Dictee - dictees [0288]
Oefendictee 781 (deel 1)
Hier de zinnen 1, 2 en 3 van dictee 781.
1. Als je de vibe [goed gevoel] hebt, ga je gemakkelijk viben [dansen op muziek, onderlichaam draaien]. Bij het ov kom je soms vics
[veiligheid, informatie en controle] tegen. De vicaris apostolicus en de vicaris-generaal ontmoetten elkaar recent. De ex-viceadmiraal is nu al enige tijd vice-eersteminister. Ook in de victoriaanse tijd dronken ze al victoriawater. Vitamine V is vakantie en V is victorie. Het woord 'vicuña' (vigogne, lama(wol)) schrijf je met of zonder tilde, maar doe het wel goed. De Nijmeegse Vierdaagse is een vierdaagse afstandsmars. De verloren zoon werd gefêteerd. Wie heeft die 24 uursrit (die 24-urige tocht) gewonnen? Bij het vierlandenpunt was ook Moresnet betrokken. De viermeiviering [4 meiviering] is de nationale dodenherdenking. Wie weet er nog van de Vietcong en de Vietminh? Dat nieuwtje is vieux jeu. De Maya's hadden het vigesimale stelsel van tellen. Met viezevazen houd ik me niet bezig. Lucebert was de keizer der Vijftigers.
2. Een vihuela [vie-wèh-laa] is een soort middeleeuwse Spaanse gitaar. Wordt vijgetouw echt nog gebruikt? Wat deden de vincentianen? In de Indiase keuken vindt men vindaloo. De uitvoering zal vanavond plaatsvinden: hopelijk kunnen we daar nog een plaats vinden. Een knaagmaki is een ayeaye. De rozenvingerige dageraad diende zich aan. De vinho verde is een frisse, licht mousserende Portugese wijn. De vinsanto is een dessertwijn uit Santorini. Van de violenwortel (de welriekende wortelstok van de Florentijnse lis) maakt men poudre de riz (d'iris). De eersteviolengroep speelde de sterren van de hemel. Een godswoord is een Bijbeltekst en dat komt uit Gods Woord, de Bijbel. Hoe werkt een viral? Virginische tabak is virginiatabak. Mooi om te zien, zo'n Virgo inter Virgines (schilderij van de Maagd Maria * met kind en 3 andere heilige maagden). De viri docti [geleerde heren] zullen het wel weten.
* NB VD schrijft meestal maagd Maria en Heilige Maagd (Maria), maar niet consequent.
3. Welk verhaal hoort er bij de naakte waarheid (nuda veritas)? De waarheid zal die fides Punica [valsheid, verraad] wel achterhalen. Aeneas had in de fidus Achates een trouw metgezel. De leus van de stad Gent is 'hou en trouw' (Fides et Amor). Het Leidse studentencorps heeft als zinspreuk 'deugd, eensgezindheid, trouw' (Virtus, Concordia, Fides), het Groningse 'wederzijdse trouw' (mutua fides) of volgens een andere bron 'Vindicat atque polit' (niet meer in oVD). Een oeioeimachine is een hoeihoutje. Hij barst van de vis vitalis, de levenskracht. Vita ante acta is een juridische term voor een soort van cv? Een vita sedentaria kun je moeilijk een vita vitalis noemen. Zo'n éminence grise hoef je echt geen nieuwe vitamine R toe te dienen. Zo'n vitium originis [fout ten gevolge van verkeerde opzet] komt meestal niet meer goed. Met explantatie wordt vitrocultuur [kweken levende weefsels buiten lichaam] bedoeld.
vrijdag 26 september 2014
woensdag 24 september 2014
0287 Dictee woensdag 24 sep 2014 (4): dictee bolleboos √
Dictee - dictees [0287]
Bolleboos
1. De Dikke van Dale bestaat 150 jaar. De bezoekers van de VD-site hebben tot woord van de afgelopen anderhalve eeuw gekozen: 1) bolleboos (1886, een bijzonder knap mensch(!)), 2) regelneef (bedenksel in jaren 80 van Koot en Bie), 3) bekokstoven (1900, toevallig ook regelen, maar dan heimelijk), 4) selfie (zelfportret, vaak gemaakt met de camera op armlengte en gepubliceerd op sociaalnetwerksites e.d.) en 5) prima (1868, van de hoogste klas(se) of soort).
