donderdag 16 februari 2017

1066 Dictee donderdag 16 feb 2017 (1): dictee Groot Dictee Ter Aar 2017 √

Dictee - dictees [1066]

Groot Dictee Ter Aar 2017

Het dictee moest helemaal worden opgeschreven.
Alleen de onderstreepte woorden werden nagekeken en telden mee.

Nostalgie (auteur: Rein Leentfaar)

1. Ter Aar heeft ook een cultuurhistorische vereniging, die ijvert voor het in stand houden van het dito erfgoed. Daarvan doen de museale ambities kond: in het museum zijn heel wat oudelade-inhouden ter inbewaringgeving en voor meer dan een vernissage op hun plaats terechtgekomen. Ernaartoe rijdend vanuit Alphen aan den Rijn geldt voor de deelnemers: eropaf! De contouren van het dorp zijn net zo rustgevend als sedativa. De belastingdienst (GB, VD, als eigennaam mogelijk ook met hoofdletter - ik zou nu Nederlandse Belastingdienst doen, zie lemma huurtoeslag) maakt giften aan de vereniging aftrekbaar: zij is door die dienst tot anbi-instellingje weet welgekatapulteerd, dus uw eurootjes komen übergoed bij de gedachtenis aan de genesis van Ter Aar van pas.

2. De vereniging heeft een onlinearcheologiekroniek. Er was een oproep voor materiaal uit de pre- en postnapoleontische tijd en aan hen die in Nederlands-Indië gediend hebben. Zijn dan Oostinjevaarders bedoeld? Verder was er een verhaal over de jongedamesopleiding tot perfecte dienstmeid (maarte, bij de Joden heet dat een sjikse). De website is vergeven van geüp- en -downloade gegevens. Een verhaal ging over Leidslakenwevershuisjes, een ander geüpdatet bericht over een buiten een castellum gevonden vicus. De kroniek weidde ook uit over de hoop, diverse collector's items te verwerven. Op het gebied van de sport gaven twee oud-voetbalkeepers een spektakelshow. In de winkel van de vereniging kun je dvd's en ansichten kopen.

3. De expositieagenda mag er zijn, zoals '100 jaar polder in Nieuwkoop'. Spreken ze daar trouwens Poldernederlands? Verder: "De teerling is geworpen" (alea jacta est) en "Oorlog en vrede" (vrede zij met u: pax vobiscum). Men zoekt amateurfilmpjes en ander materiaal (inscannen of copy-pasten is mogelijk!), er is beeldmateriaal van de opening van de groenteveiling in 1954 door de toenmalige koningin Juliana. Men is ook aan de gang gegaan met het schip Kagenaar. Dat roestte alsmaar verder, maar ten langen leste is het verroeste schip opgekalfaterd. Alles wat bruikbaar was, is gerecycled (ook: gerecycleerd). Er zijn zelfs nieuwe picknicksets op het schip gemonteerd. Op 's schrijvers archaïsche verjaardag in 2008 vond de tewaterlating plaats en op Koninginnedag van dat jaar werd door burgemeester Buijserd de naam ('De Vrijwilliger') onthuld. Tot zoiets moois kan oudroest leiden!

4. [Deze alinea telt alleen mee bij de specialisten.] Heel veel ouder dan Ter Aars geschiedenis is de oerknal en de bijbehorende theorie van de big bang. De wordingsstonde van planeet aarde ving daarmee aan. Bekende periodes uit de geologie zijn het eemien – de Saale-Weichsel interglaciale tijd (VD: moet dat niet aaneen?) –, de triadische tijd, met neo- of kaenozoïcum en het zechsteen. Pas in een laat stadium paraisseerde de species van de Hominidae met als representanten type-exponenten als de homo sapiens – niet te verwarren met de uomo universale –, de pithecanthropus erectus en de java- en de neanderthalmens. Darwin bestreed het creationisme.

 
 




woensdag 15 februari 2017

1065 Dictee woensdag 15 feb 2017 (1): dictee Groot Dictee Amersfoort 2017 √

Dictee - dictees [1065]

Groot Amersfoorts Dictee 2017

Kunst- en vliegwerk (auteur: Nynke Geertsma)

1. Asjemenou!

2. Mocht je heden ten dage alles willen zien wat de keistad aan kunst en cultuur biedt, van beeldendekunstroute tot a-capellakorenfestival en van 033Fotostad tot muurpoëzieonthullint, dan merk je al snel dat een vierentwintiguursdag ten enenmale tekortschiet.

