3096 Dictee zondag 08-01-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (812) √

Dictee – dictees [3096]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 045, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (812)

Er verdrinken er meer in 't jeneverglas dan in de zee …

1. Half bevroren, ja, bijna halfdood (bijna-halfdood), kwam de winnaar van de Elfstedentocht – een doe-het-zelver met als motto 'doe het zelf!' – aan de finish. Hij was de onbetwiste winnaar, de nummer een. Hij lag op zijn rug en had ruggengraat getoond en behoorlijk pijn aan ruggenmerg en rugwervels. Na ruggespraak met de pneumoloog (BE: longspecialist, NL: pulmonoloog] – een bekende VVD'er en dus geen PvdA'er [NL – BE: PVDA] – werd besloten geen speciale ingreep te doen. Onderweg is het trainingsjack van de winnaar zoekgeraakt.

2. Bij de estrapade [sprong om ruiter af te werpen] van haar paard werd de pikeuse tijdens haar grand-prixrit in de grand prix van Stuttgart afgeworpen. Op de wereldtournee met de militaryraces werd er ook vaak gekaart. De rijdster kreeg helaas geen groot slem in de grandslamwedstrijd [grand slam]. Na haar pensioen krijgt ze AOW [Algemene Ouderdomswet], wordt ze AOW'ster en hoeft ze geen AOW-premie meer te betalen. Ze wil dan een cafeetje annex bar beginnen, maar is beducht voor de ECD, de Economische Controledienst.

3. Bij een terhandneming wordt iets ter hand genomen en bij een terhandstelling wordt je iets ter hand gesteld, zoals een etagère (dienblad, tafeltje, kastje). De hare krisjna's van de hare-krisjnabeweging mochten hun handjes dichtknijpen, dat ze bij het WK [wereldkampioenschap, de WK = mv.] aanwezig mochten zijn. De zwaar besnorde Portugees was er, evenals het NOC*NSF [spreek uit: èh-noo-see-èh-nèh-sèhf – sinds 1993 Nederlands Olympisch Comité + Nederlandse Sportfederatie], not amused door de film noir [grauw, dreigend] à la de middeleeuwen.

4. Bij het mega-evenement, gepromoot via een Postbus 51-spotje, verrichtte de oud-verpleegster met DDR-verleden [vero: Deutsche Demokratische Republik – voorm. Oost-Duitsland]
hand-en-spandiensten met een niets-aan-de-handmentaliteit [niets aan de hand].

5. In de wildwestfilm over het Wilde Westen speelden caboclo- [halfbloed van een blanke en een indiaan in Brazilië] en
prairie-indianen [prairie: uitgebreide boomloze grasvlakte] een rol.

6. De term Zwartvoetindianen staat voor de Sioux, zekere
Noord-Amerikaanse indianen. In het Nabije en Midden-Oosten moet je niet van de homoscene of gaydar [gave om te zien of iemand homo is] zijn.

7. De leadzanger, de leadalt van de groep, was ook lid van de maffia. Tijdens zijn wekelijkse race-uurtje bracht hij de finishing touch aan bij zijn kwade gedachten en ingevingen.

8. Dendrochronologie is jaarringenonderzoek en een jabiroe is een zadelbekooievaar. Kun je op een jacquardmachine [toestel aan weefgetouw voor patronen – vgl. ook: jaquemart aan klok] ook een jaconnetproductie [fijn katoenen mousseline] verwezenlijken?

9. De jahilia is het voorislamitische tijdperk, jaïnisten (jaïns) leven in pure ascese en drinken dus geen jajem (jenever). Een jak (knoros) leeft in Tibet, een jako is een grijze roodstaart en ik was de ware jakob voor mijn toenmalige aanbidster.

10. Een jakobsganger [kreupele] met een prachtig leven hoopt meestal ook op een mooie jakobsdood [bij volle bewustzijn en door zijn kinderen omringd]. De Mexicaanse jalappenplant, waaruit jalap [purgeermiddel] bereid wordt, heeft onderaardse stengeldelen.

11. Griotjes zijn kubusvormige, gesuikerde zoute dropjes, griotten = jali's zijn volksvertellers in West-Afrika, jalousie de métier is Frans [betekenis: na-ijver tussen personen van hetzelfde vak – NL: metier] en jamu is een mengsel van (Javaanse) medicijnen.

12. Een jan-stavast is een flinke kerel, een janlul (sukkel), een jandoedel [idem] en een janjurk (temerig prater, onmannelijk persoon) zijn dat niet. Een ja-stem is een voorstem, een nee-stem een tegenstem en de jatagan is een dolk (zwaard).

13. Nog meer jeremiades (gejeremieer) en ik zal je een jens (beuk, watjekouw) verkopen.

14. Antwerpen [de sinjorenstad] is het Jeruzalem van het Noorden, maar zonder commanderije [moderne ridderorde] van het Heilig Graf [van Jeruzalem]. Het jarige jetje heette nog Jetje ook. Op haar leeftijd was de jeu [ook sjeu, VD] er echter al een beetje af.