2. Bij 'bolleboos' moet je niet denken aan 'Hé, bolle, (wat) ben je boos!'. Een bolleboos is volgens de huidige Van Dale 1) iemand die zeer begaafd is, bijzonder in iets uitblinkt (synoniem: uitblinker) en 2) (in Bargoens, dieventaal) baas, burgemeester. Verder zoeken naar 'bolleboos' levert op: 1) (Bargoens, zie ook verderop) balbes = huisbaas (ook afgeleid van bolleboos), 2) hij is een baas in het rekenen, een bolleboos, 3) het Arabische woord kaïd betekent ook uitblinker, bolleboos, 4) hij is een kei in natuurkunde, een bolleboos, 5) hij is een absolute uitblinker, een bolleboos en 6) hij is geen overvlieger (ik zou zeggen hoogvlieger), geen bolleboos.
3. Komt 'bolleboos' veel voor? Wel, de Grote Spellinggids van Van Dale geeft bij alle woorden die daarin staan (veel minder dan in de complete VD) aan, of ze 1, 2 of 3 sterren hebben. Eén ster betekent zeldzaam, twee sterren betekent gangbaar en drie sterren frequent (voorkomend). De kwalificatie van 'bolleboos' is **, het wordt dus wel gebruikt, maar zeker niet door iedereen en/of iedere dag. Maar wat betekent nu 'bolleboos'. Van Dale verwijst voor de etymologie (woordafleidkunde) naar bollebof (niet met de betekenis 'Hé bolle, bof jij even', maar wel 1) grote meneer (baas, rijkaard, vrouw: bolleboffin), 2) directeur van een gevangenis en 3) (bollebof van de bazaar:) commissaris van politie. Waar komt 'bollebof' vandaan? Van het Jiddische (Jiddisje mag ook en Jiddisch = Jodenduits) bal(le)boos en dat is weer ontleend aan het Hebreeuwse ba'al (denk aan de god Baäl uit de Bijbel) ha-bajith (de baas van het huis). En zo is het kringetje weer rond: huisbaas, balbes. Maar waarom is 'bolleboos' nu zo'n leuk woord? Nou, toch ook wel vanwege die alliteratie met die b's, l'en en o's.
Bolleboos
1. De Dikke van Dale bestaat 150 jaar. De bezoekers van de VD-site hebben tot woord van de afgelopen anderhalve eeuw gekozen: 1) bolleboos (1886, een bijzonder knap mensch(!)), 2) regelneef (bedenksel in jaren 80 van Koot en Bie), 3) bekokstoven (1900, toevallig ook regelen, maar dan heimelijk), 4) selfie (zelfportret, vaak gemaakt met de camera op armlengte en gepubliceerd op sociaalnetwerksites e.d.) en 5) prima (1868, van de hoogste klas(se) of soort).
2. Bij 'bolleboos' moet je niet denken aan 'Hé, bolle, (wat) ben je boos!'. Een bolleboos is volgens de huidige Van Dale 1) iemand die zeer begaafd is, bijzonder in iets uitblinkt (synoniem: uitblinker) en 2) (in Bargoens, dieventaal) baas, burgemeester. Verder zoeken naar 'bolleboos' levert op: 1) (Bargoens, zie ook verderop) balbes = huisbaas (ook afgeleid van bolleboos), 2) hij is een baas in het rekenen, een bolleboos, 3) het Arabische woord kaïd betekent ook uitblinker, bolleboos, 4) hij is een kei in natuurkunde, een bolleboos, 5) hij is een absolute uitblinker, een bolleboos en 6) hij is geen overvlieger (ik zou zeggen hoogvlieger), geen bolleboos.
3. Komt 'bolleboos' veel voor? Wel, de Grote Spellinggids van Van Dale geeft bij alle woorden die daarin staan (veel minder dan in de complete VD) aan, of ze 1, 2 of 3 sterren hebben. Eén ster betekent zeldzaam, twee sterren betekent gangbaar en drie sterren frequent (voorkomend). De kwalificatie van 'bolleboos' is **, het wordt dus wel gebruikt, maar zeker niet door iedereen en/of iedere dag. Maar wat betekent nu 'bolleboos'. Van Dale verwijst voor de etymologie (woordafleidkunde) naar bollebof (niet met de betekenis 'Hé bolle, bof jij even', maar wel 1) grote meneer (baas, rijkaard, vrouw: bolleboffin), 2) directeur van een gevangenis en 3) (bollebof van de bazaar:) commissaris van politie. Waar komt 'bollebof' vandaan? Van het Jiddische (Jiddisje mag ook en Jiddisch = Jodenduits) bal(le)boos en dat is weer ontleend aan het Hebreeuwse ba'al (denk aan de god Baäl uit de Bijbel) ha-bajith (de baas van het huis). En zo is het kringetje weer rond: huisbaas, balbes. Maar waarom is 'bolleboos' nu zo'n leuk woord? Nou, toch ook wel vanwege die alliteratie met die b's, l'en en o's.
