0825 Dictee donderdag 10 dec 2015 (3): dictee Ditjes en datjes (77) √

Dictee - dictees [0825]

Ditjes en datjes (77) 

A. VD nu: (een glas) beerenburg, GB beerenburger en berenburger.

B. Overal, nu ook bij V.D.M.: verbi divini minister.

C. VD heeft consanguïen, GB consanguien. Vanwege bij beide de uitspraak [gwie, niet guu-wie] lijkt me het laatste juist, het eerste niet. Zie ook verderop. 2020 OK.

D. De Taalunie bevestigt dat, VD laat weten, dat deze wijziging te laat was voor opname in papieren VD. Wordt meegenomen bij volgende herziening oVD!

E. De hvm-ziekte is de hand-, voet- en mondziekte, veroorzaakt door het coxsackievirus. Afkorting verzonnen door RL.

F. Een bijna-ongeluk is een net-nietongeluk.

G. VD heeft CVS (chronischevermoeidheidssyndroom), maar GB
cvs-patiënt (lijkt juist). Trouwens wel ME-patiënt = myalgische encefalomyelitis.

H. Vraag: leiding gevend of leidinggevend? Het laatste is juist. GB heeft het hele scala bij ww. 'leidinggeven' dus tegenwoordig deelwoord = bijvoeglijk naamwoord = 'leidinggevend'. VD heeft wel bnw. 'leidinggevend', maar (op slechts 1 plaats sub lemma) 'leiding geven' (lemma: leiding). Dat zal dus wel aangepast (moeten) worden. Is verdwenen!

I. Vraag: "Bezoekt Borsele!" of "Bezoek Borsele!"? Het laatste: gebiedende wijs krijgt bij één of meer personen altijd de enkelvoudsvorm (loop allen naar de pomp), behalve in enkele staande archaïsche vormen als 'bezint eer ge begint'.

J. Een leuke (naar Ruggespraak van Onze Taal gestuurd) uit de PZC van heden (9 december): Van Gaal wacht zware tijden. Moet natuurlijk 'wachten' zijn!

K. (Overgenomen uit het commentaar op het dictee:) In het
UvA-HvA-dictee kwam 'güira' voor. Daarover het volgende: het woord is te vinden op internet – maar dat is nu juist bij dictees een absoluut verwerpelijke spellingsbron! Een güira (internet) is net als de güiro (zo geschreven volgens internet!) een cilindervormig muziekinstrument, maar dan gemaakt van metaal en wordt bespeeld met een schraper in de vorm van een vork. De güira wordt gebruikt in de Dominicaanse merengue en bachata (beide in woordenboeken - bachata in VD - wiki] en dansen, op internet ten onrechte met hoofdletters) uit de Dominicaanse Republiek. Nu wil het geval dat Van Dale wel guiro kent (zonder trema, dus zou ik ook 'guira' schrijven). Als uitspraak wordt onder andere 'gwie-roo' gegeven. Dat brengt me in de woordenboeken op consanguien en consanguiniteit. Je zou bij deze woorden wellicht aan klinkerbotsing tussen de u en de i denken, maar wegens de uitspraak van dit van oorsprong uitheemse woord 'gwie' en niet 'guu-wie' komt er toch geen trema (op de i dan!). Zelfs met de woordenboeken in de hand blijft het moeilijk: Het Groene Boekje schrijft beide woorden correct, Van Dale heeft wel consanguiniteit, maar consanguïen ten onrechte (nog - 2020 aangepast!) met een trema. Desgevraagd deelde VD mee, dat deze wijziging bij GB hen te laat bereikt had, waardoor deze niet meer kon worden meegenomen bij de nieuwe papieren VD. Ze beloven dat in de eerstvolgende update van de online-VD dit wel zal worden meegenomen [2020 OK]. Enne … dit is dan nog maar één woord uit het rijtje van het UvA-HvA-dictee, wel het hardnekkigste overigens!
 

