vrijdag 21 november 2014

0370 Dictee woensdag 19 nov 2014 (5): dictee Voorburg 2014 [370]

Groot Voorburgs Dictee (19-11-2014)

Afscheid van een bescheiden inspirator

1. In een tijd waarin religie en religiositeit ter discussie staan, is het emeritaat van dominee Sterrenburg aanleiding tot contemplaties over zowel de vocatie als de uitoefening van het vak 'zielenherder'.
De eerste priesters werden aangewezen. Zij en hun zonen droegen gewaden van getwijnd Egyptisch linnen. De zomen werden afgezet met granaatappels van dieprode wol en gouden belletjes om hen aanzien te geven. Vandaag de dag wordt respect afgedwongen door gekeurde siliconenbandjes met spreuken die de identiteit van de drager accentueren. Idyllische tatoeages geven het geheel een hypnotische illusie. Van de Voorburgse dominee kan niet gezegd worden dat hij een fashionaddict is.
 

2. Hij heeft door zijn eenvoudige dracht authenticiteit behouden. De occupatie waarvan dominee Sterrenburg bijkans een stressstoornis kreeg, is de exegese. Mozes beschikte niet over A4'tjes, noch over moderne tablets.
 

3. Evenmin cirkelden er satellieten rond de berg Sinaï om ge-sms'te Bijbelteksten te verspreiden. De meeste verhalen zijn via mondelinge overlevering in de Bijbel terechtgekomen.
Door de vele vertalingen is de Heilige Schrift voor velerlei uitleg vatbaar. Naast de Hebreeuwse tekst geeft de Septuagint rotsvast vertrouwen bij wankelmoedigheid, ook voor gelovigen van katholieken huize.


4. Veel verhalen uit de Bijbel illustreren de attitude van onze dominee. Bij hem is voor iedereen plek in de herberg. Hij beschouwt de kerk en het geloof als de accommodatie voor alle gezindten om gedeelde waarden te exploreren en verschillen met de mantel der liefde te bedekken.
 

5. Het lied "Blijf mij nabij" leeft hij voor, want hij is continu beschikbaar voor elk mensenkind in nood. De bruiloft in Kana is onderdeel geweest van vele huwelijksinzegeningen, en het avondmaal is vele keren gevierd. Het hele curriculum vitae laten we achterwege en voor de goede orde: de dominee loopt niet over water. In overdrachtelijke zin loopt de klokkentoren van de Oude Kerk wel onder water.
 

6. Hoewel in Exodus 26 de opbouw van de allereerste ontmoetingstent minutieus werd geprescribeerd: kleden met ingeweven engelfiguren, vastgehouden met bronzen haken, afgedekt met roodgekleurde ramsvellen, gestut door planken van acaciahout en zilveren voetstukken, maar zonder een toren, is de klokkentoren van de Oude Kerk het symbool van ontmoeting.
Het luiden van de klokken is tot in de wijde omtrek een uitnodiging om onze gedeelde waarden te herinneren en samen te komen. Echter, een toren dreigt naar de filistijnen te gaan. Laten we als dank aan de dominee, ervoor zorgen dat de klokken nog heel lang luiden.

NB Van dit dictee is geen uitgebreide annotatie beschikbaar.
- 'roodgekleurd' moet aaneen (VD, lemma 'gekleurd')
- 'fashionaddict' moet aaneen: tweeledige samenstelling van de Nederlandse (sic!) woorden 'fashion' en 'addict' (lees: woorden uit VD). De verwijzing naar het Engelse woordenboek met 'fashion addict' is volledig irrelevant. Vergelijk ook 'fashionvictim' in VD.


woensdag 19 november 2014

0369 Dictee woensdag 19 nov 2014 (4): dictee - Oefendictee Brussel √

Dictee - dictees [0369]

Oefendictee Brussel 2014

Ambras in een Brussels café

1. In een donker hoekje van het staminee dat mijn grootmoeder uitbaatte, zaten een rooms-katholieke ruitentikker, een dandyachtige chassied en een melomane mohammedaan met gebogen ruggen emfatisch te mokken rond een biedermeiertafeltje. De geciseleerde konterfeitsels van dit obscurantistische clubje verrieden een ophanden zijnd gechicaneer vanjewelste *.

