantste (meest irritante) Woord van het Jaar 2017. 'Genderneutraal' werd met afstand eerste. Gender = sekse, dus ook sekseneutraal. En waarom zouden we zo krampachtig doen over die sekse? Het lijkt veel op de zwartepietendiscussie: een paar procent van de Nederlanders – nota bene gesteund door de Verenigde Naties! – wil zijn wil opleggen aan pakweg 90% van de bevolking. Laten we gewoon doen, dan doen we al gek genoeg. Nu is het ook lastig met al die seksen. Maar de NS maakt er ook een potje van: i.p.v. 'dames en heren' schalt er nu uit de luidsprekers (als je die al kan verstaan): beste reizigers ... Dan breekt m'n klomp: reizigers is mannelijk – en de reizigsters dan? 'Beste mensen' bekt niet, maar is wel zuiver.

2. Een grappig nieuwe verzamelnaam is lhbt'er *: lesbienne (vrouwen vallen op vrouwen), homo (mannen vallen op mannen), biseksueel (iemand die op mannen en vrouwen valt) en transgender. Dat laatste is een lastig te vatten begrip. VD zegt: een transgender(ist) is iemand die a) anders is dan het natuurlijke geslacht ('omgebouwd), b) zich noch man noch vrouw voelt en c) zich tussen man en vrouw in voelt.

* 2020 nieuwste vorm:  lhbtqia met q = wisselende sekse, wisselende seksuele voorkeur, i = interseks, geslachtelijke kenmerken van beide seksen en a = aseksueel, ongevoelig voor seksuele prikkels

3. Graag wil ik nog vermelden dat de Vlamingen 'dagdagelijks' kozen: totaal overbodig, immers: dagelijks. Van Dale liet het Woord van het Jaar 2017 kiezen. Op 3 regenboogtaal (is dus genderneutrale taal!), op 2 fipronilei (elders ook: gifei) en op 1 appongeluk: inderdaad mooi woord, maar wel jaarlijks verantwoordelijk voor vele doden: niet meer doen dus, appen op (brom)fiets of scooter en in de auto!

4. In Vlaanderen werd 'koesterkoffer' – een ontroerend woord – verkozen: een koffer met dierbare herinneringen om een jong gezin te steunen na het verlies van een kind. In de categorie 'jongeren' scoorden hoog: pixelrelatie (met iemand die men alleen via internet kent) en abuselfie (selfie die onbedoeld op internet terechtkomt). 

5. Mijn eigen mooie woorden: taaltuin (taal gezien als tuin, waarin gesnoeid en gewied moet worden); daarin ben ik taaltuinier (taalzuiveraar, taalpurist, klinkt aardiger dan 'taalfanaat'). Men noemt mij ook dicteetijger, zwervende Zeeuw en dicteenomade. Wel leuk om dat laatste te vermelden: het woord staat (nog) niet in de woordenboeken, maar wel dit jaar (2017) op 20 nov met naam en toenaam, toen nog: Breskens, op de scheurkalender van het Genootschap Onze Taal. Er werd gerefereerd aan een krantenverslag uit 2012 i.v.m. mijn deelname aan een dictee in Breda. Ik maakte er trouwens een woord van 58 letters mee: dicteenomadenbestaansrechtontkennersbestrijdersmentaliteit ... Als uitsmijter: paraskevidekatriafobie = angst voor vrijdag de dertiende. Grieks paraskevi = vrijdag, denk aan deca = 10 en trio = 3 (10 + 3 = 13) en fobie = angst.

 
 

1240 Dictee donderdag 21 dec 2017 (1): dictee Oefendictee december 2017 (7) √

Dictee - dictees [1240] 

Oefendictee december 2017 (7)

1. Een Bolognezer hond is een bolognezer en een Bolognezer fles kan in duizend stukken uiteenvallen. Morgen is er een déjeuner dînatoire. Voor hetzelfde geld geldt hier nu een rookverbod. De dikke bertha's kwamen uit de Kruppfabriek. Een koel-, wind- of luchtzeil wordt trouwens ook wel de broek van Bertha genoemd. Pubertijd? Dat is de puberteittijd. Het drankwoord 'theetje' schrijf je niet met één maar met twee t'tjes. Ik heb een echte dicteenomadenbestaansrechtontkennersbestrijdersmentaliteit. Bij dat tabblaadje moet je in de ordner kijken, als je bier van dat tapblaadje gepakt hebt. Een mouwloos T-shirt wordt in BE ook wel tanktop genoemd. Zo'n tantra (geheimeritetekst) verklaart veel. De boa constrictor is de tapijtslang. De tgg is de transformationeel-generatieve grammatica (Chomsky). De venijnboom heet ook wel taxus. Een tazzagroep bestaat uit drinkschalen. Komt na de teach-in de teach-out? Lazeren is ertoe doen.

