0084 Dictee woensdag 08 mei 2013 (1): koppeltekens √

Woensdag 08 mei 2013 (1): Dictee - koppeltekens

1. Een lastig probleem: als je een woordgroep samenstelt met een ander woord, krijgt die woordgroep koppeltekens en het woord wordt eraan vast geschreven. Enkele voorbeelden: face-to-facegesprek ('face to face' zelf is los), knudde-met-een-rietjevertoning, de
ver-van-mijn-bedshow, lelijke-eendjesgedrag (maar dat is een 'gewone' drieledige samenstelling met klinkerbotsing!),
alice-in-wonderlandsyndroom (naast 'Alice in Wonderland'), ad-hocbenadering (gewone drieledige samenstelling, niet in het Nederlands of Engels!) grand-prixtoernooi (idem), grandslamtoernooi (wel Nederlands + Engels), grotemensenwereld (idem) en kleinekinderenbedtijd (idem).

2. Ook flux-de-bouche-edelen (dictee Wijchen, mét klinkerbotsing) is een mooi voorbeeld, net als lapis-lazuliogen (maar dat is weer een gewone driedelige samenstelling, niet Nederlands of Engels). Ook het nood-leert-biddenidee is wel een aardige. En ik heb goedkeurend geknikt toen de winnaar van het Breskense Liefhebbersdictee me schreef: de verbaasde mag-die-nog-meedoen-bij-de-liefhebbersblikken hebben mij doen besluiten voortaan bij de Specialisten mee te doen. Volkomen terecht, dunkt me, als je dat soort constructies beheerst. En toch zal hij daar niet hoog eindigen, maar ja, dat is nu eenmaal het lot van 'het Volendam van de eredivisie': dat heeft recht op een
Volendam-van-de-eredivisieretourtje.

3. Iets anders zijn afleidingen van een woordgroep. Daar komt dus niks meer achter, dus alles krijgt een streepje. Voorbeelden: laag bij de grond, maar: laag-bij-de-gronds, lul-de-behanger (was al een samenkoppeling!), dus lul-de-behanger, voor de gek houden, en dus
voor-gek-houder en voor-de-gek-houderij, sodom en gomorra, en dus sodom-en-gomorriaans. Degenen die bij het dictee in Breskens waren, voelen het al aankomen, wat ik nu ga schrijven: 'would-be' is een bijvoeglijk naamwoord, maar wordt aaneengeschreven met wat erop volgt: would-beactrice. Duidelijk, dus maakte ik via de woordgroep 'extra evenementen naar Breskens trekken' daarvan de afleiding
'extra-evenementen-naar-Breskens-trekker' (een znw.). De totale uitdrukking wordt dus
'would-be-extra-evenementen-naar-Breskens-trekker' (klinkerbotsing bij 'extra'). Een extra complicatie was nog dat deze hele uitdrukking niet op één regel paste; daarom had het invulformulier op 2 regels '… evene-' en 'menten …'. Inderdaad: een nieuw fenomeen in de dicteewereld (ook aan het eind van de tweede regel stond geen punt, het was immers de titel).

4. Ik ben er 100% van overtuigd, dat mijn constructie de juiste is, maar voor eenieder die het er niet mee eens is: kom rustig in het geweer, wel figuurlijk graag!
 

0083 Dictee woensdag 01 mei 2013 (3): Specialisten Breskens (3) √

Woensdag 01 mei 2013 (3): Dictee Specialisten Breskens (deel 3)

Hierbij het (tweede) vervolg (en dus: deel 3).

7. Liefde. Er is een eroscentrum en -boot. Sexy sekssextetten rijden af en aan. Menig teaser verleidt je tot een standje negenenzestig (soixante-neuf) of een standje Hollenkamp met zinnenprikkelende en diep gedecolleteerde prostitués-travestieten.

8. Taal-hbo. Daar leer je hoe je hoe je 'eschscholtzia' (goudpapaver), 'schnauzer' en 'toentertijd' [2020: ook toendertijd] schrijft, wat een zeispreuk (wellerisme) is, wat de usus loquendi is, wanneer je per se pre- en suffixen gebruikt, wat het product van reciproque getallen is (1), hoe je voor- en achter-pv's gebruikt en waar de langue d'oïl gesproken wordt.

