3057 Dictee zondag 11-12-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (784) √ x

Dictee – dictees [3057]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 073, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (784)

1. Bij een waardevast [n/s] normen-en-waardendebat [uitz.] hoort, dat we elkaar geen mietje noemen.

2. In de belle-époquetijd [belle époque, NL: epoque (maken)] was een maintenee [(vaste) prostituee met betaald onderhoud] aanzienlijk duurder dan het regelmatig bezoeken van een prostituee. Ook in de tijd van Methusalem kon je al op je sodemieter krijgen.

3. "Werken hier veel mensen?" is een voorbeeld van een ja-neevraag. "Hoeveel mensen werken hier?" is een voorbeeld van een vraagwoordvraag. Vragen staat vrij. Je vraagt me wel de oren van de kop [van het hoofd]. Zoekmachine, daar vraag ik je wat! Permissie, verlof en een jawoord kun je vragen. Eén jawoord is meer waard dan tien ja-stemmen. Elke stem, elke seconde telt!

4. Mond-tot-mondreclame gaat van mond tot mond tot deze de laatste der Mohikanen bereikt [vergelijk: mond-op-mondbeademing].

5. Een zakenman die zijn clientèle [cliënteel- BE] naar de Mookerhei wenst, helpt zijn bedrijf naar de mallemoer, naar de filistijnen. Hij zal zijn negotie zonder meer kapotmaken, te gronde richten.

6. Het was on-Fries om het Stadsfries zo af te vallen. Het leek de Koude Oorlog wel, het leek wel een koude oorlog met dat koudeoorlogsdenken [GB, VD: Koude Oorlogretoriek]!

7. Emblemata [enkelvoud: emblema = embleem] zijn zinnebeeldige afbeeldingen met motto en bijschrift. Een soort van icoontjes?

8. En passant gaf de koploper, die de bonsaibomen gepasseerd was, het peloton het nakijken.

9. De GroenLinksaanhanger die de zaak in der minne geschikt had, zat zwaar in de puree.

10. De pietluttige negentiende-eeuwse dominee-dichter was de risee van het verder Koreaanse gezelschap. Zijn overplaatsing zat godzijdank vooraan in de pijplijn (GB/VD ook: pipeline) van zijn hautaine sirdar [baas van de sherpa's].

11. Is er een nuanceverschil tussen een rechtse extremist en een
rechts-extremistische charlatan (een extreemrechtse gozer)?

12. Dat kon hij: honderduit zijn mond voorbijpraten. Hij verraadde hun mores [gewoonten], meer dan één mos dus.

13. Wie een januskop heeft, is dubbelhartig. En als hij het naadje van de kous wil weten, is dat naatje pet. Jan ervan langs [VD: aaneen] te hebben gegeven, daar hield hij veel slapeloze nachten aan over.

14. De sjofele stilleveger [secreetreiniger] ging met zijn shovel de relikwieën van de Griekse oudheid te lijf.

15. De façade (schijn, bedrieglijk voorkomen) wordt geslecht: het ziekmakende prion ging van dier naar mens en nu zitten we met de mensen-BSE (boviene spongiforme encefalopathie – bse = bezinkingssnelheid van erytrocyten). Overheden jojoën de disclaimers heen en weer. Oplossing? Mañana [morgen]!

16. De seropositieve zerotolerancefiguur incasseerde de royalty's van de olie-en-azijnstellen (die hij uitgevonden had – vgl. olie- en azijnflessen).

17. De uitgeputte man met het opvliegende karakter kwam de trap opvliegen. Binnen de kortste keren lag hij in bed, was hij onder zeil en lag hij in de serene rust van Morpheus' armen.

18. In neuzen tellen is neus een pars pro toto. Het langeneusgebaar [lange neus] is een vorm van spot.

19. De antimonarchistische romancier gedroeg zich in Congo of hij van zijn Olympus afdaalde [zich vanuit een verheven positie onder het voetvolk begeven].

20. De roepia [Indonesië – IDR], de ringgit [Maleisië – MYR – Malaysia] en de peso [meerdere landen] zijn gedevalueerd. De grappa (marc - uitspraak maar – zekere brandewijn - marctje) kostte de bruinverbrande vicefractievoorzitter bijna niets. Hij liet zich door de Europarlementariër [VD] en de NASA-topman [National Aeronautics and Space Administration] niet gek maken. Hij hield zich van de(n) domme [VD - GB: zich van de(n) domme  houden]. De finetuning van de chemie-industrie was lastig.

21. De Holland-in-een-notendopschets [Holland in een notendop] was treffend. Het veiliglandetiket [veilig land] kregen we cadeau.

22. Zoals bekend verloor op de eerste april Alva zijn bril. Naar verluidt vonden de jongens van Jan de Witt, toen ze de gang naar Canossa maakten [publiekelijk boete doen], daar hun Waterloo (VD - GB: een waterloo), toen de Française en de Curaçaose uit het niets tevoorschijn kwamen. Die mannenverslindsters namen hen ertussen. Het Armanipak [GB] verhulde onvoorstelbaar perfect, dat de Picasso's gestolen waren.

