0400 Dictee woensdag 03 dec 2014 (3): dictee Nieuwen Bosch Gent 2e graad 13 mrt 2013 √

Dictee - dictees [0400]

Dictee tweede graad 13 mrt 2013 - De Nieuwen Bosch - Gent

1. Ik wil het met jullie hebben over boeken. Ik denk dat er niemand is die zoveel boeken verslindt als ik. Nochtans is dit weggelegd voor elk van jullie. Wellicht kopen jullie niemendalletjes, maar beeld je in wat je kan kopen, mocht je miljonair zijn: mythologische vertellingen over de Griekse oppergod Zeus of de lotgevallen van Franse pubers aan de Middellandse Zee of een middeleeuws verhaal van een Engelse geschiedschrijver. Logisch dat degelijke boeken minder aan jullie besteed zijn. Vermoedelijk dromen jullie weg bij titels als 'De it-girl' [boek en tv-serie] of 'Twilight' [boekenreeks, ook verfilmd]. Maar weet dat kranten zoals 'Het Nieuwsblad' niet alleen voor specialisten zijn bestemd.

2. De studenten van de Vlaamse hogeschool hebben de hele nacht gefuifd in de Kerkstraat. Vermijd dus die buurt, want via een anonieme tip werd ons meegedeeld dat de verwachte geluidsoverlast zwaar overschreden werd. De geschorste fuifbeesten en deejays zullen respectievelijk gestraft en beboet worden. Wie hen veroordeelt of beoordeelt, kan ook door hen worden veroordeeld. Zij voelen zich niet verantwoordelijk voor de spectaculaire en verrukkelijke nachtelijke escapade.

3. Antwoord even op de vraag van een ijverige leerling. Schrijf je juli, joden [zonder nadere toelichting ook 'Joden'], Tweede Wereldoorlog en champagne met of zonder hoofdletter? Wend u tot de leerkracht voor het correcte antwoord.
 

0399 Dictee woensdag 03 dec 2014 (2): dictee Nieuwen Bosch Gent 3e graad 02 apr 2014

Dictee derde graad 2 april 2014 - Nieuwen Bosch - Gent

Voor de tweede maal op rij vindt het Groot Dictee van Nieuwen Bosch plaats op onze school. Hiervoor wordt de accommodatie van de basisschool ter beschikking gesteld. Prijs u gelukkig dat dit niet hét Groot Dictee der Nederlandse Taal is, met woorden als 'een przewalskipaardenmiddel' of 'criticaster'. Die worden als te moeilijk beschouwd en dus niet gedicteerd. In een interview legde de linguïst expliciet uit waarom dergelijke woorden werden geselecteerd. We zijn alvast nieuwsgierig wie dit foutloos kan neerpennen.

De dennen stonden in de rondte als een indiaanse tipi. We vlijden ons neer op de met zachte naalden beklede grond en keken naar de Grote Beer. 'Ik word later poëet', meldde ik met een weids gebaar. Niettegenstaande dit een verheven vocabularium is, wordt van jullie verwacht een ongeëvenaarde tekst te schrijven. Dit jaar geen woorden als freudiaans, Zuid-Afrikaans of islamitisch; ook geen grammaticale valstrikken waarbij de werkwoordsvorm wordt verbasterd.  Lijken deze zinnen gekunsteld? Dit kan ik alleen maar beamen.

Tenslotte vragen de actuele en recentelijk weer geüpdatete spellingregels het uiterste van uw communicatieve nauwkeurigheid. Al die sms'jes en e-mails vol typefouten houden uw spelling niet op peil en verminderen uw kans op een medaille.
 

0398 Dictee woensdag 03 dec 2014 (1): dictee Nieuwen Bosch Gent 3e graad 13 mrt 2013 √

Dictee - dictees [0398]

Dictee derde graad 13 mrt 2013 - Nieuwen Bosch, Gent

1. Wellicht is dit voor jullie het eerste Groot Dictee op Nieuwen Bosch. Vermoedelijk verwachten jullie moeilijke woorden, zoals renaissance, middeleeuwen of Tweede Wereldoorlog. Of wat dachten jullie van Pasen en kerstvakantie of aspirientje en de paus. Moeten die met of zonder hoofdletter? Hoe schrijf je trouwens het isgelijkteken? Vertwijfeld zie ik jullie woorden omcirkelen. Wordt diner in het Nederlands geschreven zoals in het Frans? Geen paniek! Er wordt van jullie niet verwacht dat jullie foutloos schrijven. Besteed voldoende tijd aan de werkwoordsvormen. Wendt u zich bij problemen tot de leerkracht.

