3071 Dictee maandag 20-12-2022 (2) – dictee Oefendictee december 2022 (1) √

Dictee – dictees [3071]

Oefendictee december 2022 (1)

1. Hij heeft een lelijke knauw opgelopen. Het kol nidree (VD ook: nidrei) is een Kol Nidreegebed (VD ook Nidrei – naam feest). Een
lady’s-avond is een ladies’ night. Ook lansiers [lansdragers] dansen weleens de lanciers. Bovenaan de brief betekent L.S. Lectori salutem (den lezer heil). Met *manibus*: 4 x di(i)s manibus (sacrum) = gewijd aan de zielen der gestorvenen (D.M.S.), illotis manibus = onvoorbereid, illotis pedibus et manibus ingredi = zonder de vereiste eerbied binnenkomen, junctis manibus = in alle bescheidenheid, manibus pedibusque = uit alle macht, met hand en tand, manibus sacrum = gewijd aan de schimmen van de genoemden en pius manibus = aan de zalige schim, de nagedachtenis (van de genoemde).

2. De litas was vroeger betaalmiddel in Litouwen (LTL). Hoewel de ij dan formeel geen klinker moge zijn, vind ik dat de Leidraad in GB [7.1.] toch aandacht aan de ij zou moeten schenken: a + ij is 'klinkerbotsing', vb. cassata-ijs, e + ij idem, vb. vanille-ijs, i + ij idem, vb. kiwi-ijs, o + ij idem, vb. choco-ijs u + ij idem, vb. milieu-ijveraar – samengevat is dit dus: * + ij. Apart geval: ij + ij, geen ‘klinkerbotsing’, vb. snijijzer. Verder: ij +a geen ‘klinkerbotsing, vb. zijarm, ij + e idem, vb. specerijeilanden,
ij + i idem – die wel in 7.1! – vb. zijingang, ij + o idem, vb. rijopleiding,
ij + u idem, vb. zijuitgang – samengevat: ij + *. Ovoviviparen zijn eierlevendbarend. Een oxymeter meet zuurstof, oxiden/s zijn verbindingen van zuurstof met een ander chemisch element. H₂O dus? Nee!

3. Tja, pyrrool is azool. Rypofobie is smetvrees. Een kritiekleveraar, kritiekleverancier, commentaarleveraar of commentaarleverancier is een criticus of criticaster, die zijn kritiek spuit, dus. De Woo is de
Wet open overheid (VD, 2022, het jaar van de tijger overigens – legende, Boeddha). De critical path method is overigens de CPM. De critical race theory (VD, 2022) is de kritieke rassentheorie. Je kunt iemand een aar laten, of meer mensen wat ouderwetser zelfs aâren. Een a priorietje is a-priorisch. Bij het tête-à-têteje had ze een eau de toiletteje op. Een voorbeeld van het singulare [mv. singularia] tantum is chocola(de) [ook: ijs, vee, antoniem plurale – mv. pluralia – tantum,
vb. hersenen]. Bnw.: chocolade of chocoladen.

4. Diminutief, verkleinwoord: chocolaatje [van chocola, niet van chocolade!, vgl. karbonade en karbonaadje, karbonadetje]. DNA is deoxyribonucleic acid. Ook, SR: De Nationale Assemblee. Vergeet ook cDNA (complementary, dubbelstrengig) niet, noch hoedna (wapenstilstand met niet-islamitische vijand). GB heeft ook nog mtDNA (mitochondriaal). RNZ is ribonucleïnezuur, synoniem met RNA, ribonucleic acid [GB]. Bij RNA hebben we ook nog mRNA
[messenger-RNA, boodschapper-RNA], tRNA [transfer-] en rRNA [ribosoom-RNA]. DNZ ten slotte is desoxyribonucleïnezuur [= DNA] Gezocht op *one [VD]: 30 kilometerzone, 30km-zone, abalone
(zeeoor, + n) en absque causae cognitione (zonder kennis van zaken).

