2947 Dictee zondag 09-10-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (721) √

Dictee – dictees [2947]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 136, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (721)

1. Een polyantharoos is een trosroos. De TROS was de Televisie- en
Radio-omroepstichting, een omroep in het Nederlandse publieke bestel [nu: AVROTROS]. Trotyl (trinitrotolueen, TNT) kan lekker knallen. Het trou-madame is een zeker spel met dertien ivoren balletjes. Een troubadour is een middeleeuwse Provençaalse minnezanger en een trouvère is zijn Noord-Franse evenbeeld. 'In rouw en trouw' betekent 'bij begrafenis en huwelijk', 'hou en (ge)trouw' is de leus van de stad Gent. Een troyounce is hetzelfde als een ounce (afkorting: oz).

2. Getruukt voerde de smid een van zijn trucs (truken) uit. Zijn laatste trucje kenden sommigen al. De truckfilm [uh] bleek een trucfilm [uu] te zijn, dus op trucage te berusten. Wat was zij een onnozele trui [domme vrouw]!

3. De koosnaam van ons konijn is Trui. In zijn trukendoos zaten de trumandoctrine en een gewestelijk truiken-roer-mij-niet (niet meer in VD – kruidje-roer-me-niet; ook: mij). Een truqueuse is een kunstvervalsster. De Nieuwe Truttigheid was een bepaalde kneuterige bouwstijl in de jaren zeventig. De TSE-300 [Toronto Stock Exchange-300] is de beursindex van Toronto. TSS is het tibialestresssyndroom, een irritatie van het scheenbeen. De tudorstijl is late Engelse gotiek. Hoeveel tugriks [MNT] kost volgens de kinderen een Mongoolse tuftuf? Ben je erin getuind [alleen instinken aan elkaar]? De tuingoden (resp. m/v) zijn Priapus en Pomona. Een gloriëtte is een prieeltje (tuinhuisje).

4. De chtonische godheden zijn de aardgoden. Churros [tsjoe-rohs] zijn een Spaanse lekkernij. Twentenaren worden met een bijnaam ook wel tukkers genoemd. Weleens iemand in de tulen gordijnen gejaagd (de tulen gordijnen in gejaagd) zien worden?

5. De tulpomanie (tulipomanie), waar hebben we dat eerder gehoord? Dat was als windhandel in de zeventiende-eeuwse context.

6. De tumba is een carnavaleske dans uit het Caraïbische (Caribische) gebied. Het Tupi is een indianentaal, gesproken in Zuid-Amerika. Troqueren is ruilhandel drijven. De truttenschudder van DAF [eigennaam: Van Doorne's Automobielfabriek N.V.] gaf vaak aanleiding tot truterij [flauwe grap, scherts]. Is het meervoud van tsadiek echt tsadikim? En van tsedaka tsedakot? Antwoord: (tweemaal) ja.

7. Tsjakka, op de ttb-dag [trein, tram, bus] kregen we de gewestelijke tsjoektsjoek [tapijtenzwendelaar] te pakken! De tUL is de Transnationale Universiteit Limburg. Tu quoque, fili mi (et tu, Brute – Caesar tegen Brutus)! Ook gij, mijn zoon (en jij, Brutus)! Een turco is een Arabische inlandse tirailleur in Franse krijgsdienst. Gaan we turf naar de venen sturen [water naar de zee dragen]? En wel met een turfeiker [turfschuit]? Het synoniem van turfpot is jiffypotje. Turgescent is turgor [spanning tussen celwand en -inhoud] bezittend, een turingmachine is een abstracte rekenmachine – krijgt Alan Turing [homoseksueel] nu wel of niet postuum eerherstel?, turionen zijn hibernakels, winterknoppen, en turista betekent reizigersdiarree.

8. Zag je hem voorbijijlen? Hij zag zo zwart als een turk, zijn broer behoorde tot de jonge turken. Een turk is ook een Turkse tortelduif. De Grote Turk was de sultan van het Ottomaanse Rijk, je kunt aangaan als een Turk, dat is uitvaren maar niet met een schip, en je kunt bij de turk of de chinees gaan eten. Is Turkenmoeder een turkenbaan? Bij Van Dale mag turkooizen ook turquoise zijn. Dat was beslist op zijn Turks. Als ik moet kiezen, ben ik liever Turks dan paaps. Dat huis is in vier maanden turnkey, kant-en-klaar, gebouwd. Een turtleneck [korte col] kan aan een T-shirt zitten.

9. Een tussenarrest is een interlocutoir vonnis, een tussenbedrijf [toneel] is een entr'acte, een tussenbestuur is een interim-bestuur [BE: interimkantoor]. Tussendekspassagiers hebben vaak een
tussen-de-orensyndroom. De tussengelegen huizen waren roodgeverfd. Het tussengerecht (entremetstje) smaakte goed.

10. Bij tussenpozen is intermitterend, tussenoorlogs is interbellair, een tussenregering is een interregnum en een tussenruimte is een interstitie. Een tussenwerpsel is een interjectie en tussenzetten bij enten is terzijde inzetten. Een tussenzin is een parenthese, tussor is spinsel van de rups van de tussahvlinder.