2. Vorig jaar belandden veertig pyromanen en vijftig verbrande slachtoffers met derdegraadsverbrandingen in het ziekenhuis. Hun comateuze toestand werd respectievelijk onderbroken door momenten van ijzingwekkende hallucinaties of bloedstollende jammerkreten. Wie verantwoordelijk is, moet gearresteerd en aangeklaagd worden. Naar verluidt wordt de aangerichte schade niet terugbetaald tenzij anders vermeld in het vonnis.

3. Een maand voordat de langverbeide Franstalige roman in de winkels lag, werd het boek al bediscussieerd in een internetforum. De verraste schrijfster verwachtte niet dat de roman, die zich afspeelde onder de Toscaanse en Siciliaanse zon, een hype zou worden. Hoewel de Italiaanse streek romantisch is, hebben heel wat lezers het artikel gedeletet. Dat dit niet evident is, wordt je nu wel duidelijk.
 

0397 Dictee woensdag 26 nov 2014 (20): dictee Ditjes en datjes (8) √

Dictee - dictees [0397]

Ditjes en datjes (8)

A. In een verder niet zo moeilijk jeugddictee kwam 'BN'er en VIP' voor. Dat BN'er is prima natuurlijk, maar GB en VD schrijven ons voor dat 'vip' (van: very important person) met kleine letters geschreven wordt. Het is geen initiaalwoord (je zegt niet 'vee-ie-pee' maar gewoon 'vihp') en wel een zogenaamd letterwoord (net als 'pet' in petfles). In samenstellingen schrijf je een letterwoord aaneen: vipdorp, viptribune (behoudens klinkerbotsing zoals in mulo-onderwijs). Een initiaalwoord krijgt een koppelteken: pc-tafel. Bij afleidingen krijgt een initiaalwoord een apostrof, maar een letterwoord (zo nodig) een trema. Het wordt dus: vwo-leerling en vwo'er (vee-wee-oo), vmbo-docent en vmbo'er (vee-èhm-bee-oo), maar pas op (haa-voo en dus niet haa-aa-vee-oo!) havoleerling (NB Er komt in VARA-gezelschap wel een koppelteken wegens een of meer hoofdletters - vgl. Benelux-land) en havoër. Het wordt wel: havo-onderwijs en havo-opleiding wegens klinkerbotsing!

B. Goeie tip voor dicteedeelnemers t.o.v. de jury: if you can't beat them, join them!

C. Nog weer zo'n onaangekondigde wijziging in de oVD (niet van vandaag of gisteren). Het GB heeft 'te onzent' [uitdrukking]. In de papieren VD (2005) stond dat ook zo. Echter, in de huidige oVD staat bij lemma 'onzent': alleen in de bijwoordelijke verbinding (nog slechts gewestelijk in gebruik) te(n) onzent – in ons huis, in onze streek, in ons land: wij ontvangen u graag ten onzent. 2020: GB/VD allebei te(n) onzent.

D. Raar, dat in lemma 'Sint-Anna' alle drie de keren 'St.-Anna' voorkomt, maar nog vreemder dat VD ineens en stiekem 'St.-Anna te drieën' heeft veranderd in 'St.-Anna-te-drieën'. Zo blijven we onnodige fouten maken in dictees natuurlijk … Let op: ook: Anna-te-drieën.

E. Tip: als je een abonnement hebt op de oVD, kun je rustig (op dezelfde computer) tweemaal inloggen. Ik doe dat standaard: in de ene versie werk ik dan bijvoorbeeld alfabetisch de oVD door, in de andere versie zoek ik tussendoor wat op …

F. Grappig: in lemma 'drogend' komt voor 'polyonverzadigd'. Ik zoeken, maar nee hoor, het staat nergens in VD! Ik wilde het al opnemen in de lijst voor VD. Tot de eyeopener voorbijgekomen was, die zei, dat
'poly-onverzadigde' misschien wel duidelijker was. Helemaal mee eens, maar die laatste schrijfwijze levert in een dictee vanzelfsprekend wel een rood streepje en een fout op!

G. In een recent dictee kwam 'doodsschrik' voor. Zo schrijft VD dat, maar GB laat ook 'doodschrik' toe! Dat geldt trouwens ook voor doodsstrijd – doodstrijd en doodssteek – doodsteek. Aan de uitspraak kun je het verschil niet horen, wel bijv. bij soortgelijke gevallen als doodskist – doodkist, doodsklap – doodklap en doodsgedachte – doodgedachte (allemaal GB).

 

0396 Dictee woensdag 26 nov 2014 (19): dictee Tiende Kees Stipdictee √

Dictee - dictees [0396]

Tiende Kees Stipdictee [Auteur: Margreet Pronk] 

Ter Apel

Feest!