3. Er zijn zo veel [zoveel] must-sees en pop-upexposities, dat de to-dolijst van zelfs de allergrootste kunst- en cultuurfreaks bekant [bijkans] explodeert.

4. Regelmatig vraag ik mij en plein public vanachter een, door een gepiercete, getatoeëerde en bebaarde hipster met liefde bereide cola-tic, caipirinha of cappuccino, vertwijfeld af waar ik hierna met gezwinde spoed naartoe moet.

5. Soms zijn er tezelfdertijd (terzelfder tijd) wel tien openingen, vernissages en Gluren bij de Burenachtige (gluren-bij-de-burenachtige) performances in de stad, waar je zonder al te veel
heen-en-weergewandel acte de présence zou willen geven.

6. Festiviteiten als deze brengen geëngageerde vrolijke fransen nooit voor Piet Snot of jandoedel op de been, maar de echte diehards komen ook voor serieuze besognes tezamen.

7. Oktober was de maand van De (ook wel: de) War, de veelbesproken broedplaats van kunst, milieu en techniek in de voormalige lucifer- en kleurstoffenfabriek langs de Eem.

8. Ongeveer driehonderd licht ontvlambare, kunstminnende bon vivants begaven zich op een herfstavond haastje-repje in colonne naar het stadhuis, alwaar zij door ludiek actievoeren vurig protesteerden tegen het besluit van B en W om het zogeheten Warner Jenkinsonterrein aan Rovase te verkopen.

9. Radeloos, ontstemd en chagrijnig (sacherijnig), zo voelden velen zich na het politieke geharrewar dat volgde, maar weinig opleverde en enkele kunstenaars gingen naar verluidt over tot rigoureuze actie: ze begroeven hun Sint-Jorispenning of boden dit kleinood op Marktplaats te koop aan. 

10. Tja, tegenvallers zullen er nochtans altijd zijn, maar ware creatieve whizzkids zullen nooit ofte nimmer opgeven en halsstarrig nieuwe wegen blijven vinden om naast alle middle-of-the-roadkunst hun excentrieke werk te tonen aan de rest van de wereld, ook vanuit Amersfoort.

Acrostichon: Amersfoort 


dinsdag 14 februari 2017

1064 Dictee dinsdag 14 feb 2017 (2): dictee Oefendictee februari 2017 (2)

Dictee - dictees [1064]

Oefendictee februari 2017 (2)

