3741 Dictee zaterdag 22-03-2025 (1) – dictee Groot Apeldoorns dictee 2025 √ X

Dictee – dictees [3741]

Groot Apeldoorns dictee 2025

Geen titel; auteur: Peter-Jan de Wilde

1. Is het een vorm van zelfkastijding of betreft het louter plezier in onze Nederlandse taal, waardoor u tijdelijk het toetsenbord voor de balpen heeft verruild en u zich zo-even op dit dictee heeft gestort?

2. Qua uitdaging staan we quitte, gezien het verzoek aan mij om ten faveure van een stichting hier ter stede, die inclusie hoog in haar vaandel heeft en muzikaal wat bijstand kan gebruiken, een opstel te construeren tot een compromisloze pennenvrucht, die ook nog te pruimen diende te zijn.

3. Het is dan ook geenszins de bedoeling u een toontje lager te laten zingen of bij u een gevoelige snaar te raken als u bang bent er geen fluit van te snappen: blaas gewoon gezellig uw partijtje mee.

4. Zowel diegenen, die met toestemming van de burgemeester deelnemen in onze Apeldoornse raadszaal, als zij, die onder het genot van een chablistje en guacamole met tortillachips thuis in de luie fauteuil meeschrijven wens ik veel succes en een relaxed avondje. Evenals zij, die aan de ledverlichte keukentafel een spelfoutencascade trotserend hun Nederlandstalige Waterloo (evt. w) met open vizier tegemoet durven te treden.

5. De thuisschrijvers ontberen helaas de ambiance van de gemeentelijke vergaderlocatie, waar onder de geïllumineerde, royale signatuur, die op originele wijze out of the box ’s konings konterfeitsel verbeeldt, de medekandidaten evenzeer hun up-to-date kennis van onze moerstaal ten beste geven.

-------------------------------------------------------------

6. Het is nu even pauze, waarbij ik u het gebruik van gerstenat en sterkedrank wil ontraden, indien u zo dadelijk het dictee fris van de lever en helder van geest wilt hervatten.

-------------------------------------------------------------

7. Denk nu niet dat ik u per se eczeem wil bezorgen door u naar hartenlust in moeilijkheden te manoeuvreren met hartstikke lastige woorden. De grenzen van uw comfortzone zijn voor mij een
no-goarea.

8. En wees niet bang om als risee van uw eloquente kennissenkring te worden gezien, waar u juist om uw moed zou moeten worden geëerd. Onze weliswaar rigoureuze correctoren hebben geheimhoudingsplicht, dus het resultaat van deze schrijfproef is in principe een privéaangelegenheid.

9. Wanneer u echter bij de afterparty tijdens een quasiontspannen evaluatie van het dictee op beschamende wijze geüpgradede blunders als verschrijvingen bagatelliseert, laadt u toch enige verdenking van een gapende leemte in schrijfvaardigheid op zich.

10. Enfin, laten we dan na deze enthousiasmerende inleiding starten met het dictee. Of bent u inmiddels al in groten getale afgehaakt, omdat u zich geëxcludeerd voelt door een te elitair vocabulaire? Juist nu ik u bijna door het labyrint der Nederlandse spelling heb geloodst met de mededeling dat in sommige gevallen meerdere schrijfwijzen worden getolereerd en het thema ‘inclusie’ is …

Nulfouter.

3740 Dictee donderdag 20-03-2025 (1) – dictee Boekhandeldictee Haarlem 2025 √ x

Dictee – dictees [3740]

Boekhandeldictee Haarlem 2025

Een wadlooptocht

1. We traverseerden de zeewering en begaven ons richting een golfbreker, die zich zeker een kilometer meanderend de zee in boorde. Geagiteerd stapte ik het drooggevallen wad op en zakte subiet weg tot ver boven kniehoogte. Smurrie tot aan mijn knieën.

2. Mijn veilig gelaarsde wadloopgids dartelde extatisch rond, zijn schriele gestalte (was) een silhouet tegen de waterige horizon. "Luister naar het wad!", riep de man olijk terwijl zijn woorden mysterieus echoden over het zilte zompige landschap.