2. Bij het golfen wordt op de afslag een T-vormige teepeg gebruikt. Technohouse is geen techniekbolwerk. Het moet niet doller worden: teeuwen en lijgers – en als je die dan kruist? Jij sjiekt wel chique sjiek, chiquig, hoor! Preppy tienerkleding is chic en sluit aan bij die van chique privéscholen. Met een tekoopbord kondig je een tekoopstelling aan. De Tenach is een joods heilig boek, overeenkomend met het Bijbelse Oude Testament. Ten eenre verscheen bij de notaris H., ten andere K. Teppanyaki is nu eenmaal geen teriyaki (of sukiyaki). Hij zat ter rechterzijde van de voorzitter. Ah, het soepterrinetje (soepterrientje) is al leeg. Wil je nu eens ter zake komen? Wil jij hierover een terzijde schrijven? Door je volhouden zal ik je nu terzijde staan. De tettenmie droeg een tettenmie. Wij hebben graag tevreeë klanten. We eten morgen in dat tex-mexrestaurant. Naar welke van de thés dansants (GB ook: thé dansants, afkorting: t.d.'s) zullen we gaan? Is zij een therapietrouwe of -ontrouwe cliënte? Dat wist ik al tijdenlang. Wat zijn dat voor typische tipi's! Voor het tobbedansen heb je een hele tobbeverzameling nodig.

3. Is dat ook in SR goed getjekt? Die toean besars hebben allemaal meerdere toekans. Door zijn toedoen zou de volgende fase er niet meer toe doen. Het toenameverloop valt tegen. Wat staat er in de Toescheidingsovereenkomst? Ik stond perplex, tombé des nues. Dat tombeveld is heel omvangrijk. De tonkaboom vind je in tropisch Amerika. Met de tone of voice wordt de spreek- of schrijfstijl bedoeld. Die conferencier heeft een meesmuilende tongue-in-cheekstijl. Ton sur ton geeft verschillende nuances van dezelfde smaak aan. Nee, dat is top secret en dus een topsecretitem. Een tortelloni is gewoon een grote tortellini. Please, pak het tosti-ijzer even. Tot en met vandaag heb ik het tot-en-met geprobeerd. De touche-à-tout met die Chaplintouch liet met een touche van het touchscreen zien, hoe de biljarter een touché maakte en vreemd genoeg ook het toucheren door de gynaecoloog met een rectaal toucher. De sainte nitouche had touche (sjans). De tournee ging per toerbus (VD alleen, GB ook: tourbus) en daarbij kwamen heel wat tournées générales (GB ook: tournée générales) voorbij. Heeft elke cougar een toyboy?

4. Veel Kaapstatters leven in een township. Tout court is zonder meer, kortweg. Je tirette staat open! Een trankeer is een omheining van wabitakken. De kunstopvatting wabi-sabi berust op het zenboeddhisme. Een transmitter is een zender. Elk van deze triënnales omvat een triduüm. Met nystagmus heb je een triloog. De Triniteit is niet zomaar een triniteit. Bij de Triple Alliantie moet je vooral aan 1668 denken. Het was een en al tristesse. We hebben gisteren getroefcalld. Een trùk is op de Antillen een mobiel restaurant, vergelijk trùk'i pan = vrachtauto ingericht als grillbar (znw.; grilbar, ww.). In een tsarenfamilie vind je ze allemaal: tsarina, tsarevna, cesarevna, tsarevitsj en cesarevitsj. Een ambtenaar is vaak levenslang vertuid aan het schip van staat. Een tukunari is een pauwoogbaars. Een twil is een broek, twill is keper. Tyuku's zijn steekpenningen, met tyapar wordt taugé bedoeld en tyuri is in SR een zuigend of smakkend geluid dat afkeuring of verachting uitdrukt.