1. [N.a.v. verslag Diest] De erealgemeendirectrice, vroeger ook déléguée naar vakbondsvergaderingen was te gast bij de
adjunct-secretaris-generaal, soms wel iets weg hebbend van een dégénéreetje, en vertelde dat zij naar de classicale kerkvergadering op een lokale locatie ging, waar het in de vergadering klassikaal eraan toeging. [Wekelijks dictee] Ziek melden houdt in, dat je ziek gemeld bent. Een doyennépeer heet voluit doyenné du comice en is verre familie van de poire belle Hélène en de Karmijn de Sonnaville. Snapt u hoe hier met de hoofdletters wordt omgegaan? [Kampen] Achteraf heb ik vrede met – alloniem 'De Sint' – omdat dat nou precies is wat je onder je rijmelarijen schrijft. Alleen vind ik dat de aanhalingstekens wel hadden moeten worden voorgelezen. Nu ik ook nog 'van' gehoord meende te hebben, leek me 'alloniem van de sint (GB)' een prima alternatief. Een gemene instinker: sectaire (BE), maar wel sekte en sektarisch (zelfde betekenis). Er was ook nog discussie over carnaval(l)istisch. Edward legt uit, hoe het moest: carnavalist (klemtoon in grondwoord carnaval vooraan, dat is bepalend voor het niet verdubbelen van de l), vergelijk duellist (klemtoon achteraan in grondwoord duel, dat is bepalend voor het wel verdubbelen van de l). Ook was er nog een probleem met – 's rijks – dat stond 3 keer met kleine letter (rijks) in VD en eenmaal met hoofdletter. Inmiddels heeft ook dat 4e geval een kleine letter gekregen. Het zit zo: we schrijven wel in voorkomend geval 'het Rijk' (en in sommige gevallen van eigennaam een hoofdletter: Rijkswaterstaat, Romeinse Rijk, Hemelse Rijk (China), Verborgen Rijk (Ethiopië), Heilige Roomse Rijk of Eerste Rijk, Tweede Rijk (Duitse Keizerrijk tussen 1871 en 1918), Derde Rijk (Hitler), Britse Rijk en Rijk van Nijmegen) maar verder krijgen alle samenstellingen en afleidingen een kleine letter (een selectie): rijksacademie, rijksaccountant, rijksadministratie, rijksadviseur, rijksafslag, rijksambt, rijksambtenaar, rijksarbeider, rijksarchief, rijksarchitect, rijksarchivaris, rijksautoriteit, rijksbanier, rijksbedelaarsgesticht, rijksbediening, rijksbegroting, rijksbelang, rijksbelasting, rijksbelastingambtenaar, rijksweg, rijkswegenbelasting, rijkswegennet, rijkswegenplan, rijkswerf, rijkswet, rijkswoning, rijkszegel, rijkszorg, rijkszuivelinspectie en rijkszuivelstation. Ook levert bij mij 'solitair reiend gehos' wat problemen op: je moest kennelijk denken aan een rei vormen, een reidans uitvoeren, maar daar zijn meerdere personen voor nodig, dat doe je m.i. niet solitair (reien is een groep vormen). Er is ook een ww. rijen = een rij of rijen vormen, maar ook dat kan m.i. niet solitair. Zeg het maar ... Ook kwam (de afkorting) NB – midden in een zin – weer aan de orde. Niet fout, maar het blijft er raar uitzien ... [Zaltbommel] Daar kwam de gemeentewet voor (GB, VD: kleine letter), maar wel als Gemeentewet 1851. Dat moet dus wel een eigennaam zijn en dus met hoofdletter te schrijven: zeg maar een combinatie van het donorprincipe en dus welke naam de overheid zelf aan een wet geeft. Vergelijk: Wajong = Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening Jonggehandicapten.


2. [Allerlei] Let op: papier collé en papier-maché. Wie van de gergem is, verzendt of aanvaardt uitnodigingen sub reservatione Jacobaea (D.V. = Deo volente of V.D. = volente Deo). Het went nooit hoe die schipper de steven wendt. Je mag rustig schrijven dat het aantal hits duizend en zeven is en niet elfhonderdveertien (in beide gevallen is 'en' slechts toegestaan t/m 12 (volgens de ANS, de Algemene Nederlandse Spraakkunst). Een Hannoveraan kan Hannoveranen, maar ook hannoveranen fokken ... Van het docentenkorps wilden enkelen door het politiekordon heen breken, anderen wilden volstaan met een cordon sanitaire; de cérémonie protocolaire was aan hen niet besteed. Ze wilden ervantussen gaan.

 
 


1063 Dictee dinsdag 14 feb 2017 (1): dictee Voorronde dictee Amersfoort 2017 √

Dictee - dictees [1063]

Voorronde dictee Amersfoort 2017 (auteur: Nynke Geertsma)

De Sint (GB: sint) heeft allang de benen weer genomen.
Een Spaanse boot, hij is erop gesprongen.
een handvol kindjes heeft hem toegezongen,
blij dat hij voor hen hierheen was gekomen.

Nu is de Kerstman in de Lage Landen.
Die kwam niet door de Eem gemanoeuvreerd (gemaneuvreerd).
Heel chic is hij in arrenslee gearriveerd.
Men draagt hem als een heilige op handen.

Zo gaandeweg is iedereen voor Kerstmis klaar.
De verlichte dennenbomen staan fier te stralen.
Bij de open haard vertellen we verhalen
en dromen we samen van een gelukkig nieuwjaar.

Jan en alleman popelt om oud en nieuw te vieren.
Misschien komt de Elfstedentocht weleens weer
met koek-en-zopie, schnaps, glühwein en zo meer
en kunnen we klunend door Plantsoen Zuid [eigennaam] heen zwieren.