3, Ik luisterde naar de kakofonische symfonie die opsteeg van het slib en de ijle lucht vulde. Ik moest bijwijlen mijn oren dichtstoppen tegen het tenhemelschreiende geblèr van onder meer vunzige vogels. Meeuwen krijsten als vuvuzela’s, waardoor het leek alsof mijn trommelvliezen werden geperforeerd. Nog even en ze waren compleet vernaggeld [VD ook: vernacheld, GB alleen ch], totaal naar de filistijnen.

4. Nooit geweten dat wadlopen zo verschrikkelijk was. Dat ik dit als eenentwintigste-eeuwer moest meemaken. Ondertussen werden we overvallen door een abominabel koele, zeg maar gerust ijs- en ijskoude wind. De gids daarentegen, die in zijn vrije tijd langeafstandsloper was, had nergens last van. Hij sprak geëxalteerd over het leven op het wad. Slijkgarnalen, heremietkreeftjes, zee-egels, nonnetjes en wat dies meer zij.

5. De geëngageerde waddendespoot wees naar tienpotige krabben en zwart-witte scholeksters, familie uit de orde (der) steltloperachtigen. Dit deed de man zo erudiet en consciëntieus dat ik me afvroeg of hij zich binnen de zoölogie gespecialiseerd had in carcinologie [leer, studie van de krabben en kreeften] en ornithologie [vogelkunde]. Het aplomb waarmee hij zich manifesteerde ging alle perken van fatsoen ver te buiten. Het schaamteloze geëtaleer werd bijkans een gênante vertoning.

6. Op steenworp afstand vlijde een amechtige zeehond zich neer. Een vreemd geluid trok onmiddellijk mijn aandacht. Hoorde ik daar een schorre, hoest die duidde op een aanval van pseudokroep? Het dier maakte exact dezelfde geluiden als mijn astmatische hoogbejaarde oma met haar voluptueuze decolleté en haar onnavolgbare gekakel in hyperbolen [overdrijving zoals: een zee van tranen].

7. De wadloopgids begon me middelerwijl de keel uit te hangen met zijn oeverloze gezever en hautain gebazel over de exuberantie [overstelpende weelde] van het wad. Zijn harrypotterbrilletje onder een cabareteske coupe van grijze krullen versterkte dit beeld. Eindeloos wijdde hij uit over (‘s) werelds woeste zeeën waarvan de Noordelijke IJszee, ook wel Arctische Oceaan genoemd, zijn onbetwiste voorkeur genoot.

8. Onderwijl dacht ik aan mijn guppy in het zoetwateraquarium met pH-neutraal kwartsgrind. Ik nam me voor het zwierige visje uit de tropen via de draaikolk van het toilet genadeloos te verbannen naar een ongewisse eindbestemming. Wegspoelen zonder ook maar een enkele scrupule.

 

3739 Dictee zondag 16-03-2025 (2) – dictee Groot Zutendaals Dictee 2025 √ x

Dictee – dictees [3739]

Groot Zutendaals Dictee 2025

De schoverik [niet in wdb.]

1. De schoverik is zonder twijfel één een [je kunt geen ‘uhn’ lezen] van onze meest fameuze lokale sagenfiguren. Deze bang makende [nergens aaneen, wel: bangmaker(ij)] naam vind je ook in andere dorpen, maar wij lokaliseren hem in het exquise gehucht Papendaal [vlak bij Zutendaal]. Hoewel een vuurgeest, moet je niet bij hem zijn voor je barbecue en ook niet voor andere vormen van contemporaine gezelligheid. Consciëntieuze ouders hielden indertijd hun kinderen weg van het zandslot waar hij resideerde. Slimmeriken waren niet geëquipeerd om hem te belagen. Sommige jeneverconsumenten daarentegen durfden hem weleens [GB,VD – alleen los bij contrastief gebruik met sterke nadruk op ‘wel’] te provoceren.

2. De schoverik onderscheid je van andere vileine spoken door de excessieve, exorbitante eisen die hij stelde aan zijn arbitrair gekozen slachtoffers. Vroeg hij aan de één een [begrijpelijk, maar bij strenge dicteeregels: een, je kunt geen 'uhn' lezen] een
[je kunt hier geen één lezen]  kruiwagen zand,
(dan - zonder lijkt me Vlaams) volstond voor een ander niet eens het przewalskipaard dat hij toevallig bezat. Kwam de buit niet op tijd, (dan - zie hiervoor) verscheen er een sinistere, zwarte hand op de voordeur. De volgende nacht kraaide dan de rode haan.