15. De jongerenafdeling van de NSB (Nationaalsocialistische Beweging), de Jeugdstorm, was gericht op wat nu Frans Jos/zefland [Strauss?, Duitsland; niet in wdb.] is.

16. Zo fopt men een(!) freaky [bizar] fluwelen frederik [al te goede, zachtaardige man]. Je plant gewoon freatofyten [putplant] in zijn achtertuin. Ook mogelijk: zo fopt men Frederik (zo wordt de goedgelovige beetgenomen).

17. Piet was de jarige job. Ook die jochem (niet meer in VD), prototype van de onnozele man, was uitgenodigd.

18. Het cliënteel, de clientèle, had zitting in de cliëntenraad van de A-merkfabrikant.

19. De macho's en macha's haalden het in hun harses [VD ook: harsens] om met hun aerodynamische bolides door het groene hart van Holland [= Groene Hart] te scheuren. Gelukkig was daar geen bolideverkooppunt.

20. De Acht Meibeweging [AMB] heeft de laatste tijd weinig nieuws gebracht. Wat ze doen, heeft een hoog heintjedavidsgehalte. De leden van de groep hebben zich gesolidariseerd met de armen.

21. Houd je ook zo van Kunst met een grote K (dus geen kunst met een kleine k)? Een bijdehante ka is een ka-kom-eruit (lemma 'ka').

 

3095 Dictee zaterdag 07-01-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (811) √

Dictee – dictees [3095]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 046, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (811)

De Heilige Salarius, TNT, de académie d'amour en de
yakuza-aanhanger

1. Simon, de timon [mensenhater], liep onder het timpaan [ruimte tussen de bovendorpel van een raam of deur en de zich daarboven welvende boog] door en vertolkte de vox populi [stem des volks] op zijn tamboerijn [kleine handtrom].

2. De gewestelijke tienstuiversgast [spion] spioneerde via 't spionnetje [spiegeltje] van de tilbury [licht tweewielig rijtuig op veren, met één paard, voor twee personen], toen hij door Tilburg reed.

3. De tipsy [aangeschoten] bugelspeler [trompetachtig instrument] zat in een tingeltangel (antieke tapperij) of(te)wel café chantant van gering allooi.

4. De tiran leidde een leger van negentienduizend driehonderd man, net geen twee myriaden [tienduizendtal].

5. Het frontispice (frontispies – o.a. titelpagina van een boek) van de luxe-uitgave (luxe uitgave) van De Standaard was een cartooneske persiflage [spotternij, karikaturale weergave] op de ridicule Verhofstadt.

6. Het trotyl, het trinitrotolueen, afgekort TNT, beslechtte de strijd met een grandioze gigahit [knal].

7. In de tobhut zat de valkenvangster, een balie-employee op
sint-salarius, de betaal- of salarisdag, genoemd naar de Heilige Salarius.

8. De baker vergat de tocologie [leer van het baringsproces], toen de toddik [vuilak, smeerpoets, niet meer in VD] van een moeder het baby'tje in todden [lompen, lorren, vodden] hulde.

9. De rekwirant [eiser, reclamant] wilde conservatoir [ter bewaring] beslag leggen – een geval van beslaglegging dus – op de toeclip van de bedrieglijke pedaleur [wielrenner].

10. Een decemviraat bestaat uit decemviri (decemvirs), tienmannen. December was ook eigenlijk de tiende maand (bij de Romeinen begon het jaar op 1 maart)! De decaloog (decalogus) (tien geboden) kenden de Romeinen niet.

11. Door de abusievelijk exorbitant [buitensporig] hoge entreeprijs op het biljet was dat ticket meer dan een joetje [historisch: tientje, tienguldenbiljet] waard.

12. Akkoorden [muziek] bevatten soms een eïsis, een dubbel verhoogde e, of een ases, een dubbel verlaagde a.

13. Het adjunct-hoofd stond perplex, toen het exploot [aanzegging, dagvaarding door de deurwaarder] linea recta [direct] per pepervreter – vero: een toekan – bezorgd werd. Nee, niet die Toekan [sterrenbeeld] en ook niet de nimmerzat [zeer grote ooievaar]!

14. De minister-president in spe [toekomstig] zag je er duidelijk de pee (p – alleen VD) inhebben, balend als een stekker dus.

15. Een apanage [toelage uit de staatskas] is er voor een prins, een tantième [aandeel in de winst] – om het woord bonus voor een man in bonis [in goeden doen] maar niet te gebruiken – voor een directeur en een stipendium [beurs, toelage] voor een corpsbal [student].

16. Luetisch ben je als je lues hebt, syfilitisch als je syfilis hebt, en misschien heb je zelfs wel harde sjanker [alle: syfilis].

17. Een toendra is een koudewoestijn [koude woestijn], een poesta een grassteppe en een taiga een moerassig naaldwoud.

18. De toepe – de lichtekooi, wat een muts! – wilde zich de roze toepe [muts], toe-eigenen.

19. De touringcar had een rist [rij] van toerwagens in zijn kielzog, maar ook fourwheeldrives (4-wheeldrives, 4wd's) en een zesbak [met 6 versnellingen] toerden er vrolijk op los.

