Dictee – dictees [3788]
Commentaar is uiteraard welkom:
leentfaarrein@gmail.com
Verslag dictee: zie blogpost 3789
NB Ik heb het gewonnen bedrag van 800 € gedoneerd aan vzw Creatief Schrijven!
Finale De Schrijfwijzen 2025
Mevrouw De Clercq (auteur: Maud Vanhauwaert)
Deze titel werd op het scherm getoond!
Deel A – moest geheel worden opgeschreven
1. Het is al laat wanneer mevrouw De Clercq, net klaar met haar online tai-chiles [maar de wdb. hebben vrijwel alles met online aaneen – overigens: beide goedgerekend], met een hete kop ceylonthee aan de keukentafel gaat zitten. Haar man is nog even gaan padellen met een conculega en zal pas rond elven thuiskomen. Haar puberdochters waren meteen na het avondeten al ribbedebie. Wellicht liggen ze nu in hun bed op hun smartphone te scrollen langs de eindeloze avenue van TikTokfilmpjes [ten onrechte werd tiktokfilmpjes ook goedgerekend - GB], wegzakkend in het schemergebied tussen waken, appen en slapen.
2. Mevrouw De Clercq haalt een volumineuze, taupe map uit haar boekentas, klapt die consciëntieus open en neemt het stapeltje opstellen van de derdejaars. De opdracht luidde: ‘Schrijf een kortverhaal [BE, NL: kort verhaal] vanuit het perspectief van een dier dat met uitsterven wordt bedreigd.’ Op het digibord in de klas stond een gedownloade lijst met bedreigde soorten. ‘Oh [ook goed gerekend O en Ooh], en appelleer aan jullie ongebreidelde fantasie!’ zo had ze haar pupillen geënthousiasmeerd.
3. Weifelend neemt Mevrouw De Clercq een slokje van haar hete thee. Dan pakt ze krijgszuchtig haar rode bic [ook goedgerekend: BIC].
Rein: 0 fouten, volgens de jury 4 (zou met leesbaarheid te maken hebben). Dat lijkt onwaarschijnlijk voor een superdicteeër, zeker als
70 deelnemers gemiddeld 4,5 fouten maken ... Ze sturen mijn werk op. Als ik dat ontvangen heb, zal ik dat hier nader toelichten. Ontvangen. Een enorme deceptie ... Mijn oren lieten het weer eens afweten. Ik was (te) laat in de zaal en kwam op de achterste rij terecht (vorig jaar zat ik op de tweede rij ...): 1. 'een' i.p.v. 'hun' (was 'smartphone' nu maar in het meervoud geweest ...) en 2. 'houdt' i.p.v. 'haalt' (onbegrijpelijk, maar misschien niet meer op gelet i.v.m. de hersenbreker 'taupe' die daar vlak achter kwam ... Een toch wel lastige vind ik zelf: na "O ... fantasie!" dacht ik dat dit 'einde zin' was en schreef
3. "Zo" i.p.v. "zo" (had er niet beter een komma na het citaat kunnen komen? *). Voordat ik mijn werk terugkreeg, dacht ik dat alle vier de gevallen een kwestie van onduidelijk schrijven waren, maar dat bleek er slechts één te zijn (mijn volgend jaar
82-jarige en beginnend degenererende vingertjes gaan het ook laten afweten): 4. 'gedownloade' met inderdaad een a die een klein beetje op een u leek (maar niet op een o ...). Enfin, toch nog gewonnen ...
* Taaladvies NL en BE: geen hoofdletter ('Zo), maar 'zo' en ', zo' zijn allebei goed; de komma had het voor de deelnmers wel gemakkelijker gemaakt (:-)).
Deel B
Het tweede deel werd voorgelezen. Als er (20 x) een piep gegeven werd, kwam er een tweekeuzevraag op het scherm, met achter elk alternatief een letter. Die letter moest je noteren (20 x) en na afloop met die 20 letters een zo lang mogelijk woord maken. De jury bepaalde of het een gangbaar/correct woord was en overigens kreeg je bij gebruik van een foute letter sowieso 0 punten voor dit onderdeel.
Hieronder de twintig goede woorden (met letter) in groen en de foute in rood (met letter). Ik zal de 20 woorden nummeren. Op het scherm stond natuurlijk niet altijd de goede keuze voorop, hier wel …
4. Mevrouw De Clercq heeft collega’s die al jaren geleden hebben besloten niet meer met rood te verbeteren. Meneer Pascal, die bij 1 fuchsia S / fuschia T zweert, 2 promootte E / promote A dat zelfs op de 3 klassenraad B / klasseraad F. Hij ontstak in een parodie op Marco Borsato’s hit: “Vandaag is rood … niet meer de kleur om aan te stippen!” Zijn collega’s hadden wat 4 gegeneerd I / gegêneerd U gegniffeld en gingen al snel over naar het volgende punt: de 5 pannenkoekenverkoop L / pannekoekenverkoop M voor het 6 chrysostomosfeest C / Chrysostomosfeest K [zie GB: chrysostomosproef]. In elk geval: mevrouw De Clercq bleef bij rood.