23. Na de (eerste en tweede) industriële revolutie ontstond een
terug-naar-de-natuurtrend [terug naar de natuur] , die geen recht deed aan de creoolse, Hindo(e)staanse en Afrikaanse begrafenisrituelen. De calvinisten walgden van een polaroidfoto, video-opnamen en een artikel in HP/De Tijd over de teletubbies [met T een Engelse televisieserie, niet in wdb.]. De kip bleek te zijn samengesteld uit karamel en chocolademousse.

24. Het haute-financegehalte [ingewikkelde transacties – haute finance] bij de strijd om de UEFA-cup [Union Européenne de Football Association, Europese Voetbalbond] was exorbitant hoog. Waarheid ontspruit aan discussie onder vrienden (David Hume).

 

 

 

3056 Dictee zaterdag 10-12-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (783) √ x

Dictee – dictees [3056]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 074, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (783)

1. Ook in niet-militaire kringen wordt appel gehouden, maar dat is niet mijn pakkie-an.

2. Zielenpieten waren het, de arboarts [uitvoerder Arbowet] en de
oud-politiechef, met hun veiligvrijencampagne [veilig vrijen].

3. Van overkop (algemeen Belgisch-Nederlands) of over de kop gaan kun je failliet gaan, maar ook ondersteboven geraken.

4. In haar eerstecommuniepakje [eerste communie] en op haar paasbest las ze met Pasen het boekenweekessay.

5. Bij dat ouwe-jongens-krentenbroodgedoe [ouwe-jongens-krentenbrood] was alles pais [uitdrukking, anders ook: peis] en vree. De regering-Jeltsin gedijde.

6. Ome Jan van de lommerd was geen hoge ome, het pietje-precies echter wel een hoge piet.

7. Waren yoghurt en muesli voldoende om het writer's block van de schrijver op te heffen, die zijn gas- en lichtrekening niet betaald had en de newagebeweging [new age] vertegenwoordigde? Let op: writer’s blockprobleem!

8. Er bestaan homoflamingoparen, wist u dat? Ze droegen vast geen kasjmieren sjaals van paisley [abstract kleurrijk motievenpatroon in stoffen].

9. Waarom wordt altijd het woord 'nine-to-fivebaan' gebruikt en niet gewoon 'negen-tot-vijfjob' (:-))? Ook: 9-tot-5-baan/job.

10. Het leek wel of er een bendeoorlog tussen Wilders en zijn
collega-parlementsleden uitbrak.

11. De marathon ging goed, de pentatlon ook, maar bij de triatlon had hij panne met zijn fiets.

12. De Koude Oorlog is heel gedateerd, maar er zijn ook nog andere koude oorlogen: die tussen Sinterklaas en de Kerstman en die tussen elstar en jonagold. Zwarte Piet en de andere zwartepieten  zwartepieten ook weleens.

13. Neonazi's zijn Oost-Indisch doof voor de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog.

14. Bracht de copremier in de Engelse anglicaanse kerk shocking, choquant (shockerend), breaking news?

15. Pampus is een zandbank in het IJsselmeer. Een pampusjacht kan dus letterlijk voor Pampus liggen, maar een dronkenman ligt ook vaak voor pampus: een kwestie van fijnmazige nuance!

16. Een naam voor de god der liefde bij de Romeinen is Cupido
(ook: Amor, Grieks: Eros). Een cupidootje daarentegen is een beeldje. Amoralisme [afzien van zedelijke normen] heeft daar niets mee te maken, maar Amors pijl kan je wel pijnlijk (?) treffen.

17. Op zwart-wittekeningen komt Magere Hein beter uit dan in kleuren. Wat zegt de Talmoed daarover?

18. Gaat de kwantumtheorie ook op voor paddenstoelen? Wat mij betreft, quant-à-moi, wel!

19. Danser sur un vulcan, dansen op een vulkaan, is zoiets als het balanceren van een equilibrist.

20. Het was een mooi tweetal: Jan Joker, een pietje-secuur, en Piet Snot, een jantje-precies.

21. Uitbaters van grand(s) cafés, grand-café-eigenaren dus, hadden niet veel op met loslopende miepen (vrouwen; en nog erger: een miep kniep = erg zuinig).

22. Van kwaaie pier [krijgt de schuld] tot dooie pier [fut­lo­ze, slo­me, saaie vent of be­vro­ren wa­ter­lei­ding­buis] is maar een kleine stap. Je ziet er dan mogelijk uit als de dood van Pierlala.