0824 Dictee donderdag 10 dec 2015 (2): dictee UvA-HvA-dictee 2015 zoals werkelijk gehouden, ter vergelijking √

Dictee - dictees [0824]

Ter vergelijking.

Zie ook blogpost [0822] voor een gefatsoeneerde versie.

UvA-HvA-dictee 2015 zoals het werkelijk gehouden werd …

Culinair-fetisjistische clownerieën (auteur: Mano Bouzamour)
[met de rode spellingen ben ik het niet eens – RL]
[correcte spelling in groen]

1. De twee hautain geklede juffrouwen expedieerden via WhatsApp
huilen-van-het-lachenemoji's terwijl zij op een Piaggioreespleetje (waarvan de clignoteurs aanstonden) in alle lucullische lasciviteit door het Vondelpark manoeuvreerden tussen een geïmproviseerde
jeu-de-boulesbaan, pencak-silatbeoefenaars en multiple(-)sclerosepatiënten die een tai-chicursus volgden.

2. Bestemming: de Pieter Corneliszoon Hooftstraat waar 's lands frêle, gesofisticeerde chickies zich als geroutineerde collectioneurs, snuffelend als chihuahua's, vergapen aan de exquisiete collecties van modehuizen als: Ermenegildo Zegna, Dolce&Gabbana en Hermès.

3. En niet te vergeten: de limited edition accessoires [gelimiteerde-editieaccessoires] van Roberto Botticelli; diens jasseronkettinkjes (J) zijn ontegenzeggelijk collector's items. Clientèle van de bonnetterieën: van 2pac minnende [2Pac-minnende], pernicieuze kut-Marokkanen met een apocrief arsenaal aan AK-47-geweren tot fiducieloze conjunctuurconnaisseurs van De Nederlandsche Bank.

4. Terwijl de vrouwen nipten aan een verrukkelijke caipirinha na deze obligatoire besognes, schuifelde er langs de terrassen in de Cornelis Schuytstraat een stel musici, pieus als monniken, met een scala aan achenebbisje muziekinstrumenten: de contrabassarrussofoons, de güira's [guira's], de bouzouki's en de darboeka's.

5. Nadat de dames het recital hadden gedeballoteerd, verordonneerden zij onmiddellijk de sanguinisch lijkende cafébediende met peper-en-zoutkleurig haar (waarschijnlijk een Antilliaan of Curaçaoënaar). Hij femelde: "Ik recommandeer te allen tijde de gevogelteconsommé, gevolgd door het nalolokamtandslijmvisje met shiitakesaus, rodezeeanemoonvis en coquilles Saint-Jacques."

6. Na een stilte rassureerde de naar Aloe vera [aloë vera] geurende garçon solemneel terwijl hij met een crème-brûléebrander een Marlborootje aanstak: "Of willen jullie een saotosoepje?"

7. Van dit soort culinair-fetisjistische clownerieën moesten de schonen vomeren. 

8. De lul-de-behanger kon fluiten naar een douceurtje.

 

0823 Dictee donderdag 10 dec 2015 (1): dictee Groot Dictee Sint Anthonis 2015 √

Dictee - dictees [0823]

Dictee van de gemeente Sint Anthonis 2015 (auteur: Piet Vloet)

Het kerkje dicht, de school dicht en toch …

1. De efficiëntste route vanuit Sint Anthonis naar Ledeacker is ook de penibelste door de door Jan en alleman vermaledijde flitspaal die duizenden verrast met een niet-welkome cadeaubon; een prudente chauffeur kiest daardoor een alternatieve weg waar hij in de weidse weiden met het malste gras koeien de malste sprongen ziet maken na hun bevrijding uit de winterstallen.

2. Gearriveerd in Ledeacker ziet hij het kerkje dat al decennia- en eeuwenlang het middelpunt vormt van het dorp dat een minder rooskleurige toekomst tegemoetziet: de twee authentieke klokken zullen ten eeuwigen dage zwijgen en geen enkele gelovige meer naar de kerk roepen.