dinsdag 23 september 2014
0286 Dictee woensdag 24 sep 2014 (3): dictee sliptong √
Dictee - dictees [0286
Sliptong
Sliptong
1. Heel principieel: als ik in Breskens een restaurant zie met
'slibtong', dan ga ik daar niet (meer) eten. Het moet echt met een p. Zie
verderop. Eerst de tong maar. Volgens VD 1) een spierachtig lichaamsdeel in de
mond: op zijn tong bijten, zijn tong hing hem op zijn schoenen, niet het
achterste van zijn tong laten zien, met zijn tong uit zijn mond (honden, buiten
adem), 2) smaakorgaan: de tong strelen (iets is tongstrelend), een fijne tong
hebben, 3) een Hollandse tong (in zijn mond) hebben, heb je je tong verloren?,
liever zijn tong afbijten, een gladde of fluwelen tong, een scherpe of bitse
tong, de tongen komen los, de tongen in beweging brengen, het ligt mij (voor)
op de tong, het (woord) ligt op het puntje van mijn tong en: je hebt toch een tong
in je mond?
2. Verder: 4) kwade tongen (lasteraars), 5) in vreemde tongen spreken (Bijbel, met Pinksteren), 6) vlees van de tong: gerookte tong, 7) wat op een tong lijkt, o.a. landtong, lipje in de schoen, de tong van een orgelpijp en het platte deel voor aan een steekwagen, 8) provincie van de Soevereine Orde van Malta en 9) platvis, zeetong. Aan 'tong' binnen artikelen komen we echt niet toe, wel een heel kleine selectie: tong picasso, tong (sole) à la meunière (voor het bakken door het meel gehaald), een chowchow heeft een blauwe tong en tongue in cheek (meesmuilend, letterlijk: tong in de wang).
3. Wat vinden we bij slip (alleen het znw.)? Wel: de slip(pen) van een jas of hemd, de slippen van een das en de slippen van een lijkkleed. Verder: een slip als sluitnota (met iemands schulden of vorderingen), een bos stro gedrenkt met mest uit een vossenhol, gebruikt bij de slipjacht, met een auto in een slip komen, een onderbroekje zonder pijpen en (bij vissers) een ondermaatse (zee)tong. Daarmee is het probleem ook meteen opgelost: slip is dus ook een verkorting van sliptong. En daarvan is de verklaring (VD geeft die niet): dat zijn tongetjes die door de mazen van het net geslipt (zouden kunnen) zijn. Op de vraag die iemand me onlangs stelde: maar hoe komt die visser er dan aan, heb ik helaas nog geen passend antwoord. Ja, toch, Taaladvies geeft dat: sliptongetjes worden met een sleepnet gevangen – in dit verband zou 'slippen' ook etymologisch van 'slepen' kunnen komen! Maar het heeft niets met slib, slijk, slik te maken, dat staat vast. Lekkere sliptongetjes, eet smakelijk!
2. Verder: 4) kwade tongen (lasteraars), 5) in vreemde tongen spreken (Bijbel, met Pinksteren), 6) vlees van de tong: gerookte tong, 7) wat op een tong lijkt, o.a. landtong, lipje in de schoen, de tong van een orgelpijp en het platte deel voor aan een steekwagen, 8) provincie van de Soevereine Orde van Malta en 9) platvis, zeetong. Aan 'tong' binnen artikelen komen we echt niet toe, wel een heel kleine selectie: tong picasso, tong (sole) à la meunière (voor het bakken door het meel gehaald), een chowchow heeft een blauwe tong en tongue in cheek (meesmuilend, letterlijk: tong in de wang).
3. Wat vinden we bij slip (alleen het znw.)? Wel: de slip(pen) van een jas of hemd, de slippen van een das en de slippen van een lijkkleed. Verder: een slip als sluitnota (met iemands schulden of vorderingen), een bos stro gedrenkt met mest uit een vossenhol, gebruikt bij de slipjacht, met een auto in een slip komen, een onderbroekje zonder pijpen en (bij vissers) een ondermaatse (zee)tong. Daarmee is het probleem ook meteen opgelost: slip is dus ook een verkorting van sliptong. En daarvan is de verklaring (VD geeft die niet): dat zijn tongetjes die door de mazen van het net geslipt (zouden kunnen) zijn. Op de vraag die iemand me onlangs stelde: maar hoe komt die visser er dan aan, heb ik helaas nog geen passend antwoord. Ja, toch, Taaladvies geeft dat: sliptongetjes worden met een sleepnet gevangen – in dit verband zou 'slippen' ook etymologisch van 'slepen' kunnen komen! Maar het heeft niets met slib, slijk, slik te maken, dat staat vast. Lekkere sliptongetjes, eet smakelijk!