23. Het Drentse schaap is in Drenthe rond het observatorium met ruimtetelescoop big business.

24. De pee (VD ook nog: p) inhebben is geheimcode voor de pest inhebben en als je k hebt, dan heb je kanker.

25. Twee derde van ons volk lijdt weleens [GB in toelichting ook wel los] aan woedeaanvallen. Dat leidt ertoe, dat de politie meestal haar pappenheimers – Pappenheim is een historische (plaats)naam – wel kent en herkent.

26. Ik ben lange tijd in Harer Majesteits dienst geweest. Zij kwam regelmatig bij de jetset.

27. De vrouw was teut en de man roetetoeter, het waren echte dronkenlieden. Santé, prosit!

28. Op het Cuba van Fidel Castro waren een aantal Russische
T-34-tanks [niet in wdb.] gestationeerd.

29. Wie Sinterklaas een paaps kinderfeest vindt, zoals de aanhangers van de zestiende-eeuwse Reformatie deden, wordt als querulant betiteld en is wellicht nog veel roomser dan de paus.

30. De atlete kwam acht honderdste seconde tekort om de limiet te halen. Het was dan wel een kleine tekortkoming, maar het NOC*NSF was onverbiddelijk: niet naar de Olympische Spelen!

31. In de doos van Pandora zaten heel wat tweedehandsspulletjes (tweedehands spulletjes) zoals een clichéachtige retrograde – kreeftdicht, een beeldje met een gepassioneerde ballerina, producten van een seibelaar [knoeier], jatschore [gestolen goed], ramsj [rommel], bric-à-brac [snuisterijen], vol ornaat [bijv. burgemeester met ketting om; in zijn beste spullen], triefel [gespuis; ook: afval], shit [rotzooi, narigheid], gribus [rotzooi], verguldsel [waarmee iets verguld is] en ecstasy (xtc, lovedrug, liefdespil).

32. Als de rijken oorlog voeren, zijn het de armen, die sterven (Sartre).

 

 

3055 Dictee vrijdag 09-12-2022 (3) – dictee Oefendictee november 2022 (2) √ x

Dictee – dictees [3055]

Oefendictee november 2022 (2)

1. Een myosotis [vergeet-mij/e-nietje] kan geen myositis [spierontsteking] krijgen, dunkt me. Soggen is studieontwijkend
(enige aaneen met *ontwijkend - GB/VD) gedrag vertonen. De NCOS (Nationaal Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking) is het overkoepelend orgaan van de ngo’s (niet/non-gouvernementele organisatie). Een mond vol (mondvol): het Schapen- of Offerfeest wordt ook wel Ied-al-Adha, Eid-al-Adha of het grote Beiram (Bairam) genoemd [vgl. Ied-al-Fitr of Eid-al-Fitr = kleine Beiram (Bairam) = Suikerfeest]. Dat pietje-ongeduld is een janongeluk! Zo schrijf je dat:
Arbowet-expert, CAT-scan, IKON-programma, mede-SERV-lid,
Riagg-medewerker, Wajong-uitkering [en Wajonger: fout qua spellingsregels, maar zo volgens het donorprincipe], Cito’er, GOS’er, OESO’er, Riagg’er, SERV’er en LOP’s (lokale overlegplatforms). Let ook op heao'er (gedeeltelijk initiaalwoord - 2025)

2. Let dus op: letterwoorden met hoofdletters worden behandeld als initiaalwoorden: Cito’er, net als EHBO’er! Wel: havoër (geen hoofdletters) en Tokioër (geen letterwoord)! De prota-, deutera- en tritagonist kunnen allemaal een eigen antagonist hebben, maar meestal betreft het die eerste figuur [betreft grieks drama]. Je hebt questionnaires en dictionaires (vgl. vocabulaire, secretaire en MeTooaffaire). Tegen de requirementsmanager [ICT-functionaris m.b.t. te bouwen systeem] werd in het requisitoir (ook: rekwisitoor, GB/VD) een celstraf gerekwireerd [geëist]. Dat was remarquabel [enige met -quabel, rest allemaal met -cabel!]! Relikwieën in een relikwieënkast of reliquiarium zijn, zeg maar, geestelijke relieken [= relikwie] van een gestorvene, een soort van rekwisieten. In het holst van de nacht werd er op het scherp van de snede geduelleerd. Een frigidaire is een koelkast.

3. Je hebt sous-vide voedsel, het sous-entendu is een bedekte bedoeling, een souspull is een dikke trui met rolkraag, een sousbras is een okselpad [kussenvormig, tegen transpiratie], een souschef een adjunct-chef, een sousmain een onderlegger of vloeiblad en een souspied is een riempje onder de voet, bijv. bij het skiën. Dat pietje-ongeduld is ook nog een janongeluk. Mijn buurvrouw had een sectiogeboorte (keizersnede).’s Zomers plant die sylvester [mijnbouw, stijlentrekker] vaak silvaners [wijnstok, wijn], maar zeker niet op silvesteravond [oud(e)jaar]. Sneeuwruimen: ik ruim sneeuw. Spelletjes: snip-snap, triktrak en ju-ju [paardje spelen - uitspraak juu 2 x - juju = rituele magie, uitspraak dzjoe 2 x]. Een snorremans heeft meestal een snor(ren)baard. Meer dan één spondeus, spondei dus. Voor je [afko] tel. heb je een [afko] telnr. De zeldzame aarde dysprosium heeft atoomnummer. 66, aanduiding (2 letters) Dy.

