donderdag 2 oktober 2014

0305 Dictee woensdag 01 okt 2014 (2): dictee 786 (deel 2) √

Dictee - dictees [0305]

Oefendictee 786 (deel 2)

Hierbij de alinea's 4, 5 en 6 van dictee 786.

4. Een composer is een zetcomputer. Couch- of sofasurfen is populair. Kun je de Bokma [merk] koud zetten, dan ga ik thee- en koffiezetten. Zullen we dat op sterkwater zetten? Een zevend'halfje is een pietje. Wist je, dat de Heren Zeventien ook wel de Zeventienen werden genoemd? Hij heeft dat kunstwerk mee gemaakt. De afkorting z.g.a.n. staat voor zogoed als nieuw. De zib's [daarmee ligt de uitspraak vast] vinden we in de psychiatrie. Het smidsvuur was ziedendheet. Hij ziegezaagde over het weer. Wie werd met de Zieke Man bedoeld? Het Ottomaanse Rijk. Ziekeneren schijnt van chicaneren te komen. In 1964 verving de Ziekenfondswet het Ziekenfondsenbesluit. Werd toen ook de Ziekenfondsraad ingesteld? De ziekenhuiskokken worden niet door een ziekenhuiskok bereid. Je zult wel de ziekte inhebben over die teleurstelling. Spreek (goed) uit: 'ziektegen'.


5. De ziekte van Bornholm wordt ook wel duivelsgreep genoemd. Die zielenpoot verkeert in zielennood. Hij heeft er zijn hele ziel en zaligheid (zielenzaligheid) in gelegd. Ik had zielsveel met hem te doen. Zielsgelukkig is diep gelukkig en zielsalleen is moederziel alleen. Mijn zielzak [lichaam]  gaat het begeven. Ik herken zigeunse klanken. Wist je dat de Hollandse Noordzeekust de Zijde genoemd wordt? Een zijdeaapje is een ouistiti of sagoïentje. Wat zou dat zijn, een zijdezijdecolleté? Akon is zijdekapok. Onze dominee heeft iets van een zije sok (hij is dus zijig). De getroffen soldaat zou neerzijgen. Misschien kun je in een zijlsloot [uitwatering] ook nog wel zeilen. Hij had zijn verhaal op een zijtje papier geschreven. De mico [zilveraap] 'sprak' in de mike [microfoon].

6. Zij droeg een bontjas van zilverbisam. We kennen de alpendistel, maar een zilverdistel komt écht uit de Alpen. De Zilveren Camera is de jaarlijkse wisselprijs van de Nederlandse Vereniging voor Fotojournalistiek. Met zilverschub heb je psoriasis. De zilverstad in Nederland is Schoonhoven. Een zilversmid loopt licht argyrie [zilververgiftiging] op. De Zilvervloed, daarmee wordt de Rio de la Plata aangeduid. Piet Hein maakte de Zilvervloot buit. Met betaling in zimdollars [1980, Zimbabwe] zou ik beter af zijn. Wie heeft de zippo [gas- of ben­zi­ne­aan­ste­ker met schar­nie­ren­de klep] uitgevonden? Iemand vroeg aan me, hoe je omega 3- en 6-vetzuren schreef (preciezer: omega 3-vetzuren en omega 6-vetzuren). Ik heb toen verwezen naar een havo 4-klas. Hij verkaste [verkassen] en al gauw daarna vergastte [vergasten] hij ons op een lucullische housewarmingparty. In onder andere chattaal staat OMG voor: oh my God.
 
 

0304 Dictee woensdag 01 okt 2014 (1): dictee 786 (deel 1) √

Dictee - dictees [0304]

Oefendictee 786 (deel 1)

Hier de eerste drie alinea's van dictee 786.