zondag 21 september 2014
0285 Dictee woensdag 24 sep 2014 (2): dictee onderwereld
Onderwereld
Aan een overzicht met 'onder' waag ik me niet. Er zijn maar liefst (onder*) 953 woordenboekingangen bij VD die met 'onder' beginnen. Het kale 'wereld' levert één treffer op, 300 voorbeeldzinnen en binnen artikelen (binnen lemma's, sub lemma) komt dat woord 623 keer voor. Daarom gaan we zeker maar niet op zoek naar *wereld* (overigens levert dat 257 trefwoorden op). Enfin, wereld: het heelal (of de wereld verging), deel van de schepping (iemand naar de andere wereld helpen), het aardse bestaan (een betere, een hogere wereld, de kinderen der wereld), de mensen in een bepaalde cultuur- of levenskring: oude of antieke wereld, eerste wereld (de westerse), de tweede (de communistische), de derde (ontwikkelingslanden), de vierde (nog armer), de vijfde (zonder eigen grondstoffen), de vrije wereld, de financiële wereld, de insectenwereld, een kind ter wereld brengen, iemand uit de wereld helpen, de Oude Wereld (Europa, Azië en Afrika), de Nieuwe Wereld (Amerika en Australië), de wijde wereld ingaan, een witte wereld, het grootste gelijk van de wereld hebben, alleen op de wereld zijn, aan het eind van de wereld, groot complex: een wereld van gedachten, de wereld gaat voor je open, een wereld van verschil en ook nog het aardoppervlak: tegen de wereld gaan = in onmacht raken. Maar nu echt de onderwereld. De eerste betekenis van VD is: wereld van de misdadigers, synoniem: penozewereld en antoniem: bovenwereld, de gewone niet-criminele wereld. De tweede betekenis in interessanter: (mythologie) verblijf van de gestorvenen (ook: Erebus), synoniem: schimmenrijk, rijk der schimmen. Reden om ook binnen artikelen (lemma's) nog even te speuren naar 'onderwereld': Yggdrasil, wereldboom, wortelend in de onderwereld, het Stygisch wed, de Styx (de doodsrivier): voornaamste van de 7 (?) rivieren in de onderwereld, Pluto = Romeinse en Hades = Griekse god van de onderwereld, het Amsterdamse milieu, de onderwereld, die van de prostitutie, Lethe: rivier in de onderwereld, waaruit de schimmen dronken om het verleden te vergeten, Erinyen: de drie wraakgodinnen (ook: furies of furiën), Elysium of Elysese velden: paradijselijk deel van de onderwereld, de helleschipper Charon bracht de schimmen (zielen van de doden) met Charons boot (de charonsboot) voor een obool (muntstuk) over de Styx naar het schimmenrijk, iemand ad inferos = naar de hel wensen en de Acheron: een van de 5 (?) rivieren in de onderwereld. Nog niet genoemd: Tantalus en de tantaluskwelling, Sisyphus en de sisyfusarbeid, Orpheus en de Orpheusmythe (bijvoeglijk naamwoord: orfisch) en Cerberus (bewaker van de in- en uitgang van de onderwereld, vandaar: een cerberus = nors portier, waakzaam oppasser). Van de uitgebreide bijlage over de Griekse en Romeinse mythologie in de papieren Van Dale 2005 is trouwens maar een heel klein gedeelte overgenomen in de huidige (online) Van Dale!