20. Een toethoorn is een ossen- of koeienhoorn, wel als blaasinstrument, dus geen fluitenkruid van de epilepticus.

21. Een chassied [mv. chassieden, GB ook: chassidiem, VD ook: chassidim] is een vrome jood, een aanhanger van het chassidisme [mystieke stroming in het jodendom]. Dat heeft allemaal niets te maken met het Jodenvolk.

22. Tiërcering van een schuld [vermindering tot één derde] is iets heel anders dan een tierceron (hulp- of steekrib).

23. De minister zette zijn contraseign naast Beatrix' [vero] krabbel om een wet te contrasigneren.

24. 'Scheveningen' was in de oorlog een sjibbolet [kenmerk] volgens de antichambrerende sycofant [beroepsverklikker].

25. Met gratie en dus gracieus lanceerde de lansier [met lans gewapende ruiter] in sjamberloek [kamerjas] zijn spikspeldernieuwe vondst. De lanciers (mv.) is een oude dans.

26. Het grote vraagteken, de sfinx (sibille) [raadselachtig figuur], zorgde voor veel spektakel in het spectacle coupé [voorstelling bestaande uit gedeelten van verschillende toneelwerken of opera's].

27. Serigrafie (zeefdruk) en sericultuur (sericicultuur, zijdeteelt) zijn zeker geen serieproducten.

28. De Japanse yakuza-aanhanger [misdaadorganisatie] dronk yakult [zekere melkachtige drank], deed de yamashita [gymnastiek: sprong over het paard, met overslag uit de handstand] en sprong pats-boem (rats-boem) in de jacuzzi [bubbelbad].

29. De zeventigste dag voor Pasen heet septuagesima, de zondag erna heet beloken Pasen.

30. Word niet ondeugend. Dan krijg je geen billenkoek op je billen, je bips, je toges (achterwerk – booty)!

31. Briljante briljantjes waren de met veel brille in het met brillantine en gel verstevigde haar verstopte onyxen.

32. Een ladder is een leer, een toonladder is een echelle [geen 'luh' uitspreken] en de toonsoort is de toonhoogte van de tonica [grondtoon, hoofdakkoord] van een tonaliteit [geheel van melodische en harmonische betrekkingen]. Duidelijk, toch?

33. Hebt u sores [zorgen] over uw jichtknobbel? Een goed in de markt liggend topicum [plaatselijk werkend middel] verlicht wellicht uw zorgen.

34. Comble , summum en zenit zijn altegader toppunten, mediocre [middelmatige] raggels [tegenvaller, mislukking] zijn dat zeker niet.

35. In de donjon [zware toren die de kern vormde van een middeleeuwse burcht] stonden de toreadors (GB; VD ook: toreadores – stierenvechters) voor de psyché [spiegel]: ze achtten zich een frêle [broos, teer] adonis [jongeman van zeldzame schoonheid] gelijk.

36. Onder het licht van een raffleslamp [lamp bestaande uit twee matglazen stolpen op elkaar, aan glazen kettingen met een rij kristallen staafjes eromheen] wilden jezuïtische monniken hun cultboek ['dienstboek'] polijsten [verfijnen, veredelen].

37. Door het lanceren van torpedo's werd de tormentil (soort van ganzerik) geoutreerd (tot het uiterste gebracht).

38. Tortelen (minnekozen) is minnen. Heb je dat weleens [GB ook wel los – toelichting!] in een tortelkit (een académie d'amour, bordeel) gedaan?

 

3094 Dictee vrijdag 06-01-2023 (2) – dictee Berts nieuwjaarswens 2023 √

Dictee – dictees [3094]

Berts nieuwjaarswens 2023

Spreek je moerstaal!

Geef voor de onderstaande woorden een goed Nederlands woord van het aantal letters dat tussen haakjes is aangegeven. Van boven naar beneden gelezen vormen de beginletters van de ingevulde woorden mijn wens voor jullie (en mijzelf) in 2023.

De oplossing staat onderaan!

1. Querulaat (9)

2. Ulna (8)

3. Aceretum (11)

4. Écoute (14)

5. Machicoulis (8)

6. Blefaritis (16)

7. Impudiek (11)

8. Trouvaille (8)

9. Rehabilitatie (10)

10. Clepsydra (12)

11. Blatant (13)

12. Nitwit (7)

13. Goeling (9)

14. Zodiak (10)

15. Ponteneur (9)

16. Brumaire (10)

17. Infractie (7)

18. Nasaal (9)

2 0 2 3

De oplossing:

1. Verweerder

2. Ellepijp

3. Esdoorntuin

4. Luistergalerij

5. Mezekouw

6. Ooglidontsteking

7. Onbeschaamd

8. Ingeving

9. Eerherstel

10. Wateruurwerk

11. Overduidelijk

12. Onbenul

13. Rolkussen

14. Dierenriem

15. Eergevoel

16. Nevelmaand

17. Inbreuk

18. Neusklank

De oplossing is dus:

VEEL MOOIE WOORDEN IN 2 0 2 3!

