Dictee – dictees [2742]
Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee OUD 268, geheel herzien naar situatie 2022
Dictee van de dag (589)
1.
Zoeken op '*schb*' geeft kitschbeeldje. Denk verder aan de
Arthurroman, een middeleeuwse roman over het hof van de legendarische
Keltisch-Britse koning Arthur.
Sensibiliseren is
medisch-biologisch
[medisch en
biologisch] gevoeliger maken voor
medicamenten (als
hier de medische biologie mee bedoeld zou worden: medischbiologisch).
Vreemd genoeg kwam ook de roetsjbaan (Duits:
Rutschbahn)
in beeld.'*schc*' levert op kirschcrème
en Belgisch-Congo. Dat doet je dan ook weer denken aan de Congolees
in Congo-Brazzaville en de Congolezen in Congo-Kinshasa. Binnen
artikelen trof ik aan: organischchemische (volgens
de organische chemie) groepen,
plastischchirurgische (volgens
de plastische chirurgie)
behandelingen zoals lipofilling en liposuctie,
farmaceutisch-chemische [farmaceutisch
en
chemisch] bedrijven,
cosmetischchirurgische (volgens
de cosmetische chirurgie)
ingrepen zoals de bodylift, de facelift en de
billift, cosmetisch-chemische [cosmetisch
en chemisch] preparaten en de
derdewereldlanden van de derde wereld, staten die niet tot de
westerse of tot de
socialistisch-communistische [socialistisch
en communistisch]
beschavingskring behoren. De hockeyclub SCHC
[niet in wdb.]
vond ik niet.
2.
'*schd*': de biologisch-dynamische
(ook:
biodynamische) teeltwijze van
groenten (groentes)
die bd geteeld worden. Je zal maar een
manisch-depressieve psychose
(cyclothymie)
hebben in een kitschdecor … Een aria is een lyrisch-dramatisch
zangstuk met instrumentale begeleiding. Aristides was medestichter
van de
Attisch-Delische zeebond. Eega(de)
is een komisch-deftige uitdrukking voor echtgenoot of echtgenote. De
tegenstribbelaar zag het
komisch-domme van zijn houding in. De
spectator is een toeschouwer, opmerker (bekend
als titel – S – van
weekbladen met een
moralistisch-didactische strekking sinds de eerste
helft van de 18e eeuw). Denk maar
aan De Hollandsche Spectator en De
Nederlandsche Spectator. Bij '*schf*'
vond ik kitschfilm en psychiatrisch-forensisch
[en-en].
Binnen artikelen: Astarte, de
Syrisch-Fenicische
[en-en]
moeder- en vruchtbaarheidsgodin, het grootseminarie als
theologisch-filosofische [en-en]
opleiding, het holisme als biologisch-filosofische [en-en]
theorie, het humanisme als pedagogisch-filosofische [en-en]
stroming en economisch-financiële [en-en]
steunverlening aan werklozen.
3.
'*schg*': de Indischgast (Indischman).
Binnen artikelen: Ptolemaeus is de naam van de Macedonisch-Griekse
beheersers van Egypte. Een stad is een eenheid in
economisch-geografische zin. '*schh*': nada, niente, noppes. Binnen
artikelen: Adonis is de naam van de schone jongeling in de Griekse
mythologie, die door Aphrodite
hartstochtelijk bemind werd. De naam komt van het
Fenicisch-Hebreeuwse adon (heer).
Ook alfa heeft die oorsprong, net als bèta, gamma, kameel, sigma en
jota. Cabaret is op
satirisch-humoristische wijze politieke of actuele gebeurtenissen
bekritiseren [en
een kabaret
een dienblad]. De heller is
genoemd naar Schwäbisch-Hall, waar men deze kleinste
Zuid-Duitse munt rond 1230 begon te slaan. Een bekende
zwangerschapsreactie is die van Aschheim-Zondek.
