Dictee - dictees [605]
18e Cobbenhagendictee Tilburg (auteur: Corné van Doorn)
Naturel
1. Nu u hier al of niet gespannen zit, trachte u zich eens een landschap voor te stellen: bucolisch met zorgeloze herders, weidse bosschages, niet-geleewiekte zwanen, wellicht enkele schalkse faunen in een pas de deux met lieflijke nimfen oftewel een meer exotisch tafereel met eindeloze sawa’s met her en der een verspreide ketapang [Indonesische boom].
2. Tegenwoordig is in veel contreien deze authentieke natuurlijkheid vervangen door het quasinaturel van de grootstad: chique Parisiennes bijvoorbeeld, opzichtig flanerend met haute-couturetasjes over avenues en boulevards, zich neervlijend op een gestyled terrasje, waar zij, nippend aan hun talrijke bordeauxs, in een opwelling van narcisme, hun foto’s bewonderen, zojuist geüpload en meteen geliket.
3. Wat vind je nog aan natuur terug in onze verstedelijkte agglomeraties: de menselijke maat wordt verbrijzeld door versteende mastodonten die met hun abjecte puistenkoppen een de ogen schrijnend reliëf vormen, naar verluidt ontsproten aan het brein van megalomane architecten gemanaged door de hybris van ABN'ers en ING'ers, toch verantwoordelijk voor talloze crises.
4. Als reactie hierop zie je nochtans een serie groene initiatieven zoals moestuintjes waarin gestreste stedelingen hun rust vinden door de teelt van pastinaak, savooiekool, courgettes, rode bieten, asimina's [Amerikaanse fruitboom of vrucht ervan: pawpaw], paprika’s en rodekool; zo zet Amsterdam zich in de spotlights middels een onlineplatform [online platform] met geenszins ideeëloze plannen voor een tulpenrijkdom en verticale schooltuinen, didactisch een vorm van natuureducatie. Houd je echter gedeisd voor een ontheemde uit het Nedersaksische in het nabije Oost-Groningse verzeild geraakte wolf en, oei, een agressieve oehoe.
5. Bedreigt de virtuele wereld ook niet ons onszelf zijn: is een intiem rendez-voustje van in elkaar verzonken amoureuzen nog mogelijk in deze tijd van niet-versmade cyberseks en van sociale media die mensen verleiden hun wel en wee schaamteloos en voor een op sensatie geilend publiek tentoon te spreiden? En bezit een robot voor een dementerende oudere in zijn of haar morbide en caleidoscopisch bestaan het levinasiaanse [volgens de filosoof Levinas] gelaat van de humane hulpverlener?
6. En wat te denken van onze taal: hoe natuurlijk zijn in de schrijftaal overgestileerde zinsconstructies en in de spreektaal dat geaffecteerde toontje waarmee parvenu’s in hun ogen minder belangrijke mensen als waren het ordinaire bombazijnen negligés bejegenen, de vleiende woorden van loverboys of dictees voor ingewijden of masochisten die in feite onze spelling ridiculiseren? En, ten slotte, is het fonologische “hij wort” niet natuurlijker dan het morfologische “hij wordt”……? Geen retorische vraag, maar geheel te uwer beoordeling!
donderdag 23 april 2015
0605 Dictee donderdag 23 apr 2015 (1): dictee 2015 2College Tilburg √
maandag 20 april 2015
0604 Dictee maandag 20 apr 2015 (3): dictee 827 (deel 3) √
Dictee - dictees [0604]
Oefendictee 827 (deel 3)
Dictee 827, alinea 7 t/m 10.