3093 Dictee vrijdag 06-01-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (810) √

Dictee – dictees [3093]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 047, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (810)

Eens een plagiaris, altijd een plagiator!

1. Als je zegt: "Ik begrijp er geen syllabe van", heb je het over lettergrepen. Bij syllabeschrift [+ n/s] wordt elke lettergreep apart vermeld – vaak gescheiden door stippen – zoals in het (Het) Groene Boekje – eretitel – en de Grote (Dikke) Van Dale. Syllabe is overigens een woord van drie syllaben/s.

2. De Goereese eilandbewoners gingen op bezoek op het Chinese vasteland. Er bleken ook enkele Sluise en Goese verstekelingen aan boord van het met pijpluis [roetdeeltje dat met de rook uit de schoorsteen (van een schip) komt] bedekte schip te zijn.

3. Flexie is de verzamelnaam voor conjugatie (vervoeging) en declinatie (verbuiging).

4. Homonymie is er bij de deken in de kerk en die op het bed. De begrippen xenofoob [vreemdelingenhater] en xenofiel [-liefhebber] bijten elkaar.

5. De nasaal is een neusklank, de vocaal een klinker en het morfeem een basisbouwsteen van de taal.

6. Een occlusief (explosief) is een plofklank. Een fricatief, spirant, continuant of glijder daarentegen heeft een ononderbroken luchtstroom zoals in Assen, Hoogeveen en Heiloo.

7. Halfvocalen zijn bijvoorbeeld de j en de w. Echte – hele – vocalen zijn de a, e, i, o en u.

8. De taal wordt naast geschreven ook gesproken. Daarover handelen fonetiek en fonologie.

9. De 'au' en de 'oei' zijn tweeklanken, diftongen. Deze regel heeft me nou lekker helemaal niet geboeid!

10. De liquida – meervoud liquidae – is een vloeiklank, zoals de l en de r. Het meervoud is l's of l'en en r's of r'en en de verkleinwoorden – de diminutieven – zijn l'etje en r'etje.

11. Je kunt o en a roepen, je kunt oh la la (olala) zeggen, bè, bah of joh toch roepen of o jakkes, o wee, o jeminee, o gut, o God, of schertsend: ’t is o, p, op! Dat is zo rond als een o.

12. Het stemhebbende correlaat van de occlusief k, de g-klank van het Franse gant – handschoen – kent in de Nederlandse taal geen aparte weergave in de spelling.

13. De hoofdstad van Bangladesh is Dhaka (niet in VD – munt BDT, taka – landcode BD, internet bd). Het emiraat Qatar [munt QAR – riyal(?), landcode QA, internet qa] ligt oostelijk van Bahrein.

14. Een endoniem geeft de plaatselijke naam aan, zoals Genova. Het exoniem is Genua.

15. Dat de kassière – zij noemde zichzelf caissière – decennialang een greep in de safe had kunnen doen, was een spectaculair spektakel en leidde tot een debacle, waarvan uiteindelijk de clientèle, het cliënteel, de dupe werd. Het tenhemelschreiende delict werd later behandeld in een langverbeide rechtszaak, waarin bleek dat het om achthonderdduizend ballen ging.

16. Bij de openluchtvolleybalwedstrijd zag de trainer-coach vanuit de dug-out hoe meerdere keren moeizaam een side-out werd afgedwongen. In die tijd (vroeger) telde nog niet ieder gescoord punt. Een side-out leverde alleen de service op, niet een punt.

17. Dat gezinsbeleid is volgens die spraakwaterval pro
man-kostwinner, maar anti vrouw en kinderen.

18. De doerian is een stekelige Indische vrucht, die voorzeker niet uit het Amazonegebied komt.

19. De kant-en-klare [kant-en-klaar] concepten en recepten kwamen uit de koker, de ideeënbus van de gepensioneerde labassistent. De 24 uurseconomie had geen goed gedaan aan zijn producten.

20. Wimbledon is het heilige der heiligen voor lawntennissers. Van een heel andere orde is het oorspronkelijke heilige der heiligen, het sanctum sanctorum in de tempel van Jeruzalem.

21. Het anekdoteboek [n/s] vertelt hoe een ijzerenheinige ijzeren hein in de junglemaatschappij een pied-à-terre verwierf. Met behulp van een handige harry, een hollebolle gijs en een brave hendrik lukte dat.

22. "Krijg het heen-en-weer", dacht de gevluchte quaestor, die met een buit van hier tot Tokio bij onze oosterburen probeerde de pecunia kwijt te raken. Hij wist er immers heg noch steg.

23. De Hoge Raad boog zich over de al dan niet gespecificeerde misdaden van de witteboordencrimineel. Vooral naar de
niet-gespecificeerde misdaden was men benieuwd.