4. '*schk*': een droschke is een open rijtuig, een vigilante. Binnen artikelen: niks. '*schl*': de anschluss bij je beminde en de Anschluss bij Duitsland (Deutschland). Een carnavalsschlager is een carnavalskraker en maakt vaak deel uit van een schlagerfestival. Het luthers kerkgenootschap in Nederland, in 1605 gesticht, draagt als naam Evangelisch-Lutherse Kerk. De schlamm (kolenslik, ook: slurry) is het bezinksel van steenkool in water. Een schlemiel is een ongeluksvogel, een domkop, een droeftoeter of een droefsnoet. Als het schluss is, is het afgelopen, uit. De torschlusspanik is de paniek die ontstaat bij iemand die zijn laatste kansen voorbij ziet gaan, met name een vrouw van rond de veertig [op kinderen]. Een verschlimmbesserung is iets dat als een verbetering is bedoeld maar in feite een verslechtering is. De Amada is een historische Belgische partij: Alle Macht aan de Arbeiders (een marxistisch-leninistische partij). De ammoniet [= ammonshoorn] is genoemd naar de Egyptisch-Libische god Ammon. De BLEU is de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie. Der eingefrorene Dünkel is de in iemand vastgevroren eigenwaan. Het heitres Franzosenvolk is het vrolijke volk der Fransen. Het model is de empirische interpretatie van een mathematisch-logisch systeem. In België is (was) de PVDA een maoïstisch-leninistische politieke partij (vergelijk: PvdA in Nederland). Tubantia is een onterechte romantisch-latiniserende benaming voor Twente.
5. '*schm*': afschminken (demaquilleren) en afschminkcrème. De schmalz is iets sentimenteels, met name sentimentele muziek. Een schmiere is een rondtrekkende troep toneelspelers van lage klasse (van dit woord komt ook smeris). Schmieren is zeer sterk op effect spelen dan wel zich er met een jantje-van-leiden van afmaken. Schmink is grimeersel, schminken is dus grimeren (maquilleren, maquillage, make-up). Een schreibtischmörder (schrijftafelmoordenaar) is iemand die opdracht geeft tot het plegen van (massa)moord. De weltschmerz (wereldsmart, spleen, taedium vitae) is een vorm van smart. Binnen artikelen: de Semitische taal Aramees is genoemd naar Aram, een Syrisch-Mesopotamisch gebied. De jip-en-janneketaal komt van Annie M.G. Schmidt (Jip en Janneke). Een Marokkaan is een man van etnisch-Marokkaanse afkomst. In de nacht van Schmelzer viel het kabinet-Cals (1966). Een regenboogpiet is kleurrijk geschminkt. De fysische scheikunde geeft theoretischmathematische (volgens de theoretische mathematica, wiskunde) verklaringen. Piet Paaltjens was het pseudoniem van François Haverschmidt.
6.
'*schn*': een kipschnitzel is een
gefileerde kipfilet (vergelijk
ook wienerschnitzel en vegaschnitzel).
De netpython wordt ook Schneiders python genoemd. Een schnabbelaar
(GB ook:
snabbelaar) schnabbelt (GB
ook: snabbelt) zijn geld bijeen
in het schnabbelcircuit (GB
ook: snabbelcircuit).
Schnabbelgestapo is de ongunstige benaming voor een functionaris in
een organisatie die nauwgezet controle uitoefent op de bijbaantjes
van medewerkers. Wie schnaps drinkt, drinkt jenever. Een schnauzer
is een middelgrote, ruwharige hond. Schneidig is
Duits-militair,
scherp, afgebeten in bewegingen en optreden. Een schnorkel (snorkel,
snuiver) is een toestel bestaande
uit een holle uitschuifbare of opklapbare mast op onderzeeboten,
waardoor deze lucht kunnen toevoeren en gassen afvoeren zonder aan de
oppervlakte te komen. Een schnorrer is
een bedelaar. Binnen artikelen: (veel)
'Belgisch-Nederlands' (is
nu in VD: BE), niet verder
bekeken.
7.
'*schp*': geen treffers. Binnen artikelen: het kasjmier
is genoemd naar het Indisch-Pakistaanse
gebied Kasjmir.