11. Tutoyeren is jij-jouen. Als het tv-kanaal [televisie, teevee] op zwart gaat, zijn we tv'loos. De TWD is de Taiwanese dollar. Schrijven we een Romeinse [XII] of een Arabische twaalf (12)? Een keizerskroon heeft scharlakenrode nerven. Keizerskroon en gladiool worden ook wel
twaalf-apostels (niet meer in VD) genoemd. De twaalfdaagse veldtocht heeft niets te maken met het Twaalfjarig Bestand. Ze vierden hun
twaalf-en-een-halfjarig huwelijk. Een voorbeeld van een regelmatig veelvlak is de dodecaëder [regelmatig twaalfvlak – ook: dodecahedron]. Twaalfhonderdduizend is feitelijk één miljoen tweehonderdduizend. Het duodenum is de twaalfvingerige darm. De twatwa is de zwarte bisschop [een vogel]. Het twaron is de aramidevezel van een bepaald merk (AkzoNobel – eigennaam). Sommige voetballers zijn tweebenig, andere eenbenig. Bij de Tweedaagse Zeeslag in 1666 droeg men geen tweedmantels (VD ook: tweed mantels). Wij kopen alleen tweedehandsboeken [ook: tweedehands boeken]. Zij krijgt tweedelijnszorg [ook wel: tweedelijns zorg].

12. Tweedonker is gewestelijk en komt van twilight. Een
twee-en-een-halve-centstuk is een vierduit(en)stuk. Reken maar na: een duit is dus een achtste deel van een stuiver – 5 cent – 5/8 cent dus!

13. Tweefasestructuur, tweefrankstuk, tweefrontenoorlog, met ruggengraat en na ruggespraak, schrijf je dat allemaal goed? Het Tweestromenland ligt tussen de Eufraat en de Tigris.

 

 

2946 Dictee zaterdag 08-10-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (720) √

Dictee – dictees [2946]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 137, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (720)

1. Twijfelmoedig en weifelzuchtig kwam hij niet tot een besluit. Een regelmatig twintigvlak is een icosaëder. De schriftelijke strijdvraag, de polemiek, betrof een erisappel (twistappel; Eris = godin van de tweedracht). T(h)yatira (niet meer in VD) ligt in Klein-Azië. In een
typico-orkest zitten onder andere cuatrogitaren. Een tyrolienne is een lied, een Tyrolienne een meisje of vrouw.

2. De afkorting t.z.p. staat voor terzelfder plaatse, t.z.t. voor te zijner tijd en t.z.v. voor ter zake van. Wordt je moeder in het ootje genomen, er is toch geen sprake van een turlupinade (Turlupin was een auteur van moppen)?

3. Zat zij nu op de mytyl- [voor lichamelijk gehandicapte kinderen] of de tyltylschool [verstandelijk en geestelijk]? U aller komst op 7 juni [2008, dictee Breskens!] verheugt ons bijzonder.

4. De ub is de universiteitsbibliotheek en UAH is de genormeerde valuta-aanduiding voor de Oekraïense grivna (grivnya, hryvnja). Een übermensch is superieur en uberteit is overvloed oftewel rijkdom. Een ubiquiste [voelt zich overal thuis] moet wel een globaliste zijn.
Uche-uche, het stikt hier van de muggen. De udu is een Nigeriaans
percussie-instrument. U Edele is de aanspreekvorm voor adellijke personen, afgekort als U Ed. – met punt. Uganda [gebruikelijker dan Oeganda – GB en VD hebben allebei beide] wordt bevolkt door Ugandanen (= Ugandezen). Tot ud [universitair docent] of uhd [universitair hoofddocent] heb ik het nooit geschopt. Ik was maar td, toegevoegd docent. Mastitis is uierontsteking. Uilen kun je naar Athene dragen, de Gouden Uil, een Vlaamse literatuurprijs (GB ook: tt, maar doe 1 t), kun je krijgen. Dat is geen gezicht: een uilenbal [domoor] met een uilenbril [bril met breed (hoornen) montuur] op! Verschaald bier smaakt naar uilenzeik. Kan een uilpapegaai, een kakapo, ook een uiltje knappen?

5. Het duet uit de Parelvissers hoor ik graag. Moet AA Gent thuis spelen of uit spelen? Anderlecht is zeker een thuisspelende ploeg. Het spel is uitgespeeld. Ciseleren is figuren uitbeitelen.

6. Het lagedrukgebied is uitgediept. Een uiteenzetting is een exposé. Tegen iemand met een teen door het gat in de kous zeg je 'toontjes uitgaansdag'. Het 'opgavenboek' en het 'uitgiftebeleid' van postzegels zijn mooie uitdrukkingen voor een dictee. Het voorland van Nummer Een bij Hoofdplaat, in de buurt van Breskens [3x: niet in wdb. – 2022: Breskens inmiddels wel – bij Bressiaander], is een uitgors [uiterwaard]. Niet van Uithoorn komen is je niet laten uithoren. Waren de tranen een vreugde- of een woede-uiting?

7. Bekijkt hij de uitjes van onderen [is dood en begraven]? Zij had een werkloosheidsuitkering, een ziekte-uitkering en een ANW-uitkering [Algemene Nabestaandenwet]. Een belvedère is een uitkijktorentje. Hij is ertussenuit geknepen.

8. Een uitlatingsteken is een deleatur [weglaten in te drukken tekst – del. = men schrappe]. Dat is maar voor één uitleg vatbaar. Uitlogen is elueren [van oplosbare stoffen].