24. Beaamt het Middelnederlands dat in 'om de haverklap' haverklap in feite een strowis is?

25. Miso is pasta van gefermenteerde sojabonen in de Japanse en macrobiotische keuken.

26. Wie a zegt, moet ook b zeggen en zal algauw een abc'tje [de grondbeginselen] geleerd worden.

 

3092 Dictee donderdag 05-01-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (809) √

Dictee – dictees [3092]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 048, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (809)

Stille waters hebben diepe gronden …

1. De Sinn Féinleider uit Noord-Ierland, Gary Adams, had zich tot een antiheld ontwikkeld. Wie met de helm op geboren wordt, heeft het lamsvlies, het amnion, nog om het hoofd.

2. Het Europarlementslid zag op de fullcolourdruk in full colour, dat de skiester door de heilige hermandad [politie] werd opgepakt. De Rijksgebouwendienst had niet het fingerspitzengefühl [vingertoppengevoel] om de oud-burgemeesterswoning bij de auctie [veiling] te ontzien. Integendeel, het werd een klapper!

3. Dementia paralytica is hersenverweking. Maar ook dan, zelfs als je tegen heug en meug eet, kun je nog steeds schijten als een reiger. Wat plastischer uitgedrukt: afgaan als een gieter.

4. De politie-cao [collectieve arbeidsovereenkomst] bevat een bepaling over het aantal bonnen, het aantal processen-verbaal.

5. De litotes is een retorische figuur waarbij men schijnbaar iets verkleint of ontkent met het doel de zaak zelf des te meer te doen uitkomen. "Dat is zo gek nog niet" is er een voorbeeld van.

6. In 2000 was er nog de paardebloemregel. Inmiddels is dat de paardenbloemregel geworden.

7. Boter bij de vis gekocht bij jan-contant – niet te verwarren met Jan Krediet, Jantje Contantje of Jantje Soet, moet je meestal handje contantje (informeel) betalen. En denk dan maar niet dat je en boter en vis hebt …

8. Asthenie is krachteloosheid of zielszwakte, legasthenie is leeszwakte, myasthenie is spierzwakte, neurasthenie is een verouderde uitdrukking voor dysthymie – depressieve neurose – en psychasthenie [zielszwakte] komt van psyche (ziel, geest).

9. Bekende vleesrunderen zijn galloway, charolais, limousin en een kudde blondes d'Aquitaine [èh]. Andere runderen zijn watoessi's, sapi's, het Madoerese rund, lakenvelders, hooglanders, heckrunderen, gaurs en bantengs. Bucentauren zijn monsters: half stier, half mens.

10. Meerijdend in een Citroën of Ford – sommigen hadden een colbert of deux-pièces aan – dronken sommigen Bokma of Bols, anderen een bordeaux, een rijnwijntje, whist of een cognacje dan wel een Grand Marnier [merk].

11. De passagiers van de Volvo's en de Volkswagenbus – een transportbus van het merk Volkswagen – dronken spa rood en Stella Artois. Schoonmaken deden ze met Omo en Vim. Een croesus is zo rijk als Croesus. Die heeft heel wat kakies (Bargoens), een flinke massa pecunia [geld] dus.

12. Snapte u wellicht vroeger het subtiele verschil in schrijfwijze tussen CDA-Kamerlid [spreek uit: see-dee-jaa; vroeger: k!] en CD&V-Kamerlid [spreek uit: see-dee-jèhn-vee], als we tenminste vroeger alleen in Van Dale zouden kijken. Sinds 2015 is alles okido(ki).

13. Het kasteel van Rullingen bestaat uit sec [enkel, alleen maar] de gebouwen met (de afkorting) c.a. [spreek uit: koe-mah-nèhk-sihs], cum annexis, wat wil zeggen: met alles wat erbij behoort. Zo is er ook een wingerd, een wijngaard, met echte druiven.

14. Bij de zelfstandige naamwoorden worden concreta zoals soldaat en Pyreneeën en abstracta zoals voetbalclub, maand en romantiek onderscheiden. Het plurale tantum zoals hersenen kent alleen de meervoudsvorm, het singulare tantum alleen het enkelvoud, zoals bij fanatisme [GB, VD heeft wel + n].

15. Het genus – meervoud genera – is het grammaticale geslacht. Dat hoeft niet samen te vallen met het natuurlijke geslacht. Denk aan het paard en het veulen naast de koe en de stier.

16. Een acroniem (letterwoord – letter-voor-letteruitspraak) als KB [spreek uit: kaa-bee] kan staan voor Koninklijke Bibliotheek of voor koninklijk besluit [VD, fout: K B – 2023 oké!].

17. Bij de-woorden – met voorkeur – die ook het-woorden kunnen zijn, vinden we boezeroen, carrousel, circumflex, foetus, hippodroom, hocus pocus, introïtus, lorgnet, Oriënt, pancreas, pre, sexappeal, teint, vendu – meervoud: de vendu's [veiling], liniaal, bagatel, jolijt en potpourri. Kent u alle betekenissen?