Aan een overzicht met 'onder' waag ik me niet. Er zijn maar liefst (onder*) 953 woordenboekingangen bij VD die met 'onder' beginnen. Het kale 'wereld' levert één treffer op, 300 voorbeeldzinnen en binnen artikelen (binnen lemma's, sub lemma) komt dat woord 623 keer voor. Daarom gaan we zeker maar niet op zoek naar *wereld* (overigens levert dat 257 trefwoorden op). Enfin, wereld: het heelal (of de wereld verging), deel van de schepping (iemand naar de andere wereld helpen), het aardse bestaan (een betere, een hogere wereld, de kinderen der wereld), de mensen in een bepaalde cultuur- of levenskring: oude of antieke wereld, eerste wereld (de westerse), de tweede (de communistische), de derde (ontwikkelingslanden), de vierde (nog armer), de vijfde (zonder eigen grondstoffen), de vrije wereld, de financiële wereld, de insectenwereld, een kind ter wereld brengen, iemand uit de wereld helpen, de Oude Wereld (Europa, Azië en Afrika), de Nieuwe Wereld (Amerika en Australië), de wijde wereld ingaan, een witte wereld, het grootste gelijk van de wereld hebben, alleen op de wereld zijn, aan het eind van de wereld, groot complex: een wereld van gedachten, de wereld gaat voor je open, een wereld van verschil en ook nog het aardoppervlak: tegen de wereld gaan = in onmacht raken. Maar nu echt de onderwereld. De eerste betekenis van VD is: wereld van de misdadigers, synoniem: penozewereld en antoniem: bovenwereld, de gewone niet-criminele wereld. De tweede betekenis in interessanter: (mythologie) verblijf van de gestorvenen (ook: Erebus), synoniem: schimmenrijk, rijk der schimmen. Reden om ook binnen artikelen (lemma's) nog even te speuren naar 'onderwereld': Yggdrasil, wereldboom, wortelend in de onderwereld, het Stygisch wed, de Styx (de doodsrivier): voornaamste van de 7 (?) rivieren in de onderwereld, Pluto = Romeinse en Hades = Griekse god van de onderwereld, het Amsterdamse milieu, de onderwereld, die van de prostitutie, Lethe: rivier in de onderwereld, waaruit de schimmen dronken om het verleden te vergeten, Erinyen: de drie wraakgodinnen (ook: furies of furiën), Elysium of Elysese velden: paradijselijk deel van de onderwereld, de helleschipper Charon bracht de schimmen (zielen van de doden) met Charons boot (de charonsboot) voor een obool (muntstuk) over de Styx naar het schimmenrijk, iemand ad inferos = naar de hel wensen en de Acheron: een van de 5 (?) rivieren in de onderwereld. Nog niet genoemd: Tantalus en de tantaluskwelling, Sisyphus en de sisyfusarbeid, Orpheus en de Orpheusmythe (bijvoeglijk naamwoord: orfisch) en Cerberus (bewaker van de in- en uitgang van de onderwereld, vandaar: een cerberus = nors portier, waakzaam oppasser). Van de uitgebreide bijlage over de Griekse en Romeinse mythologie in de papieren Van Dale 2005 is trouwens maar een heel klein gedeelte overgenomen in de huidige (online) Van Dale!
donderdag 18 september 2014
0284 Dictee woensdag 24 sep 2014 (1): dictee getallen in cijfers √
Dictee - dictees [0284]
Getallen in cijfers
Let op: alles betreft de situatie van 2014!
In VD komen heel wat getallen (in cijfers) voor. Een klein onderzoek. Ik tel terug vanaf 100. Bij 100 zijn er 30 [* = verderop: voorbeeldzinnen] (de briggse logaritme van 100 is 2, 1 dinar is 100 para, 1 pengö is 100 filler, 1 Zwitserse frank is 100 rappen en 100 stotinka is 1 lev) en 118 [** = verderop binnen artikelen = sub lemma] (een hectopascal is 100 pascal, een hectowatt is 100 watt, het Britse pond of pond sterling is verdeeld in 100 pence – de muntjes zelf zijn penny's en 100 v.Chr. = v.C. = voor Christus).
2. Bij 99 vinden we 2 (*) en 10 (**) treffers: met 99% zekerheid en: einsteinium heeft atoomnummer 99, Bij 98: geen treffers, wel veel op *98* zoals 1984-scenario. Bij 97 niks, bij 96 is het aantal treffers 1 en 4: niets interessants. 95: niks, 94 niks en 93 niets interessants. Verder terugtellend vermeld ik alleen wat interessant is: (89) de E'tjes zijn 8-9 jaar, (70) ze werden ingemaakt met 7-0, (69) standje 69 of negenenzestig, soixante-neuf, (66) D66 (Democraten '66, voorheenD'66), (65)
65-plusser en 65 pluskaart, (64) schaakspel met 64 vakken (velden), (60) 3 en
91 treffers waaronder: roomkaas (60 plus), de jaren 60 – zestig – van de vorige
eeuw, de zestiger jaren, de (golden) sixties, (54) een Engelse duim is 2,54 cm en
(52) de bijbel van 52 bladen (het kaartspel).
3. Bij (50): 13 en 126 treffers zoals 50 meterbad (50 m-bad, vijftigmeterbad), een dukaat woog 3,50 gram, (45) 7 en 61 treffers zoals 45 toerenplaat (vijfenveertigtoerenplaat), (40) 15 en 87 treffers zoals bij de roaring forties, (31) 6 en 57 treffers zoals Hervormingsdag 31 oktober (1517), silvesteravond (31 december) en de nacht der girondijnen (30 op 31 oktober 1793), (29) een schrikkeljarige, (26) de kubus van Rubik telt 26 kleinere kubusjes, (24) 24 uursstaking, (23) de herderspsalm, psalm 23 die begint met: de Heer is mijn herder en: hij verjaart 23 dezer.