9. Gesteentemuseum. Terra-sigillata-aardewerk is van zegelaarde (bolus) gemaakt. Het bijna-blauwgrauwe amaril dankt zijn naam aan het Byzantijns-Grieks. Brecciën zijn ontstaan uit brokken van andere gesteenten. Er is een lezing over gneis en graniet. Een piron is een stenen gedenkzuil. Het shungiet vind je ten noordoosten van
Sint-Petersburg. Het sueviet komt van de inslag van een planetoïde, het syeniet niet.

10. Scheikundefaculteit. Je weet dat diacetonalcohol
4-hydroxy-4-methyl-2-pentanon is. Zwitterion is betaïne. Die [bedoeld: de polymerisatie] van een alkeen doe je met de
ziegler-nattapolymerisatie. In groenblijvende planten komt catharanthusalkaloïde voor. Reologische verschijnselen kunnen bij thixotrope stoffen optreden. Bij het solvayprocedé heb je geen soxhletapparaat nodig.
 

0082 Dictee woensdag 01 mei 2013 (2): Specialisten Breskens (deel 2) √

Woensdag 01 mei 2013 (2): Dictee Specialisten Breskens (deel 2)

Hierbij het (eerste) vervolg (en dus: deel 2).

3. Godsdienst. Een Talmoedhogeschool (orthodox-joodse theologische school, jesjieve), alwaar men de studielast doseert en Misjnaïsch Hebreeuws onderwijst. Ze eten daar gefilte fisj, leren dat Asjkenazim wel en Sefardim niet uit Midden- en Oost-Europa komen en hoe een chassene dient te verlopen.

4. Toerisme. Via het wereldwijde web lokken wij eco- en relitoeristen hiernaartoe. Het VVV-kantoor kan de transfers (met Brugge en Gent hebben we partnerdeals) en vouchers niet aangesleept krijgen. De heen-en-weer tussen Breskens en Vlissingen is een must; drones waken over onze veiligheid, net als de heilige hermandad.

5. Sport. Jeu-de-boulers spelen hier in een competitie jeu de boules. Menigeen croquette dat het een lieve lust was, in het bestuur werd er gewheeld en gedeald, de opstellingen werden via xeroxjes verspreid, en de kinderen ganzenbordden, mens-erger-je-nietten of beoefenden het touwtjespringen. En er zaten ook nog yahtzeeërs tussen.

6. Cultuur. Die gaat in Noordoost-West-Zeeuws-Vlaanderen de pan uit swingen. Wasboetseerkunst (nee, niet de vroegere!) floreert, de virtuositeit van het vorticisme kent men niet meer, de angry young man's kont gooit men hier regelmatig tegen de krib en Picasso's gaan evenals strads als zoete broodjes smos over de toonbank.
 

0081 Dictee woensdag 01 mei 2013 (1): Specialisten Breskens (deel 1) √

Woensdag 01 mei 2013 (1) Dictee Specialisten Breskens (deel 1)

Hierbij in 3 afleveringen het Specialistendictee van Breskens (13 april)

De 100 onderstreepte worden moesten worden ingevuld, inclusief de titel.

Met de titel had ik een probleem: dat paste op het invulformulier niet op één regel. Dat heb ik zo opgelost: de eerste regel eindigde op ''….. evene-' en de tweede regel begon met 'menten …..'. Dat er overigens ook voor 'trekker' volgens mij een streepje moet, zal ik in een separate blog uitleggen!

De would-be-extra-evene-
menten-naar-Breskens-trekker

1. Dictee. Hallo, dicteeschlemielen! Weer afgereisd naar ons vissersdorp? Dit dictee wordt geen appelepap, maar een soort van zelfkastijdingsoefening. U raakt verzeild in de meest miese dicteemisère die maar denkbaar is. 's Dicteeridders misericordestoot zal u halsbrekend de genadeklap toebrengen, reken maar!