18. Woorden, die bij voorkeur het-woord zijn, maar ook als de-woord voorkomen, zijn onder andere: affiche, baldakijn, carré, chalet, debacle, embonpoint, ex voto, gobelin, idee-fixe, impromptu, jacquet, pandoer, scapulier (schapulier), schrijn, tenue, viaduct, depot [en dépot], factotum en slem. Kent u ook hier alle betekenissen?

19. Ook bij stofnamen worden 'de' en 'het' vaak door elkaar gebruikt – opmerking: de woorden met een asterisk (*) zijn specifieke
het-woorden: aceton, carbol, cheviot, corduroy, chintz (*), denim (*), teak (*), insecticide, interlock, lysol, majolica, politoer, rayon, shantoeng, suède, velours, bacon, drab, hachee, latex, macadam, marsepein, mousseline, raffia, taaitaai, rouge, terracotta, antraciet, beits, melange, fiber, veronal, pils en kwijl. En weer de vraag: kent u alle betekenissen? Zoek die anders op!

20. Als je een dictee wil winnen: Rome is, net als Keulen en Aken, niet op één dag gebouwd.

 

3091 Dictee woensdag 04-01-2023 (2) – dictee Oefendictee december 2022 (2) √

Dictee – dictees [3091]

Oefendictee december 2022 (2)

1. De caesarsalade is niet naar de titel van de Romeinse keizer, caesar, genoemd [wel: voornaam van een kok], het cesarisme wel. De naamgever was Caesar. L.B.S. = lectori benevolo salutem, den goedgunstigen lezer heil. Gladgeschoren, dat is gewoon clean-shaven. Gezocht op *afro*: [GB] afromen, etc., afrohaar, afrolook, afrocoupe, permafrost (bevroren grond onder oppervlaktelaag aarde), afrokapper, afro(kapsel), hermafrodiet [tweeslachtig wezen, interseks, androgyn], afrodiasicum [de geslachtsdrift prikkelend middel], euroafronding, op afroepbasis en afroepcontract. VD: afrobeat (in relatie tot de Afrikaanse oorsprong), Afro-Surinamer, Afro-Belg, etc., afrodite
(beeldschone vrouw, vgl. Aphrodite).

2. Ook: afrofobie, afrormosia (houtsoort) en Afropessimisme. Aan een bisjpaal [boomstam, dodenritueel] moet je geen bishts [versierde Arabische kleding] ophangen. Een bomzj (mv. -i – eigenlijk letterwoord!) heeft in Rusland geen vaste verblijfplaats. Cappuccino na de cacciucco [traditionele Italiaanse vissoep], dat gaat er wel in! Cheiloschisis [hazenlip] plus gnathoschisis [kaakspleet] plus palatoschisis [gehemeltespleet] is cheilognathopalatoschisis. Hoe groot is zijn chimaerenkennis [chimaera = entbastaard]? Een ruitermantel is een chlamys, mv. chlamydai. Opgemerkt 22-12-2022: nieuwe update oVD: 393.963 trefwoorden (was 393.610). De donna [Italië] en de doña [Spanje] hadden een coño [schoft] van een doño [baas]. Dat is een hele mond( )vol [beide vormen in VD, GB: aaneen]: het eeuwige Rome, de Eeuwige Stad, Roma aeterna, urbs aeterna en la città eterna. Ze wenste hem forza [znw. kracht] met de Italiaanse kreet ‘forsa’ [tussenwerpsel].

3. Het gebeurde in allerijl, in aller haast, in vliegende haast. Wat is onbeleefder: doen als de Maas bij Bokhoven of répondre en Normand (als een Normandiër dus - beide: niet groeten)? Op de vergadering van onze vve is het altijd gezellig. O ja, de specifieke naam is: VVE Hemelboom [Middelburg]. De afkorting van doctor mag D. [dee] of dr. [dee-jèhr] zijn. En voor dienstplichtig soldaat was de afko dpl. sld. gebruikelijk. Dit waren mijn waarschuwingen. Dixi. Ook dixiecraten kunnen deze dixi’s gebruiken. Op een djembéfestival kun je djembeeën; je hebt dan gedjembeed. Het politiekorps zou een esprit de corps [korpsgeest] moeten hebben (en een studentencorps kan een eigen muziekkorps hebben). De veroordeelde was doli capax [toerekeningsvatbaar - antoniem: doli incapax]. Hij was al dood gewaand. Een stayokay is een jeugdherberg.

4. Het lijkt wel om feestdagen te gaan. Het hanzeverbond = de Hanze. Het ZiN is het Zorginstituut Nederland. Met *zin o.a. muezzin
(bij minaret oproeper van gelovigen tot gebed = azan of adhan), markiezin (die van het markizaat) en hoatzin (vogel Amazonegebied met prehistorisch uiterlijk, SR: stinkvogel). Hij kreeg een oplawaai van heb ik jou daar. Die zagenzetter [znw.] is een zageman [ww.]. Een havezaat [hofstede, kasteel] is nu eenmaal geen havenzate
[ondiepte in haven]. Een wigger is een white nigger (vereenzelvigt zich ermee). Een spider op internet is een crawler, toch
[software, systematisch zoeken op internet]? Met de kop hieps sta je kophieps [met het hoofd omhoog]. Aan de Mensa Domini
[Tafel des Heren, avondmaalstafel] wordt het (afko) H.A.
(Heilig Avondmaal - avondmaal) gevierd. Het Dzongkha is een taal in Bhutan. In goed Nederlands is löyly gewoon aufguss, toch [opgieting]?