4. Schrijf vooral ‘(jan-)moeial’ [bemoeial] niet verkeerd! Ik geef les. Ja, het klopt dat ik lesgeef. Ga jij ook lesgeven, af en toe zelfs non-stop? Afkortingen van landen: Fr., Eng., Du., etc. Wijdopen ogen, die zullen wel wijd openstaan. Ik ben gewaargeworden dat hij ziek geworden is. Hij had echte bierbrouwerswenkbrauwen. In Japan betaal je met yens (JPY), in China met renminbi’s, yuans of renminbi yuans (CNY). Een yuko [thans als score afgeschaft]vind je bij judo. Die zagevent is zagenzetter. Bij ‘zefier’ hoort als adjectief ‘zefirisch’ [en bij delier delirisch]. De Sinto en de Sintezza [nomadisch volk, Roma] behoren tot de Sinti [Manoesjen]. Hij was iet of wat aan de late kant. Dat is iets dat zeker is. Heb jij kennissen in Saoe/udi-Arabië? NL: een spopo werkt bij de spopo (spoorwegpolitie). Ik ben mijn passe-partout
[doorlopende toegangskaart] weer eens vergeten!

5. Een L-trein is een lokaaltrein (BE). Een luster is een kroonluchter en je kunt een lustre jasje [bnw.] (lustrejasje – znw. - lustre = fijne wollen stof) dragen. Wist je dat ‘pfos’ in VD perfluoroctaansulfonzuur is?
‘s Middags had hij nog een asfixatie [wiel op as vastzetten] verricht, maar stierf ‘s avonds een betreurenswaardige asfyxiatiedood [verstikking]. Een poelie is een riem- of snaarschijf, een pulli kun je dragen (pull, pullover – voor fly-over: zie het verkeer). Een sous-pull is een dunne trui met rolkraag. Een pull is trouwens ook nog een zekere slag bij golf, antoniem: push. Een oblast is een regio of provincie in Oost-Europese landen. Het chemisch element moscovium heeft atoomnummer 115 (Mc), ook: ununpentium (Uup). Met * + Enter in het zoekvak bij de oVD krijg je alle trefwoorden : het is dan wel ver schuiven om ergens te komen ... [vrijwel 400.000 stuks]!

6. Een stickie is een blowtje, reefer, joint of marihuanasigaret, maar ook (stick, stickje, USB-stick) iets dat je in een laptop steekt … Met james bonds worden 007’s bedoeld. Een bonhomme doet aan bonhomie. Bunny’s zijn konijnen, buní’s tonijnen (en biná’s herten). Die janongeluk en dat pietje-ongeduld zijn gegarandeerd, vast en zeker, familie van Adamswege. Een kokette coquette noemt VD ook wel een kokette [koket meisje, behaagzek, ijdel]. Zij liepen het rechtstop [rechtop, rechterop] van allen. Die diehardpolitici [znw.] hebben iets diehards [bnw.]. Bij het dienstdoen kun je iemand een kwade dienst doen. Je hebt dinges (huppelepup, huppeldepup) (aan het dingesen), ook: meneer Dinges (meneer Van der Hummes/Ipschoten) en "Dikke Dinges (begin zin) ..." zit in een syllepsis van Van Iependaal.

7. Pylon (verkeerskegel), dipylon, tetrapylon (met vier doorgangen): het lijkt wel een meetkundige reeks … Een pyloon is een poortgebouw. Ziedaar: de proximale, middelste en distale falanx van je ringvinger (falange = falanx: fascisme, Spanje). De ringvinger (ringeling, korte knaap), wijsvinger (likkepot), duim (duimelot, duimeling), pink (‘t kleine ding) en middelvinger (middenvinger, langejaap, langejan – die niet in wdb.) zitten aan je hand. De doula [oe] helpt de kraamvrouw
(niet-medisch, niet medisch). Ook riet wordt aangetast door het pijpenstrootjemoederkoren. Zij reist eerste klas, in een eersteklascoupé dus. Eén egraz, twee egraz. Wat leert het euhemerisme [leer: goden zijn verheerlijkte bijzondere mensen]? Wie won de fairplaybokaal [fair play]? Zijn kleren waren casual chic [alledaags maar netjes].