 5. Verder: absque ulla conditione (onvoorwaardelijk), agone (+ n)
(lijn getrokken over plaatsen waar de declinatie [hoek met meridiaanvlak] van de magneetnaald = 0), all-in-one (computer, randapparaat), amazone (strijdbare vrouw), arpeggione
(+ s/’s, strijkinstrument), backbone (deel netwerk met snelle basisverbindingen), calandrone (+ s/ ‘s, houten blaasinstrument), calzone (+ s/‘s, dubbelgevouwen pizza), canzone (+ s/’s, gedicht, compositie), cassone (bruidskist, mv. s/’s of cassoni), chitarrone
(+ s/’s, zekere luit), cicerone (+ s/’s, gids voor toeristen),
con espressione (muziek: met gevoel), con precisione
(m.b.t. beweging, schakering, uitdrukking) en cortisone
(+ n, ook cortison = hormoon uit bijnierschors).

6. Ook nog: côtes du Rhône (zelfde mv. of + s, rhônewijn), Decamerone (boek Boccaccio), dumbphone (weinig functies,
t.o. - t.g.o.v. - smartphone), duotone (drukwerk in twee kleuren), ecdysone (hormoon insecten) dat is nou een opnoemer in VD – zone: regenzone, flegmone (+ s/ ‘s weefselontsteking met etter), hole-in-one (golf, ace), icone (+ n, icon, icoon, vlak beeld Christus, Maria of heiligen), in agone (in het uiterste geval), interpolitiezone (BE, IPZ), Kanaalzone (5 km naast Panamakanaal), kerbstone (stenen band racecircuit), ladyphone, lazzarone (Napolitaanse bedelaar, mv. -ni), leone (munt Sierra Leone, SLL, + s/’s), lithopoon = lithopone
(dekwit, geen mv.), mascarpone (+ s/’s, Italiaanse roomkaas) en matrone (n/s, deftige gehuwde vrouw)

7. Verder: minestrone (n/s, groentesoep), mixed zone
(+ s, voor sporters en pers), nafkone (+ s, nafke, + s, meisje, prostituee), no-flyzone, no-gozone, none (+ n, negende toon van de grondtoon af), not done (ongepast), nulla ratione (op generlei wijze), obione (+ n, ganzenvoetachtige planten), octorone (+ n, = octoroon, kind quarteroon en blanke), overdone (overdreven), panettone
(+ s/‘s, Italiaans brood, Kerstmis), pari ratione (volgens overeenkomstige redenering), pro continuatione (als vervolg,
ten vervolge), provolone (+ s/’s, Italiaanse kaassoort), quadrone
(+ n, quadroon, quarteroon, quarterone , +n, kind van blanke en tercerone), rhinestone (rijnsteen, glittersteentje), ringbacktone (beltoon), sacra conversazione (Maria, Christuskind, heiligen).

8. Ten slotte: salva approbatione (behoudens goedkeuring), salva ratificione (behoudens bekrachtiging, s.r., salv. rat.), salva remissione (onder voorbehoud van terugzending, s.r., salv. rem.), salvo errore et omissione (behoudens vergissingen en weglatingen, s.e. et o.), Schengenzone, scone (+s, sconetje, brood), silicone
(+ n, silicon, chemie, bnw. silicone(n)), sine causae cognitione (juridisch: zonder onderzoek), sjablone (+ n, sjabloon, mal), softtone (bnw., van gloeilamp), standalone (computer, t.o. = t.g.o.v. netwerkcomputer), steppingstone (+ s, stapsteen), stone
(+ s, Engels gewicht steenkool en jockeys), sub conditione
(op voorwaarde), tenzone (strijdgedicht, + n/s/’s), tercerone
(+ n, terceroon, kind mulat/mesties).

9. Voor mesties mag ook metis. Ook: to(f)felemone (bnw., Bargoens: rooms), trombone (+ s, bazuin), well done (goed doorbakken rood vlees), bien cuit (antoniem - rare, medium), zabaglione
[+ s/’s, sabayon, zabaione + s/’s).

 

3070 Dictee maandag 19-12-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (792) √

Dictee – dictees [3070]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 065, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (792)

1. U was toch op zoek naar nog wat encyclopedische kennis? Een siccatief is een middel om de oxidatieve droging van verf te versnellen, staccato is hortend en stotend, een succulent is onder andere een vetplant, een succursale is een hulpkantoor en een toccata is een compositie.

2. Verder is een acrostichon een lettervers [beginletters, eind = telestichon, midden = mesostichon], zoals het Wilhelmus, een chalcograaf is een kopergraveur, chijl is vet bevattende lymf(e), chiromantie is handwaarzeggerij, chrysant is hetzelfde als chrysanthemum, met een sacharimeter meet je het suikergehalte, sacharine is leugensuiker oftewel zoetstof, Tsjechisch komt van Tsjecho-Slowakije en plons is ho.