5. Noorderlingen [begin zin] kun je niet eten, noordelingen [aardappel] wel. Wat wil je: mojito [cocktail] of fajita [Mexicaans gerecht]? Twee woorden met *yi*: [VD] myiasis (parasitisme) en myiologie
(leer van muggen en vliegen). Een yobibyte wordt afgekort tot YiB
[ook YB = yottabyte]. Het bedrijf onderging een (management)buy-in [overname van iemand van buiten die de leiding neemt]. Vergelijk: een buy-out (overname van alle aandelen van een vennootschap). Nangka is jackfruit en een ginkgo is een Japanse waaierboom. Met *skh*: kioskhouder (ook GB), bruuskheid en nashkischrift: cursief Arabisch schrift. Die oetlul kan wel oed [luit] spelen. VD heeft Pinokkio en pinokkioneus, GB in beide gevallen ook nog cch. Bij qaly’s
[quality-adjusted life years] moet je ook aan daly's denken
[disability-adjusted]. Q&A staat voor questions and answers
(bv. rubriek in de krant). Vergelijk: Q&A’s en Q&A-sessie.

6. We gebruiken een peer-to-peer-, afgekort een p2p-verbinding [dataverkeer tussen gebruikers]. ‘Stresssymptoom’ heeft een vaste schrijfwijze, maar ‘successstory’ mag ook wel met een s’je minder … maar alleen van VD! Glas in lood, maar glas-in-loodramen. Voor bataclan kun je ook rataplan of santenkraam lezen. Een aki is in NL een overweg met een automatische knipperlichtinstallatie en de AKI de Academie voor Kunst en Industrie. Het woord ‘berd’ [GB – VD: berde] doet denken aan te berde brengen, ter tafel brengen. Bewustmaken onderga je, bewust worden doe je zelf. Een calotte is het bovenste deel van een schedel. Crimen nefandum is tegennatuurlijke ontucht. Discant en baskant zijn delen van een klavier. De beril is een mineraal
(vgl. beryllium[Be, 4]-aluminiumsilicaat).

7. Ze droeg een baret en barette (staafvormige broche). De chanboeddhist [zenboeddhist] zat onder de bodhiboom
[In­di­sche vijgen­boom - Gautama - verlichting] als bodhisattva
[stelt boeddhaschap uit om eerst anderen te helpen]. Een pyroop of pyrope is een Boheemse granaat (edelsteen). De damp kwam (er)bovenuit. De vlag stak erbovenuit. Kleding tot (aan) de hals, dat wil zeggen dat alleen het hoofd erboven uitsteekt. Een cewebrity is beroemd geworden via www, het world wide web [vgl. celeb, celebrity]. Een c/kashupete [GB] is een cashewnotentaart. Er is niet veel verschil tussen charlotte-russe [zekere roomijspudding] en montagne russe [zeker nagerecht]. Wie zijn er momenteel lid van CoTerm
[Com­mis­sie Termino­lo­gie (in­ge­steld door de Ne­der­land­se Taal­unie)] en SaNT [histo­risch Sa­men­wer­kings­ver­band Ne­der­lands­ta­li­ge
Ter­mi­no­lo­gie]? Het NFI is het Nederlands Forensisch Instituut en het NIFP is het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie. Franchepane [GB - boomstruik] of frangipane
[VD - gebak, boom]?

8. Tja, service à la russe is nu eenmaal niet dito à la française. Hij is bijna girly, meisjesachtig. De kofimama [GB] of koffiemama is een boom. Een kupari [oe] is een teek. Een matseive (mv. s) of matseva (mv. matsevot) is een grafsteen. Een oesie is een olifantenbegeleider en een uzi is een machinepistool. Een ofisina is een bureau of kantoor, een officina is de werkplaats van een apotheker. Pectine of pectien is een geleermiddel. Zij zou zijn deur platlopen. Poelet is soepvlees, poulet is kip. Geef mij die Provençaalse provenceolie maar! Voor ‘professor’ wordt zowel de afkorting ‘prof’ als ‘prof.’ gebruikt. Ruziemaken, ruziemaker en ruzie zoeken, ruziezoeker. Stercoraal en stercorair betekenen fecalisch. Stupéfait, stupefactie
[verstomming, uiterste verbazing].

 

 

3090 Dictee woensdag 04-01-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (808) √

Dictee – dictees [3090]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 049, geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (808)

Je speelt onder één hoedje of je bent onder een hoedje te vangen …

1. Bij vaders hoed – naamvals-s – spreken we van een voorgeplaatste genitief (tweede naamval), bij heer des huizes van een nageplaatste. De datief voegt een naamvals-e toe zoals bij in koelen bloede vermoorden, van goeden huize komen en te rade gaan bij iemand.