* GB ook wel: van jewelste, van je welste.

2. Eerst verbrandde de bebaarde aartsvader zich aan een witheet ceylontheetje en ten anderen male, teneinde zijn kekke smartphone op te laden, aan een niet-geaarde stekkerdoos, waarna gensters van het ontbrande gerei oversloegen op zijn chique sjtreimel [bonthoed van chassidische joden] van angorawol. Mijn grootmoeder bluste ogenblikkelijk met haar dagelijkse maderaatje, dat zij steevast dronk uit een volumineus sferoïdaal cognacglas.

3. Luid jeremiërend verkocht de Joodse saletjonker, in een keinijge sajetten spencer met V-hals, de ernaast gezeten efendi [Ottomaanse Rijk: staatsdienaren] een haberdoedas [klap om de oren] op de kinnebak [kin], maar bood voor deze guichelstreek onmiddellijk zijn excuses aan. Immers, de grootmoefti's eerdere carrière als fagottist moest ter wille van een door fijt aangetaste vinger reeds vroegtijdig geheroriënteerd worden, maar nu kon hij door een verwoeste embouchure [vaardigheid met blaasinstrument] ook als amateurmusicus zijn hobby niet meer beoefenen.

4. Eerder die dag werd grootmoes doopceel gelicht door de kleptomane kapelaan, een dantesk  tweederangsfiguur die in zijn pubertijd nog tevergeefs hand-en-spandiensten als zoeaaf trachtte te negotiëren. Rommelend door de secretaire in haar privévertrekken, leerde hij over haar gebrouilleerde latrelatie met een zilverenmedaillewinnaar in het keirin en over een beoogde inderminneregeling met een kozijn [neef] over een geërfde
haflinger‐lipizzanerkruising door een luiogige pro-Deoadvocaat.

5. Maar behalve een vergeelde briefkaart van een Volapükspreker en het bekraste en dus ontwaarde vinyloeuvre van een pseudo-Elvis ontwaarde hij verder geen curieuze of kwestieuze zaken. Gedesillusioneerd stak hij dan maar oma’s messingen gedenkbord van een Eddy Merckxexpositie achter de revers van zijn gummi-jas, en vervoegde zijn consorten in de gelagzaal.

6. Bij het bruusk achteroverslaan van een geïmporteerde meibock viel het bord met veel kabaal op  de vloer. Met merckxiaanse panache klom grootmoeder uit de bierkelder en gaf de gewijde farizeeër fluks een draai om de oren met het gebutste souvenir. Met iets dat leek op een fosburyflop met ebola-achtige spasmen, dook hij in de schoot van onze Mekkaganger, die met een Platturkse vloek het omstoten van zijn mokkalikeur trachtte te bezweren.

7. Om het dreinende drietal en de rest van het cliënteel ter wille te zijn, bood mijn grootmoeder ter traktatie een frisse geuze aan. "Maar oma, eigenlijk mogen die mannen toch geen alcohol drinken van God?" Triomfantelijk tapte mijn grootmoeder nog een glas en motiveerde schouderophalend het hele eiereneten: "IJs en weder dienende leven wij niet van morgen, noch van mogen, wij leven van daden en vandaag." Beduusd door zoveel tegeltjeswijsheid voltooiden de drie zanikende heerschappen hun liquide lucullusmaal en steunend op elkander wankelden zij het café uit, de Brusselse nacht in.

 


0368 Dictee woensdag 19 nov 2014 (3): dictee - Groot Brummens Dictee 2014 √

Dictee - dictees [0368]

Groot Brummens Dictee 2014

Politieke hattrick in het Arcadië aan de IJssel

1. Voordat in maart het electoraat zou spreken, besloot de flamboyante burgervader Niels Joosten met zijn aimabele eega af te reizen. De ganse goegemeente zwaaide hen uit. Zag de populaire burgemeester na jaren pais en vree de omineuze bui al aan de Brummense horizon hangen? Interim-burgemeester Alex van Hedel zou zolang in onze contreien de scepter zwaaien.