9. Een stoloon is een uitloper [horizontaal of in de grond]. De gezipte [comprimeren] bestanden moesten eerst uitgepakt, geünzipt [decomprimeren], worden. Na de diploma-uitreiking gingen we naar de Oscaruitreiking. Het kwaad werd met wortel en tak uitgeroeid. De eradicatie [uitroeiing] van tbc [tuberculose, ook: tb] is nog geen feit. De camouflage-uitrusting behoort tot de outillage en de equipage van de militair. Je moet een wherry [lichte sportroeiboot] niet voor een Staverse jol [zeer bol van vorm, zonder zwaarden] uitmaken.

10. Uitschrapsel komt van uitschrappen en uitschrabsel van uitschrabben [en uitschraapsel van uitschrapen]. Een allonge is onder andere een uitslaander [blad in een boek om uit te slaan]. Een lock-out is een uitsluiting bij stakingen. De Akte van Uitsluiting (Akte van Seclusie) stamt uit 1654. Het bekende pauliverbod in de scheikunde wordt ook wel uitsluitprincipe genoemd.

11. Bert liet zijn soevereine gezag gelden. Rein souffleerde hem. Een excisie is een uitsnijding. Heb jij ook zo'n mond waar je wel een luier in kunt uitspoelen? CO₂-uitstoot en dioxine-uitstoot zijn heel schadelijk. Het schip werd uitgeijsd [uit ijs trekken]. Zou uitrekken(!) ook juin (uien) trekken kunnen betekenen? Hij was trouwens zo geil [wulps] als een bos uien [zeer geil].

12. Iets kan de pan uit rijzen, of ook de spuigaten uit lopen(!). Je kunt uitgestreden [uitstrijden], moegestreden, zijn.

13. De jarige job was zo arm, zo vroom en zo geduldig als Job en kreeg via de jobsbode een nare jobstijding. Een voorbeeld van een exodus is de uittocht uit Egypte. De PEN-club [International Association of Poets, Playwrights, Essayists, Editors and Novelists] is een groep schrijvers. Kende u de uitdrukking 'uitvaart, zuipvaart'? Een drop-out is een uitvaller, een fade-out een uitvloeier en outfading is uitvloeiing. Een uitvloeisel is een consequentie en een uitvloeiingsgesteente is een effusiegesteente. Rubberuitvoer en thee-uitvoer scoorden goed. De Kroon is als uitvoerende macht een van de onderdelen van de trias politica [de drie staatsmachten, t.w. wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht]. Een uvi [uu-vee-jie] is een uitvoeringsinstantie. Een plimsollmerk [op een schip] heeft met diepgang te maken. Zij weidde erover uit, dat de trui uitgewijd [wijder geworden/gemaakt] was. De eland- of uitwijktest [m.b.t. wegligging van een auto] zal het uitwijzen. Juridisch is een evictie een uitwinning.

14. In Mattheus komt de uitdrukking 'de mug uitzijgen [zuiveren] en de kemel [kameel] doorzwelgen [gulzig doorslikken]' [een onschuldige zaak veroordelen en een ernstige niet; vergelijk: muggenziften] voor. Die computerplattegrond heb ik uitgezoomd [de schaal kleiner gemaakt]. Het zal hem ten nagelen en tenen uitzweren, hij zal vreselijk moeten boeten. De ULB is de Université Libre de Bruxelles, in goed Nederlands: de Vrije Universiteit van Brussel [VUB]. Het ulcus durum is de harde sjanker en de ulcus molle is de zachte dito.

 

2945 Dictee vrijdag 07-10-2022 (2) – dictee Klein Journalisten Dictee 2022 Suriname √

Dictee – dictees [2945]

Klein Journalisten Dictee 2022 Suriname

Onderstaand dictee werd in het kader van de Week van het Nederlands georganiseerd door De Taalsluis, en gefinancierd door de Nederlandse Taalunie op 2 oktober 2022 in Paramaribo, Suriname.

Warm, warmer, warmst [auteur: Renate Sluisdom]

1. Enige maanden geleden kregen we van onze minister van Regionale Ontwikkeling en Milieu de indruk dat het overbrengen van kennis over de effecten van klimaatverandering een grote uitdaging is. Hoewel Suriname voor 93% bedekt is met bos en in vergelijking met andere landen een lage ontbossingsgraad heeft, zal de opwarming van de aarde niet aan ons voorbijgaan.

2. Dat het klimaat op aarde verandert, zal u niet vreemd in de oren klinken, als we in gedachten nemen de verschillende ijstijden die de aarde heeft gekend, die periodes van tienduizenden jaren besloegen, waarbij zelfs delen van de aarde met een dikke ijslaag bedekt waren.

3. De studie van klimaatverandering in het verleden, de paleoklimatologie, die zich baseert op wat de wetenschap aan sedimenten op aard- en zeebodem en in minuscule luchtbelletjes in ijskappen vindt, vertelt ons het verhaal van hoe het klimaat veranderde in de miljoenen jaren tussen het oudst bekende tijdperk het hadeïcum [oudste geologische tijdperk, aardoppervlak nog vloeibaar] en het tijdperk waar we nu in leven, het holoceen [jongste tijdvak van het quartair].

4. Dat verhaal luidt als volgt: sinds het pre-industriële tijdperk steeg de gemiddelde temperatuur op aarde met ruim 1 °C [in technische teksten, anders zoals hier meestal aaneen]. Met de opkomst halverwege de 19(d)e [niet: 19^e] eeuw van industrieën nam de hoeveelheid CO₂ in de atmosfeer extreem snel toe door het verbranden van fossiele brandstoffen: steenkool, aardolie en aardgas. Samen met ontbossing en veranderingen in landgebruik veroorzaakten al deze factoren snelle temperatuurstijgingen met wereldwijd desastreuze gevolgen.