4. (21) trisomie 21 (downsyndroom), (20) 21 en 193 treffers zoals internet 2.0, 20 wekenecho (seo, structureel echoscopisch onderzoek), een 20-tal vissen, (19) een 19-pinsstekker (HDMI-stekker), (18) 18-karaats (goud), goud van 18 karaat, (16) 3 en 140 treffers zoals 16-jarige, zestienjarige, zestien jarigen (!) vierden samen feest [dubbelzinnig], arachidonzuur is het 5,8,11,14-eicosatetraëenzuur waarin alle vier dubbele bindingen de cisconfiguratie hebben, (10) 22 en 254 treffers zoals tienerleeftijd. Ik stop met deze sisyfusarbeid. Overigens wel interessant voor een wiskundige, nou ja, hm …
Getallen in cijfers
Let op: alles betreft de situatie van 2014!
In VD komen heel wat getallen (in cijfers) voor. Een klein onderzoek. Ik tel terug vanaf 100. Bij 100 zijn er 30 [* = verderop: voorbeeldzinnen] (de briggse logaritme van 100 is 2, 1 dinar is 100 para, 1 pengö is 100 filler, 1 Zwitserse frank is 100 rappen en 100 stotinka is 1 lev) en 118 [** = verderop binnen artikelen = sub lemma] (een hectopascal is 100 pascal, een hectowatt is 100 watt, het Britse pond of pond sterling is verdeeld in 100 pence – de muntjes zelf zijn penny's en 100 v.Chr. = v.C. = voor Christus).
2. Bij 99 vinden we 2 (*) en 10 (**) treffers: met 99% zekerheid en: einsteinium heeft atoomnummer 99, Bij 98: geen treffers, wel veel op *98* zoals 1984-scenario. Bij 97 niks, bij 96 is het aantal treffers 1 en 4: niets interessants. 95: niks, 94 niks en 93 niets interessants. Verder terugtellend vermeld ik alleen wat interessant is: (89) de E'tjes zijn 8-9 jaar, (70) ze werden ingemaakt met 7-0, (69) standje 69 of negenenzestig, soixante-neuf, (66) D66 (Democraten '66, voorheen
3. Bij (50): 13 en 126 treffers zoals 50 meterbad (50 m-bad, vijftigmeterbad), een dukaat woog 3,50 gram, (45) 7 en 61 treffers zoals 45 toerenplaat (vijfenveertigtoerenplaat), (40) 15 en 87 treffers zoals bij de roaring forties, (31) 6 en 57 treffers zoals Hervormingsdag 31 oktober (1517), silvesteravond (31 december) en de nacht der girondijnen (30 op 31 oktober 1793), (29) een schrikkeljarige, (26) de kubus van Rubik telt 26 kleinere kubusjes, (24) 24 uursstaking, (23) de herderspsalm, psalm 23 die begint met: de Heer is mijn herder en: hij verjaart 23 dezer.
4. (21) trisomie 21 (downsyndroom), (20) 21 en 193 treffers zoals internet 2.0, 20 wekenecho (seo, structureel echoscopisch onderzoek), een 20-tal vissen, (19) een 19-pinsstekker (HDMI-stekker), (18) 18-karaats (goud), goud van 18 karaat, (16) 3 en 140 treffers zoals 16-jarige, zestienjarige, zestien jarigen (!) vierden samen feest [dubbelzinnig], arachidonzuur is het 5,8,11,14-eicosatetraëenzuur waarin alle vier dubbele bindingen de cisconfiguratie hebben, (10) 22 en 254 treffers zoals tienerleeftijd. Ik stop met deze sisyfusarbeid. Overigens wel interessant voor een wiskundige, nou ja, hm …
woensdag 17 september 2014
0283 Dictee woensdag 17 sep 2014 (22): dictee nimf √
Dictee - dictees [0283]
Nimf
1. Klinkt mooi: een nimf. Volgens VD is dat: in de Griekse en Romeinse mythologie een vrouwelijk mythologisch wezen dat rivieren, bossen enz. bewoonde, voorgesteld in de gedaante van een bevallig meisje, ook als tweede lid in samenstellingen als de volgende, waarin het eerste lid de verblijfplaats noemt: bergnimf (oreade), bosnimf (dryade of hamadryade), moerasnimf, veldnimf, vijvernimf, waternimf (najade), weidenimf, zangnimf (muze), snertnimf: vrouw die of meisje dat bij de marineschepen de overgebleven snert komt vragen en zeenimf (nereïde).
