1301 Dictee zaterdag 07 apr 2018 (2): dictee Johan Hendrik van Daledictee 2018 Sluis √

Dictee - dictees [1301]

Johan Hendrik van Daledictee 2018 Sluis

(geen titel, auteur: Rein Leentfaar)

De onderstreepte woorden (50 voor de liefhebbers en specialisten, 20 extra voor de specialisten) de moesten worden ingevuld.

Foto's: Oscar van Beest

1. Beeld u (*) eens in: u bent lexicograaf en u mag een dictionaire samenstellen: een statig in boxcalfs gebonden goud op snee boek.
* Qua spelling is dit 100% correct, echter: grammaticaal is 'inbeelden' een wederkerend ww. - met 'zich' - en daarom was correct geweest: 'Beeldt (!) u zich eens in ...

2. Voor u de kans om achterhaalde archaïsche woorden als 'desniettegenstaande' en 'archeopteryx', een jurassische vogelsoort, in de vergetelheid te doen geraken!

3. In tegenstelling tot Johan Hendrik zou u zeker de kopij naar de drukker-uitgever toe ge-e-maild hebben en de royalty's ontvangen hebben via i-bankieren.

4. De niet-welgestelde man werkte nog met een kroontjespen, moest reizen per vélocipède en ook per diligence en soms nog wel per pedes apostolorum.

5. Als ik u allen een welgemeend en dringend interim-advies mag geven: schrap vooral de synoniemen – wie wil er nu weten dat een souvenirtje gewoon een herinnering mag heten en een dinertje een maaltijd?

6. U moet wel rondkomen met het begrote bedrag en de papierenwoordenboekversie is vanaf nu taboe: het wordt je wel ingepeperd dat de online-editie de enige echte is.

7. Ook de etymologie zou ik schrappen: wie interesseert het nu waar 'éminence grise' en 'graue Eminenz' vandaan komen? Of dat het Genootschap Onze Taal liefst alle tussen-n'en zou willen afschaffen?

8. Zorg dat het een vrolijk boek wordt: schrap alle ziektetermen: weg met de tyfuslijder en ook – schrijf sinds kort alles aaneen! – gillesdelatourettesyndroom. Ook woorden als Q-koorts en aids en bechterew zien we liever niet terug!

9. Best leuk om als ghostwriter voor JH op te treden: wilt u dan ook zelf wel een liederlijk pseudoniem bedenken? Suggestie: u weet wel ... Nou ja, liefhebbers, uw sisyfusarbeid loopt ten einde!

10. Onze zuiderburen zouden zeggen: wie wordt de laureaat bij deze gezellige spellingbee? Uzelf toch, zo luidt mijn (en naar ik aanneem uw) vurigehoopverwachting!

De zinnen 11 t/m 14 zijn voor de specialisten; de liefhebbers schrijven die wel mee: alleen als er bij de liefhebbers ex aequo's zijn, is het aantal fouten voor hen in dit deel het zwaard van Damocles en dus beslissend ... Verder tellen deze zinnen voor de liefhebbers niet mee.

11. JHvD had eens moeten weten dat Suriname inmiddels geassocieerd lid van de NTU (Nederlandse Taalunie) is en dat dus het ketikotifeest, de krobiya (een baarsachtige), de markusa (passievrucht), de rowti (SR: dikbekje met een oranje buik – Sporophila bouvreuil) en de baithak gana (traditionele Hindoestaanse volks- en dansmuziek) tot onze lingua franca behoren.
* Ketikoti = ketikotifeest: afschaffing bevrijding slavernij 1863.

12. Van de islam had JH natuurlijk nog weinig weet. Vanuit de moskee, de mesdjid, roept de muezzin gelovigen op – vanaf de minaret – voor het gebed, de salat. Die oproep is de adhan. Er volgt zelfs nog een tweede oproep, de ikama. Voor het gebed vindt een reiniging plaats: de woedoe. Elk etmaal vinden er vijf gebeden plaats. In de ochtend: de fajr, kort na het middaguur: de dhuhr, in de namiddag: de asr, het avondgebed: de maghrib en het nachtgebed: de isha.

