0611 Dictee zondag 26 apr 2015 (4): dictee 828 ( deel 3) √

Dictee - dictees [0611]

Oefendictee 828 (deel 3)

Dictee 828, alinea 7 t/m 10.

7. Die skister heeft meer in zijn mars dan zijn nicht, die maar een gewoon skiestertje is. Het besluit werd januis clausis [met gesloten deuren, in geheime zitting] genomen. Om niet kopje-onder te gaan, moet je de kop boven water houden. Zo'n mijn-naam-is-haasfiguur zal veelal van kromme haas gebaren [doen alsof je neus bloedt]. Ik ben jaloers op zijn kroeze haar. Kromtaalgebruik is een vorm van krom taalgebruik. Sommigen halen hun schouders op, jack-ups hun poten. Komt in de brief aan Jakobus ook een visdiefje, een jacobus, voor? Een jalon is een rood-witte baak. Hoeveel Jamaicadollars kosten die jamaicapepers? Jawel, dat reinig je met javel. Is Rein weer aan het jeinen [met pakking, jein, dichtmaken]? De zinspreuk van de
Oranje-Nassaus is Je maintiendrai [ik zal handhaven]. Wil jarig jetje even naar voren komen? Besefte je wel wat je deed, al was het joci causa [voor/uit de grap]? Joechei, was me dat een joekel! Zenmeesters zijn roshi's.

8. Ze blijven lastig, die joodse feestdagen: Jom Kipoer (Grote Verzoendag), Jom Hazikaron (ook: Rosj Hasjana, Joods Nieuwjaar), Jom Hasjoa (dodenherdenking Tweede Wereldoorlog) en Jom Haätsmaoet (herdenking uitroepen staat Israël). Kunnen jullie wat minder joods [op Joodse wijze] praten? Kun je wel, jouer des coudes [de ellebogen gebruiken]? Bij 'jouïssance' [genot] moet ik altijd aan 'action de jouissance' [vruchtgebruik] denken. Dat riekt naar jungiaanse [Jung] ideeën. Is de Jura een juraformatie [vast niet]? Mijn neefje speelt in de F-ploeg, in de F'jes dus. We konden Jupijn [= Jupiter] goed zien. Ik vind dat terre à terre, platvloers, laag-bij-de-gronds. Is de breugelkermis genoemd naar Pieter Bruegel? Ja. De erf- en landgooiers zijn ook Gooiers. De linksbuiten moet de bal wel kwijt kunnen. De kliko zou leeg blijven en hoefde niet leeggemaakt te worden. Dat hij au bout de son latin - aan het eind van zijn Latijn - was, was Latijn voor mij.

9. Je kunt een kwijnend bestaan leiden of aan een kwijnend bestaan lijden. Zo, heb je wat Lesbische producten voor me meegebracht? In dat buurtschap voert de Ossstraat je naar die bekende stad. Hoeveel bedraagt de vierkantemeterprijs (m²-prijs)? Zou Edith Piaf (Non, je ne regrette rien) geweten hebben wat een piaffe [dressuur, geen 'fuh' uitspreken] is? Aan een lombrosotype herken je de geboren misdadiger. De enige echte lutheraan was volgens mij Luther zelf. In Amsterdam vindt een vorm van venetianisering plaats. In Venray kun je voor Lull [buurtschap] komen te staan. Moet je 'losschroeven' los schrijven? Leentje leerde Lotje lopen: die moet wel van lotje getikt geweest zijn! Als een maagd dom is, raakt ze haar maagdom kwijt. Met een maatje 34-ideaal moet je maathouden met eten; zij wist dat maar al te goed, want zij wilde absoluut haar maat houden.

10. Zij krijgt low care en volgt een lowcarbdieet. De chikungunya is een door muggen verspreide subtropische virusziekte die voorkomt in en rond de Indische Oceaan, gekenmerkt door hoge koorts en hevige spier- en gewrichtspijnen, waardoor de patiënten soms gebogen gaan lopen. Op mijn toetsenbord, een qwertyklavier, zit een page-up- en -downtoets, maar ook een enter-, delete-, escape-, pijltjes- of cursortoets, tab- en spatietoets. Mijn monitor heeft een lcd-scherm met aan de zijkant grappige ledlampjes. Wat is het verschil tussen Luiker- en koeterwaals? Het ideële gedachtegoed van Loesje stelt louche praktijken aan de orde.