3. Choqueren (shockeren – shockeren, choquant) is aanstootgevend aanstoot geven, een polichinel is een hansworst, krambamboeli of punch is een drank, een Chiromeisje (van: chi-rho, X + P, chrismon, christogram, Christusmonogram – katholieke jeugdbeweging in Vlaanderen) is aardig en lief, kasjmier is een fijne, zachte, wollen stof, een poesjenel is een marionet – met name in Antwerpen [vgl. poesjenellenkelder/theater] , een sjabrak is een paardendekkleed, een sjako is een militair hoofddeksel, sjiek is (ook) pruimtabak en het sjoelbakken is een leuk spelletje.

4. De vroegere naam van een radiogolf is marconigolf, een Damascener komt uit Damascus, geacclimatiseerd ben je in een goed klimaat, critici en criticasters uiten altijd, ook nu, als criticus kritiek, sexy sexappeal hebben zonder seksshop, compact disc en floppydisk, prediken over perziken.

5. Parcours [pahr-koer(s) – uitspraak met of zonder s – parcourtje] kun je ook schrijven als parkoers [pahr-koers – uitspraak met s – parcoursje]. Het met de helikopter gearriveerde octet speelde in de oktober-, dus niet in de krokusvakantie. Bij hun optreden in de kursaal was de scheiding tussen kunst en kitsch moeilijk aan te brengen. Meestal wordt iets op iemands credit geschreven als hij al veel krediet heeft. De gekonfijte vruchten en de sint-jakobsschelpen gingen erin als koek. De sneltekenaar maakte konterfeitsels van het achttal. Een van hen droeg een korset. Het traktement werd met tact in de coulissen verrekend.

6. We hebben nogal wat woorden uit het Engels overgenomen en eventueel aangepast: businessclasszitje [businessclass], latenightshowpresentator [latenightshow], sciencefictionromanschrijver [sciencefiction], kick-offmeeting [kick-off], push-upbehaverkoop
[push-up, ook:push-up-bh-verkoop], diepte-interview, minimalmusicconcert [minimal music, vgl. minimal movie],
drive-inbioscoopbezoeker [drive-in], tearjerker – tranentrekker, all clear [niet in wdb.] en all right [prima, in orde], allseason (bnw.: geschikt voor alle jaargetijden – allseasonjas), allspice (piment, jamaicapeper) en allrisk (m.b.t. alle mogelijke schade), up-to-date, whisky-soda, reality-tv [reality-teevee ...], i-banking [internet], Dow-Jonesindex [beurs New York], rock-'n-rollparty, drive-in [men blijft in auto] en hold-up [roofoverval].

7. Soms geeft de spelling van uit het Engels afkomstige voltooide deelwoorden problemen, soms niet: gebasketbald, gebaseballd, gefocust, gecalld, gestrest, bij het voetbal wordt geyeld en gepasst, gelay-out, geëarmarkt, geëgotript, gescrabbeld, gerecycled [gerecycleerd], gechookt, gequoot en gescoord, ge-gsm'd, ge-sms't,
ge-i-bankierd, geshaket, gedeletet, getimed, gesampled (gesampeld) en geüpdatet.

8. Hij viel van de graat, toen het een graadje kouder werd. Tegen het rattenkruit was geen kruid gewassen. Het was een teken aan de wand, dat hij vanwege de kou met aan elke hand een want het kraaiennest in moest. Goede raad was duur, toen de raat met honing naar beneden viel. Er zat een loot aan de boom, die uit het lood stond. Hij maakte van de nood een deugd en at meer dan één noot. Al te boud verenigde hij bout en moer. De aandoening aan zijn milt was mild. Hij verorberde een pond snoep op de pont. De zak spelt was met een speld vastgemaakt. Door de vorst hadden ze het koud bij hun aangename kout. Een manicheeër kan ook een schuldeiser zijn.

9. Hij was een bezig baasje: hij bingode, frisbeede, shampoode [shamponeerde] zijn haar, powerliftte, teade met tante, kickte af, clashte, crickette, editte, promootte en teleshopte dat het een lieve lust was.

10. De first lady bodybuildde. Big brother designde na een second opinion en close reading. De leading lady puzzelde. De coming man freewheelde. En de dicteefreak stencilde – van stencilen – een lijst met moeilijke woorden: softporno en software, humanresourcesmanagement [hrm] van human resources [hr],
nine-to-fivejobadvertentie, negen-tot-vijfbaantje en
state-of-the-artoverzicht (state of the art).