13. De laatste 150 jaar van de DVD zijn buiten bereik van JH gebleven. Uitdrukkingen als mccarthyisme (periode van anticommunistische verdachtmakingen in de Verenigde Staten tijdens de jaren vijftig van de 20e eeuw) en andere politiek geduide terminologie als de brezjnevdoctrine (alle communisten steunen elkaar), volledig uitgeanalyseerd door de kremlinologie, het système de la bascule van een minderheidsregering en de Rapaljepartij kende hij niet.

14. Zoals al eerder gezegd: de communicatie van JH met de drukkerij toen verliep anders dan nu: die werkte veel met het lettertype elzevier, soms op Oostenrijkse hoogte, 63 didotpunten – een cicero telde er 12 – en soms in minidruk met de non-plus-ultra, die slechts twee en een halve punt groot (beter: klein) was. In scherp contrast daarmee stonden de wiegendrukincunabelen.

1300 Dictee zaterdag 07 apr 2018 (1): dictee Johan Hendrik van Dalejeugddictee 2018 Sluis √

Dictee - dictees [1300]

Johan Hendrik van Dalejeugddictee 2018 Sluis

(geen titel, auteur: Rein Leentfaar)

De 50 onderstreepte woorden moesten worden ingevuld.

1. Daar zitten jullie dan als goed voorbereide scholieren in het magnifieke belfort in Sluis om een uitdagend dicteetje te maken. Vind je het spannend? En vindt je meester dat ook? Gieren de zenuwtjes je al door de keel? Wees maar niet bang: het wordt een makkie! Wat hoofd- en kleine letters, een accentje hier en een kommaatje daar. Klaar? Stress weg, we zijn begonnen!

2. O ja, dat is waar ook: dat laatste doet me eraan denken, dat dit het Johan Hendrik van Dalejeugddictee is. Je weet wel, die artiest die al in 1872 voor het berebekende woordenboek tekende. Zijn
oud-leerling Jan Manhave maakte de tweede editie, de eerste onder de naam Van Dale, af, want de meester overleed in dat jaar jammer genoeg op [cijfers] 44-jarige leeftijd: hij werd slachtoffer van een pokkenepidemie. De meester was zelf precies tot de letter z gekomen. Hij was overigens ook nog archivaris van Sluis.

3. Zijn manuscript voor het woordenboek ging met de slakkenpost naar Leiden, waar de uitgever resideerde. Jullie zouden dat anders doen: een appje sturen, e-mailen, het gedownloade antwoord goed bekijken en je hersenspinsels daarna replyen na natuurlijk een back-up ervan te hebben veiliggesteld.

4. In die meer dan [letters] honderdvijftig jaar is er wel het
een en ander veranderd. Ouderwetse woorden als kasteleinse (dat betekent: vrouw van een herbergier) zijn vrijwel verdwenen en woorden als vwo-leerling en havoleerling zijn tamelijk nieuw. Die leerlingen kunnen trouwens in de aula van hun middelbare school lekkere yoghurt kopen.

5. We gaan naar het hoogtepunt toe: de correctoren scherpen hun schrijfgerei. Ieder foutje wordt genadeloos afgestraft, zij het wel dat ze maar één klein of groot, dik of dun rodepotloodstreepje per invulplaats mogen zetten. Dat valt mee, hè? De olympische gedachte zegt het al: het deelnemen is belangrijker dan het winnen, en dat geldt ook hier. Toch hoop je stiekem dat jij straks triomferend op het erepodium zal staan. Duimen dan maar: we zullen het zien.

 

 
 

1299 Dictee vrijdag 06 apr 2018 (1): dictee Groot Hautekietdictee Senaat Brussel 2018 √

Dictee - dictees [1299]

Groot Hautekietdictee Senaat Brussel 2018

In de trein (auteur: Christophe Vekeman)

1. "Bah", plachten eertijds patjepeeërs en andersoortig tuig van de richel gedegouteerd uit te roepen als het onderwerp spelling ter sprake kwam.