Ik wens u heel fijne, feestelijke weken
en tevens weinig fouten in dit dictee.
Succes alvast en superveel sterkte ermee!
Hopelijk is uw kans op deelname niet verkeken.

 
 




zaterdag 11 februari 2017

1062 Dictee zaterdag 11 feb 2017 (4): dictee Oefendictee februari 2017 √

Dictee - dictees [1062]

Oefendictee februari 2017 (1)

1. Een visdiefje is een kobus of jacobus. Kunnen zich zowel bij de whigs als bij de tory's Oxonians (Oxfordianen) bevinden? Op silvesteravond hoefde de sylvester niet te werken. Hij wilde dat simpellijk oplossen. Met '*jacob*': een jacobin ministre, Jacobse(n) en Van Es(sen), jacobus (zie boven), sint-jacobuskruis (heraldiek, ook: spatakruis of dolkkruis), sub reservatione Jacobaea = onder het voorbehoud van Jakobus, t.w. van de woorden van Jak. 4:15: 'si Dominus voluerit' (als de Heer het wil) en 'si vixerimus' (als wij dan leven), Jacob van Maerlant, datis Flip en Jacob, Jacob ontstal de zegen aan zijn broeder, Jacob van Ruisdael, Jacoba van Beieren (de Zoen – GB – van Delft), Sint-Jakob = de apostel Jacobus, Sint-Japik, Kille Kobus (de dood), Jacob Cats maakte de krates bekend,(sint-)jakobsvlinder, (sint-)jakobsschelp (coquille Saint-Jacques, jakobskruiskruid (ook: sint-jakobskruid), Jakobsdag = 25 juli, feest van de H. Jacobus, jakobijn, jakobiet, jakob-evertsen en de Andreasorde = ridderorde, door Jacobus V in 1540 ingesteld.

2. Gezocht op '*jakob*': de ware jakob, een jakobsdood sterven, 't was een hele jakobsladder (ladder Jakobs), vroege aren, een slechte
Sint-Jakob, sint-jakobsvruchten à la nage, het huis Jakobs, CJD = creutzfeldt-jakobsyndroom, jakobagoed, -kannetje, -schaaltje en -kruikje, jakob-evertsenoog, jakobijnenmuts, jakobijns, jakobinisme, jakobitisch, jakobje = jakobszalm, jakobsganger (kreupele), jakobsladdertje (salomonszegel), jakobsstaf en Jakobsstaf, jakobstang (van hout; ook: klaas), sint-jakobsappel, sint-jakobsbloem,
sint-jakobslelie, sint-jakobsnoot, sint-jakobsvlinder en sint-jakobsvrucht (eetbare binnenste van de sint-jakobsschelp). Met '*piet*' vind je onder andere: de hulppiet, Knekelpiet (de dood) en het posthippietijdperk (toe maar!). Van speciën (species) zijn er heel wat species. Zijn esprit gaulois werd niet gewaardeerd. Onder Tutsi's en Hutu's vindt men ook wel tootsies. In zijn toercaravan volgt hij regelmatig verschillende tourkaravanen, zelfs ook wel de Tourkaravaan. Hoe kan dat: traneloos in zo'n godvergeten tranendal? Het schijnt dat hij erop uit is, dat wij eropuit trekken. Zij staat met die trois-pièces heel mooi trois-quarts afgebeeld, maar waarom met een troiscart (trocart)? Kortheidshalve: TQM is ikz. Vroeger troupier, nu stoepier; denk aan Brederode.