2. (Even off the record: de volgende ietwat gechargeerde uitspraken zijn niet voor het conto van deze voorlezer!)

3. Na de verkiezingen kon van plucheplakken geen sprake zijn. Twee ex-VVD'ers doken op uit de coulissen en ontpopten zich plots tot lokale coryfeeën. Zij speelden in op het Eerbeekse underdoggevoel en marginaliseerden de representanten van het vermeende Brummense establishment van gesjeesde artistiekelingen, querulanten op geitenwollen sokken, neoliberale duurzaamheidsfetisjisten en ander quasi-intellectueel schorriemorrie.

4. Nee, Lokaal Belang zou in een monstercoalitie met de mastodonten PvdA en CDA en het als een feniks herrezen D66 een virtuoze bestuurlijke quatre-mains ten beste geven! Jongeren moesten voortaan relaxed op hun privéhangplek kunnen vermeien en het gemeenteloket in Eerbeek zou subiet worden heropend. Geschraagd door de middenstand zou het Stuyvenburchplein de allure krijgen die Eerbeek toekwam. Niet langer zou in Brummen worden opgesoupeerd wat in Eerbeek werd verdiend!

5. Toch dreigde een demasqué: ook het nieuwe college bood vooralsnog geen oplossing voor de geurcontourenproblematiek die het Centrumplan Eerbeek in gijzeling hield. Zouden Mayr-Melnhof en consorten zich coöperatief opstellen?

6. En de boer? Hij ploegde intussen spreekwoordelijk voort, behalve op Cortenoever, waar draglines en shovels uit naam van Rijkswaterstaat anderhalve eeuw agrarisch erfgoed verwoestten. ’t Halfvasten is inmiddels gesneefd en met rouwbetoon ten grave gedragen. Nog eenmaal schitterde deze embarcadère met leilinden en hoogstamboomgaard tijdens een Oerolachtige ode en vertwijfeld vroeg men zich af: 'Waarom zijn wij zo defaitistisch geweest?'

7. Het contrast kon niet schriller zijn met het feestgedruis rond het Bronkhorsterveer [internet]. Hotemetoten van alle gezindten vierden eendrachtig de herinrichting, die als sublimatie van het programma Beleef Brummen-Bronckhorst de regio een impuls moest geven. Brandweerkorpsen uit Veluwe en Achterhoek spoten een triomfboog over de rivier, als twee olifanten die dit verhaaltje eclatant uitblazen!
 

 

dinsdag 18 november 2014

0367 Dictee woensdag 19 nov 2014 (2): dictee - Tweede Groot Roois Dictee 2014 √

Dictee - dictees [0367]

Tweede Groot Roois Dictee 2014

"Wat nu?", zei Pichegru

[Op de beamer: Pichegru, De Brueijs en Henkenshage]

1. In de nachtelijke uren van 13 september 1794 deed Benjamin de Brueijs geen oog dicht; de notabele bewoner van slot Henkenshage, die wij kennen dankzij zijn historische communiqués, tobde erover of hij en zijn huisgezin überhaupt de troebelen van het kerende oorlogstij zouden doorstaan.

2. Gekleed in zijn brokaten sjamberloek vertrouwde hij zijn kommervolle overpeinzingen, zijn beduchtheid voor de dreigende collisie op Roois territorium tussen de Engelse en Oostenrijkse armeeën enerzijds en de Franse krijgsmacht van maarschalk Pichegru anderzijds, toe aan het papier.

3. Op 30 augustus was het dorp overstroomd door twaalfduizend manschappen van de geallieerde legers; Hannoverse en Hessische cavaleristen, infanteristen, artilleristen en bijbehorende officieren, werden ingekwartierd in de onderkomens van kleinbehuisde burgers, die niettegenstaande dat zij al hutjemutje op elkaar gepakt zaten, een lawine van onverstaanbaar koeterwaals wauwelende fuseliers, grenadiers en ander krijgsvolk over zich uitgestort kregen.