11. Blij at hij een blei. Het was een feit: hij had fijt. De schedel met voormalig brein lag in het brijn. Ze waren zo geil als bier in het gijl. De prij haatte prei. Voor de reidans stonden ze in de rij. Het zeil moest neer in de zijl [sluis]. De meid genoot in de hooimijt. Pas op voor de vijl: heb uw leven veil! De lijs zong een leis. Hij neigde ertoe te glimlachen en neeg (van het werkwoord nijgen – buigen) heel vriendelijk, toen de zon ter kimme neigde.

 

3069 Dictee zondag 18-12-2022 (2) – dictee Wekelijkse dicteetest 237 RL √

Dictee – dictees [3069]

Wekelijkse dicteetest 237 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?

Oplossingen: hieronder!

Bron: Oefendictee (oud) 737

1. De ………… lag verborgen onder …………...

a. amarilsteen                              amarillissen

b. amarylsteen                             amarillissen

c. amarilsteen                              amaryllissen

2. Zijn ……….. echt naar de ………… genoemd?

a. Amazonen/s                        Amazonen

b. amazonen/s                         amazonen

c. amazonen/s                         Amazonen

3. Voorbeelden van ambigrammen: ….... en ……..

a. Nou                              ToT

b. nou                               ToT

c. nou                                tot

4. De ………. verzoop in de ………… drab.

a. lykantroop                              thixotrope

b. likantroop                               thixotrope

c. likantroop                               thyxotrope

5. Met ………… (toondoofheid) kun je best ook nog …………. zijn.

a. amusie                                   amusisch

b. amusie                                   amuzisch

c. amuzie                                   amuzisch

6. Een ………… is een soort van …………..

a. butplug                                   godemiché

b. buttplug                                  godemiché

c. buttplug                                  godemichee

7. De ………… kan groeien, de vox ………… niet.

a. angélique                                     angélica

b. angelique                                     angelica

c. angélique                                     angelica

8. Er werden meerdere …………. vertoond.

a. anime's

b. animees

c. anime

9. Het ……………., dat is …………....

a. antimonoker                                 servantiet

b. antimonoker                                 cervantiet

c. antimoonoker                               cervantiet

10. …………. is eerloosheid en ……….. ontbreken van de zwezerik.

a. Atimie                                 athymie

b. Atimie                                 athimie

c. Atymie                                athymie

 

 

Oplossingen [237]: zie hieronder.

--------------------------------------------------------------------

Oplossingen [237]

1c 2c 3b 4a 5b 6b 7c 8c 9c 10a

Toelichting bij 3: ‘ToT’ kun je horizontaal spiegelen, ‘nou’ kun je puntspiegelen in het midden van de o = ook 180 graden roteren om dat punt. Praktisch: schrijf ‘ToT’ op een doorzichtig vel papier en keer het om (bovenkant boven); schrijf ‘nou’ op een vel papier en roteer het 180 graden (formeel om het midden van de o) = gewoon het vel ondersteboven leggen. In beide gevallen is het te lezen resultaat hetzelfde!

NB 180 graden roteren is ook horizontaal + verticaal spiegelen of omgekeerd!

Contact: leentfaarrein@gmail.com

 

 

3068 Dictee zondag 18-12-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (791) √

Dictee – dictees [3068]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 066, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (791)

1. In een reflex bedacht ik dat mijn reflexcamera niet goed gericht was met betrekking tot de reflectie van de zon. Zich bedenken is trouwens een reflexief werkwoord oftewel een reflexief. Krop of struma is een vergroting van de schildklier, niet van de pancreas oftewel de alvleesklier. In de rooms-katholieke kerk wordt wel, in de protestantse kerken geen Kerklatijn gebruikt.

2. De acupuncturist leed aan cellulitis [sinaasappelhuid] en had een ziekelijk zwak voor muziek en draaide in zijn praxis [praktijk] vaak de oude grammofoon, waaruit lambada [sensuele Zuid-Amerikaanse dans], swing [soort van (begin)jazz], tango [klassieke dans], twist [moderne dans], soul [met gospel- en rhythm-and-blueselementen – r&b-elementen, arrenbie-elementen] en soft music [zachte, rustige muziek] schalden. Zij spraken vlot koeterwaals, Luikerwaals, Marollenfrans, Papiamento en zigeunertaal.