3. Schoveriken komen niet alleen in Zutendaalse vroegeenentwintigste-eeuwse [aaneen - GB] fantasieën voor. Je vindt ze ook in Diepenbeek bijvoorbeeld. Ons steilorig dorpsmonster eiste ijzeren en volgens sommige te diep in het glas
kijkende/gekeken hebbende boeren [of anders: boeren die te diep in het glas gekeken hadden] zelfs gouden schoenen. Dat gesmede schoeisel moest hem stante pede worden gebracht of de schoverik zou met gloeiende vingers de nek omwringen van wie zijn kas(h)ba [= Arabische citadel, vesting – minimaal verschil in uitspraak – in principe moet je opschrijven wat er voorgelezen wordt] naderde.

4. In Papendaal hielp het niet dat je er dicht bij een Mariaheiligdom of de neogotische
Onze-Lieve-Vrouwekerk woonde waar
rooms-katholieke gelovigen zich neervlijden om de genezing af te smeken van levercirrose, ontstoken bronchiën, X-benen of een acuut accres van genitale wratten. Wanneer de in toorn ontstoken schoverik zijn oude schoenen door het zwerk slingerde, volstonden onzevaders [x bidden, O = naam gebed, geen mv.] noch schapuliermedailles [ook scapulier, maar dat heeft een andere uitspraak], heidehoniglikeur [ook honing, maar dat heeft een andere uitspraak] noch zelfgestookte elixirs
[ook elixers, maar dat heeft een andere uitspraak]. Gloeiig [regionaal voor gloeiend] brandend landden ze op de strooien daken. Menigmaal brandde het (hele) gehucht af.

5. En zo geschiedde het dat de Papendalers hun edelmetalen en wat ze aan kostbaars ook (maar) hadden, naar dit Saharaans [niet in figuurlijke zin in de wdb. – dan waarschijnlijk: saharaans - vgl. Samaritaans en samaritaans] gebied brachten. Volgens sommigen zou het hier nog altijd liggen!
Af en toe wordt iets gouds [dat lijkt niet goed: iets van goud – het bnw. is niet goud, maar gouden] gevonden! De mensen uit het verrukkelijke Papendaal mag je daarom nooit de gênante vraag stellen vanwaar [aaneen; = waarvandaan] het precieuze kleinood komt dat ze op hun revers dragen. Mogelijk hebben ze hier iets kostelijks [bedoeld is: kostbaars - VD: in BE is kostelijk dat ook!] gevonden en zonder iets tegen iemand te zeggen omgesmolten [geen punt – geen beletselteken na een punt] ...

6. Voor de whatsappende generatie die hier zo amicaal samenzit met de oude garde die nog is opgegroeid met de bakelieten telefoon en sneller
ge-sms't heeft dan dit verhaal gelezen, is dit alles wellicht larie en apekool. Mogelijk ook verlangen ze op dit ogenblik vurig naar de spellingchecker, haten ze dit bacchanaal voor linguïsten en taalpuristen.

 

 

3738 Dictee zondag 16-03-2025 (1) – dictee Groot Oudewaters Dictee 2025 √ x

Dictee – dictees [3738]

Groot Oudewaters Dictee 2025

De 50 vet en onderstreepte items moesten worden ingevuld door iedereen.
De items a t/m j moesten worden ingevuld door de specialisten.
Commentaar in blauw.

Oorlog en vrede in de 1 touwstad [internet]
(auteur: René Dijkgraaf)

A. Wat 2 houdt je bezig, Oudewaternaar? In de eerste plaats natuurlijk alle dictees die hier sinds 2010 gehouden werden, maar ook de vele
3 anekdotes over de touwindustrie en de heksenwaag trekken de aandacht, evenals de voorgenomen fusie met Woerden. Dat laatste juich ik als Woerdenaar trouwens 4 ten enenmale toe, want we willen zo'n leuk stadje graag onder onze hoede nemen ...

B. 2025 is voor Oudewater een uitzonderlijk jaar: de Tweede Wereldoorlog eindigde tachtig jaar geleden en de Oudewaterse Moord vond 450 jaar geleden plaats. Voor 5 beide gebeurtenissen zullen mooie herdenkingen op touw gezet worden, die ik helaas niet 6 en détail kan bespreken. 