3. Die trucagetruqueuse (is het dan weer 'echt'?) noemt alle truzen Truus. Een ploeg als Barcelona is in staat de triple (treble) te winnen. Met AAA of Triple A heb je een Triple A-rating binnen. De Triple Alliantie (dat geldt ook voor de Triple Entente) is een zeker verbond, vergelijk ook de Quadruple Alliantie en de Heilige Alliantie. Een driebond is een triple alliantie. Met PPP wordt Triple P bedoeld: people, planet, profit. Ook tripel betekent als bnw. drievoudig en als znw. een zwaar soort (trappisten)bier (of een glas daarvan). Triple bogeys komen bij golf voor. Een triple dip is een drievoudige economische dip. Een 'triplet' heeft vele betekenissen waaronder een fiets voor drie personen. Met de Heren van een heerlijkheid moet je altijd oppassen: de Heer van Zuilichem, de Heer van Brederode, vergelijk ook de Heren Zeventien. Met pd wordt 'plaats delict' aangeduid, met pd. 'pond', met p.d. 'per dag' of 'per doos', met Pd 'palladium', met PD de voormalige Plantenziektekundige Dienst en met PD pro Deo: de verdachte had een PD-advocaat en was zelf dus een pro-Deaan. Geloof me of niet, het zit echt in de pijplijn (pipeline, uitspraak!). Waarom krijgt 'carnavalisering' (niet in wdb.) eigenlijk geen dubbel-l (medeklinkerverdubbeling)? Ik heb dat niet exact kunnen vinden, alleen leverde '*isering' ook nog op 'dollarisering' (en ook: 'dollarisatie'), waarbij de uitspraak nadrukkelijk 'ah' is en niet 'aa'. Edward: carnavalist (klemtoon in grondwoord carnaval vooraan, dat is bepalend voor niet verdubbelen van de l), duellist (klemtoon achteraan in grondwoord duel, dat is bepalend voor wel verdubbelen van de l).
 


1061 Dictee zaterdag 11 feb 2017 (3): dictee Groot Dictee van Kampen 2017 √

Dictee - dictees [1061]

Groot Dictee van Kampen 2017

Clowneske carnavalisering (auteur: Leo Schelhaas)

1. Schoon [hoewel] niet per se [voortvloeiend uit het wezen van de zaak], ipso facto [noodzakelijkerwijs] nochtans stamt carnaval, zij het enigszins gekerstend, uit een mix van libidineuze [wellustige] orgiastische [wulpse] seizoenvieringen, zoals onder andere de losbandige Latijnse bacchanalen met bandeloze, sans gêne schranzende (ook: schransende), brassende, sjansende en lascief [wellustig] dansende mensenmassa's.

2. Ondanks anticarnavalistische tendenzen (ook: tendensen) floreren deze ecclesiastische [kerkelijke] zottenfeesten, getypeerd door uitzinnigheid, vermomming, rolverwisseling en omkering der hiërarchische pikorde, in het oerkuise rooms-katholicisme in Zuid- en ten slotte ook in het dito [evenzo: oerkuis dus] preutse calvinisme in Noord-Nederland.

3. De hieruit emanerende [voortvloeiende] carnavaliseringsmanie neemt thans allengs groteske vormen aan. althans op Koningsdag, waar niet zozeer de [cijfers] 49-jarige vorst, maar vooral folklore, volksspelen, vrij- oftewel rommelmarkten en geordend, gerijd [in rijen], gearmd of solitair reiend [een rei vormen, een reidans uitvoeren] gehos gek genoeg centraal staan [mv.!].

4. Prinsjesdag, symbool der monarchale democratie is het carnaval van het elitaire politiek establishment: een potsierlijke en peperdure poppenkast, één groot staatscircus met glazen koets en kabinets- en Kamerleden in jacquet [nadruk] óf de bijzonderste en bizarste concurrentiële hoofdtooisels showend.

5. Even eclatant als die megalomanie is de trivialiseringsdrang in de presentatie van 's rijks (wel: het Rijk, maar in alle samenstellingen een kleine letter: VD) tot in detail uitgelekte begroting, in een koffertje als uniek decorstuk zonder ceremoniële omlijsting, met [afko] NB een premier, die aan stuivertje-wisselen deed met een onderdaan: het lek in levenden lijve.

6. Bij de [cijfers] 4 meiherdenking van bovenal de doden in de Tweede Wereldoorlog ontbreekt te onzent veelal, anders dan in andere landen, een focus op de verzetshelden, van wie er een zelfs is geëerd met een te zijner nagedachtenis opgericht standbeeld vanjewelste (GB ook: van jewelste, van je welste): een omgevallen boom in brons.

7. Mede door staatsruiveniersclubjes [zie: staatsruif] versjteert een sectaire [BE, uit Frans: sektarisch, van sekte!] polychromeringspolemiek [pennenstrijd over de veelkleurigheid] het feest van Sint-Nicolaas en Zwarte Piet, dat niettemin spirituele gezinshygiëne sanctioneert door met het alloniem [de naam van iemand anders gebruikt] 'De Sint' [dat zet je immers onder de rijmelarijen - dan moet je wel de aanhalingstekens meelezen!; voor wie meende 'van' gehoord te hebben, lijkt ook 'van de sint (GB)' denkbaar!] gesigneerde correctieve rijmpjes alle met dezelfde teneur: doe maar gewoon!