2. Vandaag, echter, is een dergelijke luiemensenattitude gemeengoed geworden, en dus geenszins nog het alleenrecht van getatoeëerde hasjiesjrokers, brisante methamfetamineamateurs en lieden die nooit Houtekiet [roman Gerard Walschap 1939, dus niet: Hautekiet!] * hebben gelezen.
* omdat er ook publicaties van Hautekiet zijn, zou 'Hautekiet lezen' niet fout gerekend mogen worden! [metonymisch gebruik als in 'Vondel lezen'] 

3. De taalminnende is heden ten dage ten langen leste en te allen tijde even raar geworden als een blobvis [gelatineuze diepzeevis] in pyjama.

4. Wie weet nog, bijvoorbeeld, waar 'vanilleseks' voor staat?

5. Misschien de een of andere sybariet [wellusteling, verwijfde], ja, of een oververhitte suzannaboef [wellustige oude man; ook: suzanneboef, maar dat niet voorgelezen].

6. Laatst, ongeveer halverwege de trans-Siberische spoorlijn [VD], ontmoette ik een rijzige jap in een salopette [tuinbroek] met een cubaan in zijn hoofd, je weet wel, zo'n churchillsigaar die zelfs onaangestoken in staat is de doorsneebroccoli-eter [ook: doorsnee broccoli-eter] warentig [ook: warendig – waarachtig] eczeem te bezorgen, en ik vroeg hem of het in het land van de rijzende zon ook zo godonterend en tenhemelschreiend slecht gesteld was met de liefde voor het woord.

7. Hij antwoordde dat hij vaandrig-ter-zee van professie was, en dus wel andere besognes had.

8. Ik had geen zin in gesteggel [GB ook: gestechel; VD: ww. steggelen en stechelen], dus verzuimde ik om uit te weiden over wat mijn mening dienaangaande was, namelijk dat het miasma * [ook: miasme = verpeste atmosfeer - maar dat laatste niet voorgelezen] van onverschilligheid veel vicieuzer was dan het aroma van een consciëntieus gerolde corona [zekere sigaar].
* myiologie = muggenkunde, myiasis = parasitisme 

9. Nee, wat ik deed was: mij in boeddhahouding manoeuvreren [ook: maneuvreren] en beaat wegdromen op de wieken van mijn memorie.

10. Op stel en sprong bevond ik mij zodoende niet langer in een derdeklaswagon die erg drukdoenerig bezig was oostwaarts te denderen, maar bereed ik in gedachten wederom een lipizzaner in het Verre Westen, gillend als een gillesdelatourettepatiënt met een gin-fizz in zijn omhooggestoken hand.

11. En die Japanner? Die zat erbij voor Piet Snot.

 
 

1298 Dictee donderdag 05 apr 2018 (1): dictee Dictee RSG Wolfsbos Hoogeveen 2018 √

Dictee - dictees [1298]

Dictee RSG Wolfsbos (locatie Groene Driehoek, Hoogeveen)

Massaal aan de selfie (auteur: Barbara Stallmann)

1. Het produceren van een selfie is een modieuze liefhebberij, waarbij de maker – niet gespeend van enig narcisme - zekere evocatieve poses geenszins schuwt.

2. Essentieel is dat de createur niet lijdt aan gevoelens van inferioriteit, zodat de selfie nimmer contrecoeur zal worden vervaardigd.

3. Had het toonbeeld van esthetiek, Mona Lisa, zittend op een loggia, haar delicate glimlach ook kunnen vastleggen met een selfiestick, of kon alleen de ware professional en artiest pur sang Da Vinci deze beroemde gelaatsexpressie vangen op het canvas?

4. En zouden de Azteken – de dragers van een militaristische
Meso-Amerikaanse beschaving – toentertijd ook hun duckfaces voor de infiniteit hebben willen bewaren, staande voor hun cyclopische tempels?

5. Door de nieuwste exuberante technologische innovaties op smartphones en cameraatjes kan elke dilettant zich een fotografisch genie wanen, in staat tot het epateren van vriend en vijand, vooral als het fotograferen gebeurt met een winterkoninkje of spreeuwtje in het decor.