3. Die brave hendriken wilden een handelsfirma opzetten. Maar waaruit zou hun assortiment bestaan: aceton [oplosmiddel], antraciet [steenkool], bacon [spek], macadam [wegverharding], majolica [(voor) aardewerk], soepvlees oftewel poelet dan wel kuiken (kip) of poulet, politoer [schellak in alcohol], popeline [weefsel], raffia [zekere vezels van een palmsoort], satinet [katoenen satijnweefsel], shantoeng [Chinese tussorzijde], suède [fijn leer], taaitaai [koek van roggemeel en stroop], terracotta [pottenbakkersklei], veronal [slaapmiddel] of misschien zavel [grondsoort met hoog zandgehalte]? De een zei "Bezin u op wat er kan gebeuren. Bezint eer ge begint [archaïsch]." De ander zei: "Hou je vast. Houdt u zich maar goed vast!"

4. De fotografen en de burggraven bedienden de telexen en telegrafen vanuit hun loopgraven. Een spanjolet (espagnolet) is een draairoede om openslaande deuren en ramen te sluiten.

5. De gonjezak of plunjebaal met zijn kloffie [kleren, pak] – gebruikt tijdens de bietencampagne – lag op het kampanjedek [bovenste achterdek]. Twee pinguïns aan boord hadden bonje. De ganja [marihuana] kon niet met gienjes (guinjes – oud-Engels) worden betaald. Dat leek wel een conjuratie – een complot. De spanjool had zijn ponjaard (dolk) hard nodig. De seigneur [aanzienlijk heer], met lorgnet [knijpbril] op, was een verwoed banjospeler [de banjo] en kwam de bagno's [slavengevangenis – het bagno!] met slaven inspecteren.

6. Toen de dauphin [kroonprins Frankrijk] vanachter de gordijnen het tafereel aanschouwde, versterkte dat zijn mea-culpagevoel [schulderkenning – mea culpa]. Zou hij het 'tafeltje dek je, ezeltje strek je'-principe werkelijk kennen [alternatief met streepjes niet logisch vanwege de komma]?

7. Met veel digressie [uitweiding, omhaal van woorden] vertelde de linguïst, dat de Ghanese agnosticus [geen kennis gaat boven onze ervaring uit] in het getto naar het larghetto van de gitaarspeler luisterde. Naast hem lag een sanguinetekening [met roodkrijt] op de gueridon [rond pronktafeltje]. Geguillocheerde [versierd met dooreengevlochten lijnen] bankbiljetten gebruik je niet voor moliken [vogelverschrikker], pezeriken [bullenpees], het afschepen van kratesen [misvormd mens], chiffonnières [hoge ladekast], onlinehandleidingen, plexiglas [zeer doorzichtige kunststof], sapi's [inlands rund] of sapajous [rolstaartapen].

8. Hoe kun je nu ongezien diffamatie (eerroof) plegen door middel van duchtig suffoqueren [suffocatie = verstikking]? In het taalproject bij de re-educatie kwamen uitdrukkingen aan de orde als kopiist [middeleeuwse boekenoverschrijver], ski-jack, ski-instructeur, bijectie (wiskunde: twee 1-op-1 gekoppelde verzamelingen), reuma-achtig, anti-epilepsiepil, privé-inkomen, coöperatie, tetraëder [viervlak],
attaché-eedaflegging, tiercé-uitslag [weddenschap op 3 paarden], een meanderende [bochtig slingeren] aorta, gratuite [onverplicht] gratuïteit [ongegrondheid] en buiigheid. Ook was aan de orde de schrijfwijze van huig-r, IQ-test, tv-kijken [teeveekijken, tv kijken], oudtestamentisch, het pondteken (met symbool: ₤-teken), priesters-dichters,
moeder-oversten, koningin-moeders, yalesloten [veiligheidsslot], een 4-1-zege, co-ouderschap en de trans-Siberische spoorlijn.

9. Het paillette is een soort van zijden weefsel, een palladium waarborgt de veiligheid (van een staat, een recht), je kunt aan iets je pollevieën vegen (het aan je laars lappen), een pullman [oe] is een spoorrijtuig of een bus, tête-bêche is een term uit de filatelie [met de tegengestelde einden of zijden tegen elkaar geplaatst], vazalliteit is een gezagsverhouding tot de heer en villegiatuur is een zomerverblijf. Verwend als in de Duizend-en-een-nacht of met een
auto-met-chauffeurweelde [auto met chauffeur] lijk je vanzelf wel een laat-maar-waaienmentaliteit [laat maar waaien] te krijgen. Hij snuitte [scherpe hoek wegnemen] het hout, zij snoot en stootte haar neus.

