0038 Dictee woensdag 31 oktober 2012: Dictee en woordenboeken √

Dictee en woordenboeken
Vandaag is het Hervormingsdag, weet u wel? Omdat dit een (kerkelijke) feest- en gedenkdag is, schrijven we die (net als bijv. Moederdag) met een hoofdletter. Je schrijft overigens wel: 'hervormingsdagviering' (net als 'kerst(feest)' naast het officiële 'Kerstmis'). Over vijf jaar is het trouwens 5 eeuwen geleden dat de betreffende gebeurtenis plaatsvond. In 2017 (of in letters: tweeduizend zeventien) zal het ontstaan van het protestantisme dus wel uitbundig herdacht worden.

Heel recent is de vernieuwde versie van de online-Van Dale verschenen. Bij de vorige spellingherziening in 2006 is de laatste papieren versie verschenen. Zou er ooit nog een nieuwe papieren versie komen? We zullen zien. Jaarlijks bracht VD een Jaarboek uit. Zo stonden in het Jaarboek 2009 alle woorden die in 2008 nieuw verschenen waren tot november. De laatste jaren is er geen Jaarboek meer verschenen. Wie dat wilde kon zijn elektronische versie via internet tegen betaling aanvullen met het betreffende Jaarboek. Nu zijn de woorden van 2012 toegevoegd en er wordt meteen een aantal fouten verbeterd: dat gaat makkelijk in één keer mee bij het elektronisch inpluggen van een aanvulling. Om de paar weken stuur ik een lijst met 50 opmerkingen naar VD, want er zitten nogal wat fouten in. Ik geef geen voorbeelden want bij volgende edities ziet u die fouten toch niet meer.

U weet toch dat u het Groene Boekje op internet gratis kunt raadplegen, inclusief de laatste wijzigingen en zelfs met wat extra: in de papieren versie staat er niets achter 'koosjer', in de elektronische versie: bnw. (bijvoeglijk naamwoord). Kijk maar eens op www.woordenlijst.org

Goes, woensdag 13 maart 2013, 19.00 – 19.30 uur ontvangst, Het Goese Lyceum, locatie (met c!) Bergweg 15, Goes. Het wordt weer een prachtige happening: kom allen! Rotary Goes-Reimerswaal organiseert dit 5e Groot Zeeuws Dictee en Helge Prinsen en Rein Leentfaar zorgen voor een uitdagend, maar doenlijk dictee!

Breskens (6^e maal), zaterdag 13 april 2013, 14.30 – 15.00 uur ontvangst, Visserijmuseum, Kaai 1, Breskens. Organisatie: Rein Leentfaar; er is plaats voor 10 Starters, 10 Liefhebbers en 10 Specialisten. De helft van de plaatsen is al bezet, dus haast je!
 