6. Of ook Narcissus, de jager uit de Griekse mythologie die verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld, in wezen een selfiemaker avant la lettre was, zal voor altijd een enigma blijven.

 
 

1297 Dictee woensdag 04 apr 2018 (1): dictee Wieringermeerdictee 2018 √

Dictee - dictees [1297]

Wieringermeerdictee 2018

Het einde van de wereld (auteur: Wouter van Wingerden)

De blauwe uitdrukkingen zijn eigennamen; die zouden alleen bij ex aequo's een rol gespeeld hebben.

1. Wie vermoedt dat dit dictee verhaalt over een dreigende apocalyps, ontketend door grote kleine jongetjes als president Donald Trump en de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-Un, zij gewaarschuwd: ik stel jullie faliekant teleur.

2. Ik neem jullie daarentegen mee op een virtuele ontdekkingsreis over de wijde wereldzeeën, vele malen weidser dan het IJsselmeer of de Waddenzee, naar verafgelegen eilanden waar overnachtingsaccommodaties zeldzaam zijn.

3. We schepen in Den Oever in en manoeuvreren met ons vaartuig tussen ferry’s door via Het [GB, VD: het] Kanaal naar het Panamakanaal op zoek naar onze eerste bestemming: het mythische Paaseiland met zijn honderden standbeelden.

4. Daar kwam op eerste paasdag 1722 als eerste westerling Jacob Roggeveen aan land, waarna vele etnografen en missionarissen onwetend epidemieën verspreidden die bijna tot de uitroeiing van de bevolking leidden.

5. Vervolgens ronden we Kaap Hoorn op weg naar Tristan da Cunha, een eiland dat steil oprijst uit de Atlantische Oceaan en nog geïsoleerder ligt dan Sint-Helena, waar Napoleon bivakkeerde en waar verrassend veel Jehova's getuigen wonen.

6. Na zo'n turbocruise blijkt de Kop [VD: kop] van Noord-Holland bepaald het einde van de wereld niet; tussen het mariene geweld van Den Helder, de Stevinsluizen en de Westfriese Omringdijk (!) overheerst, als de zeeziekte is weggeëbd, het gevoel van thuiskomen.

 
 

1296 Dictee zondag 01 apr 2018 (1): dictee Oefendictee maart 2018 (4) √

Dictee - dictees [1296]

Oefendictee maart 2018 (4)

1. Als je op '2 cent*' zoekt, krijg je ook lemma 'hart': daar komen immers in voor '2' en 'centrum' ... Een gobang [laatste g niet uitspreken] is een koperen 2½ centstuk [dus schrijven we ook '2 centstuk' of 'tweecentstuk']. Twee en een halve cent was een bedrag maar ook een munt. Dat is een halve stuiver [ook als muntstuk, dat heet dan
twee-en-een-halvecentstuk – kennelijk prevaleert 'centstuk', dus geen – na 'halve']. Het heet ten slotte ook nog vierduit(en)stuk. Een vierduitsbroodje is een kadetje [dat kostte 2,5 cent – cadetten zijn er tuk op]. Als opkontje of hupstootje zal ik je een kontje geven, teneinde over die muur te klimmen. Hij leest de klassieken ad aperturam libri: waar hij het boek ook opslaat, zonder zich voor te bereiden [ook: aperto libro]. Alcyon, alcyoon, halcyon, halcyoon, ijsvogel: alle hebben ze zo hun alcyonische dagen. Ik weet allang dat je al lang aan het solliciteren bent!