7. Ook nog: R&D (Research and Development), rhythm-and-blues, sadder-and-wiser, sadder-but-wiser, rock-'n-roll, shock-and-awe,
stars-and-stripes, tips en tricks, tracking en tracing, trial-and-error,
ups-and-downs (ups en downs), wheelen en dealen en (deze opsomming is niet-limitatief!) wining-and-dining. De beresterke berenhoeder had een reuze-interessant reuze-idee. Dicteetijgers zijn geen heretici [ketter] in grammatica. Het is nu klaar: haec hactenus [genoeg hierover]! Een hacendero beheert een haciënda, een habanera is een zekere Cubaanse dans. Hai, ben jij high? Is een hairstylist exact hetzelfde als een haarstilist? Ja: chique kapper. Die haio [huisarts in opleiding] hielp me voorkomender dan mijn huisarts zelf. Ik vind die uitleg halachisch [zie: halacha]. Een hamada is een rotswoestijn.
8. De majorettes verzorgden een halftime optreden tijdens de halftimeonderbreking. Die halfgare (halvegare) eet halfgaar, halfbakken vlees. Met twee linkerhanden ben je handeloos; ook een desbaby kon dat zijn. Hij verleende hand-en-spandiensten bij de reparatie van het hang-en-sluitwerk Wat is het verschil tussen 'hands-on' en 'hands up'? En hoe zit dat met 'hang-out' en 'hang-up'? Go Ahead Eagles viel slow handclap ten deel. De beurs was even handelloos. De hangglider hangglidede geruisloos naar beneden. Het ongelikteberenstel ging flink tekeer. In hansoms [rijtuig] zit de koetsier achterop. Van Dales Hanukka (ook: Chanoeka, Gannek, synoniem Lichtfeest) is het chanoekafeest. Lelijk soloecisme [taalfout], maar no hard feelings! Leg het verschil uit tussen een hapax legomenon en een hapax eirèmenon. Een Harley Davidsonrijder is niet overal erg geliefd.
9. Het symbool van de hartree is Eh [atomaire eenheid van energie]. De haskala was zekere Joodse verlichting (nee, geen lamp dus). Een hausmacher doe je op je brood. Een haute-financeopleiding is moeilijk. Een haute-voléepositie krijg je niet zomaar. Piet Heins daden waren haud sine gloria [niet zonder roem]. Zijn moeder verkeerde in res angusta domi [arme huiselijke omstandigheden]. De doctor h.c. [honoris causa] wist dat een hazewind geen hazenvlees geeft. Bij hazard [met geluk] won ik de pot. Hij heeft op de beurs gehedged [vgl. hedgefonds]. Een hebi [als last ervaren onhebbelijkheid] heeft vaak een magische achtergrond. De Heilige Salarius [sint-salarius] moeten we in ere houden. Heia, heia, Ard en Keessie. Ik mag het wel, dat heitres Franzosenvolk [vgl. fransozen]. Heisteren is een onrust aanduidend (mogelijk aaneen als doel- en gevolgaanduidend?) werkwoord. Hemelschreiend langzaam gaf ze toe. Ook zonder helicoptère kun je wel een helicopterview of helikoptervisie ontwikkelen. Is dat nou een goatee [kinbaardje] of een henri-quatre [korte puntbaard], weet iemand dat?
10. Bij Heracles Almelo weten ze wat heracleïsche teleurstellingen zijn. We zoeken een man met herculische kracht. Bespreek de hereditas jacens [nog niet aanvaarde erfenis], de hereditas sine sacris [buitenkansje] en de hereditatis petitio [opeisen van een erfenis]. De vluchtelingen zijn al vele keren her- en derwaarts gereisd. Zijn hermetische [van: Hermes] verzen zijn onnavolgbaar. Een hermafrodiet is [cijfers] 2-slachtig. De hernhutters worden ook wel Moravische broeders genoemd (vgl. EGB = Evangelische Broedergemeente). De herrenmoral of herenmoraal is de moraal van heersers, antoniem: slavenmoraal. De herpes labialis is de koortslip. We hebben het aartshertogelijk paleis bezocht. Zij woont aan het IJ, hij in het Land van Maas en Waal. Die dicteetijger is een hic et ubique [hij is altijd onderweg]. Hiephoi, Ajax staat voor!. Een hihat [uitspraak!] zit aan een drumstel. De high five is niet een highscore [op speelautomaat]. Partijen hebben hinc inde [wederzijds] ingestemd. De historikerstreit, waar ging die over? Duitsland: interpretatie van het naziverleden en over vergelijkingen tussen nazikampen en communistische kampen.