5. Door de hogere temperaturen zijn hele ijskappen op de Noordpool als het ware gedeletet en ook verdampt er overal meer water dat dan weer naar de aarde terugkomt in de vorm van hevige regenbuien en verhevigde orkanen, maar droge gebieden worden tegelijkertijd nog droger.

6. Uiteenlopende personen riepen de wereldbevolking op om niet te blijven toekijken, maar iets te doen. Zo riep António Guterres [niet in wdb.], de huidige secretaris-generaal van de VN: “Wereld, word wakker!” “Hoe durven jullie!”, beet de jeugdige Zweedse milieuactiviste Greta Thunberg [idem] diezelfde VN toe over het gebrek aan daadkracht als het om het nakomen van klimaatafspraken gaat.

7. In 2006 zagen we in de documentaire ‘An Inconvenient Truth’ [wel in VD] van Al Gore [idem] de meest gruwelijke gevolgen van de opwarming van de aarde en van het niet in actie komen van de veroorzaker, de mens.

8. Suriname hoeft zich met het een en ander nog niet bezig te houden, zult u opperen, want wij zijn het bosrijkste land ter wereld en hebben bovendien een lage ontbossingsgraad.

9. Maar als ik Suriname was, zou ik behoorlijk op mijn qui-vive zijn, want wereldwijd verdwijnt er 10 miljoen hectare bos per jaar, waarvan het overgrote deel uit het Amazonegebied in Brazilië. En u weet toch dat ons regenwoud deel uitmaakt van het Amazonegebied?

 

 

 

2944 Dictee vrijdag 07-10-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (719) √

Dictee – dictees [2944]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 138, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (719)

1. Een gewestelijk ulebord (oelebord) is een uilenbord, een vroeger gespeeld spel, een soort van ganzenbord. Nikkelglans heet ook wel ullmanniet. Het ultima Thule (fabelachtig land: is dat soms IJsland?) kun je niet bereiken. Een ulv is een ultralicht vliegtuigje (ultralightvliegtuig).

2. Ik ben in Van Dale nu bij de letter v. Er zijn meerdere umc's zoals het UMC Groningen (afgekort: UMCG – dat niet in wdb.) en het UMC St Radboud (voluit: Universitair Medisch Centrum Sint-Radboud, het academisch ziekenhuis van Nijmegen – spellingtechnisch heel raar, maar eigennaam Radboudumc). De uitdrukking 'una giornata particolare' slaat terug op de titel van een film en betekent: een bijzondere dag.

3. Una voce [eenstemmig] stelden ze vast dat una sancta de ene heilige Kerk is. De travestiet was unbeschreiblich weiblich [een zeer vrouwelijke uitstraling hebbend, travestieten]. De undercoveragent dronk graag een underberg, een zeker Duits kruidenbitter. Er waren meerdere stormen in een glas water, des tempêtes dans un verre d'eau.

4. Unguibus et rostro is met hand en tand (uit alle macht). Een unicaat is een unicum, er zijn geen duplicaten of triplicaten van. De USSR is de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (de Sovjet-Unie), de Unie van Utrecht bond de Noordelijke Provinciën (een onderdeel van de Zeven Provinciën?), de hypostatische unie is een moeilijk uit te leggen theologisch begrip. De Unie KBO en de Unie mhp zijn bekende instellingen (bonden). Unifil was de VN-vredesmacht in Libanon oftewel de United Nations Interim Force in Lebanon. Een USP is een unique sellingpoint, een uniek verkoopargument. De Unizo is in Vlaanderen de Unie van Zelfstandige Ondernemers. Jij bent un ours mal léché, een ongelikte beer. De upper class is de bovenklasse, de upper ten, de elite. De uraeusslang is de Egyptische cobra. In de u-raad [universiteitsraad] zitten studenten. Uraanzout, uraniumzout en uranylzout zijn synoniemen. De uitdrukking 'urbs aeterna' is Latijn voor 'eeuwige stad', Rome is de Eeuwige Stad zelf. Een urheber is de grondlegger. Bij pyurie zit er etter in de urine. Een openbaar urinoir is een vespasienne. Usucapio betekent juridisch: verjaring.

5. U weet wel, de utraquisten [hussieten: bij avondmaal brood en wijn] = de calixtijnen. Te elfder ure bleek het uur U verzet te zijn.

6. Jouw uurglas is nog niet verlopen, je leeft nog. De uvd is de uiterste verkoopdatum en uveïtis is ontsteking van het regenboogvlies [dat is de iris, uvea = druifvlies] van het oog. Ik pakte haar bij haar u-weet-wel. Uperisatie is ultrapasteurisatie. Een urial is een steppeschaap. Een kerstster koop je op de bloemenmarkt, de Kerstster is de ster van Bethlehem [VD; NBG: Betlehem]. De ster-van-bethlehem [GB] is een plant en via internet weten we dat dit de gewone vogelmelk is en ook de campanula, die ook klokje of mariaklokje heet. Forsythia's zijn trouwens Chinese klokjes. Schijt een scheit [kruising schaap en geit] nu echt zo veel als een schaap en een geit samen?