2. Hij is al gauw geïrriteerd: dat zal je algauw merken! Waar komt de naam van de Deux-aesbijbel (de Bijbel van deux aes) eigenlijk vandaan? Wel, van een aantekening [later verwijderd] – de bijbel was van 1562 – bij Nehemia 3:5(b) [Daar weer naast werkten de inwoners van Tekoa, maar de aanzienlijken van die stad deden niet mee met het werk van hun heer] Het ging over de herbouw van de muren en poorten van Jeruzalem na de Babylonische ballingschap. Het volk wordt gerelateerd aan een dobbelsteen: de armen zijn 1 en 2 (deux aes), de rijken zijn 5 en 6 en de middenstand is 3 en 4. De armen bouwden dus wel mee, de rijken niet. De volledige kanttekening luidt: "Deux aes en heeft niet, six cinque en gheeft niet, quater dry die helpen vrij." Het is een gezegde ontleend aan een commentaar van Luther dat, verwijzend naar het dobbelspel, aangeeft dat de armen (deux aes) niets bezitten, de rijken (zes en vijf) niets geven en de middenstand (drie en vier) wel bereid is te helpen. Als we dan toch zo bezig zijn: de armenbijbel (biblia pauperum) was een verzameling platen van taferelen uit het Oude [O.T.] en Nieuwe Testament [N.T.] met een korte verduidelijkende tekst. Een gutmensch is een policor (poco).

3. De braque d'ariégeois (een hond) dankt zijn naam aan 'braque de l'Ariège' [niet in wdb. – departement in Frankrijk]. Zij speelden de zogenaamde borsjtsjgrrlschrammelmuziek. Hij droeg jodhpurs, een rijbroek dus. Het meervoud van chassied [vrome jood] is chassieden of chassidim. Huiver: het arachidonzuur is het
5,8,11,14-eicosatetraëenzuur waarin alle vier dubbele bindingen de cisconfiguratie hebben. Schrijf cryptezaal [VD]: ga uit van crypte [n/s] en niet van crypta of crypt [mv.: en]. Terzijde, om ter zake te komen: GB heeft alleen crypt(e) en crypten [dus: cryptenzaal, zeg het maar]. Van cd's is DDD [bnw.]: digitaal opgenomen, digitaal gemixt, digitaal op de cd-master vastgelegd. Zoals je weet, is EDP electronic data processing. Een allel, twee allelen: verschijningsvormen van hetzelfde gen. Een vrouwelijke mc is een femcee. Coccine, vaccine en fettuccine (lintpasta). De Feriae: Romeinse kalenderfeesten. Hij is een uitgesproken korfbalgroupie. Hij roeptoetert maar wat.

4. Niet vanwege zijn gedebaucheerde [ontuchtig] optreden moest de militair deboucheren [het defilé verlaten]; zijn vader had overigens een fietsenwinkel met een groot débouché [afzetgebied]. Drie interessante begrippen zijn: gioer [overgang naar jodendom], giaur [gaa-voer] [scheldnaam voor niet-moslims] en gaur [groot rund, uitspraak als 'gauwer', maar met de g van goal]. Het getal googolplex is tien tot de macht googol (een een met 100 nullen). Het gris-de-linkleurige grain de lin is niet gris-perle. De pakketten zitten in een groepagezending. Naar de kerk voeteert hij.

5. Als hij koeteert [koeterwaals spreken], begrijp ik hem niet. Je moet me niet zo ambeteren [lastigvallen]. Kun je die beschuldiging hardmaken dat zij zich hard maken voor de hennepteelt? De hell's angels zijn lid van de Hells Angels. Hij zal vast ik-weet-niet-hoe-vaak en -hoelang protesteren. De Isthmische spelen vonden op een istmus plaats. Debout les morts: doden, staat [archaïsch] op! Wat, stockholmsyndroom [je hechten aan de bedreigende crimineel] en dan een osloconfrontatie [line-up]? Nee, zo'n Jeruzalemsyndroom [godsdienstwaanzin] is heel wat anders! De lady's gingen naar de ladies' night. Op zich zou je een crêpe suzette wel in crêpe georgette kunnen verpakken. Hij heeft de hele pan soep opgesoupeerd. Ik ben op zoek naar een pennerecept (!).