0603 Dictee maandag 20 apr 2015 (2): dictee 827 (deel 2) √
Dictee - dictees [0603]
Oefendictee 827 (deel 2)
Dictee 827, alinea 4 t/m 6.
4. Amerika is een great meltingpot of nations. Die grefo's zijn niet te vertrouwen. Dat is kras: een griot (jali, troubadour) die van griottes houdt. Ze droeg een gris-perle japon. Hij heeft grondkwekwe [hypotheek] in zijn land. Laten we er nog een kwee(kwee) [gebakje] op nemen. Het vliegtuig landt in Guatemala-Stad. Waar ligt de grens tussen Boven- en Neder-Rijn? De wind was 7 beaufort (7 Bft). Hij is wel iemand om u tegen te zeggen. Verwar vooral de hippocampus [uitsteeksel hersenen] en de hypothalamus [deel tussenhersenen onder de thalamus] niet! Verbuiging wordt zowel flexie als inflectie genoemd. Die jongeren daldeeden vaak. Ik haat die wittespellingbazen! Waar is de capoeiraworkshop [uitspraak!]. De halveloopinguitvoering was een succes. De immortels zijn lid van de Académie française (devies: à l'immortalité). Samen vormen zij de Veertigen. De partijen zijn implacabel [k] (onverzoenlijk).
5. Hij is in goeden doen, een man in bonis. De boekhouder werd de hemel in geprezen omdat hij de inflatie correct ingeprijsd had. Die inséparables [parkieten] zijn inseparabel [onafscheidelijk]. Zijn dat alle ins en outs? Who's afraid of Yggdrasil [wereldboom, noordse mythologie]? De kogelslingeraar was aan het inslingeren. Een ongelovige thomas dankt die naam aan de Heilige Tomas,
Sint-Thomas. Haaren ligt in Noord-Brabant, Haren in Groningen. Bij de halacha [gedragsregels uit Thora en Talmoed] hanteren ze ook de hagada [boek met liederen uittocht Egypte]. Zij is een haaiige haaibaai. Met enakskinderen kun je een reuzeleuk reuzenfeestje bouwen, een reuzereuzenfeest zelfs.
6. Een zoektocht naar 'and': arts-and-craftsbeweging, AND (Andorra), ALU (arithmetic and logical unit), a sadder and wiser man, asdic
(anti-submarine detection and investigation committee), a.s.o. (and so on), B&B (bed and breakfast), blaming-and-shaming, blood, sweat and tears, CANS (complaints of arm, neck and/or shoulder - zie ook: KANS), captcha (completely automated public Turing-test to tell computers and humans apart), cash-and-carry, c.f. (cost and freight), checks-and-balances, diak (double income and kids), do's-and-don'ts, all chiefs and no Indians, few and far between, fish-and-chips, for better and for worse, hire-and-fire, hit-and-run, kick-and-rush, kiss-and-ride (K+R), look-and-feel, meet-and-greet, park-and-ride [P+R],
pitch-and-putt, plug-and-play, quick-and-dirty en radar (radio detecting and ranging).
0602 Dictee maandag 20 apr 2015 (1): dictee 827 (deel 1) √
Dictee - dictees [0602]
Oefendictee 827 (deel 1)
Dictee 827, alinea 1 t/m 3.