 
 

0610 Dictee zondag 26 apr 2015 (3): dictee 828 (deel 2) √

Dictee - dictees [0610]

Oefendictee 828 (deel 2)

Dictee 828, alinea 4 t/m 6.

4. Een kantele is een zekere halsloze citer. Bij kat' exochen [per definitie, bij uitstek] moet ik denken aan: egregiously an ass [bij uitstek een ezel] . En nog zo'n beroemde Griekse uitdrukking is kalos k'agathos (letterlijk: schoon en goed). Canderen. doe je dat met kandij? Ja, glaceren. Dat boek heeft maar een slap kaftje [geen t uitspreken]. Dat kamelotje [kostbaar weefsel] wil ik wel kopen. De campagnefoto was op het kampanjedek gemaakt. Ik wil een isomo [piepschuimen] isolatie [ook: isomo-isolatie]. Irritare crabrones [zich in een wespennest wagen]: dat zou ik maar niet doen. Plautus' Italische speelsheid is van vóór de Romeinen. Het bericht komt van Itar-Tass [Russisch persbureau]. Een ijf is een taxus. Hij is in IJsselstein geboren. Mosterd na de maaltijd komt als Ilias post Homerum. Illotis pedibus et manibus ingredi [zonder de vereiste eerbied binnenkomen] is natuurlijk erg ongepast. Koning Victor Emanuel was il re galantuomo, Italiaans voor koning-gentleman. Een imitatorum servum pecus is een slaafse kudde na-apers.

5. Dat komt helemaal niet in (im) Frage. Zijn houding was
niet-coöperatief en implacabel [k] (onverzoenlijk). De verklaring ervan was impliciet (ook: implicite) aanwezig. Je kent zijn inane [dwaas. leeg, zinloos] ideeën toch? Wat is erger, impotentia coeundi [geen erectie] of impotentia generandi [geen bevruchting]? De Independenten [staatkundige partij] in Engeland waren van het republicanisme. Ze liepen in en uit. Inquilienen zijn commensalen. De ene grap was nog insipider [flauw] dan de andere. A pas de géant [met reuzenschreden] beende hij weg. Wie aan verzamelwoede lijdt, is een hoarder en doet aan hoarding. De kaugek [zeezwaluw] maakte kauw- en slikbewegingen. De aankoop van het kat-in-de-zak was een kat in de zak. De twee Qatarezen wonnen het pokerspel. De carottespeler (hij speelt catenaccio - sterk defensief) stond al wijd en zijd bekend als erkend karottentrekker [lijntrekker].

6. De rooms-katholieke kerk (de r.-k. kerk) beschouwt zichzelf als de Alleenzaligmakende Kerk, de enig ware Kerk van Christus. Een sinterklaas speelt voor Sinterklaas. Karel de Stoute (le Téméraire) was hertog van Bourgondië. De cariologie bestudeert cariës. En een carillonist bespeelt een carillon. Ken je het lettertype mediëval? Mijn dochter leest alleen maar chicklit (en haar neef lad- of dicklit). Ze leed aan turista, de reizigersdiarree. Ik zou wel een relatie met zo'n kungfufiguur willen, het liefst met een shaolin-kungfuvechtmonnik. Het gaf me wel een kick dat hij helemaal niet gekikt heeft. Na zijn academische graad, verkregen bij een promotie over de kiur
[uitge­storven reu­zen­vo­gel van Ma­da­gas­kar], heeft hij ook nog de graad kiyu [een van de leerlingengraden bij judo] gehaald. Die harpij van een klappei maakte een hoop stampij (GB, VD ook: stampei - maar alleen in deze uitdrukking). Ik vind haar een zeikwijf, een klerewijf dus. Kan ik in die steeg klem raken?
 