5. Het eerste verhaal dat ze las, ging over een 7 orang-oetang V / oran-oetang P die eenzaam ronddoolde in de 8 Borneose E / borneose O bossen. Het tweede verhaal was over een okapi die in een OKAN-klasje [in BE: Onthaalonderwijs voor Anderstalige Nieuwkomers (oorspronkelijk Onthaalklas voor Anderstalige Nieuwkomers)] zit, samen met een 9 zeeolifant I / zee-olifant A en een 10 reuzenotter N / reuze-otter M.
6. Sommige verhalen getuigden van een 11 goed gevonden V / goedgevonden W invalshoek, maar de 12 buitenissige N / buitennissige D personages bleven zielloos. Bovendien stonden er protserige zinnen in die haar leerlingen toch niet zelf geschreven konden hebben, zoals: ‘Met mijn ragfijne kieuwen glijd ik flegmatisch over de 13 tektonische E / tectonische U platen van mijn oeroude meer.’
7. Wat nog het meest opviel: er stonden 14 ei zo na N / ei-zo-na F geen schrijffouten in! Meestal ging mevrouw 15 De Clercqs H / De Clercq’s Z pen vrolijk aan de zwier bij het verbeteren, de penpunt als een 16 ballerina J / balerina M dansend over het papier, rond de spelfouten, 17 tautologieën E / tautologiën Y en typografische inconsequenties. Nu lag haar pen als een relikwie naast haar op tafel. Ze wist dat sommige leerlingen dyslexie hadden, en 18 sommige G / sommigen K [slaat terug op leerlingen] een andere thuistaal dan het Nederlands. Dat leverde vaak geestige constructies op en 19 briljante C / brilliante W vondsten, maar in deze teksten was daar niets van te merken. De teksten leken geschreven door eenzelfde hand. Het was al donker buiten, maar het begon mevrouw De Clercq steeds meer te dagen: deze teksten waren uit de 20 ideeëloze R / ideeënloze T eenheidsworstenmachine van ChatGPT gedraaid.
De twintig letters waren dus:
S E B I L C V E I N V N E N H J E G C R
Daarmee kon je een 20-letterwoord maken:
L E V E N S B E S C H R I J V I N G E N
PS Als Hollander moet je er altijd op verdacht zijn dat IJ = I + J, twee letters.
In NL is de ij vaak (zoals in kruiswoordpuzzels) maar één vakje.
Rein: L E E N B E S C H R I J V I N G E N (denk aan leenheer, etc.)
Ik had 2 onmogelijke letters over, die ik niet kon gebruiken [C,W – had S,V moeten zijn]. Waarschijnlijk dus tweemaal een verkeerde keuze gemaakt. Ik kan het niet meer reconstrueren, ik weet achteraf wel zeker dat 11 fout was: W moest V zijn. Die C kan ik niet meer plaatsen, maar dat had dus een S moeten zijn ...
Maar het complete woord
L E V E N S B E S C H R I J V I N G E N
Is natuurlijk zo onaantastbaar (goed), dat ik gewoon die 20 letters had moeten durven invullen …
Deel C: dat completeert het verhaal, maar speelt verder geen rol …
8. De volgende les schrokken de leerlingen toen ze mevrouw De Clercq de klas zagen binnenkomen. Er trilde een vreemde spanning in de lucht. Ze ging op haar lessenaar zitten, haar benen gekruist, kuchte en zei: “Jullie weten dat ik er altijd op heb gehamerd om zonder fouten te schrijven, maar nu vraag ik jullie: toe, geef me jullie dt-fouten en gekke kronkels!”
9. Nog voor de leerlingen konden reageren, ging ze verder met haar litanie: “Geef me jullie zeugmata [zeugma: vb. hier zet men koffie en over], jullie contaminaties [opnoteren van opschrijven en noteren] en hypercorrecties [hypercorrecte vorm]!” De leerlingen hadden geen idee waarover mevrouw De Clercq het had, maar ze was nu niet meer te houden. Ze klom op haar lessenaar, liep zo rood aan als haar werkloze bic en vervolgde: “Ja, geef me jullie anglicismen [gevormd naar het Engels], stijlbreuken [plotselinge overgang naar een andere stijl] en malapropismen [verhaspeling, bv. episch centrum voor epicentrum]!” En dan een beetje stilletjes erachteraan: “Laat me zien dat jullie geen robots zijn, maar mensen van huid en haperingen, schrijvers met een eigen stem.”
10. De jongeren keken haar beduusd aan, een beetje ongemakkelijk en meewarig, als was mevrouw De Clercq zelf een bedreigde diersoort. Het was zo stil dat je een bic kon horen vallen.
11. Op de vensterbank streek een kleine, bijzonder bedreigde, geelkuifkaketoe neer.
Eindconclusie: met 4 onnodige fouten en de logische keuze van 'levens-' in plaats van 'leenbeschrijvingen' zou een (maximale) score van 20 - 0 + 20 = 40 punten zeer wel haalbaar zijn!