1. Een genet is een rijpaard, een genetta een kat. Wat wordt er in een geniza [onbruikbare joodse boeken die de naam God bevatten] opgeslagen? De Genuees verkocht genuaolie. Zijn genuïniteit was genuïen. Een gerant is toch ook een soort gerent [zaakwaarnemer]? Met gerij kun je gerei verplaatsen, omgekeerd niet. Mij werd gestalttherapie aanbevolen. Hé flierefluiter, get a life! Levensgevaarlijk, als een rechter zich door het gesundes Volksempfinden laat leiden … Er zijn drie getuigen-deskundigen opgeroepen. Hij kikt op gestanddoenerij [gestand doen]. En jawel, het geijkte geürm begon weer. Gevelouteerd papier is velouté papier (veloutépapier). Ik moet gewag maken, kond doen, van een overlijden. Volgens de dokter kan één gewürztraminertje per dag geen kwaad. De Gezinsraad komt morgen bijeen. Wij weigeren principieel ggm-voedsel [genetisch gemodificeerd micro-organisme]. Ghee (GB, VD) is geklaarde boter. GB: gm-voedsel komt van genetische manipulatie.
2. Giclee is beter bekend als piëzografie. Deze memorystick kan 80 gieg (gig) herbergen. Een gilet is een herenvest. Wij zijn de gigue [dans] aan het instuderen. Kent hij echt het Gilgamesjepos uit zijn hoofd? Zowel de wegenwacht als de rijinstructeur volgden een
kant-en-klaar montignacdieet (geen moermandieet!), en dat was geen 1 aprilgrap (eenaprilgrap). Er waren honderd(en)zes gegadigden. Zij drijven het raadgevend bureau 'De Honingraat'. De foodie [gourmet, culi] droeg een hoody [sweater met capuchon]. Hoe moet je een hoquetus [compositietechniek: om en om] spelen? Vergeet die pallet met pellets [bolletjes] niet. Het was hoogst( )merkwaardig, hoe zij hoogst( )onbenullig te werk gingen. Ons Koninklijk Huis is het huis van Oranje. In die humus zat ook hummus [uitspraak!]. Ik vind haar foxy [aantrekkelijk]. De ezel iaat, iade, heeft geïaad. De afstand van die kolommen is hart-op-hart ruim 5 centimeter (cm).
3. De ijzerhard is een plant [grond], de ijzerhart een boom [lucht]. Het glaasjedraaien is een kwestie van glaasje draaien [ww.]. Je woord moet je altijd gestand doen. De piramidebouw bij Gizeh is heel kunstig. Zo'n flare [uit vliegtuig gegooid tegen hittezoekende raket] moet de glare [kunststof vliegtuigromp] niet raken! Dat 'glückauf' bleek later hun laatste groet te zijn. Een goenoeng api is een vulkaan. Wordt dat Goethebrevier nog gebruikt? De gojse kinderen mochten niet komen spelen. Het bekendst zijn de Golf van Napels en die van Mexico. Hoeveel GOS-staten [Gemenebest van Onafhankelijke Staten] waren er? Die schoenen zijn van gore-tex. Met goudron wordt Trinidadasfalt aangeduid. Een goûter [vieruurtje] moet je gouteren. In Haïti betaal je met gourdes [HTG]. We hebben 37 gray (Gy) gemeten [stralingsenergie]. Het gynaeceum [harem, vrouwenverblijf], daar mag jij niet komen. Heerlijk, zo'n gratin dauphinois [gegratineerde schotel van aardappelen, melk en kaas]. Bij de krant hebben ze een medewerker voor de graphics. Beschermt een grigri [amulet]?
donderdag 16 april 2015
0601 Dictee donderdag 16 apr 2015 (1): dictee Terneuzen 2015 √
Dictee - dictees [0601]
Dictee Terneuzen 2015
Cursief: invulplaatsen liefhebbers (40)
Onderstreept: invulplaatsen specialisten (40)
Waan-zin (auteur: Marc de Smit)
1. 2026. De beroemde oud-lexicograaf, die na het innemen van een portie tributyltin onder continue camerabewaking staat in een van de toppaazen van de Lage landen, kijkt als een gekke henkie verdwaasd om zich heen. Hij bevindt zich in een gecapitonneerde cel waar aan de muur een paar calques hangen. Op een ervan staan op een plateaugletsjer zes toggenburgers afgebeeld, door de anonieme kunstenaar knap weergegeven als politika zoa. Vanuit zijn raam kijkt hij uit over een tuin, waar door de conciërge vigna wordt geteeld, enkele chayotes, wat broccoli en zelfs een napi, de laatste welke afgelopen paasmaandag in zijn sajoer lodeh zat. Een buitenvolièretje met daarin enkele cirlgorzen completeren het rustgevende uitzicht.