1. Met zeehond [bnw.] laarsjes ben je toch wel ongevoelig voor een zeehondenblik? In de poolzeeën zie je veel zee-ijs. Zo'n zeekakkelobbes is megagroot. Een zeeknob is een brilduiker, een zeekob een stormmeeuw. In de negende en tiende eeuw had je jarls, zeekoningen. Leg uit: Zeeland is zeeland. Zeeldraaien is touwslaan. Wie heeft De Kleine Zeemeermin geschreven? Hans Christiaan Andersen! Zeemleer is hetzelfde als chamois of wasleer. Maar goed dat die zeemeeuwmanager weg is! Een zeepaling (Conger conger) is een kongeraal. Zou je oweeër (zeepbaron) ook als ow'er mogen schrijven? Ja. Een zetpil van zeep is een zeeppil. Een zeepplant is geen zeeplant. De zeepvis is een zeevis. Een zee-ui is een zeeajuin. Met een zeeuw kon je vroeger betalen. Hendrik de Zeevaarder was prins van Portugal. De scheiding van Kerk en Staat is een feit. Hier correct, ook vaak met kleine letters in VD.

2. Met Mozes en Aäron bedoelt Van Dale staat en kerk. De Staat der Nederlanden is een van de staten van Europa. Kun je kort de Zegelwet samenvatten? Is er iets leuker dan keilen, kiskassen (zeilderen)? Een latijnzeil is een Latijns zeil. Kijk eens (ver) omhoog naar het Zeil van het Schip. De zeisenman (de dood) ligt altijd op de loer. Zelatrices zijn meestal ijverige vrouwen met een goed hart (zo niet, dan ijveraarsters), het heeft helemaal niets met verkoop te maken (colportrices) of met een zelote (met onverdraagzame of blinde ijver). Het zal hem wel niet meer bijstaan of ze dat gezegd heeft. Bij 'selfservice' in GB gaat VD wat patriottischer te werk - ook: zelfservice. Hij is een zelfverklaard deskundige. Een van de apostelen was Simon de Zeloot. In mentosjes zit menthol, en hoe schrijf je 'yoghurt'? De Zend-Avesta (heilig boek van de oude Perzen dat de leer van Zarathoestra bevat) is in het Zend (ook: Avestisch) geschreven. Loopmeditatie wordt kinhin genoemd. Die kun je in een karesansui heel goed beoefenen.

3. Vuile zenuwlijer, je hoort nog van me! Een zenuwbaan is iets anders dan een zenuwenbaan. Als je een zenuwschok hebt, ben je in shock. Het lijkt wel een soap: hij deelt alleen maar zeperds uit. Rinse appelstroop is zerpzoet. Croches zijn achtste noten [doubles croches zijn 1/16 noten]. Een twaalfbouts- lijkt veiliger dan een zesboutshelm. Wat heeft een zesentwintiger (26'er) fout gedaan? Rijden onder invloed! Een ironische verbastering van Seyss-Inquart is
Zes-en-een-kwart. Eén zesde van de wereldbevolking is analfabeet. Op vijf zesde (ongesneden) van de taart zaten maar kersen. Op vijf zesden (gesneden) van de taart zaten kersen. Zoek maar eens op wat de zesmeterklasse bij zeilen inhoudt. De Zestien is de ambtswoning van de premier in België (Wetstraat 16 in Brussel). Op het ophanden zijnde fête champêtre zal ruim voldoende feta voorhanden zijn.

 

maandag 29 september 2014

0303 Dictee woensdag 24 sep 2014 (20): dictee mobiel, mobiel(e) en mobile] √

Dictee - dictees [0303]

Mobiel, mobiel(e) en mobile

1. Bij mijn tandarts hangt een briefje: wilt u bij wijziging van uw mobiel nummer dit doorgeven? Wat ik daarvan vind: zie verderop. 'Mobiel kan een zelfstandig naamwoord zijn en een bijvoeglijk. We beginnen met dat laatste: beweeglijk, in de bouwkunde een mobiele belasting – die niet steeds aanwezig is, verplaatsbaar: een mobiele telefoon en een mobiel netwerk – deze term is misleidend, want niet het netwerk is verplaatsbaar, dat is echt vast, alleen de mobiele telefoons waarvoor je dat netwerk gebruikt, zijn beweeglijk, en mobiel banditisme: de Roemeense criminelen die naar Nederland komen, etc. Verder: voorzien van eigen transportmiddelen zoals een mobiel leger en de mobiele eenheid (ME). Ten slotte: betreffende de mobiele telefonie (*) zoals in (toch weer) mobiel netwerk, mobiele operator, mobiele aanbieder, mobiele beller en mobiel bereikbaar zijn.