8. Faire sans dire is handelen zonder er verder over te spreken. Faire bonne mine à mauvais jeu = zich groothouden, lachen als een boer die kiespijn heeft. Faire de la prose sans le savoir = proza schrijven zonder het [zelf] te weten. Een grivna is een hryvnia (munt Oekraïne - UAH, vroeger de karbovanets). Dat is nou iets halfvergaans. Halfnaakt is half ontbloot. Handenschuddend ging hij rond bij het handen schudden. Bij een jan-contant is het altijd Jantje Contantje of handje contantje. Er speelde een ka’i òrgel (draaiorgel). In (omnia) saecula saeculorum betekent: tot in de eeuwen der eeuwen. Post saeculum evenire betekent (alleen infinitief): maar eens in de honderd jaar voorkomend. Er werd heel wat afgehoused/t. Een ANPR-camera voorziet in Automatic Number Plate Recognition.

 

 

 

3054 Dictee vrijdag 09-12-2022 (2) – dictee Sinterklaasdictee TV Limburg 2022 √ x

Dictee – dictees [3054]

Sinterklaasdictee TV Limburg 2022, 06-12-2022

Geen titel, auteur: Rik de Leeuw

1. Onze taal is een huis met vele kamers. Een beknopte rondleiding. Op de bel-etage vinden we het met zeventiende-eeuwse gobelins en andere draperieën verfraaide salon van de oude dichter die, aan zijn teakhouten secretaire gezeten, bedachtzaam zijn larmoyante elegieën over kwijnende liefdes toevertrouwt aan het papier of in geëxalteerde kwatrijnen zijn verknochtheid aan dit ondermaanse bezingt. Het menselijk tekort als eeuwige bron van inspiratie.

2. In de met tl-buizen verlichte werkkamer ernaast worden meedogenloos de bureaucratische rapportages gecreëerd die wij, lijdzame burgers, in industriële proporties over ons krijgen uitgestort: “Onze mobiliteitscoëfficiënt correleert significant met een myriade aan cumulatieve factoren”, hetgeen zoveel betekent als: het komt erop aan ervan uit te gaan dat iedereen erop uit is eropuit te trekken. Complexiteit als houvast in een wereld op drift.

3. We passeren de slaapkamer, waar met omfloerste stem gefluisterde pikanterieën de in passie gedrenkte sfeer accentueren. De wetten van de betamelijkheid gebieden mij helaas de meest scabreuze voorbeelden uit deze scène achterwege te laten. In de aanpalende badkamer treffen we een contingent hyperactieve taalhygiënisten die onvermurwbaar trachten de zo-even bezoedelde taal te behoeden voor het morele faillissement dat zij telkenmale bevroeden. Sisyfusarbeid lijkt hiervoor de meest geëigende benaming.

4. Een demontabele vlizotrap leidt tot een met veronachtzaamde parafernalia bezaaide zolder, waar onder duimendik stof een dictionaire vol archaïsch vocabulaire ligt te wachten op een nieuwe toekomst. De mooiste plek in dit eclectische bouwwerk is voor mij echter de rommelige kitchenette in het souterrain, waar taalkundig wordt gekokkereld door jong en oud. Daar telt geen anciënniteit; de exquise taalvondst van de éminence grise kan op exact evenveel appreciatie rekenen als de met exotische ingrediënten gekruide straattaal van de rebelse adolescent.

5. In het huis van onze taal vindt eenieder onderdak, dus wees welkom.

Fouten Rein: dubbelepunt i.p.v. punt en punt i.p.v. komma, 2 hoofdletterfouten.

 

 

 

3053 Dictee vrijdag 09-12-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (782) √ x

Dictee – dictees [3053]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 075, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (782)

1. Hij draaide eromheen en wel als een kat om de hete brij, toen hij laatstelijk in Drenthe was. Een vijfde van alle paparazzi [opdringerige persfotograaf] was wel als coauteur bezig met ayatollahs [religieus leider, despoot] en hun fatwa's [vonnis islamitisch rechtsgeleerde].

2. De nationaalsocialisten [NSB] waren met kapsones aan het bungeejumpen bij mainport [luchthaven, knooppunt] Schiphol. Een spel kaarten wordt des duivels prentenboek genoemd. Berust dat op een Bijbelwoord?

3. Op de beide kerstdagen werd de viermaal honderd meter hordelopen van de Olympische Spelen [OS] op tv [ook: teevee – GB/VD] herhaald. Moeder de vrouw zat een boek uit de bouquetreeks (GB, VD: nog B – kennelijk als eigennaam – zie internet blijft dubieus) te lezen. Buiten zat het potdicht van de mist, een mirakel dat we iets zagen. Onze mooiprater ging prat op zijn mooipraten.

4. Pf, steunde hij en hij had weinig puf. Pufpuf, de trein zette zich langzaam in beweging. De Pueblo-indianenleider – de bestuursvorm was een adhocratie – sprak een anathema [vervloeking] uit.