C. Ik ben 7 weliswaar netjes 8 geshampood en ik heb geen rare 9 hobby's, maar ik blijf een vreemdeling. Daarom liet ik me door een gids op sleeptouw nemen voor een leerzame wandeling door Oudewater, afgerond in een 10 cafeetje. Daarbij lette ik om te beginnen op de uitspraak van de stadsnaam door 11 autochtonen. De klemtoon bleek op de
12 een-na-laatste lettergreep te vallen:
13 Oudewáter. Cornelius Valerius werd hier geboren en 14 Herman de Mans prachtige streekromans speelden in deze regio. Hij kreeg er een mooie bronzen beeldengroep voor terug en werd hier ook begraven. Ook kwam ik Swiebertje tegen, die vroeger regelmatig door Bromsnor in het cachot in de stadhuiskelder werd gegooid. (Dit is geen
15 voor-de-gek-houderij!) 16 Tv-presentator Koert Westerman, die in 2011 het Oudewaters dictee voorlas, woont hier nog steeds.

D. Oudewater ontstond rond het jaar 800 tussen de Hollandse IJssel en de Lange Linschoten. Die laatste rivier is in feite de oude loop van de Hollandse IJssel, het 'oude water'. In 1265 werden stadsrechten verkregen, Oudewater is daarmee de oudste stad van het Groene Hart.

E. Ontginning van de polders rond de stad veroorzaakte bodemdaling, waardoor de veengrond drassig werd. Daarom ging men rond het jaar 1500 hennep verbouwen, geen 17 savooiekool of
18 bildtstaraardappels. Dat bleek 19 je van het te zijn, want de hennep werd verwerkt door een
20 snelgroeiende touwindustrie, met vele
21 grof- en fijngarenbanen. De Oudewaterse inwoners kregen er hun bijnaam door: geelbuiken. Eerst kon ik daar geen touw aan vastknopen, maar inmiddels weet ik dat de naam in zwang kwam vanwege alle mensen die met pakken gele hennep voor hun buik over de lijnbanen liepen.

F. Maar 22 hoed u voor de gedachte dat hier altijd ontspannen geleefd werd. En 23 hoedt u zich vooral voor het misverstand dat 24 agressie 25 per se niet voorkwam. In de 26 Tachtigjarige Oorlog sloot Oudewater zich aan bij de opstand van Willem van Oranje tegen de Spanjaarden. De Spaanse bezettingsmacht, die op dat moment de touwtjes stevig in handen had, reageerde op 7 augustus 1575 met een 27 laag-bij-de-grondse strooptocht door Oudewater, waarbij ondanks moedig verzet honderden inwoners omkwamen. 28 Ten minste driekwart van de stad werd uiteindelijk door de
29 lokalen zelf in brand gestoken om zo min mogelijk over te laten voor de bezetter. Daarna wisten de overlevenden te vluchten, dat lukte 30 kantje boord. Deze 31 afschuwelijke gebeurtenis, de Oudewaterse Moord genaamd, wordt nog altijd jaarlijks herdacht op de eerste zondag na 7 augustus.

G. In latere jaren was iedereen in touw met het herstellen van de 32 zwaargehavende stad. De florerende touwindustrie was daarbij van grote invloed. Afnemers in de 33 scheepvaartbranche, zoals de 34 VOC, namen daarbij het voortouw. Met de ontstane rijkdom werd Oudewater uiteindelijk volgens het oude stratenpatroon herbouwd, veel van haar prachtige historische panden dateren daarom uit de zeventiende eeuw. Omdat er later te weinig budget voor nieuwbouw was, hield Oudewater volgens 35 Bartjens meer monumenten per vierkante kilometer over dan Amsterdam.

H. 36 Nochtans nam de vraag naar touw in de achttiende eeuw af, zodat voor werkloze of zieke touwknechten de 37 lijndraaiersknechtsgildebeurs moest worden opgericht, een soort 38 WAO. Vanaf 39 plusminus 1900 begon het aantal touwbedrijven rap te dalen en thans kennen alleen
40 ouden van dagen de industrie nog uit eigen ervaring. Gelukkig is Het Touwmuseum er nog!