0609 Dictee zondag 26 apr 2015 (2): dictee 828 (deel 1) √

Dictee - dictees [0609]

Oefendictee 828 (deel 1)

Dictee 828, alinea 1 t/m 3.

1. Gedraag je niet zo histrionisch [aanstellerig, als een toneelspeler]! Kun je op 2 step [muziek] de twostep dansen? Moet Feyenoord morgen uit spelen? Wat moet ik met zo'n hoax over de hoatzin [vogel met prehistorisch aanzien]? Nou heb je me tuk: hoc habet [die zit]! Een hoekreier is een zeker touw. Hij holede met een hole-in-one. Hij heeft een holostericbarometer (aneroïdebarometer) om te kijken of de holothuriën [zeekomkommer] niet te veel onder druk komen. Wie was de homo primigenius [de eerste, oudste mens]? Dat zijn uitersten: een homo unius libri [heeft maar één boek gelezen] en een homo multarum litterarum [een zeer geleerd, belezen man]. Die man spreekt nog Hoogjavaans. Het is hoogwater. Die oplossing vind ik houtje-touwtje. Hij hoverde, zweefde. We zaten daar reddeloos huis clos [als hels voorgestelde toestand]. Dat is in de sfeer van huis, tuin en keuken. Het hulpverlenen is een kwestie van alle mogelijke hulp verlenen. De Zoavo was de Zuidoost-Aziatische Verdragsorganisatie. Zie je die mooie biscuit [van halfgare stukken kalk] buste daarginds?

2. Als Feyenoord moet uit spelen, kunnen ze de tegenstander vaak uitspelen. Hij zweert bij biscotti di Prato, cantuccini, een soort van biscuitjes. Ik meen dat er verschil is tussen een ixia en een fajalobi. Ik vlieg morgen naar Istanboel. Leg het verschil uit tussen isoniazide en isocyanide, of is dat er wellicht niet? Pak de griottes maar van het griotteschaaltje. Steunend op zijn jakobsstaf keek de jakobsganger naar de Jakobsstaf. 'Rorate coeli desuper (Dauwt, hemelen, uit den hoge)' zijn de beginwoorden van een adventsgezang. En dat gaat niet over de scala caeli [jakobsladder, naar de hemel]. Wie van het jaknikken is, zal niet gauw ja knikken (of nee schudden). Het is begonnen in het jaar onzes Heren, anno Domini, 2008, die
jaar-in-jaar-uitsleur van de jaarlijkse rondreis over 's heren wegen in Djibouti. Mijn vrouw verkoopt al lang Japanse japannerie of japonaiserie.

3. Tijdens de jamboree aten we eenmaal een maal van jambalaya: een eenpansgerecht uit de cajunkeuken. De bokser kreeg een lelijke punch van een jab te verduren. Die Japannees is heel trots op zijn rijdende japanner en heel handig met zijn zakjapanner. Ik schrok me het
je-ne-sais-quoi. Zijn jeremiadehouding [mv. n/s] was cynisch en ergerniswekkend. Een jawoord is wezenlijk iets anders dan een
ja-stem. Dat je jout, soit, maar dat je me uitjouwt … Hij liep in z'n blote je-weet-wel. Veel islamieten trekken jaarlijks naar de heilige stad Mekka, veel joden naar de Heilige Stad, Jeruzalem. Wanneer is de kick-off? Ondanks de pijn heeft hij geen kik gegeven. Krijg je van lsd echt zo'n kick? Zo, dat zit in de pocket. Het kabinetstuk lag vol met kabinetsstukken van het toenmalige cabinet d'affaires [zakenkabinet]. Zo schrijf je dat: kalief, kalifaat, markies en markizaat.
 