5. De VEB in Nederland is de Vereniging van Effectenbezitters. Haar gedachtegoed is niet het onze. "Krijg de rambam", "krijg het
heen-en-weer" en "krijg de meningitis" zijn geen termen uit de Bijbel. Taalkundig vormen de drie genoemde uitdrukkingen een asyndetische [= zonder voegwoord] nevenschikking.

6. "Iemand met raad en daad terzijde staan" rijmt wel, maar is zeker geen geval van alliteratie (GB ook: tt - doe in dictee 1 t!). De working class hero was een heel gewone, een doodgewone jongen. Hij was ook weleens [GB ook wel los in toelichting] aan de racekak, maar hechtte bijzonder zwaar aan de recht-voor-z'n-raapmentaliteit [recht voor z'n raap].

7. Enorm klote mag je niet zeggen, dus zeg je, dat het enorm k... [spreek uit: puntje puntje puntje - ookL het k-woord] was. Hoe kun je nu zo in de rats, in de puree geraken. Maar als alles naar de ratsmodee gaat, kun je nooit meer quitte spelen, zelfs als je honderd procent op je qui-vive bent. Als je in een impasse geraakt bent, kan je eigen gekoesterde gedachtegoed je tot inkeer, tesjoeva (bij de joden, mv. tesjoevot), brengen.

8. De organisatieadviseur veegde alles op één hoop. Daar lag de hele reut, rataplan, zwik, meute, bups, ratatouille, reutemeteut. Met deze drabbige brij kunnen we niet en détail (in detail) werken!

9. Waarom worden bij seks altijd de woorden sexappeal en sexy apart genoemd? Een beetje dicteeliefhebber weet dat, net als hoe je wildwestdorpen, rechttoe rechtaan, recordtempo, reet en extreemrechtse partijen schrijft. Andere dicteejuweeltjes zijn skûtsje [Friese tjalk] en skûtsjesilen, tsarevitsj (ook: cesarevitsj = oudste (klein)zoon van de tsaar en troonopvolger) en syllepsis (zoek maar op … ook een zeugma, mv. syllepsen ).

10. Wat zou dat laatste zijn? Wel, een voorbeeld is: "Deense Dirk was gestorven in zijn Heer en lits-jumeaux." Ik zie u al hardop(!) denken: "Zoiets is toch een zeugma?" Dan hebt u (ook) helemaal gelijk! Zou hij nu eindelijk zijn ponteneur, zijn point d'honneur [wat het eergevoel raakt], verlaten en ophouden de aio's [uni, unief: assistent in opleiding] van Pontius naar Pilatus (van bakboord naar stuurboord) te sturen? Echt een tocht voor kilometervreters onder de doctoren (doctors) in spe.

11. In de zwartekousenkerk zaten frêle meisjes, zo fijn als poppenstront. Bij de niet-stijve leden van deze kerk zaten Jacobse en Van Esachtige  (jacobse-envanesachige) types. Toch waren die ook wel tamelijk morose (somber, droefgeestig). Voorbij Wuustwezel kun je twee kanten op. Aan de ene kant ligt hollanditis op de loer.

12. Ad hominem [op de man af], sub finem [aan of tegen het eind, afko: s.f.], in de lorum [dronken], je ponem [gezicht], dat is krankjorum [krankzinnig, gek, dwaas], franquisme [beweging rond Franco], porem [gezicht], antiserum [met antistoffen], brocacentrum [spraakcentrum], brunoise [mengsel van in kleine blokjes gesneden groenten] en brumaire [tweede maand bij de Franse Republiek, okt-nov], gooi maar in mijn pet en geef mijn portie maar aan Fikkie!

13. Op de bouwlocatie voor het nieuwe bso-gebouw, de buitenschoolse opvang, stond iemand buiten de pot te piesen. Het was geen kattenpis en de reacties van de buren waren niet voor de poes, maar voor hem. De vroegrijpe stand-upcomedian dacht met viagra [erectiepil] beter te presteren. Toch gaf hij de pijp uiteindelijk aan Maarten. Met zijn
pick-up(truck) ging hij vervolgens naar het fitnesscentrumpje.

14. Zouden Zoeloestrijders zeispreuken hebben en te lijden hebben van de gevreesde El Niño [periodiek optredende opwarming van het zeewater in het oostelijke deel van de Stille Zuidzee, die wereldwijd invloed heeft op het weer]? Tijdens de sinfonietta [kleine symfonie] zou het niet-pluisgevoel – niet-pluis, niet pluis – langzaamaan plaatsmaken voor een weldadig otium [ledigheid, rust].

15. Zijn eega was antikatholiek en antikind. De kinderwagen was daarom al wegbezuinigd.

16. In de filologie [wetenschap van taal en letteren van een volk] komt u nogal wat tegen: ut, re, mi enzovoort(s) zijn de aretijnse [naar: Guido van Arezzo] lettergrepen, een appositie is een bijstelling. Chiasma (ook: chiasme = stijlfiguur de kruisstelling), oxymoron (zij is knap lelijk), synecdoche (gebruik van 'kiel' voor 'schip'), hendiadys (zandige heide) en hypallage (een goed glas wijn) zijn stijlfiguren. De alef is de eerste letter van het Hebreeuwse en F(o)enicische alfabet: met de vorm van een ossenkop.