3. Slopen – God verhoede het – zou de dood(s)steek voor het dorp zijn, maar gelukkig is dat niet geoorloofd: de kerk is een staatsmonument en wat zullen de patrones Catharina en de doodgezwegen Donatus wel niet zeggen als de kerk tot een ruïne vervalt en de feeëriek verlichte boom in de adventtijd vervangen wordt door een pietepeuterig bonsaikerstboompje?

4. De heilige Donatus is toch al gebelgd omdat hij circa honderd jaar geen rol meer speelt in Ledeacker: "Ik ben uit de paradijselijke hemel gehaald om dit kerkje te beschutten tegen bliksemschichten nadat het in achttienhonderdzestig getroffen was door bliksemflitsen maar ik ben in het vergetelboekje terechtgekomen door een met koperen bliksemafleiders uitgerust, kraaierig kukelekuend haantje."

5. Toevallig ontmoette ik bij het kerkje een in kakiuniform gekleed, deflaterend, getroebleerd heertje dat mij in verkleinwoordjes het volgende vertelde: "Na een debacletje tijdens een rendez-voustje in het sacristietje met een jazzzangeresje betaalde ik mijn taxietje met een vervalst chequeje dat het chauffeusetje highfivend in ontvangst nam."

6. Volgens sommige archeologen wijst de vondst van een gouden Romeinse munt op voorchristelijke bewoning; toch zou ik als pseudoarcheoloog graag in een aarden wal enkele archeologica vinden waaronder een gearceerd aardewerken tegeltje dat wel op een vroege bewoning wijst want gouden munten kunnen verloren zijn door een passerende centurio die zonder tomtom verdwaald was.

7. Tijdens het highteaën in het dorpshuis met enkele ingezetenen kwam ter sprake dat een man met een reuzengestalte en een hese stem het een reuze-idee vond alhoewel de gegadigden niet in groten getale warmlopen voor dit on-Nederlandse plan terwijl het niettemin voorziet in de bouwbehoefte van trouwlustigen.

8. Ondanks de door de bisschoppelijke hiërarchie opgelegde sluiting en de opheffing van de school zal Ledeacker deze catastrofale rampen te boven komen en rechttoe rechtaan afstevenen op een glorieuze toekomst dankzij de immigranten van 't Hofje als zij ten minste enigszins integreren en zich niet gedragen als hobbezakachtige, kakkineuze individuen want daar houdt Ledeacker niet van.
 

0822 Dictee woensdag 09 dec 2015 (2): dictee Groot UvA-HvA-dictee 2015 √

Dictee - dictees [0822]

Groot UvA-HvA-dictee 2015 (enigszins bewerkt)

Zie ook: blogpost 824.

Een chique chickqueeste door Groot-Mokum … (auteur: Mano Bouzamour)

1. De twee hautain geklede (me)juffrouwen expedieerden via WhatsApp huilen-van-het-lachenemoji's terwijl zij op een Piaggioreespleetje (waarvan de clignoteurs aanstonden) in alle lucullische lasciviteit door het Vondelpark manoeuvreerden tussen een geïmproviseerde jeu-de-boulesbaan, pencak-silatbeoefenaars en multiple-sclerosepatiënten die een tai-chicursus volgden. 

2. Bestemming: de Pieter Corneliszoon Hooftstraat waar 's lands frêle, gesofisticeerde chickies zich als geroutineerde collectioneurs, snuffelend als chihuahua's, vergapen aan de exquisiete collecties van modehuizen als: Ermenegildo Zegna, Dolce&Gabbana en Hermès.

3. En niet te vergeten: de gelimiteerde-editieaccessoires van Roberto Botticelli – diens Jasseronkettinkjes zijn ontegenzeggelijk collector's items voor de clientèle van de bonnetterieën: van 2Pac-minnende, pernicieuze kut-Marokkanen met een apocrief arsenaal aan
AK-47-geweren tot fiducieloze flux-de-boucheconjunctuurconnaisseurs van De Nederlandsche Bank.