3. Hij had in de jaren vóór 1995 probleemloos de question brûlante van de tussen-n helpen oplossen, was in 2005, weliswaar met enige résistance, overgegaan op de schrijfwijze paddenstoel en had zich in de aanloop naar 2015 gebogen over woorden als 'hardlood' en 'schutsluis'. De tics douloureux die zich na afloop van deze opdracht bij hem manifesteerden, verontrustten hem in eerste instantie niet al te erg. Maar eind 2022, toen na de dodelijke ghazidsja, die
Noord-Brabant bijna volledig in de as gelegd had, de hoedna werd ondertekend in het stadhuis van de overwonnen Bosschenaren, kreeg hij de opdracht die zijn leven zou maken tot wat het nu is: dat van een psychastheen wrak.
4. Internationaliseer de spelling, was zijn taak.
5. Antoine Beaune, de kwestieuze persoon, vatte zijn werk energiek aan. 'En van je hela, hola, houd er de moed maar in,' zong hij de eerste dagen zelfs, zijn minigilles-de-la-tourettesyndroom als een akkefietje [akkevietje] dapper negerend. 'Oe's worden u's, j's Griekse y's, appeltje-eitje is dit,' knikte (of eigenlijk: schudde) hij tevreden. Tot hij aan woorden kwam die hun oorsprong hadden in het Akkadisch, het Nieuwgrieks en de kliktaal Xhosa. Tja, en toen ging het snel, dames en heren… De hoogleraar in woorden verviel in no time tot hoe we hem in de eerste alinea van deze sobstory hebben leren kennen – zijn cortex een puinhoop, van appestaat tot hypofyse. Een plant is hij nu nog slechts, laten we zeggen een lycopodium, wolfsklauw, om nog iets van zijn vroegere grandeur in zijn huidige toestand te laten doorklinken.
6. Kan het u ook gebeuren, geachte aanwezigen? Het kan. Zit daarom niet steeds met uw neus in de boeken! Sport wat: trek er bijvoorbeeld eens op uit met een sharpie of doe iets anders nautisch, tai-chi of kickboks desnoods een paar uur in de week, zodat wij volgend jaar coram Deo een ex aequo in het danmalige dictee niet hoeven te doorbreken door u polyhydroxyaldehyde te laten opschrijven, maar door degenen die gelijk eindigen honderd meter te laten skiën op een buckelpiste.
7. Zullen we dat bij dezen maar afspreken?
dinsdag 14 april 2015
0600 Dictee dinsdag 14 apr 2015 (1): dictee 2e Groot Zeister Dictee √
2e Groot Zeister Dictee
1. Heeft de adrenaline voor vanavond u zo-even doen kokhalzen alsof u sinaasappellikeur had gedronken vermengd met aquavit en een dosis diffuse, onappetijtelijke chemicaliën?
niet-biologisch-dynamische kippenbouillon worden frequenter vergeven dan een fricassee van fricandeau of ezelinnenmelk.
zondag 12 april 2015
0599 Dictee zondag 12 apr 2015 (3): dictee 826 (deel 3) √
Dictee - dictees [0599]
Oefendictee 826 (deel 3)
Dictee 826, alinea 7 t/m 10.