0608 Dictee zondag 26 apr 2014 (1): dictee Ditjes en datjes (35) √

Dictee - dictees [0608]

Ditjes en datjes (35)

A. Weer wat geleerd: het is writer's block, maar writer's-blocksyndroom. Zo'n Engels-Nederlandse samenstelling groeit aaneen en de (Nederlandse) apostrof-s-regel blijft van toepassing (een mama's-kindje). Een ander voorbeeld is bird's eye view en bird's-eyeviewjournalist. Nog meer extra streepjes mogen van GB, maar bij dictees schrijven we die niet. Dit alles meldt Taaladvies, waarvan akte. 

2020: helemaal fout! Correct: writer's block, writer's blocksyndroom, bird's eye view en bird's eye viewjournalist (uitzondering voor Engelse termen).

B. In Terneuzen kwam voor 'sajoer lodeh', betekenis: Indonesisch gerecht, bestaande uit gemengde groenten in kokosbouillon. De uitspraak van het tweede deel was niet helemaal correct. Deze had moeten zijn: loo-dèh. Misschien had ik het dan goed gehad …
 

C. Wist je trouwens dat de afkorting van tributyltin TBT is?
 

D. Het woord 'chayote' (een soort pompoen) komt uit het Nahuatl (Azteeks).
 

E. En 'napi' (eetbare knol van een gekweekte plant uit de yamswortelfamilie) komt uit het Caraïbisch ('zoete aardappel').
 

F. Volgens mij werd ook 'cirlgors' niet helemaal correct uitgesproken: het woord komt wel van het Italiaanse 'cirlo', maar de Nederlandse uitspraak is toch echt 'sihrl-gohrs'.
 

G. VD doet mij weten, dat Volkswagenbus toch eigenlijk wel met een hoofdletter moet. Dus neem ik aan dat dit aangepast wordt … 2020: OK!
 

H. VD is het met mij eens, dat de (aangepaste) eigennaam van de ACM is: Autoriteit Consument & Markt. De kleine letters gaan ze dus aanpassen. 2020 OK, wel ten onrechte nog: en.
 

I. Vanmorgen (26-04) gezongen uit het Liedboek (voor de kerken) lied 68:9. Daarin komt voor 'van allerwege'. Dat klopt niet, het moet zijn 'van allerwegen'. Zowel GB als VD kennen alleen 'allerwegen' en VD bevat sub lemma nadrukkelijk een voorbeeld met 'van allerwegen'.
 

J. Raar: studentikoziteit (VD - 2020: blijft z). Het is de enige combinatie met -ziteit, verder is alles met -siteit (animositeit etc.). We horen wel van de mannen en vrouwen van GB en VD of dit wellicht een fout is. Je vindt het woord overigens bij lemma '-iteit'.
 

K. Opvallend: burschikos en burschikoser (s), betekenis studentikoos en studentikozer (z, kennelijk vernederlandst. Je kunt ook nog denken aan rücksichtslos en rücksichtsloser.
 

L. 'Monstrueus' heeft als znw. monstruositeit, viskeus (k!) viscositeit etc. Een vreemde eend in de bijt is rigoureus en rigorositeit. Waar daarbij de 'u' gebleven is, is mij een raadsel. De vraag ligt voor bij GB en VD. Antwoord: die weten het ook niet ... 

 
 
 

0607 Dictee vrijdag 24 april 2015 (2): dictee Wassenaar 2015 √

Dictee - dictees [0607]

Dictee Wassenaar 2015

Een culturele oase van uitzonderlijk niveau (auteurs: Carl Doeke Eisma en Dick den Ouden)

1. Ons rustieke dorp is niet alleen letterlijk een groene oase in de Randstad, ook op cultureel gebied kunnen de bewoners zich in groten getale laven aan talloze bronnen van creativiteit die opwellen uit de stabiele bodem.

2. Op auditief gebied worden we in [huize] De Paauw [raadhuis] telkenmale vergast op musici van ongeëvenaard niveau: hoboïsten, saxofoon- en xylofoonspelers brengen hun repertoire daar ten gehore om maar te zwijgen van de bespelers van een balalaika of een bouzouki.

3. Menig Wassenaarder, al of niet vergezeld van zijn eega, bezoekt exposities of vernissages in de dichtstbijzijnde galerieën om tussen producten van naoorlogse kunst, kitsch te leren onderscheiden.