2. De hoorn van Althea is de hoorn des overvloeds: Althea was een nimf die Zeus op Kreta met geitenmelk grootbrengt; volgens anderen de geit zelf, die Zeus zoogde. De dans calypso is genoemd naar de Griekse nimf Calypso, die Odysseus op haar eiland vasthield. Ons woord echo is verbonden met de nimf Echo uit de klassieke mythologie. De jongeling Narcissus versmaadde de liefde van Echo en werd verliefd (gemaakt) op zijn eigen spiegelbeeld. Een narcissus is dus iemand die zijn eigen schoonheid koestert. De god Hermes was de zoon van Zeus en de nimf Maja.
3. Via '*nimf*' vinden we nog een enkele aanvulling: een nimfijn is een jong, nog niet geslachtsrijp meisje dat het voorwerp is van seksuele begeerte van (oudere) mannen, groot en klein nimfkruid (een plant), een paranimf: persoon die iemand bij bepaalde plechtigheden terzijde staat, met name bij een doctorspromotie aan de universiteit (bij een erepromotie wordt men doctor honoris causa, eredoctor). O ja, en vanwege het Grieks ook nog maar even kijken naar '*nymf*': nymfaeum (monumentale fontein), nymfale (soort van dagvlinder), nymfo (verkorting van nymfomane), een nymfomane is nymfomaan (manziek, mansdol of mannengek).
4. De onverzadigbare geslachtsdrift bij mannen heet overigens satyriasis – een satyr of sater is een wellusteling – of donjuanisme – genoemd naar de vrouwenversierder, vrouwenverleider, casanova, ladykiller, rokkenjager, vrouwenjager, de Spaanse Don Juan) en nymfomanie is de ziekelijk verhoogde (permanente) geslachtsdrift bij vrouwen en vrouwelijke dieren. Het laatste woord zou ik gemist hebben, als ik het niet kende: nymphe du pavé (Frans voor straatmadelief = straathoer).
Nimf
1. Klinkt mooi: een nimf. Volgens VD is dat: in de Griekse en Romeinse mythologie een vrouwelijk mythologisch wezen dat rivieren, bossen enz. bewoonde, voorgesteld in de gedaante van een bevallig meisje, ook als tweede lid in samenstellingen als de volgende, waarin het eerste lid de verblijfplaats noemt: bergnimf (oreade), bosnimf (dryade of hamadryade), moerasnimf, veldnimf, vijvernimf, waternimf (najade), weidenimf, zangnimf (muze), snertnimf: vrouw die of meisje dat bij de marineschepen de overgebleven snert komt vragen en zeenimf (nereïde).
2. De hoorn van Althea is de hoorn des overvloeds: Althea was een nimf die Zeus op Kreta met geitenmelk grootbrengt; volgens anderen de geit zelf, die Zeus zoogde. De dans calypso is genoemd naar de Griekse nimf Calypso, die Odysseus op haar eiland vasthield. Ons woord echo is verbonden met de nimf Echo uit de klassieke mythologie. De jongeling Narcissus versmaadde de liefde van Echo en werd verliefd (gemaakt) op zijn eigen spiegelbeeld. Een narcissus is dus iemand die zijn eigen schoonheid koestert. De god Hermes was de zoon van Zeus en de nimf Maja.
3. Via '*nimf*' vinden we nog een enkele aanvulling: een nimfijn is een jong, nog niet geslachtsrijp meisje dat het voorwerp is van seksuele begeerte van (oudere) mannen, groot en klein nimfkruid (een plant), een paranimf: persoon die iemand bij bepaalde plechtigheden terzijde staat, met name bij een doctorspromotie aan de universiteit (bij een erepromotie wordt men doctor honoris causa, eredoctor). O ja, en vanwege het Grieks ook nog maar even kijken naar '*nymf*': nymfaeum (monumentale fontein), nymfale (soort van dagvlinder), nymfo (verkorting van nymfomane), een nymfomane is nymfomaan (manziek, mansdol of mannengek).