2. Mobiel als zelfstandig naamwoord kan zijn 1) een mobiele telefoon en 2) een mobile (komt ook als bijwoord in de muziek voor: beweeglijk), maar verder als znw.: decoratief voorwerp dat door luchtstromingen of trillingen in beweging blijft (synoniem, zoals reeds opgemerkt: mobiel). Rest ons te kijken naar mobiel als znw. in de betekenis 1) – mobiele telefoon. Overigens mis ik 'mobiel' in betekenissen zoals scootmobiel, automobiel, pausmobiel, brommobiel, elektromobiel, patsmobiel (SUV - sport - GB: + s - utility vehicle), sneeuwmobiel en velomobiel (ligfiets).

3. Mobieltje komt meer voor, vroeger zeiden we gsmglobal system for mobile communications (internationale standaard voor mobiele telefonie). Nog een paar termen met mobiel als znw. binnen artikelen: belbundel, mobi (informeel), murfen (mobiel internetten, de m van mobiel + (s)urfen), nulzes, nulzesnummer en 06-nummer. Ten slotte de hamvraag: is het nu mobielnummer (klemtoon op mobiel) of mobiel nummer (klemtoon op nummer)? 

4. Voordat ik aan deze column begon was ik er heilig van overtuigd: mobiel = znw., nummer ook, dus de samenstelling wordt mobielnummer. Nu, na deze column, ben ik niet zo zeker meer. Als je bij (*) kijkt, zie je dat mobiel (betreffende de mobiele telefonie) wel degelijk in die betekenis ook als bnw. gebruikt mag worden. Dat 'mobiele nummer' van die tandarts was dus helemaal zo gek nog niet, al is mijn keuze ook zeer wel verdedigbaar.

 
 

vrijdag 26 september 2014

0302 Dictee woensdag 24 sep 2014 (19): dictee 785 (deel 3) √

Dictee - dictees [0302]

Oefendictee 785 (deel 3)

Hierbij de zinnen 7, 8, 9 en 10 van dictee 785.

7. Als DM diabetes mellitus is, dan is IADM insulineafhankelijke diabetes mellitus. Een zaagtand is onder andere een tandlijst van een laag bakstenen die enigszins schuin naar voren uit het verband zijn gemetseld, zo dat beide zichtbare delen van de steen ongelijk van lengte zijn. Zakendoen kan slaan op goede of slechte zaken doen. Het droit de suite is het zaaksgevolg. Je had vroeger zaal- en klassenpatiënten (verpleegd door klasseverpleegsters). De boer reisde van zijn havezate naar het schip op de havenzate. Het zachtroze voorwerp straalde een zacht rood uit. Zachtjesaan, dan breekt het lijntje niet. Ik vind het op zijn zachtst gezegd belachelijk. Een zadelpunt in de wiskunde is een maximum-minimumpunt van een zadelvlak. Zág, kaerel, loop eens deur. In het voormalige Zaïre betaalde je nog met zaïres.
 

8. De ZAio was de Zorgautoriteit in oprichting. Bij het voetbal kennen ze zak- [op scrotum] en hakballen. Die businessopportunity moet je pakken. Zaklopen is niet op iemands zak lopen. De zakoeski [borrelhapjes] komen uit de Russische keuken. Boksers doen aan zakstoten. Zo'n dollefie zallefie heb ik nog zelden gezien. De acht zaligsprekingen vindt men in de Bergrede. Peroba is zalmhout. Van een zalmsnip kon je geen zalmsnippers maken (wel: zalmsnipsnippers). Wat doet de kwacha [MWK, de Malawische, ZMK, de Zambiaanse - historisch en de ZMW - de huidige Zambiaanse] momenteel? Een zamboni is een dweilmachine. Het was daar zand happen en stof happen. Bij zandergymnastiek (zanderen bij een zanderinstituut) wordt de methode van Zander toegepast. Zandman is een synoniem van Klaas Vaak. Waarin verschillen sanella (sanel, geweven katoen) en zanella [zwart weefsel, voeringstof]? Zanen is zaan [room - Duits: Sahne] afscheiden. Houden wij het Zandsteenbesluit aan? Hij gaf een sandwichhanddruk.
 