4. Terwijl de vrouwen nipten aan een verrukkelijke caipirinha na deze obligatoire besognes, schuifelde er langs het terras in de Cornelis Schuytstraat een stel musici, pieus als monniken, met een scala aan achenebbisje muziekinstrumenten: de contrabassarrussofoons, de guira's, de bouzouki's en de darboeka's

5. Nadat de dames het recital hadden gedeballoteerd, verordonneerden zij onmiddellijk de sanguinisch lijkende cafébediende met peper-en-zoutkleurig haar (waarschijnlijk een Antilliaan of Curaçaoënaar). Hij femelde: "Ik recommandeer te allen tijde de gevogelteconsommé, gevolgd door het nalolokamtandslijmvisje met shiitakesaus, rodezeeanemoonvis en coquilles Saint-Jacques." 

6. Na een stilte rassureerde de naar Aloe vera [aloë vera] geurende garçon solemneel terwijl hij met een crème-brûléebrander een Marlborootje aanstak: "Of willen jullie een saotosoepje?"

7. Van dit soort culinair-fetisjistische clownerieën moesten de schonen vomeren.

8. De lul-de-behanger kon fluiten naar een douceurtje.

0821 Dictee woensdag 09 dec 2015 (1): dictee Column Medische termen (1) √

Dictee - dictees [0821]

Column Medische termen (1)

1. Van collega-dicteetijger René Dijkgraaf kreeg ik een lijst met medische termen, heel interessant. Ik zal ze allemaal bespreken. Daarbij onderscheid ik drie categorieën: (w) betekent: staat gewoon in de woordenboeken, (?) betekent: staat niet in de woordenboeken, maar ik vind het aanvaardbaar als opgave in een dictee (met uitleg waarom) en (x) betekent: is echt niet te herleiden tot de woordenboeken en zo'n woord zou ik nooit gebruiken in een dictee. 

2. Nou daar gaan we: 1) aberrant (w, afwijkend, abnormaal,
niet-medisch: absurd, idioot), 2) accommodatieparalyse (w, accommodatie = aanpassing van de ogen, paralyse = verlamming), 3) acuminatus (?, niet zo moeilijk, betekenis: niets anders gevonden dan kever of vis), 4) adenolymphocele (x, zeker vanwege de ph, we kennen lymf(e) en bij adeno- zou je aan adenoïden – woekering van het klierweefsel – kunnen denken. Dat lijkt wel te kloppen), 5) adenolymfokèle (x, zou met die f beter passen, betekenis zal uiteraard hetzelfde zijn als bij 4), 6) aerococcus (? zekere bacterie, met kleine letter zou ik het wel durven gebruiken, gevaarlijk voor de urinewegen van zwakke personen), 7) Ancylostoma (x, mijnworm, bij ons kleine letter, hoofdletter is de wetenschappelijke naam), 8) annulair (?, niet moeilijk: ringvormig), 9) antiastmatica (w, middelen tegen astma), 10) antigonorroïca (w, middelen tegen gonorroe(a)).

3. Vervolgens: 11) antrax (w, miltvuur), 12) aqueductus (cerebri) (?, niet moeilijk, betekenis: bepaalde kanalen – aquaduct! – in de hersenen), 13) arbeidsre-integratie (w), 14) arts-patiëntrelatie (w), 15) basalecelcarcinoom (w, basaal + cel + carcinoom = kanker, basale cellen = diepste laag van de onderhuid), 16) bellocqtamponade (x, Bellocq = eigennaam, tampon door de mond naar neus), 17)
bloed-gasbarrière (w, vergelijk qua spelling bloed-hersenbarrière), 18) breslowclassificatie (x, Breslow = eigennaam, indeling van de stadia van een melanoom = zeer kwaadaardig gezwel, vaak bij huid en oog), 19) Burneti caeruleus (x, te veel werk) en 20) chikungunya (w, wetenschappelijke naam, met kleine letter: subtropische virusziekte).