7. Zij zijn voordeur- en bedstededelers. Is hij nou dilettant in bhakti- of in hathayoga? Ik wil geen gewone kotelet, maar een côtelette suisse, en anders coquilles Saint-Jacques. Is het nu deventerkoek of Deventer koek [GB]? Beide (allen VD: d). Kijk ook eens naar de Deventer latten (de latkoek). Leidt wishful thinking als vanzelf tot een selffulfilling prophecy? Waase Wolf [eigennaam, spellingtechnisch correct: Wase] is een Belgisch biermerk. De Waasse [idem] kriel is een zekere kip. De Gabonees belandde in een van de gaazen; daar worden veel gazen verbruikt. Bedoel je nu een gabardine regenjas of gewoon een gabardinejas? Liefst niet door elkaar halen: galangan = galengan = (in Indië) smal dijkje om een sawa-afdeling (vast bij een desa), galanga = laos, gemalen galangawortel, een galago is een halfaapje, een bushbaby en een galega (galigaan) een vlinderbloemig voedergewas.
8. Een big smile is een brede glimlach, een smiley kan zowel vreugde als verdriet uitdrukken. Een emoji is een emoticon, een frownie een emoticon met een somber gezichtje. Een gamel is een etensblik of soepketel; daaruit kun je eten in de gamelle [n/s - gemeenschappelijke tafel scheepsofficieren]. De gamin [kwajongen] en de gamine konden het goed vinden (met goedvinden van de ouders?). Ganesha is de hindoegod van de wijsheid, voorgesteld als een mensengestalte met een olifantskop. Ganja is marihuana. De ganzeriken [mannetjesgans] vertrapten de ganzeriken [plant, rozenfamilie]. Door gospel en
rhythm-and-blues beïnvloede housemuziek heet ook wel garagehouse. De garam masala is (in de Indiase keuken) een kruidenmengsel op basis van kerriepoeder. Een garoeda is (hindoeïsme) een mythisch wezen (half mens, half adelaar) dat dient als rijdier voor de god Visjnoe. De garçon en de garçonne hebben beiden een garçonnière.
9. De passiebloem is de Passiflora caerulea. Is de gas- en lichtrekening al betaald? Een gascogner kikt op gasconnades. We moeten opa en oma nog gedag zeggen [GB, VD] (goedendag zeggen, goedendagzeggen). Sommige Vlaamse bedrijven hebben buitenproportioneel veel geco's [ook gesco - gesubsidieerde
contractueel] in dienst. De gavotte is een muziekstuk en dans. Niemand wilde het gazonmaaien op zich nemen. Gastrectomie [verwijdering] gaat verder dan een maagverkleining. De GATT was de General Agreement on Tariffs and Trade. Die gaucho [nomadische veehoeder] was behoorlijk gauche [links]. De gauge [gautsj, geetsj, g van goal] is een zekere standaardmaat [fijnheid weefsel]. Een gaur is een rund, niet te verwarren met een giaur [gah-voer], Turkse scheldnaam voor alle niet-moslims. De geilaard kwam met de geijkte smoezen en maakte er een geintje van. Ge werdt het gewaar: een geitouw loopt door een geiblok.
10. De grandguignoleske opsnijder, die bramarbas, sodemieterde de twee quasigrande(s)-dames met hun gigolo's in het zonneovergoten nymfaeum en ging ervandoor met de doorgewinterde nymphe du pavé. Geirnde (= gernde) is louter, zuiver. Hij kon voor de(n) dag komen met zijn geklofte. Gekscherenderwijs kwalificeerde hij de gelaedeerde als 'dader'. De boeven gingen over tot geldsnoeien. Hij ging heen, maar heeft daarvoor veel geleên. Geleiergoed [ook: gleiergoed] is gleiswerk. Dat je dat sans gêne (zonder gêne) deed is gênant: je moet je generen. Misschien nog wel het beste: dat het gelidae mortis imago [beeld van de kille dood, d.w.z. de slaap] hem ten deel valt … Geen gelul, gebak van Krul [vroegere reclameslogan]! Een gelule is een capsule. Een mêlee is gemêleerd. Deze(n) en gene(n) excelleerden. Deze of gene was dronken.