 

 

3052 Dictee donderdag 08-12-2022 (2) – dictee Column Gendertaal √ x

Dictee – dictees [3052] 

Column Gendertaal

1. Heel vroeger draaide alles om de man. De vrouwenemancipatie heeft o.a. het vrouwenkiesrecht (grondwetswijziging van 1917) gebracht. Dat proces is nog lang niet voltooid: kennelijk moet de EU door hedendaagse wetgeving afdwingen dat x procent van de top van (grote) bedrijven uit vrouwen moet bestaan. In de taal is het proces bijna voltooid: naast de conducteur kennen we in Van Dale de conductrice en nu ook naast de timmerman de timmervrouw en zelfs naast de stoker de stookster. Dat gaat door tot barkeeper en barkeepster (geen doelvrouw (:-)); alleen vermeldt VD nu bij al die mannelijke vormen m/v/x. De m/v zal u duidelijk zijn, de x, daarover gaat het vervolg van deze column.

2. De x slaat op andere groepen dan m/v. Daarbij speelt het woord gender (sekse) een belangrijke rol. Via Van Dale en dictees ben ik gewend geraakt aan steeds langere termen: van lhbt-problematiek tot lhbt+-gemeenschap en uiteindelijk de lhbtqia+-personen *. Daarin staat de l voor lesbienne of lesbische vrouw (lesba, lesbo, mati of pot), de h voor homo of homofiele, homoseksuele man (ook: homofiel of homoseksueel), de b voor biseksuele (biseks, bi, dubbel) persoon (voelt zich seksueel aangetrokken tot mannen en vrouwen), de t voor transgender (transgenderist, transmens, transpersoon, transgenderpersoon) – deze heeft een genderidentiteit die anders is dan het biologische geslacht dat bij de geboorte is vastgesteld op basis van de fysieke geslachtskenmerken, de q staat voor queer (die voelt zich qua sekse nu eens dit, dan weer dat), de i staat voor interseksueel (interseks, intersekspersoon) – die bezit geslachtelijke kenmerken van beide seksen, de a staat voor aseksueel – dat is iemand die ongevoelig is voor seksuele prikkels en de + staat voor ‘overige’.

* 2025 lhbtqia(p)+ - de p staat voor panseksualiteit, omniseksualiteit.

* In GB 2025: lhbtiqapc+ waarbij de c voor cisgender staat

3. Niet iedereen krijgt dagelijks te maken met al deze zaken. Maar het bestaat allemaal en ik heb dat alleen vanuit taalkundig perspectief toegelicht. Vroeger, toen alleen de m/v-benadering gebruikt werd, draaide alles om heteroseksualiteit (gericht op het andere geslacht) en cisgenders – dat zijn m/v, waarbij hun genderidentiteit overeenkomt met het biologische geslacht dat bij de geboorte is vastgesteld op basis van de fysieke geslachtskenmerken.

4. Laatst ging ik nog bij een dictee het schip in. Ik had moeten opschrijven lgbtq+-rechten, maar ik herkende dat niet (zo werd o.a. de g een h). Weer wat bijgeleerd dus: dit was de Engelse weergave van het begrip en de l staat voor ‘lesbian’, de g voor ‘gay’ (daar ging het dus mis), de b voor ‘bisexual’, de t voor ‘transgender’, de q voor ‘queer’ en de + voor ‘other’.

5. Wat je al niet meemaakt bij een dictee!

 

 

 

 

3051 Dictee donderdag 08-12-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (781) √ x

Dictee – dictees [3051]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 076, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (781)

1. Een olifant is een dikrug. De zilverrug – aanvoerder van gorilla's – besloot na ruggespraak met een ruggengraat tonende soortgenoot, om de ruggelings van het paard gevallen bonobo te sparen. Hij werd daarbij gerug[gen]steund door hun beider eega's.

2. Op tournee besloten de skiër en de skiester om het tele- en toerskiën eraan te geven en zich toe te leggen op jetskiën en zich op het onderdeel aerials [vanaf de skischans] van het freestyleskiën te specialiseren. Het eerstkomende to(e)rnooi met alpineskiën gaven ze de seider [eraan deelnemen, de ceremoniën leiden - ook: seder]. Daarna was er de (het) a près-ski(ën).