4. De onverzadigbare geslachtsdrift bij mannen heet overigens satyriasis – een satyr of sater is een wellusteling – of donjuanisme – genoemd naar de vrouwenversierder, vrouwenverleider, casanova, ladykiller, rokkenjager, vrouwenjager, de Spaanse Don Juan) en nymfomanie is de ziekelijk verhoogde (permanente) geslachtsdrift bij vrouwen en vrouwelijke dieren. Het laatste woord zou ik gemist hebben, als ik het niet kende: nymphe du pavé (Frans voor straatmadelief = straathoer).
dinsdag 16 september 2014
0282 Dictee woensdag 17 sep 2014 (21): dictee nestbeschermer √
Dictee - dictees [0282]
Nestbeschermer
1. Bij een nestbeschermer zou je toch al snel denken aan een zorgzame vader- of moedervogel, die het gebroed of broedsel beschermt. Quod non (Latijn voor: dat is echter niet zo, dat is niet waar)! Wat is een nestbeschermer dan wel? Volgens Van Dale: een piramidevormig bouwsel, gevlochten van stokken, prikkeldraad enz., met grote openingen, als bescherming (tegen grazend vee) gezet boven een nest met eieren in een weiland, dus toch wel iets heel anders dan gedacht!
2. Kennen we nog andere beschermers (*beschermer)? Jazeker, zo'n dertig: je kunt beschermen: been (ijshockey), borst (honkbal), broek (op de fiets), buste (schermen), draad (voor een schroefdraad), gebit (boksen), hak (onder de schoen), hand (aan fietsstuur), hoek (bij verzending van voorwerpen), hoofd (boksen), jas (aan de fiets), knie (sporters zoals inlineskaters), kraag (van kleding), kruis (toque bij ijshockey en honkbal), kunst (een mecenas), lijf (honkbal), matras, mouw, paarden (dynamische veer om de wagen gemakkelijker in beweging te brengen), pols, potlood (ook: punt), rok: zie jas, schaats, scheen (voetbal), schouder (ijshockey) en steen (soort van vernis om muren ondoordringbaar voor de regen te maken, middel tegen het doorslaan van muren).
3. De niet-genoemde dierenbeschermer komt dicht bij de 'gewone' beschermer: beschermheilige, echtgenoot (verouderd!), hoger geplaatst begunstiger (beschermheer), en eufemistisch = met verhullend taalgebruik: souteneur. We kijken ook nog even bij *bescherming: naast klimaat-, landschaps-, milieu- en politiebescherming levert dat verder weinig interessants op. Om helemaal niets te missen nog even kijken naar *bescherm*: ik noem beschermbril, beschermgod en beschermingsconstructie (waarmee een bedrijf een overname heel erg moeilijk maakt). Het langste woord dat ik aantrof, is 'natuurbeschermingseducatie' (26 letters, maar niet allemaal verschillend, en het woord is te lang voor scrabble).
Nestbeschermer
1. Bij een nestbeschermer zou je toch al snel denken aan een zorgzame vader- of moedervogel, die het gebroed of broedsel beschermt. Quod non (Latijn voor: dat is echter niet zo, dat is niet waar)! Wat is een nestbeschermer dan wel? Volgens Van Dale: een piramidevormig bouwsel, gevlochten van stokken, prikkeldraad enz., met grote openingen, als bescherming (tegen grazend vee) gezet boven een nest met eieren in een weiland, dus toch wel iets heel anders dan gedacht!
2. Kennen we nog andere beschermers (*beschermer)? Jazeker, zo'n dertig: je kunt beschermen: been (ijshockey), borst (honkbal), broek (op de fiets), buste (schermen), draad (voor een schroefdraad), gebit (boksen), hak (onder de schoen), hand (aan fietsstuur), hoek (bij verzending van voorwerpen), hoofd (boksen), jas (aan de fiets), knie (sporters zoals inlineskaters), kraag (van kleding), kruis (toque bij ijshockey en honkbal), kunst (een mecenas), lijf (honkbal), matras, mouw, paarden (dynamische veer om de wagen gemakkelijker in beweging te brengen), pols, potlood (ook: punt), rok: zie jas, schaats, scheen (voetbal), schouder (ijshockey) en steen (soort van vernis om muren ondoordringbaar voor de regen te maken, middel tegen het doorslaan van muren).
3. De niet-genoemde dierenbeschermer komt dicht bij de 'gewone' beschermer: beschermheilige, echtgenoot (verouderd!), hoger geplaatst begunstiger (beschermheer), en eufemistisch = met verhullend taalgebruik: souteneur. We kijken ook nog even bij *bescherming: naast klimaat-, landschaps-, milieu- en politiebescherming levert dat verder weinig interessants op. Om helemaal niets te missen nog even kijken naar *bescherm*: ik noem beschermbril, beschermgod en beschermingsconstructie (waarmee een bedrijf een overname heel erg moeilijk maakt). Het langste woord dat ik aantrof, is 'natuurbeschermingseducatie' (26 letters, maar niet allemaal verschillend, en het woord is te lang voor scrabble).
Abonneren op:
Posts (Atom)