9. Het ZAP in België is het zelfstandig academisch personeel. Wat horen we daar: een Cetti's zanger? De zangvogels hebben een goed ontwikkelde syrinx [geheel van organen in de luchtpijp]. In Tanzania – en dus ook in Zanzibar [eiland voor de kust – betaal je met shilingi's [ook: Tanzaniaanse shilling]. Genieten de zapatisten [volgelingen verzetsbeweging Zuid-Mexico o.l.v. Emiliano Zapata] ook van zapote [vrucht met smaak van citroen of sinaasappel]? Een zapvinger [zappen = kanaalzwemmen op tv] is een RSI-achtige [repetitive strain injury, ook KANS of CANS] aandoening. De (munt) rand wordt aangeduid als ZAR (Zuid-Afrika). Lichte zavel bevat 80 tot 90% zand. Ik ben rein van zeden (niet: Rein van Zweden). Een comédie de moeurs is een zedenkomedie. Hoe spreek je 'zecchino' [tsèh-kie-noo] uit? Je moet echt die zebraoversteekplaats gebruiken. Een zawiya is een islamitisch klooster voor soefi's. Zij van hiertegenover heeft me gebeld. Is dat een gnome [zedenspreuk] over een gnoom [aardgeest, kabouter]? Zij zijn zazous [modern, excentriek jong mens] onder de yuppies. Hij was zo zat als een zwitser en een Maleier bij elkaar. Met zazen [zaa-zèhn] wordt zenboeddhistische zitmeditatie aangeduid.
 

10. Ik geef geen waardeoordeel over dat normen-en-waardendebat. Wie straight, rechtdoorzee, is, zal recht door zee gaan, wie par bricole is, juist niet. Een zeebeer is een soort van oorrob. Hij studeert mariene biologie. Het gaat hier over de zeeblei en de schardijn. Zouden alle Moskovieten weten dat een moscovie een zeeden is? Het verschil tussen een noordse of zwarte zee-eend en een geografisch geduide Zwarte Zee-eend blijft curieus. Wat is floëem [planten - bastweefsel] precies? De dienaren van de zeegod Poseidon (bij de Romeinen Neptunus) heten tritons. Een andere naam voor trits der Bevalligheden is drie Bevalligheden, drie Gratiën.
 
 
 

0301 Dictee woensdag 24 sep 2014 (18): dictee 785 (deel 2) √

Dictee - dictees [0301] 

Oefendictee 785 (deel 2)

Hierbij de zinnen 4, 5 en 6 van dictee 785.

4. Een kales is een calèche. Hij dacht dat ik een gekke henkie was, maar echt: ik ben gekke Henkie niet (noch gierige Gerrit). Het schip probeerde aan hogerwal (opperwal) te komen en de schipper was aan lagerwal geraakt. Ik ben VD-watcher, een echte Van Dalewatcher. De butoh is een moderne, zeer gestileerde Japanse dans. Ik word dol van al die gekke henkies en gierige gerrits (ook: gerriten). Een trepanatie is een schedelboring. Een fint is onder andere een kleine soort van elft. De dikke bertha was een Kruppproduct. Boven het toneel van de Koninklijke Schouwburg in Den Haag staat S.P.Q.H.: Senatus Populusque Haganus. De yakuzaclan [Japanse georganiseerde misdaad] vermaakte zich in jacuzzi's. De yamashitaspringer werd over het paard getild. 'Yawl' komt van het Nederlandse 'jol'. Hoed je voor de yellow press, hoedje af voor die Engelse liberale krant.


5. Wat, een party voor yuppies en yeps? Mogen yetties en yippies ook komen? De yogi en de yogini, zij yogaden voort. Ga toch lekker mee uit, joh, yolo: you only live once. Koeien, paarden, you name it. De yuppieziekte is dat yuppen ME (myalgische encefalomyelitis - ook cvs, VD: CVS - chronischevermoeidheidssyndroom) hebben. In deze yurta [joert, tent] had de yuppificatie nog niet plaatsgevonden. De Y-generatie is de generatie Y. Yuzu's zijn Japanse citrusvruchten. Het loopt als een tierelier: wat is de herkomst van die uitdrukking? Wat wordt er bij een splenectomie weggehaald? De milt! De verfijndste kant van de Japanse grafiek is de surimono [nieuwjaarsprent]. Ook Japanners rekenen letterlijk op japanners. Origami is Japanse papiervouwkunst. Wat is een oriflamme [geen 'me' uitspreken] (de heilige banier van St.-Denis)? Een knockdown is nog geen knock-out (ko).