4. De Engelsen hadden weliswaar hun eigen tentenkamp, maar ook zij foerageerden op de akkers en in de tuinen van de goegemeente, waarbij noch prinsessenbonen, haricots verts en savooiekool noch postelein, cichorei en brave hendrik aan de roverij ontkwamen.

5. Daarenboven bleef er geen perzik aan de perziken- en geen pruim aan de pruimenboom, erger nog, ook de bomen zelf, de superbe beukenhaag  rond de slotgaarde incluis, werden door het vermaledijde rapaille omgehouwen om de schier onverzadigbare honger naar brandstof te stillen.

6. Terwijl madame De Brueijs in de kemenade van Henkenshage na virulente barensweeën een zoon ter wereld brengt, die te jong sterft om in de genealogische registers te worden bijgeschreven, redekavelt haar waarde eega met de commandant-majoor, zich onderwijl te sappel makend over de vraag of hij zijn beaujolais en bourgogne wel goed heeft gecamoufleerd, omdat hij in genen dele zijn excellente wijnkelder te gronde wil laten richten.

7. Waar eerst gelamenteerd en gejeremieerd werd over de inkwartiering van de Hessische officieren maakt meester De Brueijs bij de nadering van de Fransen in zijn journaal continu gewag van Hessen en Hannoveranen als 'de onzen', als een gijzelaar die zich volledig identificeert met zijn gijzelnemer: een stockholmsyndroom avant la lettre.

8. Spoedig braken de flamboyant geüniformeerde fransozen door de kordons in een niet-aflatende attaque, zodat de heroïsche verdedigers van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden niets overbleef dan in wanordelijke colonnes crosscountry de aftocht te blazen, een totaal echec en het begin van een achttien jaar durende Franse bezetting.

 

0366 Dictee woensdag 19 nov 2014 (1): dictee - Ditjes en datjes (1) √

Dictee - dictees [0366]

Ditjes en datjes (1)

Onder deze kop zal ik regelmatig wetenswaardigheden over de spelling vermelden.

A. VD heeft 'ditjes en datjes' altijd los geschreven. GB 2005 schreef het echter met twee koppeltekens: 'ditjes-en-datjes'. In het online-GB is dat al gecorrigeerd tot 'ditjes en datjes'. In de volgende papieren oplage (die wel de geheel herziene druk van 2015 zal zijn) zal dit ook rechtgezet worden. Alweer een inconsistentie tussen GB en VD uit de weg geruimd …

B. VD voert te pas en te onpas wijzigingen door. Het is vervelend dat wij daar geen weet van hebben. Zo las ik in de papieren VD: Comédie française = (theater) benaming voor de door de staat gesubsidieerde schouwburg in Parijs (officieel Théâtre français). Echter: in de huidige online-VD staat nu Comédie-Française en Théâtre-Français. Een goede verbetering dunkt me, gezien de semiofficiële bronnen op internet, die ik raadpleegde.

C. In een dictee moest geschreven worden 'Alles sal regkom'. De jury vond dat het 'alles sal reg kom' moest zijn. Ik moest dit wel even zoeken. In de papieren Van Dale van 2005 vond ik de uitdrukking eerst niet, maar omdat deze wel in de online-VD stond, begreep ik na enig piekeren, dat ik in Bijlage I – gevleugelde woorden, titels en citaten – moest zijn. En jawel, hoor, daar stond die uitdrukking. In de online-VD en naar ik aanneem ook in de nieuwe papieren VD van 2015 zijn er geen bijlagen meer, is driekwart van die bijlagen weggelaten en is de rest geïncorporeerd in de 'gewone' VD. Alle items in de bijlage hadden hoofdletters. Bij het overzetten naar de gewone VD zijn sommige hoofdletters gehandhaafd, andere verdwenen. Daarom sluit ik niet uit dat ook dit motto met een kleine letter zou kunnen: alles sal regkom. Ik heb dat in ieder geval aan VD gesuggereerd. 2020: OK

D. In datzelfde dictee moest 'malheureuze' (bnw.) geschreven worden, volgens de jury echter 'malheureuse'. Dat klopt niet: ik zal uitleggen waarom. Het woord staat niet in GB en VD. Als je het als Frans woord wilt handhaven, wordt het malheureux, meer malheureux, meest malheureux. Als iemand dit dan toch per se wil vernederlandsen, moet je naar vergelijkbare gevallen kijken: 'amoureux' was Frans, maar is in het Nederlands 'amoureus' geworden (dat staat wel in de woordenboeken) met vergrotende trap 'amoureuzer' en overtreffende trap 'amoureust' of 'meest amoureus'. Ik ben er dus zeker van dat 'malheureuze' de juiste schrijfwijze is voor het bnw.