4. Verder: 21) chiropraxie (w), 22) chiropractor (w), 23) choledochorrafie (x, betekenis: hechtdraad of reparatie van galwegen, vergelijk cholelithiasis = galsteenziekte), 24), cholereïsch (w, de gal betreffend, wij zeggen cholerisch = opvliegend, driftig), 25) chordocentese (x, doorsteken van de navelstreng bij ongeboren vrucht), 26) choroïdaal (?, de oogbol betreffende), 27) chromosacharometer (w, betekenis: apparaat om suikergehalte in vloeistoffen – en bloed – te meten), 28) chronischevermoeidheidssyndroom (w, cvs, VD heeft CVS, GB heeft cvs-patiënt (lijkt juist), ME, myalgische encefalomyelitis), 29) ciclosporine (x, geneesmiddel na transplantatie tegen afstoting en tegen infecties) en 30) coeliocentese (x, niet zo snel gevonden).

5. Ik heb nog woorden voor 4 columns, maar ik stop ermee. Ik ga nuttiger dingen doen!

 
 

0820 Dictee dinsdag 08 dec 2015 (1): dictee Column Diversen √

Dictee - dictees [0820]

Column Diversen

1. Niet. Dit woord heeft meerdere betekenissen: 1) znw.: metalen pennetje om bladen bijeen te houden, 2) vnw.: om niet = gratis, te geef, 3) bijw. tegenover wel: ik voel me niet goed, 4) znw.: uit het niet tevoorschijn komen en 5) znw.: een loterij zonder nieten. Zoeken op '*niet' geeft 125 treffers [situatie 2015]. Ik vis daaruit alleen de woorden die met de ontkenning 'niet' te maken hebben: a) aartsdeugniet(en), onverbeterlijke schelm, b) ammenooitniet, nooit van z'n leven, c) deugeniet (BE) of deugniet, d) doeniet (luiaard), e) draadniet (nietje van metaal), f) durfniet, lafaard, g) een-om-niet of aas-blank, dominosteen met 0 en 1 ogen, h) ik-weet-niet-hoe, ik-weet-niet-waar,
ik-weet-niet-wat, ik-weet-niet-wie, i) ik-weet-niet-hoelang,
ik-weet-niet-hoe-vaak, ik-weet-niet-hoeveel, j) kruidje-roer-mij-niet (meervoud: kruidjes-roer-mij-niet of kruidje-roer-mij-nieten) - ook 'me', k) luchthart-treurniet = luchthart, iemand die altijd zorgeloos, opgeruimd, vrolijk is, l) mens-erger-je-niet, gezelschapsspel, m) moeras-vergeet-me-niet - ook 'mij', n) een net-nietongeluk, een
bijna-ongeluk, o) aardig: een rondniet is een cirkelvormige niet, p) treurniet = luchthart (zie eerder), q) een vergeet-mij-niet ('me' mag ook) en r) een weetniet (vergelijk: nitwit!) is een domoor.

2. Point. Een zomaar gekozen woord. Ik zoek alleen bij de trefwoorden naar '*point*': dat levert zeker al genoeg stof op. Ik geef alleen door waar iets interessants mee lijkt te zijn: 1) à brûle-pourpoint = op de man af, 2) à point = (van vlees) zo gebakken dat het binnenin nog rood is, 3) Checkpoint Charlie = grensplaats in Berlijn waar men van Oost- naar West-Berlijn kon gaan (algemeen: checkpoint), 4) millepoints = stippeltjesgoed, 5) nearest point of relief = (bij golf) punt waar een speler zijn bal zonder straf mag droppen bij belemmering door een vast obstakel, 6) point-and-shootcamera = eenvoudig, automatisch fototoestel waarmee de gebruiker alleen maar hoeft te richten en af te drukken, 7) pointe = betekenis van een woordspeling (de clou, ook: frappe), 8) point of no return = (figuurlijk) de fase of het stadium in een proces of onderneming waarin terugkeer onmogelijk is en men wel door moet gaan, 9) presentatie waarbij men gebruikmaakt van het computerprogramma PowerPoint, 10) to the point = ter zake, de spijker op de kop slaand en 11) unique sellingpoint = eigenschap waardoor een te verkopen product of dienst zich van alle andere onderscheidt (afkorting: USP).