7. Erytrocyten zijn rode bloedlichaampjes. Leukocyten zijn dito witte en trombocyten zijn bloedplaatjes. In bloedwei zijn die allemaal verwijderd. Allochtonen [niet-oorspronkelijke bewoner] en autochtonen [wel] hebben veel, zo niet alles, met het woord chtonisch [betrekking hebbend op de aarde] te maken. Macrameeën [knoopwerk vervaardigen] en quilten [stikken met lapjes textiel] zijn leuke hobby's. Heb je die V van wilde eenden gezien? V1's en V2's waren wapens, het V 8 heeft geen meervoud en was een commerciële tv-zender, die later opgevolgd werd door Veronica [2003]. De afkorting VA staat voor voltampère en is ook de ISO-landcode van Vaticaanstad. Door Klaas Vaak miste hij het praatje voor de vaak. De vaandrig-ter-zee tweede klasse, die zijn vaantje van Scherpenheuvel (niet meer in VD – aandenken aan de bedevaart) koesterde, was van mening dat wij naar de vaantjes waren. Heb jij ook een aardje naar je vaartje? De Straat (van) Magellaan (tussen Patagonië en Vuurland, niet in VD – GB: magelhaengans) is een van de moeilijkste vaarwaters ter wereld. Als jij niet in mijn vaarwater zit, kom ik vanzelf in rustiger vaarwater. Ik heb de krijgsdienst vaarwelgezegd. Hij was zo slap als een vadoek. Hebben jullie een vaatwasser? Va-banque spelen en va-banquepolitiek leiden meestal tot niets anders dan gezichtsverlies lijden. De bacillus Calmette-Guérin of de BCG is een van runderen afkomstige bacil, gebruikt voor een vaccin tegen tuberculose (tb, tbc).

8. De dktp-vaccinatie [difterie, kinkhoest, tetanus, polio], de mazelenvaccinatie en de hepatitis B-vaccinatie [geelzucht] waren een uitkomst.

9. Een vacuümglas heet ook wel een dewarvat. Een ventouse (vacuümextractor) gebruikt men bij bevallingen. De vacuümverse koffie was vacuümverpakt. De Vaddahs leven op Sri Lanka. Vade in pace, ga heen in vrede! Een vademecum is een naslagwerk. Met God de Vader wordt onze hemelse Vader bedoeld. We kennen Vader Rijn en de Vader des Vaderlands. De Heilige Vader is de paus en de leer der vaderen gaat terug op de apostolische vaders. Heel speciaal is Vaderdag voor mensen met een vadercomplex, een elektracomplex [moedercomplex = oedipuscomplex]. Gods Vaderhand regeert vanuit het Vaderhuis. Een vaderplant behoort tot de commelinafamilie. Ik ken het vanbuiten als een vaderons, het Onzevader. Ken je ze allemaal: vadertje Cats, Vadertje Staat, vadertje tsaar, vadertje Stalin en Vadertje Tijd? Het was een
va-et-vient [komen en gaan] van vago's [dubieus figuur].

 

 

2943 Dictee donderdag 06-10-2022 (1) – dictee Dictee van de dag (718) √

Dictee – dictees [2943]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee OUD 139, geheel herzien naar situatie 2022

Dictee van de dag (718)

1. De hemelvaartvakantie was weer zo! Is het u ook opgevallen, dat qua alfabetisering V&W, het Ministerie [instelling, niet het gebouw] van Verkeer en Waterstaat, in de eVD op een heel andere plaats stond dan in de papieren versie [Deze opmerking vervalt]? Het Groene Boekje schrijft trouwens VenW voor (VD 2015 ook! Bij beide mogen dus beide!) Zal ik jou eens flink vaarwateriseren [in het vaarwater zitten]? Met sirenegeloei werd de aanstaande moeder met embryo met sirenenvorming [medisch: niet-levensvatbare misvorming met aaneengegroeide benen] naar de kliniek gebracht. De Sire is de Stichting Ideële Reclame. In het Bargoens is een beissie een dubbeltje. Vakjargon heet ook vakbargoens. Een vakbroeder is een confrater. De lanciers is een vaak door lansiers gedanste dans. De valenciennes is een soort van Vlaamse kloskant. Een masculiene valentijn stuurt op Valentijnsdag (14 februari) aan zijn stil aanbedene een valentijn [kaart, ook: persoon]. De valentiestructuur heet ook wel de lewisstructuur. Een valet de chambre is een kamerdienaar. De valiha, een muziekinstrument, komt uit Madagaskar. De valkenet (falconet) is een licht veldstuk.

2. De valkparkiet is een soort van Australische kaketoe van de papegaaienfamilie. De valpolicella [wijn] van het jaar 2008 wordt zeer aanbevolen. Valsgaweg [op een valse manier] kreeg hij de gewestelijke baan. Sinds het e-valven [elektronisch 'aanplakken'] lijkt iets ad valvas [op publicatiebord] bekendmaken geschiedenis te zijn geworden. Waar ligt het Groot Gemeneland van Arkel? Bij Gorinchem! Quizvraag: "Wanneer was de Pacificatie van Gent?" 8 november 1576! En hoeveel is twee derde van dertig? Twintig. Ik ken hem vanbinnen en vanbuiten.

3. Dat regelde ik vanachter mijn bureau. Dat wist u niet, dat vanadiniet loodchlorovanadaat [loodchloride + loodvanadaat] is?

4. De schoenlapper behoort tot de vanessa's [vlinder]. Met de vang van Prony kun je mechanische arbeid meten. De vanillehauw is de peul van de vanillevrucht. De vanillon is een tropische klimplant.

5. Dat vanitasstilleven [vergankelijkheid] herinnerde aan de dood. Vanitas vanitatum et omnia vanitas (ijdelheid der ijdelheden, alles is ijdelheid), althans volgens Prediker in de Bijbel. De vatu is de officiële Vanuatuaanse munteenheid (symbool: VUV).