10. U beider keus voor de traktatie was de kauri (het kinkhoorntje – eivormige schelp van de porseleinslak, vroeger betaalmiddel) en dus niet het gambir (een heestergewas). De sibillijnse [raadselachtige] sibille [raadselachtige vrouw] was leliaard [aanhanger van de Franse koning – vs. de klauwaards] en franskiljon [gebruik van Frans in België – scheldnaam], maar tevens syfilitisch [met syfilis] en luetisch [met lues] besmet. Een pyloon (mv. pylonen) is een toren of gedenkzuil, een pylon (mv. pylonnen) een felgekleurde kegel [bv. bij wegafzetting], een python een slang en een peristyle een zuilengang.

11. De brique [steenrode] briquet [aansteker] diende om de briketten [brandstof] aan te steken. Helaas vatte ook de kokarde [onderscheidingsteken] op zijn marokijnen [van soort korrelig leer] revers [omslagboord van kleding] vlam en dat alles tijdens de piramidebouw van de soliedste [solide, solider, soliedst – solied, solieder, soliedst] piramide ooit!

12.Het gebruik van de kiel ter aanduiding van het schip is de stijlfiguur synecdoche [ook: pars pro toto – gastvrij dak voor huis, antoniem: totum pro parte – zijn fiets plakken i.p.v. band]. Zloty [een munt] klinkt Pools [PLN] .

13. De jak [rund] komt voor in Azië, de yam [yamswortel] ook? Vast wel. De thuja [uu] is een levensboom, yuca is maniok en de yucca is een sierplant [alfabet!], terwijl de (renminbi) yuan de munteenheid van China is [CNY] en de baht [baat] die van Thailand [THB].

 

3067 Dictee zaterdag 17-12-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (790) √

Dictee – dictees [3067]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 067, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (790)

1. De Mechelse herder vrat van de Kaapse hyacinten. De Bruggekenner (bruggenkenner) passeerde veel alpendistels, toen hij de Alpentop beklom. Hij had een vaart als de Oriënt-Express en boven op de top nuttigde hij zijn meegebrachte noordzeeharing. Hij zat in het noordoosten – afgekort NO – van Zwitserland en gsm'de dat naar zijn vriendin, die bovenaan zijn lijstje, bovenaan op zijn lijstje, stond. Ik kon niet verstaan of ze keukenmeidenfrans, schoolengels, Platantwerps of Vroeggrieks spraken, want ik was of hield me Oost-Indisch doof. De vorige maal hadden ze het over oud-Nederlandse nederzettingen en vroeg-Griekse pueblo's. Was hij volgend jaar thuis op kerstdag met Kerstmis, op paasdag met Pasen en op Valentijnsdag met valentijn? Of moest hij voor zijn studies naar kruistochten, de renaissance, de ME [èh-mee] (mobiele eenheid), WO I en WO II [wee-joo-ween;
wee-joo-twee] afreizen naar het Nabije of Verre Oosten? Ze had zoals gevraagd de kranten De Standaard en de Volkskrant, Ouders van nu, Knack Weekend en het met BS afgekorte Belgisch Staatsblad gekocht.

2. De Nobelprijswinnaar voor de Vrede keek met argusogen toe wat de röntgenstralen – verouderd: x-stralen – aan het licht brachten over de labrador [hond met hangoren], de newfoundlander en de shetlandpony. Hij had kort daarvoor een lucullusmaal [lucullus = fijnproever, smulpaap, lekkerbek] genoten met de organisator van het Bachjaar op de Erasmushogeschool in Rotjeknor, na een Dan Brown [niet in wdb.] gelezen te hebben.

3. Het daensisme [GB: geestelijke en politicus Adolf Daens = stichter van een sociaal-Vlaamsgezinde (flamingant, dus geen wallingant) christendemocratische richting en beweging] van sommigen op de steinerschool [vrije school] was voor de rector een tantaluskwelling [Tantalus – gewenste is dichtbij, maar onbereikbaar]. Het water komt hem tot aan de lippen (hij is in grote nood).