6. Als die van peau de pêche gemaakt zijn, zijn het
peau-de-pêchegordijnen. Peau de suède handschoenen mag je ook verkopen als peau-de-suèdehandschoenen. De Phallus impudicus is de grote stinkzwam. Philipp Melanchthon was de rechterhand van Maarten Luther (oorspronkelijke naam: Schwarzerd). Plateresk is in platerescostijl. Een meson is een elementair deeltje, je hebt ook het pimeson (π-meson, ook: pion) en het mumeson (μ-meson, ook: muon). Verder kennen we nog het K-meson (ook: kaon). Hij pest haar altijd, planteit dus. Het went pokopoko [langzamerhand] un poco [een beetje]. Een poco is trouwens een policor, een gutmensch (goedmens, deugmens, goeddoener). Pommes allumettes zij heel fijne pommes frites (friet, patat), pommes dauphine (pommes duchenne – ook: hertoginnenaardappelen) zijn gebakken torentjes van aardappelpuree en pommes parisiennes zijn gebakken krielaardappelen. Ripsfluweel is ribfluweel (ribbetjesgoed). Wat is een ripsen kamizool? Peronisme vernoemt Perón, pyrronisme Pyrrho.

7. Een porte-bonheur [mv. s] is een gladde armband, porte-brisées zijn schuif- of openslaande deuren, een porte-cigares [zelfde mv.] is een sigarenkoker, (met) een porte-crayon [mv. s] houdt (houd je) een tekenstift of potlood vast, een porte-lettres [zelfde mv.] is een omslag voor brieven of stukken, een porte-malheur [mv. s] is een ongeluksbode of een pechvogel, een porte-manteau [mv. s] is een staande kapstok en een porte-manteauwoord is een samentrekking [zoals brunch uit breakfast en lunch]. Dat wist je vast wel: een ptca is een percutane transluminale coronaire angioplastiek (dotterbehandeling). Is het rekwisitoor [GB!] al gereed? Unununium is roentgenium, genoemd naar Röntgen, net als die eenheid van straling: de röntgen.

8. Zal die safesexcampagne slagen? Sexcuses zijn redenen om geen seks te hoeven hebben en al zeker geen sekscapades. Een snek is een Vikingschip of een horlogeonderdeel, een snèk(bar) is een eettentje langs de weg en een snackbar een cafetaria. Een kleine sma is een smatje [ah] of smaatje [aa]. De spetsnaz was een
sabotage-eenheid in het Russische leger. Een archaïsche omzetting van 'quod non' is 'het en doet', ''t en doet' [dat is niet zo, toch niet]. Bij lemma 'ten' ook nog: 'ten doet' [toch niet]. Zeg rustig janpotage tegen een jean potage. Dat feest heet Holi Phagwa of phagwafeest. Gratias: dank u! Dat ik OK (oké, all right). 8% en 45‰ schrijf je (niet) aaneen [8 procent en 45 promille]! Hij zou een grote ijver aan de dag leggen. Assaisonneren is kruiden. Hoe schrijf je 'to-dolijstje' en 'athomegevoel'? Gratuit is met gratuïteit. Een barista runt een espressobar. In een banlieue wonen banlieusards. Cava is wijn, kava (kawa) een bedwelmende drank. De chef-sport werd chef d'équipe van de
roei-equipe en was bevriend met de chef de cuisine. De plant echinacea is de zonnehoed.

9. Kun je de twostep dansen op 2 step? Ja, vast wel. Een foodie vertoont voedisme. Voor makers van warez heb ik geen propz. Hebben de wagyu'tjes [k] al te eten gehad? Wat kunnen een janweetal en een lijsje-weetal elkaar nog leren? De yettie [young entrepreneurial technocrat] was bang voor de yeti [sneeuwman].

 
 

1295 Dictee zaterdag 30 mrt 2018 (1): dictee Oefendictee maart 2018 (3) √

Dictee - dictees [1295]

Oefendictee maart 2018 (3)

1. In de upper class mag je een upperclassmentaliteit verwachten.
Pied-de-poulemotieven [hanenvoet] bij truien zijn weer helemaal in! In Oostvoorne weten ze het nu wel [Opschrift: "Oftewel ofte (ofwel) ofte niet?"]: maak nooit ofte nimmer – nooit en te nimmer – een fout in de tekst van een dictee ofte (ofwel, oftewel) lever een correcte tekst af, anders word je uitgejouwd ofte niet gelauwerd. De psycho loog dat hij barstte. We hebben gesudokud [oe] , (VD; GB: uu [uu]), sommigen hebben één sudoku'tje [GB dus: sudokuutje – net als menuutje, ten onrechte en dan dus fout: sudoku'tje] opgelost, anderen zelfs meerdere sudoku's [ook bij GB-uitspraak uu, vgl. menu en menu's]. Die andere eeneiigetweelingjongen: dat is mijn broer! In Abcoude was er een excellente Lionserwtensoepactie. Ook Lions' erwtensoepactie in Baambrugge was heel geslaagd! De adh is 3 el.