!!! Vgl. ook (GB) pretentieus = pretentieuze(r).

 

zaterdag 15 november 2014

0365 Dictee woensdag 12 nov 2014 (5): dictee Wezep √

Dictee - dictees [0375]

Negende Groot Wezeper Dictee (auteurs: docenten Agnieten College)

1. Ons onderwijs gaat naar de filistijnen. Een teveel aan kinderen verkommert in openleercentra (op internet meestal: open leercentrum, evt. hoofdletters) of zit achteruitlerend in een ouderwets ingericht lokaal. In lerarenkamers wordt veel gedubd. De bedrijfsvoering is kaduuk, de bleinen staan op de portemonnees. De onderwijsbranche is zo langzamerhand kreupel geworden. Zo hoorde ik laatst iemand jeremiëren.

2. Toch willen didactici niet ten eeuwigen dage blèren over het feit dat onderwijsinnovatie nauwelijks rendeert. Integendeel, het is een kolfje naar de hand van hen, die gespitst zijn op progressie: de
aspirant-innovator, ofwel de leerling.

3. Zij kunnen hun onderwijs heden ten dage zelf inrichten, met utiliteiten als schootcomputers, gsm’etjes en smarthorloges, die onbegrensde mogelijkheden in zich herbergen.

4. De crux is echter, dat voor een enkele docent deze verandering nog een ver-van-mijn-bedshow is. Maar daar wordt hard aan gewerkt.

5. Blijmoedig werken de jongeren nu aan hun ontplooiing en ze kunnen naar hartenlust gebruikmaken van hun nieuwste gadgets, zonder dat superieuren zaniken over het gebruik ervan. Slechts zelden wordt er onvrede geuit, want eenieder heeft het zienderogen naar de zin.

6. Je kunt dus zeggen dat het crescendo gaat. Want hoe je het ook wendt of keert, ze doen in elk geval meer dan vroeger. Toen zaten we vaak als brave hendriken lijdzaam toe te zien hoe de leraar zich uitsloofde om de les zo interessant mogelijk te maken. We hoefden alleen maar te luisteren en dat is nu niet meer voldoende.

7. De economische malaise veroorzaakt een fikse
haal-de-broekriem-maar-aanmentaliteit, dus ook in het onderwijs. We moeten roeien met de riemen die we hebben, de hand op de knip houden en meer van die malheureuze clichés.

8. Maar wat men aan het zaad spaart, verliest men aan de oogst. Daar zijn we ons in Wezep terdege van bewust. Wij bezigen het motto: “Alles sal regkom!” [VD]

9. En dat het hier al goed zit, bewijst vanavond: in groten getale trekt men naar school voor het goede doel. ’s Avonds zitten ouders,
gt-leerlingen (*), havoleerlingen en vwo-leerlingen, gewapend met een blocnote en schrijfgerei, zich in het zweet te werken om als een hbo’er of als academicus uit de verf te komen.

(*) vmbo-gt: gemengde/theoretische leerweg ook apart: vmbo-g en vmbo-t
 

10. Als we in ogenschouw nemen dat we hier massaal bijeengekomen zijn om de kansen op genezing van kinderen met kinderkanker te vergroten, valt er over de participanten aan het onderwijs weinig te meieren.
 

vrijdag 14 november 2014

0364 Dictee woensdag 12 nov 2014 (4): dictee - Klein Dictee van Gent

Klein Dictee van Gent

Quatsch!