6. De jongen, een lijk gelijk, begon al te ontbinden (10 = 2 x 5). Een jolie-laide is een meisje dat of vrouw die betrekkelijk lelijk is, maar van een aantrekkelijke onregelmatigheid. Hem werden brieven van venia aetatis [volledige meerderjarigheid] toegekend. De Venezolaanse munteenheid is de (soevereine) bolivar [VES, munt daarvoor: VEF]. Die sleutel kan wel God weet waar liggen. Door zijn huwelijk werd zijn vrijheid van handelen volledig gefnuikt, tenietgedaan. Die lastige verhuizing, hij zit er nog midden in. Hoeveel z's (z'jes) telt het woord 'zaalquiz'? Een zettameter heeft als symbool Zm en een zeptometer zm. (E)-2-buteen refereert aan het Duitse 'entgegen', (Z)-2-buteen aan het Duitse 'zusammen'. Wist je dat een zaadpartij een klotepartij is (klote is kloten van de bok)? Spero meliora: ik hoop op betere tijden. Vogels die zaad eten zijn zaadetende vogels. Uit milletzaad groeit pluimgierst.
 
 

0300 Dictee woensdag 24 sep 2014 (17): dicee 785 (deel 1) √

Dictee - dictees [0300]

Oefendictee 785 (deel 1)

Hierbij de zinnen 1, 2 en 3 van dictee 785.

1. Een wüstung is een in de (late) middeleeuwen door de bewoners verlaten nederzetting of dorp, waarvan de contouren nog in het landschap herkenbaar zijn. Een shime-waza [wurggreep] kun je beter niet doorzetten. De wu wei is een basisbegrip in het taoïsme, berustend op het uitgangspunt dat het nalaten van een handeling ook kan worden gezien als een handeling waarmee men een doel kan bereiken. Gisteren heb ik nog wildgeplast, maar vandaag heb ik in het wild geplast. Hij had hooggespannen verwachtingen van de tocht door het bos, maar die eindigde bij een laag gespannen valstrik. Dat is een van onze gewildste artikelen. We mogen toch wel aannemen dat diaklaas en diaklasis (Grieks) hetzelfde betekenen? De marsmannetjes komen! Antrax is miltvuur en antraciet kun je stoken. Het heeft allebei met 'kool' te maken.
 

2. Een rollator helpt tegen vallen, de prijs ervan kan behoorlijk tegenvallen. Fenegriek heeft weinig met een Griek te maken: het is een zekere plant (de naam komt van fenum graecum: Grieks hooi). Frenetiek is overigens (als) bezeten, dol razend. Wat moet een politicus met een spindoctor, een mannetjesmaker? Zou elke diknek een dikke nek hebben? Het huis had een rococoachtige uitstraling. In VD zijn we inmiddels aanbeland bij de 'x'. Daarbij horen x zoveel woorden, anders gezegd: een x-aantal. De term 'ex dividend' [zonder de waarde van het dividend] wordt afgekort tot xd. De dader, X, ligt inmiddels op het kerkhof. XAF is de genormeerde valuta-aanduiding voor de CFA-frank BEAC (munteenheid van de Centraal-Afrikaanse Republiek, Congo-Brazzaville, Equatoriaal-Guinea, Gabon, Kameroen en Tsjaad). En wat weet u over XCD [Oost-Caribische dollar] en XOF = CFA-frank BCEAO (munteenheid van Be­nin, Bur­ki­na Fa­so,
Gui­nee-Bis­sau, Ivoor­kust, Ma­li, Niger, Se­ne­gal en To­go
)
?


3. Wist je dat 'xantippe' het enige woord in VD is mét 'xant', maar zónder 'h'? Een xaveriaan is lid van de congregatie van de Broeders van Sint-Franciscus Xaverius (Congregatio Fratum Xaverianorum). Ecofobie heeft wel wat van het eigen nest bevuilen. Grassen en yucca's zijn niet-succulente xerofyten (en yuca is maniok). De DAX heet officieel Xetra DAX (zoek maar op). Zijn x-factor en nixfactor erfelijk? De X-generatie, de generatie X, is dezelfde als de generatie nix. In Zuid-Afrika wordt de Bantoetaal Xhosa [koo-zaa - kliktaal] gesproken. Bij de Grieken was de xystus de lange gang, waarin de atleten zich oefenden. Probeer de een-na-laatste bus te halen. Dat is dus de op een na laatste. De NVWA rapporteerde veel E. colibacteriën (de E is van de Duitse bacterioloog Theodor Escherich). Een spopo is (lid van) de spoorwegpolitie.
 