0037 Dictee woensdag 24 oktober 2012: Dictee over Jan en alleman √

Jan en alleman

U had nog wat tegoed. Over Jan met een hoofdletter. De andere aangekondigde namen laat ik maar even zitten verder. Dus we gaan op zoek naar 'Jan' binnen artikelen in de online-Van Dale: Jan met de korte achternaam (Jan Lul, janlul), 'alles sal regkom, sê Jan Brand' (Zuid-Afrikaans), de balije van Utrecht (onderafdeling van de tempeliers, de Duitse ridders of de ridders van Sint-Jan), Jan Bil z'n wagen (de benenwagen), beter blo of blode Jan, dan dô of dode Jan, Jan Boezeroen (minachtend voor: arbeider), boven Jan zijn (zijn schaapjes op het droge hebben), 't is een jan van een bram (kleine letters, opsnijder), een bramzijgertje (alleen in een boek van Jan de Hartog), een braspenning (munt, voor het eerst geslagen door Jan zonder Vrees in Vlaanderen), candlelightgedicht (radioprogramma Candlelight, waarin presentator Jan van Veen eenvoudige gedichten van luisteraars met een gevoelige dictie voordroeg), Jan Compagnie (personificatie van de Oost-Indische Compagnie), de cour de père Duchesne (het hof van Jan Vlegel), Doctor Divinus (bijnaam van Jan van Ruusbroec), Jan Eenoor (een sul), Jan Fuselier (de gewone soldaat), Jan Gat (bijnaam van de Verwoeste Stad, een beeld van Zadkine in Rotterdam, een jangat is een sukkel), een huishouden van Jan Steen – of van Kea), Jack the Ripper (Jan de Moordenaar), Jan de loodgieter (de gewone man), Jantje huilt, Jantje lacht (een
jantje-lacht-en-jantje-huilt is een kaatsbal!), wat Jantje niet leert, zal Jan niet kennen, Ome Jan (Jan oom, janoom, de lommerd), Jantje Beton (stadskind), het is hier Jantje Contantje (vergelijk: een jan-contant), Jan Courage (moedige zeeman), Jan Grabbel (kleine burgerman), Jan Joker (sukkel), Jan Kaas (marinepersoneel van lagere rang), Jantje Kaas (spotnaam voor koning Willem I), Jan Kalebas (opsnijder), Jan Kordaat (de Nederlandse soldaat – of Jan Soldaat), Jan Krediet (solide koopman), wijn van Jan Langarm (water uit de pomp), Jan met de pet (de kleine man), Jan Modaal (werknemer met een modaal inkomen), Jan Patat, Jan Publiek, Jan Rap en zijn maat (janhagel, gespuis), Jan de Rijmer (pruldichter), Jantje Soet (souteneur), Jantje Stapnetjes (loopt met kleine stappen), Jan Stapallemachtig (maakt grote passen), Jan Vlegel (toppunt van lompheid), jongens van Jan de Witt (voor geen kleintje vervaard), Jan Langbeen (de dood), Jan Palul (de voddenman), Jan van pas (de verlangde bruidegom), Jan Snotneus (de pandjesbaas), zo komt Jan Splinter door de winter, Jan Huigen in de ton, vierkante Jan (kelderfles voor jenever) en de Magna Charta is afgedwongen van Jan zonder Land. Tenslotte: genoeg is genoeg, een jantje-nooit-genoeg (maar die heb ik verzonnen).
 
 

0036 Dictee woensdag 17 oktober 2012: Dictee Middelharnis √

Middelharnis 11-10 mijn fouten: (*) 

All inclusive (*) [2020: all-inclusive!]

1. 's Zomers verpozen in groten getale in fluorescerende hawaïhemden geklede Euraziaten zich in all-inclusiveresorts in West-Turkije om zich daar hutjemutje in bacchanalen te storten.

2. Voor Haagse casanova's met veel blingbling en in minuscule bikinietjes gehulde Chinezen met een coupe soleil worden bere-interessante miss-wet-T-shirtverkiezingen en jeroenboschachtige bal(s) [2020] masqués georganiseerd.

3. Een overvloed aan decibellen, geproduceerd op inferieure hifiapparatuur door getongpiercete diskjockeys in het souterrain van het hotel, wordt je al gauw te veel: het is de doods(s)teek voor je echoënde trommelvliezen.

4. De employees (! zie **, vrl.) in à-la-carterestaurants serveren de op chaise(s) [2020] (*) longues liggende nouveaux riches laffe chablis, giftige bouillabaisse, verdroogde carpaccio, slijmerige escargots, synthetisch cassata-ijs en crème mal brûlée.

5. Na hun dienst, gebruuskeerd door de alle etiquette schendende clientèle, verheugen deze vileine serveersters (! **, vrl.) zich in de foyer op de door de chef-kok onder de gasten royaal verspreide colibacterie.

6. Een jaar na de eerstesteenlegging van de pseudo-Ottomaanse hotels kan men zich alleen met een allriskverzekering in de op z'n janboerenfluitjes gefabriceerde appartementen begeven: de ophanging van onder meer de aluminium balkonnetjes aan geoxideerde keilbouten is krankjorum.

7. Op de zonovergoten stranden, bij 44 graden Celsius, proberen de van een antiaanbaklaag voorziene toeristen met acute maag-darmkanaalklachten en zee-egelstekels in hun knieën zich in Morpheus' (*) armen te storten.