1. De uitnodiging zat in een verzegelde enveloppe met sierlijk gekalligrafeerde woorden. Karel en Bep waren welkom op het chique diner dansant in het landhuis van de jonkheer en zijn freule. De datum gaf Bep een doods(s)chrik: vrijdag de dertiende. Haar paraskevidekatriafobie speelde op.

2. Het kledingvoorschrift was cravate blanche voor Karel, gala voor Bep. Een wereld ging open: kreten als tenue de ville, prêt-à-porter en haute couture kwamen voorbij, terwijl ze thuis het liefst in een fleecetrui of onesie gekleed gingen. Toch tikte Bep een mooie Jan Taminiau en Louboutins [merken] op de kop, ze accentueerde haar tache de beauté en zette haar monalisaglimlach op.

3. Het majestueuze landhuis in neoclassicistische stijl lag verscholen in een lommerrijke omgeving, de oprijlaan was omzoomd met bloemenperken vol vergeet-mij-nietjes, lelietjes-van-dalen en hier en daar wat onzelievevrouwebedstro dat de kop opstak. Aan weerszijden van de trappen stonden de meest exotische orchideeën, die hier normaliter geenszins zouden kunnen bloeien.

4. Karel en Bep lieten zich de amuse van pancetta met gekaramelliseerde sjalotjes smaken, waarna een oestergratin met
sint-jakobsschelpen volgde. De sommelier verhaalde over de meest exquise wijnen en de beste wijn-spijscombinaties, terwijl een strijkkwartet Buxtehude, Debussy, Tsjaikovski en Grieg speelde.

5. Het hoofdgerecht, wagyusteak [wah-kie-joe]  met cantharellen en een uiensojasaus, deed Karel jeremiëren dat hij verlangde naar een frikandel. Een perfecte croquembouche deed Bep gefascineerd bedenken hoe ze zo’n dessert in haar eenvoudige, doch goed geoutilleerde keuken zelf kon fabriceren. Al wist ze dat Karel met een crème brûléetje ook tevreden was.

6. Zich neervlijend in de comfortabele fauteuils in de lounge, lieten Karel en Bep de avond nog eens de revue passeren. Hij met een whisky’tje [evt. whiskeytje], zij met een chardonnay. Ze apprecieerden de uitnodiging, maar deze wereld van exorbitante uitspattingen en copieuze diners was toch niet aan hen besteed.

7. Terwijl de limousine voorreed en de butler hen uitgeleide deed, was één blik van verstandhouding genoeg: morgen weer terug naar de gewonemensenwereld, in een pyjama op de bank en met een sukadelapje op bord.
 

0395 Dictee woensdag 26 nov 2014 (18): dictee 803 (deel 3) √

Dictee - dictees [0395]

Oefendictee 803 (deel 3)

Dictee 803, alinea 7 t/m 10.

7. Of mag augustijnenklooster ook? Ja. Die autostradebrug staat op instorten. Gevonden met '*lettre*': au pied de la lettre (letterlijk), een x avant la lettre (voordat er eigenlijk van x sprake was), gens de lettres (letterkundigen, schrijvers), een lettré (kenner en minnaar van de letteren, synoniem: geletterde), lettre de cachet (verzegelde brief, benaming voor geheime koninklijke bevelschriften tot gevangenneming of verbanning, vóór de Franse Revolutie), porte-lettres (omslag(en) voor stukken en brieven) en république des lettres (republiek der letteren, vergelijk: res publica litteraria). Ook nog: bellettrie = beoefening van de schone letteren. Awel, dat bedoel ik nu! Adukibonen zijn azuki's [beide: oe]. De sandalwoods, de sandelhoutpaarden, zijn afkomstig van Soemba, het Sandelhouteiland. Een sazspeler sazt.

8. De sancerre is een droge, witte loirewijn bereid uit de sauvignon blanc. Een samoreus voer oorspronkelijk op de Samber. Bij de overgang van 'potlepel' naar 'pollepel' is er sprake van sandhi. SARS is het severe acute respiratory syndrome (GB, VD -  besmettelijke, ernstige longziekte, VD heeft kleine letters). 'Sarahs bikinietje' schrijf je zonder apostrof. Haar savantegedrag maakte het alleen maar erger, ondanks haar savante [geleerde] resumé [samenvatting]. De rajneeshies of sannyasins volgen Bhagwan Shree Rajneesh. Mijn deur staat wijd open, zeg maar: wagenwijd open voor je. Hij bezit om ende bij (om en bij, praeter propter) 120 hectare grond. Is het een non-issue dat one-issuepartijen geen toekomst hebben? In het holst van de nacht vond te midden van de apen op het scherp van de snede tot bam een hevig man-tot-mangevecht plaats.