4. De persen draaiden volop, nadat de Perzen binnenvielen. Hun martelwerktuigen, de kruisen, waren afgebeeld op de kruisen van de munten. De Florence Nightingale droeg haar verpleegsterskruisje en ooievaartje met ere. De hooligans aten muffins [cakeje] ondanks hun hooliganisme [in groepsverband gepleegde agressie]. Zou de universele kosmische asteroïdengordel [planetoïde] ook een achturendag kennen?

5. De vileine [laag, gemeen, boosaardig] grijnzaard, een meinedige, crapuleuze [gemeen] grijsaard, had kortgeknipte bakkebaarden.

6. Omdat hij het frist van allen was, werd de linkervleugelverdediger als rechtsback opgesteld.

7. De señor [Spaans: heer] werd opgepakt volgens [symbool voor paragraaf:] § 2, eerste (1e) lid, omdat hij 25 kg coke vervoerde in het tot 0⁰C afgekoelde expansievat onder in de bathyscaaf [toestel voor diepzeeonderzoek].

8. De ex-excuus-Turk en de ex-excuustruus gingen tezamen een vrije, tendentieuze relatie aan.

9. Bij hem ging en was alles in het klein: zijn elixertje (elixirtje – extract met bovennatuurlijke kracht), het depotje, dinertje, matelotje [matrozenhoed], pardessustje [overjas], pierrotje [semitragische figuur], strootje [stro], het lootje met of zonder prijs, het (laatste) loodje (stukje lood) en het tricotje (machinaal gebreide stof).

10. Dit is een opsomming van wat je moet doen om een dictee te laten 'slagen' (of juist niet): verwarring zaaien, moeilijke woorden gebruiken en slecht voorlezen. En stop er vooral eigennamen, wijk- en plaatsnamen, merknamen en wat dies meer zij in!

11. Hij wilde coûte que coûte (beslist, tegen elke prijs) geen accent circonflexe (dakje) op ragout en enquêteren plaatsen.

12. Drie maal drie is negen en negenmaal is driemaal driemaal. Is dat er nu ingerammeid [VD]?

13. De apengeleider was apetrots, de berenhoeder beresterk en de stekeblinde (man) stekezot (stapelgek).

14. In de blindenbibliotheek speelden ze blindemannetje. Hoe geef je in doventaal een dovenetel weer? Hebben ouderejaars ook ouderenzorg nodig? Kun je een spinnenweb met een spinnewiel verwerken? Speel je na een wiegendood een wiegelied? Kan een eerstehulpverlener wel een derdegraadsverbranding verzorgen? Waar was het gedrieëndeelde konijn gebleven?

15. Spreekt u altijd de goede wens uit: goedemorgen, goedemiddag, goedendag, goedenavond en goedenacht? De diva [gevierde zangeres of actrice] met secretaressebril en gendarmepet op en advocatenbehaatje aan dacht – al advocateborrel drinkend – na over het driefasemodel, toen ze langs de aardeweg kinderen kattenkwaad zag uithalen.

16. Hij had dubbele revers, er waren veel bourgeois, twee ervan hadden pince-nezs op en er werden vijf bordeauxs gedronken. De overbekende BV's [bee-vees] [bekende Vlamingen] hadden hun lege bv's [bee-vees] [besloten vennootschap] allang verkocht.

17. Hoe schrijf je taxi's en ave maria's (ave mariaatjes = aantal keer bidden, naam gebed: Ave Maria)? Dat zijn nog eens FAQ's [fahks]: frequently asked questions.

 

3066 Dictee vrijdag 16-12-2022 (3) – dictee Groot Dictee Rijssen-Holten 2022 √

Dictee – dictees [3066]

Groot Dictee Rijssen-Holten 2022

De rode woorden of uitdrukkingen moesten worden ingevuld.

Toelichting in blauw.

Van Flappie tot wappie (auteur: Margreet Koster)

1. Protesteren is in, tot tien tellen lijkt oubollig [ouderwets] te worden. Je ongenoegen uiten is trouwens van alle tijden. In 1886 was er het kolossale Palingoproer. Het plebs kwam massaal in opstand tegen het verbod op ‘palingtrekken’ [met een boot eronderdoor], een meedogenloos volksvermaak waarvan je maag pas echt gaat protesteren. Tijdens de Eerste Wereldoorlog brak het Aardappeloproer uit toen door ondervoeding de Spaansegriepepidemie [Spaanse griep] genadeloos kon toeslaan.