8. Eenmaal gerepatrieerd door de ANWB worden door Jut en Jul als souvenir overbelichte fotootjes getoond van tante Truus' aerobicoefeningen op een geciseleerd Turks theeblad, gedragen door een geseculariseerde derwisj.
 

0035 Dictee woensdag 10 oktober 2012: Dictee Winterswijk - tekst √

Het kleine Gerrit Komrijdictee

1. “In de computerwereld veroudert alles met adembenemende snelheid. Een apparaat van tien (10) jaar geleden oogt antiquarischer dan grootvaders klok. Het luipaardschortje van Tarzan blijft langer in de mode dan een willekeurig webdesign. Een Dorische zuil is hipper dan een ponskaart.” Zo begon Gerrit Komrij zijn nieuwe reeks columns in NRC Handelsblad op 10 maart 2011. Hij noemde zich nu, heel modieus Komrij 2.0, al was Komrij 7.6 wellicht een adequater equivalent geweest. Deze reeks werd een bonte mengelmoes, een ratatouille [ratatoelje - andere uitspraak] van overpeinzingen over de wereld van de computer en het internet.  

2. Dit universum had geen geheimen voor Komrij.  Toen de computers voor de gewone mens ter beschikking kwamen, was deze schrijver er meteen bij. “Het erotische rubber van de toetsen. De eerste (1e, 1ste, 1e, 1ste) zwemmerige kleuren. Basic, het nieuwe Esperanto. Met open mond bleef je in de weer om het ding steeds opnieuw bijna niets te laten uitvoeren. Nu ja, een potje tennissen.” Verlekkerd schrijft de scribent over dat eerste magische apparaat in zijn huis. “In Portugal stond het te glimmen in de pronkkamer. Ik was op de maan geland en in mijn middeleeuwse entourage stond daar een hightechmirakel [ook: hightech mirakel]. Het was de eerste (1e, 1ste, 1e, 1ste) computer in het dorp. Dagenlang trok een stoet van dorpelingen voorbij, pet in de hand. Vrouwen sloegen een kruisje als ze dicht bij het ding kwamen. In hetzelfde jaar werd de generatie geboren, die zou opgroeien met computers.” 

3. Zichzelf wegwijs maken in dit elektronische universum was geen lijdensweg voor de auteur.  Behalve dan “de uren die verloren gingen met verdwenen bestanden, vastgelopen programma’s, niet te converteren zottemanstekens, raadselachtige foutmeldingen, onverklaarbare eeuwige lussen…” Meestentijds echter leidt hij ons met voelbaar genoegen door alle aftakkingen. Met zwierige vingers wrijft hij over zijn nieuwe iPad. Facebook en Twitter, Komrij weet als een magister overal van. Niet van horen zeggen, maar uit ervaring.  “Zich dood vervelen, zich rot werken, zich suf googelen, wat een mooi rijtje. We hebben ons suf gegoogeld, maar we konden je niet vinden." 

4. Ook de vercommercialisering van Facebook stemt de schrijver enigszins bedroefd. Desondanks was Komrij als ware hij een drug(s)addict elke dag vele uren achter het scherm te vinden.  Een plank voor zijn kop kreeg hij daarvan niet, zoals alle 23.961 woorden van Komrij 2.0 illustreren. In dit kleine Komrijdictee kon daar slechts een kleine selectie van worden gegeven. Wie meer wil, kan terecht op de webstek van het NRC Handelsblad.