 
 

1239 Dictee dinsdag 19 dec 2017 (1): dictee 932 dictees t/m 2015 √

Dictee - dictees [1239]

932 dictees t/m 2015

1. Ik heb een verzameling van 932 dictees: die zijn in wedstrijdverband gehouden en ze lopen tot en met 2015.

2. Het Wordbestand is 1234 A4'tjes groot. Ik ben er diverse malen doorheen gegaan en de teksten zullen nu vrijwel foutloos zijn. Ook anderen hebben meegekeken, waarvoor dank! Ik doe nu niets meer aan dit bestand, gebruik het wel regelmatig om te herhalen. Ook om bijv. oude dictees van bijv. Harderwijk op te zoeken, is dit bestand nuttig. Hoe? Zie verderop.

3. De eerste 20 pagina's bevatten de inhoudsopgave, met dicteenummer en paginanummer. Met dat dicteenummer (zoeken) of het paginanummer (ga naar) ga je direct naar het betrokken dictee. De pp. 21 t/m 1214 bevatten de dictees zelf en op de pp. 1215 t/m 1234 staat het register.

4. Hoe gebruik je dat? Wel, om de dictees van Harderwijk te vinden, zoek je (vanaf p. 1215!) naar 'Harderwijk'. Je vindt dan: Harderwijk 2006 (844) – 2007 (035) – 2008 (815) – 2009 (Tijgerdictee, 190) – 2012 (495) – 2014 (752) en Harderwijk (Ziekenhuisdictee St.-Jansdal) 2007 (030) – 2010 (288). Wil je het dictee van 2012 hebben, dan onthoud je het volgnummer 495 en gaat naar het begin van het document [Ctrl+Home]. Je zoekt naar 495 in het document en met enkele (meestal 3) klikken [op Enter] ben je dan bij het betreffende dictee.

5. Wat kun je bij de dictees verwachten? Allereerst de spelling van
online-GB en online-VD van eind december 2017. Zoals je weet, werden in het verleden GB en VD (met name op papier) om de 10 jaar herzien: ca. 1995, 2005 en 2015. Sommige dictees zijn ouder dan 2005: daarin moest dus het nodige worden aangepast, in de dictees van na 2005 minder. Voorbeelden van wat ouder georiënteerde correcties: status-quo --- > status quo, wel eens --- > weleens, Atjeeër --- > Atjeher, Atjees --- > Atjehs, etc. Maar ook recente aanpassingen zijn verwerkt: halfjaar (GB ook: half jaar), rodekool (GB ook: rode kool), coq-au-vin ---> coq au vin (maar coq-à-l'âne), toentertijd (ook: toendertijd), literatuur (etc.: GB ook: tt – vooraan), quizzen (nu ook: kwissen), ADHD-kind (GB ook: adhd), tv-kijker (teeveekijker), ow'er (oweeër), cd'tje (ceedeetje), etc. etc.

6. Soms zijn alternatieven toegevoegd (sommige n.v.t. omdat de uitspraak anders is of i.v.m. de gehanteerde spelregels!):
negentiende-eeuwse (19e-eeuwse, 19de-eeuwse), chagrijnig (sacherijnig), [recent] typetje (typje, tiepje), manoeuvres (maneuvers), top tien (top 10), er ... op na (T.adv.: opna) houden, hiëroglyfen (hiërogliefen), [recent] vanjewelste (GB ook: van je welste, van jewelste), [recent] gechoqueerd (geshockeerd), prakkiseerde (prakkeseerde, maar: afprakkeseren), diner dansants (VD, GB ook: diners dansants), 2cv (GB, VD: 2CV), fleecejack (fleece jack), de p (pee) inhebben, crimes passionnels (GB ook: crime passionnels),
A4-formaat (A-vierformaat), A3'tje (A-drietje), naïviteit (naïveteit), schnaps (snaps), etc.

7. Hier en daar zijn dicteevalkuilen gemarkeerd: apekool, re-educatie, gedachteloos, lacrymarum (tranendal), fosfortri-jodide. gespreksstof [VD; GB ook: gesprekstof], ruggespraak, zielenroerselen, etc.

8. Ten slotte zijn de nodige toelichtingen, met name van moeilijke woorden toegevoegd: verblijden (= verblijen: verleden tijd!), cristallitis (ooglensontsteking), nyctalopie (dagblindheid), tenlastelegging (telastlegging), goatee (kinbaardje), allotria (bijzaken, dwaasheden), honteus (schandelijk), De Weesper Boekhandel (eigennaam), etc.

9. Interesse? Je kunt het bestand gratis bij mij opvragen via het aan deze blog gekoppelde e-mailadres.

10. Nog dit: pubertijd? Dat is de puberteittijd!