I. Wanneer ik aan de heksenwaag geen woord zou 41 wijden, zou ik zo dom als touw zijn, maar gelukkig bracht 42 een van de 43 consciëntieus geschreven eerdere Oudewaterse dictees me op 44 ideeën. In het 45 pre-industriële tijdperk had elke stad wel een waag, voor het wegen van goederen. Maar tussen 1450 en 1750 werden die ook gebruikt voor het wegen van mogelijke heksen, want de
46 hardvochtige 47 katholieke kerk probeerde haar gelovigen aan een touwtje te krijgen door te lichte mensen in het openbaar te verbranden. Het betrof vaak arme alleenstaande vrouwen, die zich bijvoorbeeld met kruidengeneeskunde
48 bezighielden. Gelukkig is in Oudewater nooit een heks verbrand.

49 Ten slotte na deze drie 50 zijtjes tekst nog dit:

J. De a niet-underdresste [van underdressed =
‘te’ deftig gekleed] dicteetijgers alhier zitten intussen op het vinkentouw, vandaar deze alinea. Geelbuiken, schrijft u alstublieft gezellig mee, ook als u geen
b langue d'oïl spreekt, of niet weet wat
c vijgetouwen beslagbanden zijn!

K. Oudewater is een prachtige oude stad met een boeiende geschiedenis, die u zeker zal aanspreken. Bij het d winkelskijken valt het ontbreken van in
e quasiart-decowinkels shoppende f WAG op, maar u zult getroffen worden door de vriendelijkheid van de inwoners. Er is hier geen plaats voor
g wij-zij-denken, zelfs niet bij h gen Y'ers. Daarom hoop ik, nu we hier zo gezellig i bijeenzijn, mijn
j kovet [prestige, goede naam] te behouden ondanks mijn poging u op stang te jagen met Woerden.

3737 Dictee vrijdag 14-03-2025 (2) – dictee Dictee Nederlandstalige middelbare scholen in het buitenland 2025 √ x

Dictee – dictees [3737]

Dictee Nederlandstalige middelbare scholen in het buitenland 2025

Over dictee-ethiek en andere dicteeschrijverssores [auteur: Janneke Bruntink, Zürich]

1. Wat bezielt een dicteeontwerper om massa’s uitzonderinkjes * aan elkaar te breien, langzaam toewerkend naar een spectaculaire climax die zelfs
‘s werelds meest doorgewinterde beroepsschrijver hopelijk flink verwart?
* niet fout, uitzonderingetjes is gebruikelijker [Taaladvies]

2. U kunt ervan uitgaan dat er duizend-en-een moeilijke momentjes plaatshebben, voordat deze maniakale neerlandica haar conceptversie ineengeflanst en geback-upt heeft: eerst staart ze wat over haar blocnoteje, gefrustreerd als het creëren van een eloquent en liefst ook enigszins krankjorum epistel toch allerpittigst blijkt.

3. Ze weifelt of ze zal toegeven aan ongebreideld spellingsmasochisme: wordt er in haar tekst gedieet of juist kaas gefonduud, of scharrelt er stiekem een babyegel in de herfststruiken? Ach nee, tot dat niveau verlaagt ze zich niet: daar zouden die zielenpoten van dicteedeelnemers nooit meer bovenop komen.

4. Mijmerend stelt ze zich hen voor, zoals ze daar op haar gehate pennenvrucht zitten te zwoegen: het liefst hadden ze hun schrijfgerei allang weggesmeten om naar een verkwikkend colaatje te grijpen, maar hun trots gebiedt hun dit karwei eerst met opgeheven hoofd te volbrengen.

5. Dan glijdt haar gedachtegang af naar dat handjevol slimmeriken dat onmiddellijk scherp is zodra de eerste ypsilon of tussen-n zich vertoont; dat clubje superspellers dat besmuikt giechelend de meest vergezochte woordcombinaties onderwerpt aan de spellingsregels van het Standaardnederlands: zouden zij de zich door haar getrooste moeite wel appreciëren?

6. Maar vooruit, nu is het klaar met dit
gedachte-experiment over semianalfabeten of zelfuitgeroepen taalnazi’s: dat dictee schrijft zichzelf niet! Het wordt tijd dat ze die kilometerslange lijst verzamelde woorden met de grootste precisie te lijf gaat (een typ(e)fout is taboe) en omsmeedt tot een mozaïek van samenhangende volzinnen, ter lering en(de) vermaak.