2. De grootte van de antikernwapendemonstratie uit de jaren 80 van de vorige eeuw was wereldnieuws, tot ver buiten onze koloniën. Aan het aloude kat-en-muisspel is weinig veranderd. Wie niet protesteert, hoort er niet bij. Dat varieert van een actie tegen het sluiten van de
een-na-laatste van de drie overgebleven dorpscafés tot fervente [vurige] tegenstanders van een gekleurde schooltrap.

3. Flamboyante     zielenknijpers [psychiaters] beweren zelfs dat je een vergrote kans op instemming hebt als je regelmatig met een spandoek richting Malieveld trekt om daar, als een volleerde wappie [met bizarre, niet op feiten gebaseerde opvattingen] met wat gooi-en-smijtwerk in Platamsterdams je gelijk te halen. Natuurlijk terwijl een jazzzangeres de chauvinistische leuzen scanderende menigte op lyrische [bevlogen] wijze muzikaal ondersteunt.

4. Ik voorzie kerstprotesten. Fantaseer hoe Flappie – uit de oudejaarsconference van Youp van ’t Hek –  hoogstpersoonlijk het eetetablissement betreedt en, met een pluchen konijn onder de arm, gedecideerd zijn vrijheid confisqueert [in beslag neemt] terwijl hij vilein [gemeen, boosaardig] een vegetarische maaltijd opeist.

5. Gelukkig kun je altijd terecht in Maurice’ [uitspraak moo-ries,
moo-rie-suhs geeft Maurices] kapsalon. Hoewel ik ervan uitga dat ook deze beautyadviseur kampt met personeelstekort; hier staat de mojito [uitspraak ch, betekenis: zekere cocktail] altijd klaar en wil men de wereldproblemen graag vooruitschuiven tot sint-jut(te)mis [= nooit].

6. Daarom: kalmte kan je redden. Het houdt je gezond. Kijk in de spiegel voordat je zonder gêne [schaamte] je tamboerijn [rinkelbom, kleine trom] grijpt om over een of ander exces [uitwas] te klagen. Staar af en toe naar de Grote Beer [sterrenbeeld] en tel tot tien voordat je ten strijde trekt. Houd zo niet alleen je instrument intact [gaaf, heel]!

 

 

 

3065 Dictee vrijdag 16-12-2022 (2) – dictee Jeugddictee Rijssen-Holten 2022 √

Dictee – dictees [3065]

Jeugddictee Rijssen-Holten 2022

De rode woorden of woordgroepen moesten worden ingevuld.

In blauw commentaar.

Geen titel (auteur: Margreet Koster)

1. De Nederlandse taal is niet bepaald makkelijk. Vermoedelijk zul je best een beetje opzien tegen de eindtoets die je leerkracht in het voorjaar tevoorschijn haalt. Om de voorbereidingen wat makkelijker te maken: sinds enkele jaren staan we open voor ‘verrijking’ van de taal. Dat betekent, in goed Nederlands, dat jongerentaal en straattaal ook in het bekende woordenboek, de ’Van Dale’ staan. Dus: bereid je goed voor, dan wordt het geen lijdensweg.

2. Voordat je nu je spiekbriefje verfrommelt, een paar tips. Neem nu geld: in Van Dale staan ‘doekoe’ en ‘floes’ genoemd, maar het is waarschijnlijk nog te vroeg voor ‘monnie’. Je opa en oma weten nog wel dat een ‘snip’ een briefje van honderd [gulden!] was. Nu heet het een ‘barki’ [100 euro!]. Een tientje was een joet [10 gulden of euro], tegenwoordig een doni [10 euro]. En als je zelfs geen eurootje meer in je portemonnee hebt, ben je skeer, blut of armoedig dus.

3. De politie heette ooit de sterke arm. Later begroette men die ‘skotoe’ ook wel met ‘wouten’ of ‘blauwen’. Wist je dat oude Rijssenaren het politiebusje omschreven als ‘patatwagen’? Dat is geen fatoe, geen grapje dus!

4. Eigenlijk is er niet veel veranderd. Elke generatie heeft haar eigen uitdrukkingen en vibes, het groepsgevoel. Hopelijk ben je een beetje gerustgesteld en kun je opgelucht de taalstrijd aangaan. En als je het formulier dan eindelijk hebt ingeleverd, leidt dat misschien wel tot blijheid. Tijd voor een fissa, een feestje dus!