6. De VARA was [nu BNNVARA] de Vereniging van Arbeiders-radioamateurs, een omroep in het publieke bestel [BNN = Bart's News Network, later: Bart's Neverending Network]. Je moet niet op één kompas varen [steeds dezelfde richting volgen], tegen mij uitvaren of de haven uit varen. Varicellen zijn waterpokken en varices (dat komt van varix) spataderen.

7. Wil je ook een steile bebop [haar], een varkensborstel? Een schimpnaam voor Prins Hendrik was varkensheintje (wegens de wildezwijnenjacht). Doet u mij maar varkensmedaillon. Zij gingen het vat der Danaïden, het danaïdenvat, vullen.

8. Op het Eerste Vaticaans Concilie (Vaticanum I), het twintigste oecumenische concilie, werd het dogma van de onfeilbaarheid van de paus afgekondigd (als hij ex cathedra sprak). Het VB is het Vlaams Blok (later: Vlaams Belang) en de VBJ zijn de Vlaams Blokjongeren (Vlaams Belangjongeren). Een VCR is een videocassetterecorder (videorecorder). En V.D.M. staat voor verbi divini minister. De VEB ten slotte is de Vereniging van Effectenbezitters en ook de genormeerde valuta-aanduiding van de bolivar [Venezuela]. Het vechtkabinet werd het eens over de Vechtklei.

9. De Veda [inhoud] is het heilig boek dat deel uitmaakt van de canon van het hindoeïsme [als boekwerk: veda]. De veejay, de videojockey [vj], was werkzaam bij de vee-inspectie. Veelduidig heeft als betekenis polysemantisch.

10. Het Gentse veelluik is een polyptiek [altaarstuk: beeldhouwwerk, houtsnijwerk of schilderstuk boven een altaar]. Polygynie is veelwijverij. De cranberry (lepeltjesheide) is de Amerikaanse veenbes. Is een voorbeeld van een veendorp Veenhuizen? Uit de Veenstad (tuinbouwgebied tussen Amsterdam en Leiden) komen Veense bonen. Deze laatste zin zegt mij niets, u wel? Op internet is er ook niets over te vinden.

11. Betje van Veren (Betje de Veer – beide: het bed) is nog een ver familielid van me, net als Klaas Vaak [zandmannetje, strooit zand in de ogen bij kinderen om te gaan slapen]. De Veertigen is een vergadering van veertig personen, bijvoorbeeld de Académie française. Voor sommigen is het een feest om van een veest [scheet, wind] een donderslag te maken. Het V-effect is het effect van de vervreemding (de term komt van Bertolt Brecht).

12. Mijn plan is (uit)geveegd met de spons van Blanus [noodgedwongen ergens van afzien wegens mislukking]. Haar veilbieding [te koop bieden] betrof de veile liefde.

13. De Veiligheidsmuur [specifiek] bevindt zich tussen Palestina en Israël. De Veiligheidsraad is een orgaan van de Verenigde Naties. Had je (de)veine [veine = geluk, deveine is pech] bij de lotto? De veldridder is een ridderzwamachtige paddenstoel. Een veldroosje is een zonneroosje en een veldschans is een retranchement (redoute). Een veldtjakker is een gewestelijke kramsvogel en virginiatabak is veldtabak.

14. De Achttiendaagse Veldtocht was in 1940, de Tiendaagse Veldtocht in 1831. Velis et remis betekent met de meest mogelijke spoed, net als remis velisque. Veliten waren tirailleurs in de Romeinse en napoleontische legers. Velleïteit is een zekere neiging. In de tijd van de velociraptor waren er nog geen velotypes en velocipedisten op vélocipèdes. De hoed was van velours chiffon [zijdeachtige fluweelstof].

15. Lust je velouté [lichtgebonden – GB – soep] van witlof? Veloutine is een weefsel met een ketting van grègezijde (dubbelop) en een inslag van kamgaren. De Belgische Velt is de Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze. Open uw vena poetica, uw dichtader!

 

2942 Dictee woensdag 05-10-2022 (3) – dictee BeNeDictee 2022-09 √

Dictee – dictees [2942]

BeNeDictee 2022-09

(1) Bijna-ramp … evacuatie van het Rivierengebied in 1995 (auteur: Dian van Gelder)

De 73 woorden of uitdrukkingen in vet en rood moesten worden ingevuld. Toelichting in blauw

1. Zaterdag 21 januari 1995: Aquarius

This is the dawning of the Age of Aquarius, de dageraad van het tijdperk van het sterrenbeeld Waterman, het elfde astrologische teken in de (2) zodiak [dierenriem, zodiac = rubberboot – zie ook (47)], compatibel met tekens op een afstand van een (3) sextiel [astrologie: stand van twee hemellichamen die 60° van elkaar verwijderd zijn]. Een manifestatie van ongekende natuurkracht, (4) sibibusi’s
[SR: zware onweers- of regenbui] in Noord-Frankrijk en België, overvloedige sneeuwval en smeltende sneeuw in de Alpen en zware regenval in de bovenloop van de Rijn, in de Duitse rivieren en in het Rivierengebied in Nederland. De sterke (5) Africus
[zuidwestenwind – wind uit Afrika] (6) zwalpt [zwalpen: golvend zich verheffen] het water in de rivieren op. Door de extreem hoge waterstanden in het Rivierengebied [eigennaam, VD en GB: kleine letter] (7) bandjirt [bandjiren: van rivieren: plotseling wassen en buiten de oevers treden] in Limburg de Maas. In het stroomgebied van de Rijn, de Waal en de IJssel staan de dijken op doorbreken. Zullen de dijken het houden of zullen we
(8) ten onder gaan [wel: tenondergang]?