3. We kijken ook nog even in de voorbeeldzinnen en binnen artikelen: a) op match- of setpoint staan, b) embonpoint = corpulentie die nog niet de omvang van zwaarlijvigheid heeft (gezetheid, welgedaanheid), c) imp = (bij bridge) international match point, d) point-to-pointrace = wedren op een rechte baan, e) op zijn ponteneur staan = ergens een prestigekwestie van maken (point d'honneur) en f) rond-point = rotonde.
 

0819 Dictee maandag 07 dec 2015 (1): dictee Column Het liedje van verlangen √

Dictee - dictees [0819]

Het liedje van verlangen (column)

1. De uitdrukking 'het liedje van verlangen zingen' betekent volgens Van Dale: trachten uitstel te krijgen, de zaak op de lange baan te schuiven (m.n. gezegd wanneer kinderen nog niet naar bed willen). De betekenis komt dus dicht bij langer maken, verlengen.

2. Ik kwam op 'verlangen' vanwege een cryptogram. Daar was de omschrijving (4 letters) 'verlangen om naam te maken'. Ik had 'r?e?'. En dan is VD net zo handig als de puzzelsite op internet. Ik typte 'verlangen' en dat komt 160 keer voor 'binnen artikelen'. De beginletter van de vier kennend, was 'roem' toen in het lijstje van de 160 woorden snel gevonden. Nu ik toch bezig was, ga ik die 160 woorden meteen maar even door.

3. Ik vermeld alleen de wat onbekendere woorden en woordgroepen (honger, hunkering, begeerte, wens, trek, eis, aspiratie en dorst, dat geloven we wel): 1) azen = verlangen naar, 2) behaagzucht = verlangen tot behagen, koketterie, 3) berouw = verlangen naar beterschap (wroeging), 4) branden van verlangen, 5) call of the wild = romantisch verlangen om de vertrouwde omgeving te verlaten en elders, in de ongerepte wildernis, een nieuw bestaan op te bouwen, 6) craving = onbeheersbaar verlangen naar verslavende middelen (bij een drugs- of alcoholverslaving), 7) die blaue Blume = symbool van het romantisch verlangen, 8) het Elysisch [Elysium = paradijselijk land] verlangen = het verlangen naar paradijselijke gelukzaligheid, 9) feedingfrenzy = onverzadigbaar verlangen, m.n. naar nieuws en 10) fernweh = weemoedig verlangen naar verre, onbekende landen.

4. Verder: 11) genderdysforie = onvrede met de eigen sekse, 12) heimwee (nostalgie), 13) le goût de la perfection qui stérilise = het onvruchtbaar makende verlangen naar volmaaktheid, 14) likkebaarden = watertandend verlangen, 15) nostalgie = verlangen vol heimwee, 16) nostalgie de la boue [modder] = verlangen van de geciviliseerde mens om zich af en toe aan de laagste uitspattingen over te geven, 17) opwindingsstoornis = stoornis in de seksuele opwinding, m.n. verminderd verlangen naar seks, 18) reikhalzen = vurig verlangen, 19) ringxiety = verschijnsel dat mensen zich inbeelden te worden gebeld terwijl dat in werkelijkheid niet zo is, met als gevolg een gevoel van teleurstelling en 20) saturday night fever = koortsachtig verlangen om in de weekends te gaan swingen in de disco.

5. Ten slotte: 21) saudade = melancholisch verlangen in de fado, 22) vrouwenlied = middeleeuws lied waarin een vrouw haar gevoelens van liefde, heimwee en verdriet en haar verlangen naar haar vriend bezingt, 23) watertanden, 24) zogziek = van kinderen die gespeend worden: ziek van het sterke verlangen naar de moederborst en 25) iemand aan zijn woord houden = verlangen dat hij doet wat hij beloofd heeft.