[ruim 400 woorden]
 
 

0034 Dictee woensdag 03 oktober 2012: Dictee Winterswijk √

Dictee Winterswijk 29 september

Op deze dag werd het nieuwe Gerrit Komrij College geopend. Compleet met dictee. Logisch dat Gerrit Komrij het Komrijdictee zou schrijven. Deze geweldige schrijver is echter op 5 juli van dit jaar overleden. Daardoor moest er een nieuwe auteur komen, en die vond men in de figuur van Winterswijks raadslid en schrijver Bernhard Harfsterkamp. Zoals aangekondigd ging het dictee over de columns van Komrij in NRC Handelsblad. In principe zouden Frans Van Besien en ik afreizen naar het dictee. Er was die week al rondgetwitterd dat er deelnemers uit Gent en Breskens waren … Kennelijk is het dictee pas op het laatste moment klaargekomen, want vrijdagmiddag werd ik gebeld, of we echt die verre reis wel wilden maken, want het was toch wel een 'gemakkelijk' dictee. Op grond daarvan heb ik besloten niet te gaan, maar ook aangeboden de tekst nog even na te kijken. De paar kleine onvolkomenheden die ik ontdekte, zijn vóór het dictee nog gecorrigeerd. Naar verluidt is het een leuke happening geweest: Friederike de Raat (jaren redacteur van NRC Handelsblad en auteur van 'Hoe bereidt je een paard?') las het dictee voor en Veronie Snijder (van Boekhandel Kramer) praatte alles aan elkaar. Wat ik mezelf kwalijk neem, is dat ik niet gezien had (te veel met de tekst zelf bezig), dat 400 woorden (helemaal uit te schrijven) te veel van het goede is. Men heeft dus maar twee derde van het dictee gebruikt (250 woorden is inderdaad al veel acceptabeler). Volgende week krijgt u trouwens het dictee, zoals dat gehouden is. Het corrigeren viel zoals altijd zwaar tegen. Winnares in de theaterzaal van de school werd Elsie Schoorel uit Sinderen met 5 fouten. Er was één prijs, een mooie pen. Onder tijdsdruk besloot de jury, toen men eenmaal iemand met 5 fouten had, bij de overige blaadjes te stoppen als er (ruim) meer dan die 5 fouten waren. Dat is erg onbevredigend voor de deelnemers, want iedereen wil weten, wat hij of zij fout had. En achteraf bleek dat good old Jan Riefel uit Twello maar 4 rode streepjes had (en wegens een dubbele fout eigenlijk maar 3). Ook hij heeft achteraf nog zo'n mooie pen gehad, dus alles is toch nog goed gekomen … Enfin, ik heb twee dingen aan dit dictee overgehouden: het boekje van Friederike (met opdracht erin) en ik mag in principe de tweede versie van het dictee in 2013 schrijven.

 

 

0033 Dictee woensdag 26 september 2012: Dictee over voornamen √

Over voornamen kun je een boek schrijven

We beginnen maar eens met Jan: bij het zoeken op '*jan*' in de oVD (online-VD) kom je de meest rare dingen tegen: aartsvijand (!), briljant, Azerbeidzjan, bajan (Russische chromatische knopaccordeon), boterjanhagel (zeker gebak), djangogitaar (voor jazzmuziek), dojang (oefenzaal voor Koreaanse vechtsporten), getjangel (getingel), gladjanus, grobbejanus (een lompe vent), hardejantjes (aardappelen), jandorie (basterdvloek met vele varianten), jan en Jan zelf slaan we even over, janallemachtig (zandgraafmachine), jan-an-de-lat (kruisbeeld), een janboel, op z'n janboerenfluitjes, een jan-contant (solide koopman), een jandoedel (een sukkel), een jan-doet-al (laat zich overal voor gebruiken), jan-draag-an (kan niet zelfstandig werken), ja-neevraag (!), j(e)anet (homoseksueel), jan-evert (jenever), een jangat (sukkel), een jangort of janhen (keukenpiet), het janhagel (gespuis), jan-in-de-zak (meelgerecht), een janjurk (onmannelijk persoon), een janklaassen (die kan je niet au sérieux, serieus, nemen), Jan Klaassen (ja, die van Katrijn), een janklaassenspel (poppenkast), een jankrent (gierig), een janlul (een sukkel, maar ook: voor Jan Lul staan), een janmaat (een matroos), een janmoeial (een bemoeial), Janneman (koosnaampje), een janongeluk (ongeluksvogel), janoom (of: Ome Jan, de lommerd), een janplezier (een tentwagen), een janpotage (ook: jean potage, een hansworst), een janpret (is altijd vrolijk), een jansalie (een droge vervelende vent), janslot (let op:
jans-lot, zoek maar op!), een jan-stavast (kloeke kerel), een jansul (onnozele hals), de Hollandse jantjes (matrozen), jantje-contrarie (spreekt altijd tegen), jantje-goddome (vloekt altijd), een
jantje-lacht-en-jantje-huilt (zekere kaatsbal), jantje-rechtuit (is openhartig), een jantje-secuur (is een pietje-precies!), een
jantje-van-leiden (een smoes), een jantje-zonder-erg (onnozele hals), een janustempel (van oorlog en vrede), een janusgezicht of -kop (is dubbelhartig), een jan-van-gent (zwemvogel; een piet-van-vliet is ook een vogel), een jan-van-mijn-gat (een sukkel), een janweetal (wijsneus) en kleinjantje (winterkoning). Stop, dit wordt niks: niet klaar en nog niet eens Jan gehad. Laat staan Piet, Kees, Klaas, Gerrit, Willie, Roeland, Thomas, Dries, Evert, Flip, Frans, Frederik, Michel en Ot (ja, van Sien). U hebt dus nog wel wat tegoed!