7. En waartoe? Alles voor die zalvende voorleesstem die zelfs de alleringewikkeldste lettergrepen met engelengeduld verwoordt, voor de verkrampte vingers, het opgeluchte gevoel na voltooiing, het reikhalzend wachten op de juryuitspraak en ten slotte het enthousiast uitgesproken: “Tot volgend jaar!”
(met wellicht hier en daar een dito: “Ammenooitniet” erachteraan).

3736 Dictee vrijdag 14-03-2025 (1) – dictee Groot Dictee van Kampen 2025 √ x

Dictee – dictees [3736]

Groot Dictee van Kampen 2025

Pensioen in zicht (auteur: Harry Goedegebure)

1. Wanneer de inkt uit uw pen vloeit om dit met divertissement [vermaak, ontspanning] geconcipieerde [ontwerpen] dictee te schrijven, duurt het nog een korte wijle eer de schrijver dezes de pensioengerechtigde leeftijd bereikt; hij treedt dan toe tot de armee der pensionado’s, retraitanten dan wel de AOW’ers.

2. Met het, met een emmes smakende sjampie gevulde flûteje in de hand, mijmert hij hoe hij deze verbeide levensjaren zal gaan vullen; naar verluidt valt menigeen in een zwart gat, maar deze taalfetisjist heeft de intentie dat hem dit niet zal gebeuren.

3. Al flashforwardend ziet hij ravissante beelden met de opgroeiende miniuitvoeringen van zijn grom [kinderen, kroost], al dan niet gekleed in mini-jurk of culotte [kniebroek], in een zo’n [dubbelop] onlogisch themapark of een zoölogische diergaarde, eindigend met een niet te versmaden kindermenuutje in een insociabel McDonald’s-restaurant.

4. Maar ook staat in zijn planificatie om met ornithologische kameraden, geoutilleerd met monoculaire verrekijker, cameraatje, camouflagejas en -broek, behept met een flinke dosis ontdekkingsdrift, de weidse wijdte van de natuurgebieden van Zuid-Zweden en het midden van Europa te exploreren om wespendieven, tiereteintjes, kraanvogels en jan-van-genten te spotten.

5. Of bij occasie zou hij het ook appreciëren om al hangglidend met een bird’s eye view over een Alpengletsjer en alpenweitjes te zweven, waar
’s winters gestreste skiërs soms penibele of periculeuze stresssituaties veroorzaken.

6. Ook zal hij frequenter zijn driver, ijzers en putter in zijn golftas doen om, na enkele rek- en strekoefeningen gevolgd door de te dezen courante oefenswings op de drivingrange, de van vele dimples voorziene golfbal vanaf de tee af te slaan
[2 x af – lijkt dubbelop], in de hoop dat mede door het gyroscopisch effect de bal rechttoe rechtaan op de fairway blijft.

7. Als het lentezonnetje de knoppen van de stermagnolia doet exploderen, is dat de blijde mare dat de tuin weer uit zijn hibernatie [winterslaap] ontwaakt; hoogste tijd om de patjol [in Indië: spade waarvan het blad loodrecht op de houten steel zit] ter hand te nemen, de agapanthus [bloemennaam – bij Linnaeus: A] op te kalefateren [ook: kalfateren, andere uitspraak], de buddleja [vlinderstruik] te couperen en te wachten tot de gehakkelde aurelia [vlindersoort] en misschien de koninginnenpage of de beyoncévlieg ons met een bezoek verblijdt.

8. Met daarnaast nog ten minste een drietal bestuursfuncties en een kamerkoorlidmaatschap, is het dan ook de plano [gemakkelijk] te deduceren dat senioriteit in casu [in dit geval, i.c.] tijdvretend is; maar een epochale [opzienbarend] era breekt aan en hij is er klaar voor!

NB Omdat ik i.v.m. ziekte van Hanneke niet van huis kon, kregen we van de dicteecommissie Kampen een prachtig boeket thuisbezorgd. Van die verrassing werden we echt blij! Klasse!

 

 

3735 Dictee zondag 09-03-2025 (2) – dictee BeNeDictee 92 Voorburg 2025 Rien √ x

Dictee – dictees [3735]

BeNeDictee 92 Voorburg 2025 Rien

De 80 vet en onderstreepte woorden moesten worden ingevuld. Commentaar in blauw.