2. Exposure. Breskens op de kaart zetten: het Laatste Oordeel van Michelangelo tentoonstellen, de Venus van Milo, beroemde beeldhouwwerken met schilddragende leeuwen uit de renaissance: ge werdt daar bij tijd en wijle bijkans lyrisch en delirisch van.
 

0080 Dictee woensdag 24 april 2013 (4): Dictee Breskens - tekst Liefhebbers √

Woensdag 24 april 2013 (4): Dictee Breskens - tekst Liefhebbers

Gal uit de pen van een verslaafde Breskense dictee-expert
(De 50 onderstreepte worden moesten worden ingevuld)

1. Dit dictee is geen zevenmaands kindje, anders werd het veel te moeilijk, al heeft u natuurlijk koppiekoppie en gaat u klip-en-klaar en open en bloot deze dictee-uitdaging aan.

2. Te midden van de roekoeënde duiven vielen de kinderen die blètten, net als sommige ouders die meeblèrden, en het geïa der ezels niet op.

3. De criticus legde de geuite kritiek naast zich neer en vergastte ons zelfs op een lachsalvootje.

4. Allebei, alle twee, liepen ze tandenknarsend en knarsetandend het gebrouilleerde gezelschap tegemoet.

5. Wat is het verschil tussen ijzer-II- en -III-sulfaat? Heeft de hel een voorgeborchte? Wie gebruikt er nog Volapük? Is dat niet
laag-bij-de-gronds? Ken jij soms die meesteroplichter, expert in ponzifraude (op een piramidespel lijkende beleggingsvorm)?

6. De sjofele shovelchauffeur was een komisch type: hij verkocht graag lazzi (kwinkslagen). Hij had een dodehoekspiegel en viel op doblo's.

7. De Han-Chinees en de Indochinees gingen met een tuktuk (driewielig voertuigje in Azië) chinezen bij de chinees.

8. De chef lege dozen gooide er met (vergelijk: potverblomme)

'gouwe-dozen-met-blikken-randen' een lelijke bastaardvloek uit. Zijn directeur kapittelde hem daarvoor en plein public (in het openbaar).

9. De jeugd e-mailt en sms't, downloadt bestanden en heeft zo'n apparaat van het merk iPod en een e-reader.

10. Van prins Bernhard weten we dat hij het Anjerfonds een warm hart toedroeg, met Lockheed een affaire had, van wijntje en trijntje hield en een niet-vroeggestorvene is.

 

0079 Dictee woensdag 24 april 2013 (3): Dictee Breskens - tekst Beginners √

Woensdag 24 april 2013 (3): Dictee Breskens - tekst Beginners

Talencursus voor beginners

(In de invultekst moesten de 50 onderstreepte woorden worden ingevuld.)

1. Taal is communicatie. De zender van een boodschap zendt die en de ontvanger ervan ontvangt en decodeert die. Bij spraak heb je geen kennis van wel of niet aaneenschrijven nodig. En ook gedachtestreepjes komen bij praten niet aan de orde.
 
2. Sommigen maken veel dt-fouten: hij noodde ons gisteren al, houd goede moed, wordt je dat aangeraden, en wordt je moeder al 67?

3. Verkleinwoordjes kunnen heel wat problemen opleveren: cafeetje, campinkje, jockeytje, sudoku'tje en deux-chevauxtje.

4. In het Nederlands zijn er heel wat leenwoorden: balalaika (Russisch: snaarinstrument), lev (Bulgaarse munteenheid), krill (walvisaas, uit het Noors), piripiri (Portugees: gerecht met kip) en knäckebröd (uit het Zweeds).

5. Wanneer gebruik je de tussen-n? Hoe schrijf je paddenstoel, fluitenkruid, tarweoogst en op apegapen liggen?

6. Voltooide deelwoorden hebben zo weer hun eigen problemen: beklede stoelen en geleden schade, ge-e-mailde of ge-sms'te berichten en geëxcommuniceerde priesters.

7. Hoe zit het met de zogenaamde klinkerbotsing? Hoe schrijf je
mini-interview, buiig, gala-avond, zijuitgang en choco-ijsje?