4.Over de feeëriek verlichte molen zullen we niet te veel uitweiden, maar deze oer-Hollandse visuele sensatie, waarvan we tezamen genieten, is van een exceptionele klasse, ook zonder die illuminatie.

5. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zouden het ongetwijfeld hartstikke leuk vinden om ons dorpscentrum frequenter te kunnen bezoeken, maar staatsiebezoeken hebben helaas vaak prioriteit.

6. De villa Eikenhorst, gesitueerd in De Horsten, is een vrijesectorwoning die onlangs rigoureus werd uitgebreid met een container, vanwaaruit onze soevereine vorst zijn oekazes verzendt.

7. Historici suggereren dat in het verleden dit soort berichten niet digitaal werd verzonden, maar door een koerier te paard te bestemder plaatse werd gebracht.

8. Etymologisch is in het woord krant die koerier nog terug te vinden, maar zijn paard is met de noorderzon weggegaloppeerd.

9. Gedurende een decennium doet de redactie van De Wassenaarse Krant [eigennaam] op adequate wijze verslag van het lokale reilen en zeilen, een wekelijkse nek-aan-nekrace met de tijd.

10. Het zou overigens wel gênant zijn wanneer een reclamecommissie ons voor deze laatste zin een financiële sanctie zou opleggen, al was het alleen maar omdat we dit dictee uit liefde voor onze taal hebben geschreven en niet om de pecunia. 

 

 

0606 Dictee vrijdag 24 apr 2015 (1): dictee Nijkerk 2015

Dictee - dictees [0606]

Dictee Nijkerk 2015 (auteur Bert Jurling)

1. Ieder van u zal ongetwijfeld bekend zijn met het verhaal van het Nijkerkse slot (ook: kasteel) Hulkestein. Het biedt een authentiek beeld maar toch ook een beangstigend toekomstperspectief. Immers, verliest niet elk luxueus appartement onmiddellijk zijn charme als het onder water komt te staan? En zou het niet onverdraaglijk zijn om nauwelijks voltooide, prestigieuze bouwprojecten als het Oosterpoortcomplex, de architectonisch verantwoord gerestaureerde Eierhal incluis, in recordtijd in de golven te zien verdwijnen? Of scandeert u nu meteen: 'Ach, meneer de dicteeauteur, bespaar ons uw gechargeerde sensatiezucht!'?

2. Natuurlijk, voor angstvisioenen en apocalyptische zinnebeelden kopen we niets en  we mogen hopen dat het welbekende devies 'Luctor et emergo' nog steeds van kracht is. Tegelijkertijd moeten we de zaak niet bagatelliseren. Door menselijke bemoeienis veroorzaakte klimatologische veranderingen kunnen accumuleren en van lieverlede leiden tot een wijd en zijd verspreide problematiek.

3. Na de industriële revolutie is de wereldbevolking exponentieel toegenomen. Echter, een adequaat zoetwaterbeheer bleef daarbij achter en dat terwijl goede sanitaire voorzieningen ook om redenen van hygiëne belangrijk zijn. Onder andere cholera, diarree, dysenterie, meningitis, tyfus, de ziekte van Weil, hebben alle een causale connectie met verontreinigd drinkwater.

4. Wat nu? Laten we niet alles overlaten aan intergouvernementele diplomaten en commissarissen van multinationals. Die zijn overijverig bij het opstrijken van bonussen, maar als het gaat om een wereldomvattend vraagstuk als zopas aangestipt, zijn het hielenlikkers vanjewelste [GB ook: van jewelste van je welste], lapzwansen [GB, VD ook: z] , die het buskruit niet hebben uitgevonden en op  z’n janboerenfluitjes hun pensioen willen halen om op hun lauweren te gaan rusten.

5. Wij kunnen beter ter zake kundige hydrologen benoemen en charitatieve initiatieven als die van de Nijkerkse Rotarians toejuichen. Bovenal zouden we onze eigen exorbitante waterverspilling door bijvoorbeeld onze toiletgang, eens onder de loep kunnen nemen. Met excuses voor de clichématige platitude, de westerse mens heeft schijt aan het afscheid van wat hij afscheidt.