2. Kunt u nog tellen, tel dan mee: één cyclamen, twee cyclamens (of één cyclaam, twee cyclamen), drie ayatollahs, vier chassis, vijf
pince-nezs, zes stukadoors, zeven De Groots, acht PS'en en negen hts'en.

3. De folder over de perzen, de Perzische tapijten, was ter perse gegaan. Daarom draaiden de persen op volle toeren. De vruchtenpers produceerde ondertussen grapefruit- en shaddocksap [pomelo, veredelde pompelmoes, lijkt op grapefruit].

4. De kop-en-schotels werden met paard-en-wagens vervoerd. Seconde-, zo al niet minutenlang werd er gedelibereerd over de voors en tegens van vervoer over land of water dan wel door de lucht.

5. Vervoegen is best moeilijk. Ik race, hij racet, zij racete, hij heeft geracet. Vroeger basketbalde en baseballde hij vaak. Zijn vriendin heeft ook gebaseballd. Haar stresssymptomen gaven aan dat zij stress had en dus gestrest was. Dat kwam mede doordat ze gehypet was, vooral als ze niet gefitnest had. Haar vader racete en overrulede haar vaak bij het sporten. Op kantoor was zij typegeit (ook: typgeit). Zij typte veel en maakte erg veel typefouten (ook: typfouten).

6. Een sjtetl is een kleine Joodse gemeente – het gaat daarbij om het volk!, die met name in Oost-Europa voorkomt.

7. Kop op! Dat riep de non-conformistische minister van Verkeer en Waterstaat, afgekort is dat VenW [spreek uit: vee-jèhn-wee], althans volgens het (Het) Groene Boekje, (De Dikke, Grote) Van Dale spelde dat vroeger logischer, maar heeft zich aangepast aan GB. Beide hebben ook nog: V&W.

8. De jazzy jazzzanger had een allround loopbaan [ook: allroundloopbaan]. Twaalf ambachten, dertien ongelukken?

9. Het stereotype, het stereotiepe beeld, van de kampioen, bleek geheel te kloppen. Normaal schaatsend op noren, mocht hij nu de klapschaats uitproberen. Wel stiekem en in het geniep, want de al veel eerder getergde en misleide Noren mochten er geen lucht van krijgen.

10. Een armlastige artikeltwaalfgemeente [staat onder financiële curatele van de het provinciebestuur] krijgt onevenredig veel uit het Gemeentefonds.

11. Iedere veterinair weet het: niet alle hondjes heten Fikkie en er zijn hondjes, die Mops heten, of zelfs Blom. Overigens, er zijn ook meer koeien, die Blaar of Bles heten. En de gynaecoloog weet, dat Pieterbaas in het echt eigenlijk Pieter heet.

12. Chapeau! Wat kan deze filmmaker een mooie film maken of mooi filmmaken. Petje af! Of droeg je soms een baseballcap? Als nieuwsgierig aagje wilde je natuurlijk van de hoed en de rand weten. Gaat het bij de survival of the fittest wat minder, dan roep je gewoon: ammenooitniet, aan me hoela of ammehoela! Bij goed Nederlands zit geen woord Frans.

13. Op het world wide web (www) werd spoedig bekend, dat de UEFA [Union of European Football Associations] na de op zonnesteken uitgelopen match om de Europacup adviseerde om hoofd en ogen beter te beschermen. Onder de pet bleef, of de zonnebrillenbranche en de petfabrieken daarbij behoorlijk gedeald hadden.

14. De opgefokte takahe, een niet-vliegende vogel uit Nieuw-Zeeland, had een opvallend baltsgedrag, te vergelijken met het oekazebeleid van de cum laude gepromoveerde kandidaat-premier, die de
verdeel-en-heerspolitiek [verdeel en heers, divide et impera] leerde van een Rwandese lsd-goeroe [lysergsäurediäthylamid,
lysergeenzuurdi-ethylamide].

15. Bij ons thuis lezen we de Volkskrant, het AD [niet in wdb.: Algemeen Dagblad], De Morgen en Het Volk.

16. Op Nieuwjaar wordt niet herdacht dat Willem de Zwijger de Mount Everest beklom.

17. Kinderen doen graag spelletjes: pootjebaden, touwtjespringen, paardjerijden en vadertje en moedertje of doktertje spelen. Ze doen dat vooral met Kerstmis, ook wel kerst genoemd, die laatste kan een groene zijn of een witte.

18. Schrijf je de volgende woorden nu wel of niet met een hoofdletter: Prinsjesdag, advent, Driekoningen, vlaggetjesdag, pakjesavond, de Gentse Feesten, de vasten en Vastenavond?

19. Verborgen tussen Tongeren en Sint-Truiden ligt, in het vruchtbare Haspengouw, het middeleeuws aandoende, pittoreske stadje Borgloon, sinds 1976 gefusioneerd met twaalf gemeenten tot een kern van ruim vijfduizend hectare en met ruim tienduizend inwoners.