9. Een boustrofedon moet je om en om lezen. De tijd schafte raad: we schaften het aan en schaftten daardoor later. Schizomyceten zijn splijtzwammen. Schmierenleden trekken meestal rond. Hoeveel schilling [O] was in 2000 een shilling [GB] waard? Dat is een van de schrijnendste gevallen. Die schroodbeitel kun je wel op de schroothoop gooien, samen met die strijkvijl. De christelijke Schriftgeleerde ging in de clinch met de joodse schriftgeleerde. Werkt een schredenteller schredegewijs? Een scuba is een self-contained underwater breathing apparatus (onderwaterademhalingsapparaat dat niet van elders gevoed wordt). Hij schoot in een Franse colère [razend worden] en bad toen maar een Frans Paternoster [vloeken]. In Lloyd's Register (ook: scheepsregister) staat A voor eerste rang (of: klas) en B voor tweede rang (klas). Ze is altijd classy [ah] [stijlvol] gekleed.

10. Hij strooit met doctor Clavannetjes. Bij het schaatsen is het voor Nederland vaak een (clean) sweep [alle prijzen, 1, 2 en 3]. Clementia tecta rigore (mildheid onder de schijn van strengheid) lijkt me beter dan het omgekeerde. Het was Cleopatra zelf, die haar cleopatrakapsel [wel gelexicaliseerd!] verafgoodde. Wat houdt precies de Oudbisschoppelijke Cleresie of Cleresij in? Een donker pak met collaar van rooms-katholieke geestelijken is een clergyman [kluhr-dzjie-mèhn]. Kun jij een leuke clerihew [vierregelig, aabb] maken? Een clicksong is een lied met kliks [klakkende taalklank]. De cliché-eigenaar verloor de rechtszaak. Ik werd slachtoffer van clickjacking [surfen naar kwaadaardige sites]. Ken je het clinenbegrip [GB, VD: n/s!] uit de biologie? De clipper [vliegboot] landde naast de klipper [schip].
 

0394 Dictee woensdag 26 nov 2014 (17): dictee 803 (deel 2) √

Dictee - dictees [0394]

Oefendictee 803 (deel 2)

Dictee 803, alinea 4 t/m 6

4. Zijn zoon en dochter zullen achteraankomen. Ze werden achterelkaar achter elkaar opgesteld. Die auto heeft een achteruitkijkspiegel en achterruitverwarming. Ik vind de Achterhoek een uithoek. Zij zijn achtsteleerlingen. Ik wil ervan af zijn, of zijn afzijn bij iedereen bekend was. Een alzheimerpatiënt leeft bij aide-mémoires. De chirurg benutte een agrafentangetje. Mooi, zo'n akkerwinderand. Priesters, diakens en misdienaars zijn albendragers. In allerijl (in aller haast) haalde hij allerlei, tevens zijn allerallerlaatste streken uit. Een
all-inprijs is all-in. Die allweatherkleding is allweather. Ze ging op pad naar haar alma mater [erenaam universiteit] in een almaviva [wijde, lange mantel]. De Alziende is de aanduiding voor de alziende God. Die amahs, au pairs afkomstig uit een lagelonenland, kun je voor een prikje krijgen. Het anekdoteboek ging weer open.

5. Volgens mij hadden de Amazonen geen flauw benul van de amazonezit. De ambtgenotes hadden een ambtgenotenbijeenkomst. Ank, dat goudsmedenwerktuig is een ank, geen ankh [zie onder].
                                   

6. Is angostura-elixer [uit de bast van een Zuid-Amerikaanse boom] lekker? Zie je dat schip ankerop gaan? Bij het antichambreren bedacht hij dat hij die brief nog moest antidateren (ook: antedateren). De muur had antenafsluitingen. Aoristi zijn zekere werkwoordstijden. Het appendanceje [GB, als je de eindsjwa wel uitspreekt [VD]: appendancetje] zag er spookachtig uit. Hij flirtte à outrance [tot het uiterste]. Is Ardenner ham hetzelfde als Ardense (Ardeense) hesp? Ja. De Ardennees zat op een sjees met een paar ardenners [trekpaard] ervoor. Arrivés zijn boven Jan, arrivees boven Mina. De asielaanvragenbeoordelaar was er helaas niet. Het geledigde aslaatje werd hem uit handen genomen. Een asem, assem of asam is een tamarinde. Een assistent-arts is nog lang geen arts-assistent. Deze attachee is geattacheerd aan haar ambassade en draagt altijd een attachékoffer. Wil je echt Aucaans leren? Zij zijn augustijnen in een augustijnerklooster met augustijner monniken.