6. Het is geen broodjeaapverhaal: in  de ene hemisfeer laat men zijn behoefte met een delicate plons in exquise en soms buitenissig ingerichte waterclosets in kristalhelder drinkwater vallen. In de andere ontlast men zich in open riolen, en vunzige rivieren waarin de buurman even verderop een enigszins dubieus bad neemt.

7. Nog vele A4’tjes kunnen we hierover vullen. We moeten evenwel geen hydrofobie ontwikkelen, doch het aloude adagium actualiseren: 'Verbeter de wereld, begin bij jezelf'.
 

0605 Dictee donderdag 23 apr 2015 (1): dictee 2015 2College Tilburg √

Dictee - dictees [605]

18e Cobbenhagendictee Tilburg (auteur: Corné van Doorn)

Naturel

1. Nu u hier al of niet gespannen zit, trachte u zich eens een landschap voor te stellen: bucolisch met zorgeloze herders, weidse bosschages, niet-geleewiekte zwanen, wellicht enkele schalkse faunen in een pas de deux met lieflijke nimfen oftewel een meer exotisch tafereel met eindeloze sawa’s met her en der een verspreide ketapang [Indonesische boom].

2. Tegenwoordig is in veel contreien deze authentieke natuurlijkheid vervangen door het quasinaturel van de grootstad: chique Parisiennes bijvoorbeeld, opzichtig flanerend met haute-couturetasjes over avenues en boulevards, zich neervlijend op een gestyled terrasje, waar zij, nippend aan hun talrijke bordeauxs, in een opwelling van narcisme, hun foto’s bewonderen, zojuist geüpload en meteen geliket.

3. Wat vind je nog aan natuur terug in onze verstedelijkte agglomeraties: de menselijke maat wordt verbrijzeld door versteende mastodonten die met hun abjecte puistenkoppen een de ogen schrijnend reliëf vormen, naar verluidt ontsproten aan het brein van megalomane architecten gemanaged door de hybris van ABN'ers en ING'ers, toch verantwoordelijk voor talloze crises.

4. Als reactie hierop zie je nochtans een serie groene initiatieven zoals moestuintjes waarin gestreste stedelingen hun rust vinden door de teelt van pastinaak, savooiekool, courgettes, rode bieten, asimina's [Amerikaanse fruitboom of vrucht ervan: pawpaw], paprika’s en rodekool; zo zet Amsterdam zich in de spotlights middels een onlineplatform [online platform] met geenszins ideeëloze plannen voor een tulpenrijkdom en verticale schooltuinen, didactisch een vorm van natuureducatie. Houd je echter gedeisd voor een ontheemde uit het Nedersaksische in het nabije Oost-Groningse verzeild geraakte wolf en, oei, een agressieve oehoe.

5. Bedreigt de virtuele wereld ook niet ons onszelf zijn: is een intiem rendez-voustje van in elkaar verzonken amoureuzen nog mogelijk in deze tijd van niet-versmade cyberseks en van sociale media die mensen verleiden hun wel en wee schaamteloos en voor een op sensatie geilend publiek tentoon te spreiden? En bezit een robot voor een dementerende oudere in zijn of haar morbide en caleidoscopisch bestaan het levinasiaanse [volgens de filosoof Levinas] gelaat van de humane hulpverlener?

6. En wat te denken van onze taal: hoe natuurlijk zijn in de schrijftaal overgestileerde zinsconstructies en in de spreektaal dat geaffecteerde toontje waarmee parvenu’s in hun ogen minder belangrijke mensen als waren het ordinaire bombazijnen negligés bejegenen, de vleiende woorden van loverboys of dictees voor ingewijden of masochisten die in feite onze spelling ridiculiseren? En, ten slotte, is het fonologische “hij wort” niet natuurlijker dan het morfologische “hij wordt”……? Geen retorische vraag, maar geheel te uwer beoordeling!