2. Maandag 23 tot en met donderdag 26 januari 1995: Limburg, evacuatie van Borgharen en Itteren

Rijkswaterstaat komt met een (9) worstcasescenario; het wassende water gaat recordniveaus verpulveren. In Limburg wordt het varen op de Maas (10) gevetood [vetoën, het vetorecht uitoefenen, ook: veteren = (niet algemeen) vetoën]. Bewoners van Itteren en Borgharen krijgen het pressante advies hun huizen te verlaten. Dit zorgt voor veel stress en angst, maar ook voor een grote saamhorigheid onder de getroffen bewoners. Inwoners zijn hun huis (11) uit gevlucht [altijd los], in sommige (12) rez-de-chaussees [benedenwoning] staat het water een halve meter hoog.

3. Vrijdag 27 tot en met zondag 29 januari 1995: Land van Maas en Waal, crisisteams en media

Onder de groene hemel in de blauwe zon groeit het wassende water uit tot een crisissituatie in het (13) exhaustieve [volledig, totaal] rivierengebied. Het polderdistrict roept bewoners op om tussen de
(14) hydrofyten oftewel waterplanten, de (15) lisdoddenpollen en het dichtbloemige kweldergras Puccinellia rupestris, te letten op verkleuring van het kwelwater, dat wijst op een verzwakkende dijk. In Nijmegen en Arnhem worden regionale crisiscentra ingesteld, bestaande uit burgemeesters en wethouders, provinciehuisvertegenwoordigers, (16) dijkgraven van het polderdistrict, politie, brandweer en leger. Dijkbewaking wordt ingesteld, de dijken worden gesloten voor alle verkeer, de scheepvaart is overal stilgelegd. Op de A73 en de A50 worden nooddijken aangelegd en viaducten worden afgedicht. (17) Laag overscherende straaljagers maken infraroodopnamen van de dijken. De Gelderlander meldt dat bij een dijkdoorbraak het water tot vijf meter hoog kan komen te staan. Van uur tot uur houden de mensen de watersituatie via teletekst en Omroep Gelderland in de gaten. Radio Gelderland start met (18) non-stopuitzendingen.

4. Maandag 30 januari 1995: Land van Maas en Waal, zandzakken voor de deur

De commissaris van de Koningin geeft het dringende advies aan de inwoners van het Land van Maas en Waal en de Ooijpolder hun woningen te verlaten. De eerste evacuaties rondom de grote rivieren zijn daarmee een feit. Bij de peilschalen op de dijken een
(19) affluentie [toeloop] van verontruste inwoners – gehuld in waterdichte (20) mackintoshen [regenjassen] – onder wie
(21) evacuees [v - watergolf!] in spe, die hun (22) mise-en-plis [watergolf – in haar] beschermen met (23) tompouces
[kleine damesparaplu, tompoucen/s = tompoezen = gebak]. Hectiek, onzekerheid, (24) dyugudyugu [SR: drukte, ophef], maar ook het saamhorigheidsgevoel doet zich voor in deze periode. De bewoners stellen hun bezittingen veilig, kostbaarheden worden
(25) achterafgebracht, (26) scrapbooks [plakboek, fotoalbum] en het (27) kwassiehouten [van de kwassieboom] woonkamerameublement worden naar de (28) bel-etage [eerste verdieping, etagewoning] gebracht. Wie gaat, sluit gas en elektriciteit af en legt zandzakken voor de deur, zandzakken voor de deur, zandzakken voor de deur.

5. Dinsdag 31 januari 1995: Land van Maas en Waal, evacuatie

Onder de purperen hemel in de bruine zon is evacueren nu
(29) rigueur [strengheid] voor het Land van Maas en Waal, de Ooijpolder, de Betuwe, de Bommeler-, de Tieler- en Culemborgerwaard. Het is de (30) zwarte dinsdag [Z D lijkt minder goed als ‘eigennaam’, mede door het eropvolgende ‘van de exodus’] van de exodus. Boeren proberen (31) manibus pedibusque
[uit alle macht, met hand en tand] hun vee weg te krijgen. Daar trekt over de heuvels en door het grote bos een lange stoet van, vrachtwagens, caravans, auto’s met (32) remorquen
[ook -s, aanhangwagen] of met boedelbakken overkapt met
(33) polyethyleentereftalaat [pet] afdekzeil [polyethyleentereftalaatafdekzeil moet eigenlijk aan elkaar, pet = znw. – Johan: OK!], tot aan een van stal gehaalde 34) char-à-bancs
[zelfde mv., janplezier] toe, die (35) rootje schuiven [in de rij staan], de polders uit. Het merendeel van de evacués [m/v] gaat naar familie en vrienden. Er zijn centrale opvanglocaties in conferentieoorden, bungalowparken, evenementenhallen, in sociale hotels voor
(36) bomzji [GB: meervoud van bomzj = Russisch letterwoord voor: zonder vaste verblijfplaats] en op boten. De (37) chatelaines [kasteelvrouwen] van resorts proberen eenieder te rassureren. Waar laat je de inwoners van (38) r.o.b.’s [BE: rustoord voor bejaarden], verzorgings- of verpleeghuizen of de ziekenhuispatiënten? Alle inwoners die huis en haard (39) ontvlieden [ontvluchten] en
(40) en foule [en masse, in groten getale] hun vertrouwde omgeving verlieten en een (41) no man’s land [niemandsland] achterlieten met zandzakken voor de deur, zandzakken voor de deur, zandzakken voor de deur.