Dierlijk magnetisme (mesmerisme)
is de fysisch-psychische werking die een persoon door een
verondersteld fluïdum op een andere kan uitoefenen. In het Belgische
onderwijs is een mpi
een medisch-pedagogisch
instituut. De tale Kanaäns is de
hoogdravende, met Bijbeltermen en -teksten doorspekte taal der
piëtistisch-protestantse vromen.
'schq*': geen treffers, ook niet binnen artikelen. 'schr*': te veel
om op te noemen. '*schs*': de eschscholtzia
(de goudpapaver),
de fischer-tropschsynthese, gurwitschstralen (mitogenetische
stralen) en psychiatrisch-sociale
(zijn deze termen
verwisselbaar of wordt hier bedoeld: sociaalpsychiatrisch, volgens de
sociale psychiatrie?) werkers.
Binnen artikelen: de Arabier als Arabischsprekende, K.J. Weber heeft
een humoristisch-satirisch werk over Democritus geschreven,
Epicharmus was de schepper van de Dorisch-Siciliaanse komedie, ESB
is het Nederlandse tijdschrift Economisch
Statistische
Berichten [zó
in VD – tijdschrift],
de volksrechtbank is een rechtbank waar het recht door het volk wordt
gesproken (in
bepaalde
democratisch-socialistische landen),
een Surinamer is een man van
etnisch-Surinaamse afkomst, een
sketch is een ironisch-satirisch
onderdeel van een cabaretvoorstelling, in Nederland was de PSP
de Pacifistisch-Socialistische
Partij [VD],
in België was het PMS een
Psycho-medisch-sociaal
Centrum [PMS =
ook: premenstrueel
syndroom],
een instelling die de studiemogelijkheden van scholieren onderzocht.
8. '*scht*': schwarzwalderkirschtorte. Binnen artikelen: frischen (frissen = puddelen van gesmolten gietijzer in de open haard --- > staal), frischte, gefrischt. De Krimoorlog was de Russisch-Turkse oorlog op de Krim. Een medresse is een islamitische juridisch-theologische hogeschool. De orthetiek is een medisch-technische wetenschap. Verindischen is Indisch worden in zeden, gewoonten, denkwijze, enz.
9.
'*schv*' (alleen
binnen artikelen): de pyrosfeer
is de latent
plastisch-vloeibaar veronderstelde magmazone onder de
aardkorst. '*schw*': de Auschwitzleugen
is de ontkenning van de Holocaust, het breitschwanz
(zie ook: galjak)
is de behaarde huid van te vroeg ter wereld gekomen, onvoldragen,
lammeren van het persianer of vetstaartschaap, de freischwebende
Intelligenz is het niet primair doelgericht nadenken en discussiëren
over filosofische en maatschappelijke kwesties, geschwärm
(gedweep)
is overdreven bewondering of voorliefde, kirsch is een verkorting van
kirschwasser, schwadronneren
is naar zekere regels met degen, zwaard of stok om zich slaan, zich
verweren, een schwalbe (fopduik,
werkwoord: schwalben)
is een gefakete val in het strafschopgebied bij voetbal, schwung
is kracht van beweging, vaart, gang, Schwyzerdütsch
is Duits dat in Zwitserland wordt gesproken (Zwitsers-Duits),
überschwänglichkeit overdaad in
gevoelsuiting, overdreven enthousiasme, gänzlich abgeneigt is geheel
afkerig, het keizergroen is een soort verfstof, ook Schweinfurter
groen genoemd, in een laboratorium wordt empirisch-wetenschappelijk
onderzoek gedaan, een lapzwans is een vent van niks, een dwaas,
Ludwig Wittgenstein zei al: 'Wovon man nicht reden kann, darüber
muss man schweigen', het gesteente
sueviet is gevonden in de Duitse provincie Schwaben
en Schwyz (daar
is Zwitserland naar genoemd) is
een van de Zwitserse Woudkantons (Woudsteden).