0032 Dictee woensdag 19 september 2012: 1e Dictee Holland-België (verslag) √

1e Dictee Holland-België (verslag)

Vanaf 14 uur druppelden de deelnemers binnen. Mevrouw Bakx had samen met haar compagnon Guido Paridaen voor een perfecte organisatie gezorgd. Café De Tol in Eede zorgde voor een buitengewoon gastvrije ontvangst. Er waren maar liefst 31 deelnemers: 20 Hollanders en 11 Belgen (Vlamingen). Om half drie begon het allemaal. De vlaggen van Nederland en België stonden in de zaal en er werd afgetrapt met het zingen van 'Klokke Roeland' (2 coupletten) en het Zeeuws-Vlaams volkslied (3 coupletten). Willy Kamphuis was zo vriendelijk ons op de trekharmonica te begeleiden. Rein Leentfaar had een uitdagend dictee over de streek gemaakt en Hanneke Leentfaar las dat voortreffelijk voor. Er moesten 50 woorden worden ingevuld (zoals prulpoëet, cafédicteetje, adellijk, Landje van Cadzand, godshuis, tackelen, tackle, gebaseballd, gelieerd, (een) belfort, ursulinenklooster, driesterrenrestaurant, komaan, kom op, Tiendaagse Veldtocht en 'wat ons scheidt'). Na een pauze en het wisselen der blaadjes werd het werk onderling nagekeken onder leiding van Rein (maximaal 1 fout per invulplaats). Hanneke heeft de beste scores nog even gecontroleerd en daarna konden de prijzen worden uitgereikt. Bij de Hollanders waren op plaats 5/6 gelijk geëindigd Rinus Leenhouts en Hein Klooster. Een shoot-out moest uitkomst brengen. Beide heren schreven oxideren (y), pyjama (geen j), stencilen (ll), preses (ae) fout, waarna Rinus wel (zonder n) en Hein (met n) niet 'een chique lindelaan' goed schreef. Een geslaagd evenement, dat zeker voor herhaling vatbaar is! Tenslotte de complete uitslag: (België) 1. Christiane Adams (Kessel-Lo) 2 fouten (mooie pen), 2. Raf Coppens (Oordegem) 3 fouten (oorkonde), 3. Freddy Storm (Maldegem) 7 fouten (oorkonde), 4. Diana Walrafe (Sint Margriete) 17 fouten (oorkonde) en 5. Mia Centier 25 fouten (oorkonde); (Holland): 1. Laurine Vandepitte (Breskens), 10 fouten (mooie pen), 2. Alphons Bakx (Middelburg, Walcheren) 15 fouten (oorkonde), 3. Marjo Nieskens (Sluis) 17 fouten (oorkonde), 4. Rinus de Moor (Retranchement) 21 fouten (oorkonde) en 5. Rinus Leenhouts (Sluis) 22 fouten (oorkonde).