Palindromen

A. Ben je 1 eibofoob [eibofobie = angst voor palindromen en er zelf ook een]? Dan kan het zijn dat je straks 2 toebloks staat [in een impasse zit] of niet 3 henneweg of denneweg meer kunt [geen uitweg meer weten]. Je bent geen 4 kerstenkind of groentje [beginneling, niet kerstekind = kerstkind], maar je bent gewaarschuwd: dit dictee gaat over palindromen. Ik heb er mijn 5 Latijn in gestoken [ergens tijd en moeite aan besteden] en stop nu met 6 harangeren [toespraak houden].

B. Palindromen zijn woorden, zinnen, getallen enzovoort – kennelijk zijn ze 7 univoque [eenzinnig, equivoque = dubbelzinnig] – die je van achteren naar voren kunt lezen terwijl hun betekenis 8 gelijk blijft [wel: gelijkblijvend]. Bijvoorbeeld parterretrap. Je kunt ze 9 uit-en-ter-na [kan zonder r, maar dan: andere uitspraak] 10 onder handen nemen en er onzinpalindromen van maken, zoals
11 deelkoortsmeetsysteemstrookleed [let op de ‘oo’]. Er zijn nou eenmaal lieden met wie het altijd
12 hei of fij [in uitersten vervallen] is. Zo schreef Edward Benbow in 1988 een 13 tantoe irri [jongerentaal: erg + irritant] palindroomverhaal van 14 achtentachtigduizend achthonderdachtentachtig woorden (88 en 88.888 zijn palindromen). Dit 15 opus Herculeum [herculeswerk, reuzenwerk] – of noem het
16 gazettenpraat [alleen n – kletspraat, loze praat]
of 17 ik weet niet wat al meer [VD] – is geen
18 vlotlezende of 19 onderscheidenlijke
20 suspensestory. Maar daar gaat het ook niet om, want palindromen in elkaar knutselen met de energie van een 21 duracellkonijn is 22 ten klaarsten [overduidelijk] een 23 passe-temps [tijdverdrijf] voor 24 ideeënrijke [wel: ideeëloos]
25 luchthart-treurnieten [zijn altijd zorgeloos, vrolijk].

C. De term ‘palindroom’ gaat terug op de woorden palin (opnieuw) en dromos
(lopen). Ik lijd niet aan 26 graecomanie [liefde voor alles wat Grieks is], maar de oude Grieken hielden, 27 kat’ exochen [bij uitstek, per definitie] zullen we maar zeggen, wel van 28 palindroompageintjes [grapjes]. Ook in 29 Thespis’ brozen [toneelspeelkunst – broos = toneellaars], de toneelspeelkunst, gebruikten ze die. Zou het woord 30 cothurnengang [ook: toneellaars], dat afkomstig is uit die branche en ook ‘hoogdravendheid’ betekent, daarmee te maken hebben? De Grieken schreven op de rand van een waterbassin ook de oudste van alle palindroomzinnen: Nipson anomimata mi monan opsin. Daarin moet ps als één letter, een 31 psi’tje [symbool: ψ, Ψ], gelezen worden. De zin betekent: Was de ziel, niet alleen de ogen. Anders vertaald: Was je zonden, niet alleen je gezicht. Maar:
32 traduttore traditore [vertaler is verrader]; een vertaling geeft het oorspronkelijke werk nooit precies weer.

D. Ook muziekstukken kunnen palindromen zijn. De gespiegelde noten klinken dan hetzelfde als ze achterstevoren (33 al rovescio) gespeeld worden. In Haydns 47ste symfonie in 34 G grote terts zit zo’n melodie. Ook in 35 dodecafonische [twaalftonig] muziek en 36 barokcantata’s [compositie voor één of meer zangstemmen; = cantates], gespeeld in
37 churriguereske [barok met overdadige versiering] gebouwen, zaten palindromen.