8. Eigenlijk mogen afkortingen niet in een dictee, maar ik doe er stiekem toch een paar. Zo staat a.u.b. voor alstublieft, horeca voor hotel-café-restaurant, en VUT voor vervroegde uittreding.

9. U hebt allemaal op school gezeten. De mavo? Of was u ooit gymnasiast? Anders toch wel havo 4-leerling, dus havoër en anders vwo'er?

10. We besluiten deze spellingproef met hoofdletters (of niet): balkenendenorm, Koninginnedag, godgeklaagd, en ten slotte het Groene Boekje.
 
 
 

0078 Dictee woensdag 24 april 2013 (2): Dictee Breskens - sfeerverslag √

Woensdag 24 april 2013 (2): Dictee Breskens - sfeerverslag

Op 13 april verzamelden zich 36 dicteedeelnemers voor een inspannende, maar leuke en zeker leerzame middag, mede mogelijk gemaakt door sponsoren J&B, Jumbo en Bruna. Bijgaand een sfeertekening, elders een verslag en de teksten van de dictees. Vanaf half twee begonnen de dicteeërs binnen te druppelen. Het Visserijmuseum had hen een warme ontvangst bereid. Na een kop koffie en thee en het vervullen van de administratieve handelingen kon het dictee beginnen. Leuk was dat burgemeester Jacques Suurmond van Sluis ook aanwezig wilde zijn, sterker nog: hij streed zelfs mee bij de Liefhebbers (en helemaal niet slecht!). Overall waren er van de 36 deelnemers 16 Vlamingen en 20 Hollanders, maar dat kwam vooral omdat alle 9 Beginners Hollanders waren: van de 16 Specialisten waren er maar liefst 11 (!) Vlaming, en dus 5 Hollander, en bij de 11 Liefhebbers was er een redelijk evenwicht van 5 Vlamingen en 6 Hollanders.

Zie voor de teksten en de 100 + 50 + 50 = 200 invulwoorden de dictees zelf. Bij de Specialisten was een heerlijke tongbreker 'sexy sekssextetten' en bij de Liefhebbers 'sjofele shovelchauffeur'. Bij de Beginners zorgden havoër, vwo'er en apegapen voor de nodige problemen. Het voorlezen duurde toch al met al meer dan een uur (en toch bleef het muisstil). Hanneke Leentfaar heeft alles (bijna) perfect voorgedragen. Na een kleine pauze om nieuwe koffie en thee te halen (helemaal aan het eind was er zelfs nog een glaasje wijn!) hebben de Specialisten hun werk onderling nagekeken. De Liefhebbers en de Beginners keken hun werk ook onderling na onder leiding van Rein Leentfaar, met hier en daar nog een woordje uitleg, waaróm je iets schreef, zoals je dat moest schrijven.

Enfin, om kwart over vier was de uitslag daar. Burgemeester Suurmond gaf vooral onze verre bezoekers nog een leuk woordje over de gemeente Sluis mee. Hij reikte de prijzen uit. Hoewel de 'eer' om hoog te eindigen vele malen meer telt dan de prijsjes, waren er toch voor elke categorie 5 prijsjes, waarbij nog speciaal vermeld moet worden Tanisha Koekkoek uit Kloosterzande, die als 12-jarige in het voor haar beslist niet eenvoudige Beginnersdictee 'maar' 25 fouten maakte. Beter gezegd: ze had toch maar liefst 25 woorden goed van de 50! Voor haar was er nog een speciaal prijsje. 

Na het al genoemde drankje konden de meeste deelnemers goedgemutst huiswaarts keren. Voor zover ik dat kon beoordelen was iedereen zeer tevreden en is er geen wanklank gehoord. Na afloop zijn bijna 20 deelnemers nog wezen eten bij onze sponsor J&B. Als u dit leest en denkt: volgend jaar moet ik ook maar eens meedoen bij de Beginners (andere categorieën mag natuurlijk ook!), schroom dan niet en noteer vast zaterdag 10 mei 2014, 14.00 uur (inloop) in De Ontmoeting, Dorpsstraat 50, Breskens, in uw agenda.