6. Woensdag 1 februari 1995: De Betuwe, Ochten

De Rijn bereikt bij Lobith zijn hoogste punt:
(42) 16,68 meter (m) boven NAP [Normaal Amsterdams Peil]. Bij Ochten is de situatie zeer kritiek, de Waaldijk vertoont (43) fissuren [scheur, spleet] en schuift richting dorp. Vrachtauto’s en shovels voeren tonnen zand aan. Burgers en militairen zijn dag en nacht in touw om te helpen de dijken met plastic en zandzakken te verstevigen. Kikvorsmannen uitgerust met (44) holmeslichten
[waterlicht t.b.v. drenkelingen – uitvinder: Nathaniel Holmes] en
(45) respirometers [spirometers, lucht in- en uitademen],
(46) scubaduiken [self-contained underwater breathing apparatus] van (47) zodiacs [rubberboot, zie ook (2)] die zijn voorzien van een
(48) asdicinstallatie [anti-submarine detection and investigation committee].

7. Donderdag 2 februari 1995: Koningin Beatrix, actie

Koningin Beatrix neemt op rubberen (49) cothurnen
[toneellaars - cothurn, cothurne + n] poolshoogte van de situatie in de getroffen gebieden in Gelderland. Het Nationaal Rampenfonds roept het hoogwater uit tot nationale ramp. Er wordt een nationale
(50) tv-goededoeleninzamelingsactie (51) ad pios usus
[ad pias causas = voor een goed doel – ook: pia causa] gehouden.

8. Vrijdag 3 februari 1995: Controle kwaliteit van de dijken

De politie verzegelt de verlaten huizen. Buitendijkse bewoners van de uiterwaarden mogen blijven, zij waren allang door het
(52) lierlauwende [langzaam warm worden] water omringd toen het evacuatiebevel kwam. Ook hulpverleners, zoals de brandweer blijven achter en doorkruisen een verlaten gebied. Kijkend naar de rivier maakt de ongerustheid over het stijgende water plaats voor ongerustheid over de snelle daling, met het gevaar dat de
(53) doorwaternatte [door en door natte, door- en doornatte] dijken inzakken. Dan toch wordt het Rivierengebied door de
(54) appercipiërende [geconcentreerd waarnemen] dijkwachten
(55) veilig verklaard [vgl. heilig verklaren en heiligverklaring].

9. Zaterdag 4 tot en met maandag 6 februari 1995: Land van Maas en Waal: de terugkeer, welkom thuis

Onder de gouden hemel in de zilveren zon zijn we
(56) im grossen (und) ganzen met deze (57) bijna-Februariramp [thans ook: Watersnoodramp!] aan een tweede (58) Februariramp
[= Watersnoodramp] ontsnapt. Het was (59) kantje boord of we waren (60) kopje-onder gegaan. Het leed is geleden, de horizon schijnt, de minister van Binnenlandse Zaken geeft het Rivierengebied het sein tot terugkeer. Sommige mensen steken de uit de (61) vexillologie [vlaggenkunde] bekende vlag uit, hervinden hun (62) athomegevoel [zich at home voelen = zich thuis voelen]. Overal borden met “Welkom thuis”, er wordt met elkaar gepraat en via (63) sharenting
[delen foto’s kinderen op sociale media] met elkaar gedeeld. Het was de grootste evacuatie sinds de Watersnoodramp van 1953. Totaal 250.000 mensen in het Rivierengebied van de Maas, de Rijn en de Waal hebben huis en haard verlaten.

10. Dijkversterking, schaderegeling

De inwoners van het Rivierengebied zijn boos op de landelijke politiek, die heeft de situatie van de dijken (64) veronachtzaamd, zo is de
(65) reproche [verwijt]. Het onderhoud van de dijken was grovelijk verwaarloosd. Te lang is gewacht met versterking, onder meer door verzet van milieugroeperingen. De ministerraad maakt de schaderegeling bekend. Het is een koude douche voor de bedrijven die moesten evacueren, zij krijgen geen indemnisatie,
(66) zeg (dan) maar dag met je handje. De toekomst van onze waterhuishouding, zijn we nu wél opgewassen tegen hoge waterstanden? Het ‘Deltaplan Grote Rivieren’ van 1995 voorzag in een drastische aanpak van de dijkverzwaring. Ook
(67) achteraf geredeneerd bestaat de overtuiging dat evacueren de juiste beslissing was. Het project ‘Ruimte voor de Waal’ leidde tot de aanleg van de nevengeul bij Nijmegen, de bouw van bruggen, de verlegging van dijken en plaatsing van (68) zijlen [uitwateringssluis] voor de uitwatering, (69) suatiesluizen [uitwatering], (70) ringkades en (71) rinkets [klein deurtje in grote deur], de ontwikkeling van een eiland, vloedvlakten en (72) plasdras- [drassig gebied, hoge waterstand] en retentiegebieden [noodberging]. Inmiddels is er een (73) gebiedssense-of-urgency [sense of urgency: gevoel van urgentie], want daar achter de hoge versterkte dijken ligt het Land van Maas en Waal.

Fictief: geschat aantal fouten Rein - maximaal 6 - 8