E. Nog enkele andere voorbeelden van palindromen:
Toen Adam 38 her- en derwaarts liep in de
39 Hof van Eden [paradijs] en Eva ontmoette zei hij: Madam, I’m Adam. En zij zei: Eve.
Vondel, de 40 Agrippijnse zwaan [naar zijn geboorteplaats Keulen (Colonia Agrippina)], schreef het gedicht U, nu. Voor hem waren die woorden geen 41 nugae canorae [welluidende nietigheden – mooie woorden zonder inhoud]. Het gedicht, een
42 amphigouri [gedicht, klinkt goed maar betekent niets] zonder 43 strofebouw [n/s], is niet te vergelijken met zijn Lucifer, dat gaat over de
44 Prins der Duisternis [Satan, Lucifer] en is opgedragen aan de keizer van het
45 Heilige Roomse Rijk [H.R.R.]. Hugo Brandt Corstius, die vóór de 46 mei ’68-generatie [studentenrevolte Parijs, GB] al redacteur van het studentenblad Propria Cures was, publiceerde onder zijn 47 pennaam Battus diverse palindroomzinnen, zoals Nora bedroog, o zo goor, de baron. Velen vonden dit 48 Opperlands [verzameling Nederlandse woorden] zo artistiek als een
49 zweepslagdoorschietstoot [stoot bij kunstbiljarten], anderen vonden het 50 zo wieties [onnozel, simpel] als 51 papperlapap [onzin gezanik – ook papperlepap en pappeldepap – andere uitspraak] . Ook bestaan er
52 palindroomplatitudes [platheid, obsceniteit] zoals Naai ‘r dan, Adriaan. Die laten we verder buiten beschouwing.

F. Van Dale noemt het 53 sator-arepokwadraat
[VD – palindroomkwadraat], waarin je de woorden – die gaan over het thema ‘Wat je zaait, zul je oogsten’ – ook van achteren naar voren en van onderen naar boven kunt lezen. Het oudste is aangetroffen op een 54 sgraffito [= graffito, muurinscriptie]. Het is
55 Pompejisch [Pompeji, Italiaanse stad] en dateert dus van voor de 56 pyroclastische [door vulkaan uitgeworpen] 57 tefrastroom [brokstukken van vulkanisch gesteente] die werd veroorzaakt door de uitbarsting van de Vesuvius. De formulering komt voor op 58 papyri [mv. van papyrus, papier van de moerasplant] en 59 fylacteria [mv. van fylacterion = beschermingsmiddel, amulet], was bekend binnen de 60 kabbalistische [voor ingewijden begrijpelijke geheime betekenis – middeleeuwen, joden – kabbala = de leer] traditie en werd later overgenomen in het 61 Jodenchristendom [VD, judaïsme] en
62 alchimismekringen [ook alchemisme – andere uitspraak, beide geen mv.]. Andere kennis ontleend aan Van Dale: in 63 DigiD-logingegevens [digitale identiteitscontrole door overheidsinstellingen] zit een palindroom. En wie een 64 ophicleïde of trompet wil nadoen, kan 65 tetterettet [klanknabootsing - palindroom!, vgl. retteketet] zeggen. Voor de medici onder ons: dat slaat dan niet op de 66 trompet van Fallopius [fallopische buis, baarmoedertrompet, eileidertrompet].

G. Ook onze dicteeclub kent palindromen. Dat is
67 superrassurant oftewel erg geruststellend. Een bekende 68 pro-Griekse-ij- [denk aan weglating van activist] en 69 antiresusspellingactivist heet Bob. De organisatoren van het 70 ter ziele gegane Bredase Roparundictee waren Bob, Otto en Anna (eigenlijk Anny). Rein is een
71 palindroomjanongeluk: hij mist drie letters om Reinier te heten, ook de voornaam van die
72 vroeggestorven arts-anatoom naar wie de
73 graafse follikel [follikel van De Graaf] is genoemd en die als eerste – 74 unzeitgemäss [niet passend bij de tijdgeest – ook: ß] een beschrijving gaf van wat eeuwen later de 75 g-spot [g-plek aan de clitoris] werd genoemd.
 

H. Ben je daar nog? Ik hoop niet dat je al
76 met de treite afligt [zonder fut neerliggen; treite = ook diarree] of denkt: ik zal wel weer 77 Joppie [kleine Job, kind van de rekening] zijn, hij kan 78 de takken krijgen [doodvallen, vgl. attaque]!

 

I. We eindigen 79 opgavegericht [taakgericht, enk.] met deze twee palindroomzinnetjes: Steeds in ere, 80 heren, is de ets [ook H goed!]. Mooi, dit idioom.