2. Voor Kremlin mag je ook Kreml schrijven. Een kooi-ei is een batterijei. Deze kingkong heeft veel weg van de echte King Kong. Wat weten die kinderen in hun crèches nu van grotemensenwereldcrashes? Kubben is het kubbspel spelen. Volgens mij is een ams'er in SR leerling van de algemene middelbare school, een algemenemiddelbareschoolleerling dus. Dat is Latijn voor mij. Arnhem? GB: een arnhemmer is een aardappelsoort. VD: Een Arnhemmer of Arnhemse stedeling woont in Arnhem en een zekere soort van koekjes wordt Arnhemse jongens (en meisjes) genoemd. Hij heeft het voor Arnhem gesmeten: is daar [gerechtshof] in hoger beroep gegaan. Arnhem is het Gelders Haagje [ook: Haagje van het oosten]. Dat is een brug te ver [film: A bridge too far, over de mislukte verovering van Arnhem door de geallieerden in 1944]. Het Hoog Militair Gerechtshof [HMG] bevond zich te Arnhem [1991 opgeheven]. De HAN is de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen [eigennaam].

3. Ars is kunst (meervoud artes): ars aequi (geen mv.) is het recht, de rechtspraak, ars amandi (geen mv.) is de liefdeskunst van het liefde(s)spel [VD alleen ss - minnespel], de ars antiqua is de Franse polyfone muziek uit de dertiende eeuw (antoniem: ars nova – 14e eeuw), de ars artium omnium conservatrix (geen mv.) is de kunst die alle andere bewaart, t.w. de boekdrukkunst, de ars clericalis (geen mv.) is de schrijfkunst, de ars gratia artis (geen mv.) is de kunst omwille [ter wille van] van de kunst (als principe), l'art pour l'art, ars longa, vita brevis: de kunst is lang, het leven kort, ars moriendi (artes moriendi): de kunst van het sterven (met name als boektitel), art brut [Frans] = primitieve of pseudoprimitieve kunst, art deco (ca.1920-1940), artdirector [grafisch vormgever], arte conservatus = door kunst behouden, bewaard, art engagé = tendenskunst, arte, non vi = door kunst (beleid), niet met geweld, arte povera = arme kunst en ARS is de genormeerde valuta-aanduiding voor Argentijnse peso (munteenheid van Argentinië).

4. Een brutus is een verraderlijk mens. De EHEC-bacterie (enterohemorragische E. coli) moet je natuurlijk wel kennen. Zelfs GB gaat nu speel-werkplan schrijven. Ik citeer hierna uit het colofon van GB. De merknaam Het Groene Boekje is als merknaam beschermd. Die zin [donorprincipe!] geeft heel wat reuring bij mensen die 'het' willen schrijven ... Bij het jij-bakken en gejij-bak debiteer je een jij-bak, een tu quoque [ook: et tu, Brute (tw.) – Caesar tegen zijn moordenaar Brutus: tu quoque, Brute, tu quoque, fili mi] of whataboutisme. Soms eten joden gremzelisj (een pesachgebak: met Pasen), soms ook kiesjeliesj (hamansoren: bij het Loten- of Hamansfeest).