3. Na het echec met het van shag gedraaide sjekkie (shagje) kon ik op de fancy fair en op diverse brocantes [markt voor tweedehandsgoederen en curiosa] mijn muntenassortiment expanderen [uitbreiden]. Nieuw waren de (renminbi) yuan uit China [CNY], de Romeinse tienling, de schild- en carolusgulden, enkele ponden sterling, een pietje – een achtste van een oude zilveren Zeeuwse rijksdaalder, ook wel zevend'halfje genoemd, de bezant en de byzantijn – oude gouden munten uit Byzantium, de Christusdaalder, de crusado (vero: Spanje, Portugal) en de denarius (Oud-Romeinse zilvermunt), de farthing [vroegere kleinste Engelse koperen munt = 1/4 penny], de filippie [Bargoens, vero: tien gulden] en de gienje [guinje: een oude Engelse gouden munt, later een rekenmunt ter waarde van 21 shilling].

4. Met veel kunst-en-vliegwerk 2025 slaagde het niet juridisch
(niet-juridisch) geschoolde lijsje-albedrijf erin om mij zonder cybernetica [stuurkunde, niet die wetenschap] in haar 2cv'tje (deux-chevauxtje, VD nu ook: 2cv) volgens het aloude samen-uit-samen-thuisprincipe [samen uit, samen thuis] boven op de berg te brengen voor het
halve-eeuwfeest.

5. Toneelstukken zijn soms een schijnvertoning. Je kunt een scène, maar tevens stampij (ook: stampei) maken. Bij een mise-en-scène [toneelschikking, planning, voorbereiding - let op: metteur en scène!] kun je er niet tussenuit knijpen, als je ontdekt dat de tekst in het Middelhoogduits is geschreven. Dan moet je het punt maken en de mise au point zuiver stellen. Dat laatste is een mooi voorbeeld van een tautologie [herhaling met andere woorden].

6. Ik schrok me het schompes [fictieve ziekte], het apelazarus, toen bleek dat de ETA [Euskadi Ta Askatasuna = Baskenland En [VD: kleine letter?] Vrijheid: radicale afscheidingsbeweging in Spaans Baskenland] zelfs meerdere or's [ondernemingsraad] bezat.

7. NSB-lidmaatschap [Nationaalsocialistische Beweging], NSB'er,
nazi-Duitsland, nationaalsocialisme, Hitlergroet, hitlerisme,
Hitler-Duitsland, The Liar – een anagram van A. Hitler, rattenvanger van Berlijn en Führer hebben veel met elkaar te maken. In het interbellum tussen de twee wereldoorlogen, de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, orkestreerde de oorlogsmisdadiger zijn leus 'Blut und Boden'.

8. Als je voor vijf miljoen de boot of het schip in gaat, is dat niet om schoon schip te maken.

9. Henk, bij wie je achter op de fiets zat, dreigde achterop te raken. Hij zou achteropkomen.

10. De hippies met hun flowerpower, die blindelings hun sekteleider volgden, probeerden schuilevinkje te spelen, toen het op duels, Russische roulette, zelfbehoud en aplomb [znw.] aankwam.

11. Joepie, er komt een Elfstedentocht! Zij gaan al hun moed bijeenrapen, bij elkaar rapen.

12. De lapzwansen [GB - VD ook nog: lapzwanzen] slaagden erin, een nummer 1-hit (nummereenhit – niet in wdb.) te maken.

13. De barmhartige samaritaan is genoemd naar de inwoners van Samaria of Midden-Palestina.

14. De Wijsheid van Salomo is een deuterocanoniek Bijbelboek, waaraan de Bijbelvertalers hun handen vol hebben. Vooral sociaaldemocraten onder hen zoeken de juiste Schriftwoorden.

15. Groothanzerij, pochhanzerij en schraalhanzen, dat is niet allemaal tegen iets aan schoppen.

16. Het FIFA-bestuur [Fédération Internationale de Football Association] keek met argusogen naar de diskwalificatie van de winnaar van de FA-cup [niet in wdb.: heel oud, Football Association].

17. De chef-machinist, de chef-kok, de chef de cuisine en de chef d'équipe vormden een befaamd kwartet bij de zeskamp. Toch was het kantje boord [een kantjeboordredding], of ze hadden nog verloren ook.

18. Als een razende roeland en een dolle dries, zo gingen ze tekeer. Goodguys waren ze wel, fellowtravellers [sympathisanten communisme] zeker niet. Hun to-dolijstje [niet helemaal: bucketlist] met een rijstebrijberg van taken was aan de Rhôneoever blijven liggen. Het ach-en-weegeroep [ach en wee] tijdens de straatparade was niet van de lucht.

19. Rozengeur en maneschijn leek het. Maar de achterafkamertjes wezen anders uit.

20. De F-50 is de Rolls-Royce onder de vliegtuigen. De beaufortschaal is de schaal van Beaufort [symbool: (7) Bft].

21. De Sinn Féinleider kikte [spreken] niet. Hij kickte wel op Marialegendeboeken en Marialiederen.

22. De ik-figuur [zelfnoemfunctie] maakte zijn comeback [terugkeer] in een tokootje [winkel] met kelims [tapijt], ikats [zeker weefsel] en madrasruiten [zeker patroon].