Het land van La Mancha staat niet alleen bekend om zijn wolfachtigen maar ook om zijn ridder van de droevige figuur. Deze edelman is het zinnebeeld geworden van de naïveteit waarmee een ideaal wordt nagestreefd. De donquichotterieën zijn echter de wereld nog niet uit. Laten we vandaag eens een lans breken voor de klare taal.

Maar voor alle duidelijkheid: hier geen pleidooi voor jip-en-janneketaal of een partijtje poldercatenaccio tegen elke vorm van taalvernieuwing. Dialecten, neologismen en de al bestaande taal moeten vredig kunnen co-existeren. Het probleem ligt vooral bij krom taalgebruik waarvoor Van Kooten en De Bie ooit het porte-manteauwoord ‘krommunicatie’ bedachten.
 

Een eerste voorbeeld hiervan zijn zeker geen windmolens waarheen de donquichot van de zuivere taal in maliënkolder vierklauwens zou kunnen galopperen. En toch maken ze veel wind. Het gaat hier om preëminente zakenlui die denken meer performant te zijn door het veelvuldig gebruik van Angelsaksische uitdrukkingen. Een taskforce om door middel van een roadshow proactief de synergieën van out of the box denken te stimuleren? Hebben ze echt iets geïmplementeerd of zijn ze tot risee geworden geinponems? Geëpibreerd waarschijnlijk! Vooral te kapittelen zijn dus luitjes die weinigzeggende dure woorden hanteren en terzelfder tijd wel hun daarbij behorende ideeëloze mores opdringen.

Anderen hebben wel bepaalde gedachtekronkels maar uiten zich in zodanig bedekte termen dat de boodschap velen siberisch koud laat, soms zelfs zo koud als ter hoogte van de Barentszzee. Het wetstratees is hier een mooi voorbeeld van. Cliché-uitdrukkingen zijn een andere plaag. De top drie hiervan: allereerst het gratuite ‘ik heb zoiets van’ dat het liefst met veel aplomb gedebiteerd wordt. Heeft men het vervolgens dan ook over een verhaal dat ze willen schrijven, wordt meestal geen bellettrie maar een heus businessplan bedoeld. Rock-‘n-roll als non-conformistische levenshouding ten slotte is ook zo’n uitgehold begrip. Om daaraan te voldoen, moest je vroeger minstens als drummer ladderzat en qat kauwend je sportwagen in het zwembad parkeren.

We moeten hiervoor vooral op ons qui-vive zijn in broeihaarden als reality-tv, soapseries en kookprogramma’s et cetera. Denk bijvoorbeeld eens aan populaire mediakoks in onze contreien die onder het bereiden van een entrecoteje of een karbonaadje in hun keuken tekeergaan als brullende beëlzebubs. Toen er uitentreuren over de cuisson gejeremieerd werd, kon je er rattenkruit op innemen dat sommigen het zouden overnemen alsof het linguïstieke twee-eiige tweelingen waren van elkaar. Dit alles laat een weeïge smaak na, als een sliptong die uit een zwaar vervuilde modderbodem is gebaggerd. Hoewel het gastro-enterologisch op een mens inwerkt, en sommigen per se lemmeten zouden beginnen te slijpen, wordt je niet aanbevolen er een moord met voorbedachten rade om te plegen. Dan mag je met een pro-Deoadvocaat ruggespraak houden. Deze aberraties met niet-aflatende ijver via kattebelletjes onder de aandacht brengen, kan wel volstaan. Liefst in klare taal en goed gespeld!

Van dit dictee is geen uitgebreide annotatie beschikbaar!
1. Het is 'Land van Cuijk' en 'Landje van Cadzand', dus lijkt 'Land van La Mancha' eventueel mogelijk.
2. 'Naïviteit' zou kunnen, maar dat wordt anders uitgesproken.
3. Hier 'krom taalgebruik' en geen 'kromtaalgebruik'.
4. Hier 'out of the box denken' (ww.) en niet 'out-of-the-boxdenken' (znw.)
5. Hier 'wel bepaalde' en niet 'welbepaalde'.
6. Populaire mediakoks: de koks zijn populair, niet de media!