5. Pathemata mathemata [ook omgekeerd – geen wiskunde!]: door schade (en schande) wordt men wijs. De draaiende vaas vormde een changeant tafereel. Die saaimans is een saaie piet! Ik schreef per ongeluk 'diemet' aan elkaar [ook diemit, stofnaam: sterke katoenen stof in keperverbinding waarin een patroon is geweven] De aanduiding kikibyte (KiB, 1024 bytes) is van vrij recente datum, kibibyte van een paar maanden eerder [VD]. Hij is specialist in dikkendensie [kouwe drukte, ophef]. Van een van je voorouders is het oir [oo] het mannelijk nageslacht. Wat hebben verder op '*oir'? Welnu (selectie): abattoir (slachthuis), abortoir (abortuskliniek), abus de pouvoir (machtsmisbruik, détournement de pouvoir), aleatoir contract = kansovereenkomst, au revoir (tot ziens), blouson noir (nozem), coir [koh-jər] = handelsnaam voor kokosvezels als stof en du terroir (van gerechten: regionaal).

6. Verder: écartelé en sautoir [heraldiek: schuin gevierendeeld], espoir [wielrennen: belofte], faire de la prose sans le savoir (proza schrijven zonder het te weten), film noir (in grauwe, dreigende omgeving), gouverner, c'est prévoir (regeren is vooruitzien), dit is discriminatoir en anti-emancipatoir, justificatoir [tot bewijs strekkend], moussoir (moser, champagneklopper), olfactoir (betrekking hebbend op de reuk, het reukvermogen = olfactorisch), parloir (spreekkamer), peignoir (ochtendjas voor dames), pièce à tiroir (toneelstuk dat uit een losse aaneenrijging van episoden bestaat), plein-pouvoir (algemene volmacht), polissoir [nagelborstel], redhibitoir [tot koopvernietiging strekkend] en remontoir (horloge, knop aan de kast).

7. Ook nog: rouge-et-noir (kansspel met zes whistspellen [312
kaar­ten]), terroir [grond, bodem, m.b.t. gewassen] en vexatoir (knellend, drukkend). Tiende half is negenenhalf (negen en een half). Ik had een negen-en-een-half voor mijn proefwerk. Met arrière-goût benoem je een Franse nasmaak. Verder met '*gout*': agouta (solenodon, soort spitsmuis – zouden die aguma, een bladgroente eten?), à son goût = naar zijn smaak, coming-out (!), degoutant, de haut goût = sterk gekruid, dug-out (!), goût de contradiction = dwarsdrijverij, goûter = vieruurtje (ww. gouteren), goutte militaire (druiper), gouttière (grafische industrie: dubbele, parallel lopende haarlijntjes), hang-out (horecaverzamelplaats voor gelijkgestemden), kippenragout, le goût de la perfection qui stérilise = het onvruchtbaar makende verlangen naar volmaaktheid en opting-out (!) (terugtrekken bedrijf uit collectieve sociale zekerheid).

8. De wijn gouteren = proeven, dat kan ik niet gouteren = goedkeuren, ik ben gedegouteerd van je gedrag: ik walg ervan. Een bakje voor ragout is een barquette. Blanquette de veau = kalfsragout, cassoulet is een zekere ragout, net als croustade. Een egoutteur is een wals in de papierindustrie. Lamsragout = navarin. Ik wil nog wel zo'n lekker kippenpasteitje. Ook rissole, salmi en saupiquet zijn ragoutgerechten. Een vol-au-vent is een koninginnenhapje. Dat meen je toch niet: jij saudifiel? Ze droeg een saumon pakje. Doe ik altijd weer fout: selffulfilling prophecy. Orexigeen is eetlustopwekkend [VD]. Verder met '*opwekkend' alleen nog: lustopwekkend [GB,VD]. Ik zag Inter net (!) verliezen. De koekstad is in NL de naam voor Deventer (naar de 'Deventer koek' – zo in GB! – van een bepaald fabricaat). Twee ureters, daarna 1 urethra. De tafsir is de uitleg van de Koran, de Koranexegese. Wist je dat joego's Joegoslaven zijn? Met rolstaart: sapajou en kinkajoe. Zijn oproep viel niet in dovemansoren [VD]. Een
sawoe-manila is een sapotilleboom.

9. Hij werkt en is in dienst bij de dienst Gemeentewerken. Dat blijf ik raar vinden: sede vacante wordt sede-vacantist, maar christian science blijft christian scientist. Een sonjana is een klimmende aardbei [hangend gekweekt]. Epo staat voor erytropoëtine.