8. Hollands carnavalesk is het minutieus gelijkwaardigheidsstreven door transitoire ecartering [verwijdering] van het beschavingsvernisje in concessies aan stiekeme wensdromen als uitlaatklep in status quo affirmerende [bevestigende] carnavalsrituelen.

 


1060 Dictee zaterdag 11 feb 2017 (2): dictee Groot Dictee Bommelerwaard 2017 √

Dictee - dictees [1060]

Groot Dictee Bommelerwaard 2017

De Bommelerwaard: eenheid in verscheidenheid

(auteur: streekarchivaris Jan Buylinckx)

1. De Bommelerwaard was niet altoos een schiereiland begrensd door Maas en Waal, in hoogte aflopend van het noodoosten naar het zuidwesten; voor de totstandkoming van de bedijking vanaf de 11e (elfde) eeuw was het een moerassig gebied met sterk meanderende [slingerende] rivieren, waar in tijden van transgressie [uitbreiding zee over land] bewoning nauwelijks een reële optie was.

2. Het is bepaaldelijk geen coïncidentie [toeval] dat de plaatsen in de streek ook tegenwoordig nog gesitueerd zijn op de hooggelegen oeverwallen langs de rivieren of voormalige rivierbeddingen, maar alleen Zaltbommel groeide door zijn strategische ligging uit tot een plaats met allure waar al vroeg allerlei rechten werden uitgeoefend, zoals het gruit- * [niet in wdb.] en het muntrecht, en die in de 13e (dertiende) eeuw door exemptie [onttrekking] uit het landrecht een stedelijke status verkreeg.
           * Gruitrecht was vroeger een kruidenbelasting op gruit; een soort van voorloper van het huidige accijns op bier. In de middeleeuwen moest over gruit een bepaald bedrag afgedragen worden aan mensen, die het gruitrecht in pacht hadden, zoals de adel en gemeentes. Met de komst van de hop werd het gruitrecht vervangen door een accijns op de hoeveelheid gebrouwen bier. 

3. Aldus begiftigd door leden van considerabele [aanzienlijke] Gelderse adellijke dynastieën [regerende families] domineerde de stad het omringende platteland zodanig dat de etymologie [woordafleidkunde] van de aanduiding Bommelerwaard ook zonder exactere explicatie [uitleg] bij voorbaat zonneklaar is.

4. Voor dorpen in de streek zoals Nieuwaal en Velddriel was Zaltbommel enerzijds eeuwenlang van eminent belang als rechtscentrum; als locatie waar inwoners obligate [verplichte] fiscale transacties moesten vereffenen; als domicilie van de ambtman [drost, baljuw], de landsheerlijke [van: landsheer] mandataris in de streek en als marktplaats voor agrarische producten, maar anderzijds leden de dorpen in tijden van conflictsituaties en blokkades van de stad zwaar onder de last van de rampokkende [met een bende rovend en plunderend] aanvallende heerscharen die de plattelandsbevolking koeioneerden terwijl de stedelingen zich relatief veilig konden wanen door de protectie van de stedelijke fortificaties.

5. De Gemeentewet 1851 bracht een codificatie [opstellen wetboek] die een einde maakte aan het odieuze [ergerlijke] onderscheid tussen steden en rurale [landelijke] gemeenten; voortaan was er in dezen sprake van egaliteit [gelijkheid] en uniformiteit, wat feitelijk de opmaat betekende naar latere gemeentelijke herindelingen.

6. Slimmeriken zullen zich realiseren dat door de ministeriële en provinciale bemoeizucht geïnitieerde samenvoegingsgolf binnen afzienbare tijd ook de twee laatst overgebleven Bommelerwaardse gemeente zal bereiken en tot één gemeente zal samensmeden; wat hopelijk de vermeende animositeit tussen beide definitief beëindigt, zodat voor de Bommelerwaard een glorieuze toekomst in het verschiet ligt.