 

0299 Dictee woensdag 24 sep 2014 (16): dictee 784 (3)

Hier volgen de zinnen 7, 8, 9 en 10 van dictee 784.

7. Roden is rood kleuren. Wiseguys verkopen wisecracks. Een wisent is een Europese bizon. Een witte jood is een niet-Jood, die bedrieglijk handelt. We drinken zoetemelk met room. Die jurist is gespecialiseerd in wobben (dat is niet: op een wobbelfiets rijden!). De afkorting wma betekent Windows media audio, een zeker bestandsformaat. Die veelgeprezen artikelen zijn ook nog eens heel aantrekkelijk geprijsd. Ik vergeet het steeds weer, maar S.P.Q.R. staat voor Senatus Populusque Romanum. Wanneer heb je voor het laatst gewinozd? Het WODC is het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (van het ministerie van Veiligheid en Justitie). Een woedeorgasme is een woede-uitbarsting. Dat stond boven aan deze pagina. Ik ben VD-watcher. Woela, ik zweer het! De woedoe gaat vooraf aan de vijfmaal daagse salat.
8. Een woekerklank of svarabhaktivocaal is de toonloze e in 'melluk'. Hoe ziet de rosse of roze woelmuis eruit? Wat betekent het kledingvoorschrift 'tenue de ville'? Woeps, daar lag zij. Woepie, ik heb de toto gewonnen! Zo'n vrolijke frans is altijd wohltemperiert. Je moet desertie en desertificatie niet verwarren. In welk land kennen ze woiwodenbestuurders? Mooi woord: 'wokkok'. Een scrunchie is een wokkel(tje). De wetenschappelijke naam van de wolf is Canis lupus. Het sterrenbeeld heet Wolf of Lupus. Zijn zij echt lid van de Grijze Wolven? Hoe zou je het naar een volk verwijzende 'oud-Germaans' in het Oudgermaans schrijven? Piet en Jan zijn germaine neven. Kun je op een lycopodium optreden? Die Kaapwolken kun je niet eten, de Kaapse wolken wel. Verkeerd uitspreken: 'wolkaarde'? Woordenaar, lexicograaf.
9.Wolmans zoutmengsel wordt ook wel wolmanzout genoemd. De Woman is de World Organization of Mothers of All Nations (internationale vrouwenorganisatie op het gebied van de ontwikkelingssamenwerking). Hij had me wonder wat te vertellen. Een wondhaak is een ecarteur, een sperhaak. De jockey droeg een wonderjock. Goethe schreef in 1775 het gedicht Wonne der Wehmut. Huisvredebreuk is woonstschennis. Die Woonruimtewet is thans niet meer van kracht. Hij is bijzonder woordenrijk (verboos): hij is welsprekend, eloquent. Die L. te B. is een woordenvitter pur sang. Hij is de nieuwe IenM-woordvoerder. Woppen, gebeurt dat nog (wippen, ontbijten, pleite)? Is het hij wordfeutte of wordfeudde? Beide! De worgvijg is een ficussoort die als boomwurger bestaat (bv. de rubberboom en de Aziatische banyan).
10. Hans Spekman (PvdA) kan een working class hero zijn voor de jeugd. Rutte creëerde een working majority. Een WORM heet zo vanwege 'write once, read many times'. Rizomanie leidt tot steeds nieuwe haarwortels aan suikerbieten. Zij hanteren nog steeds de wortel-en-stokmethode. Noem de vier Woudkantons of Woudsteden. Opzoekvraag: wat is Wotro? De wouwou is de zilvergibbon. Die dj heeft een hoge wowfactor. De wraakzucht zou ten hemel schreien. Dat wraken is verlijeren. Wrevel wekken is wrevelwekkend. Wrijvingssas ontbrandt bij wrijving. 'Wuppie' komt van world unique promotional product identity & emotion.