Dictee –
dictees [3330]
Vragen en
opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com
Oefendictee
maart 2018 (3), geheel herzien naar situatie 2023
Dictee
van de dag (980)
Oefendictee
maart 2018 (3)
1.
In de upper class mag je een upperclassmentaliteit
verwachten.
Pied-de-poulemotieven [hanenvoet]
bij truien zijn weer helemaal in! In Oostvoorne weten ze het nu wel
[Opschrift:
"Oftewel ofte (ofwel)
ofte niet?"]: maak nooit
ofte nimmer – nooit en te nimmer – een fout in de tekst van een
dictee ofte (ofwel,
oftewel) lever een correcte tekst
af, anders word je uitgejouwd ofte niet gelauwerd. De psycho loog dat
hij barstte. We hebben gesudokud [oe],
(VD; GB:
uu
[uu]),
sommigen hebben één sudoku'tje [GB
dus: sudokuutje – net als
menuutje, ten onrechte en dan dus fout: sudoku'tje – GB
2023 oké] opgelost, anderen
zelfs meerdere sudoku's [ook
bij GB-uitspraak uu, vgl. menu
en menu's *]. Die andere
eeneiigetweelingjongen: dat is mijn broer! In Abcoude was er een
excellente Lionserwtensoepactie. Ook Lions' erwtensoepactie in
Baambrugge was heel geslaagd! De adh
[aanbevolen
dagelijkse
hoeveelheid]
is 3 el [eetlepels].
*
Huidige visie [VD, GB]: sudoku
uitspreken met 2 x oe en dus sudoku'tje
en sudoku's, maar ww. sudokuen
uitspreken met oe en uu
en dus gesudokuud, etc. [GB]. Maar ... VD doet ook bij het
ww. oe en oe
[jij sudokut, hij sudokude, ik heb gesudokud]!
Probleem opgelost!
2.
Voor Kremlin mag je ook Kreml schrijven [niet
algemeen]. Een
kooi-ei is een batterijei. Deze kingkong [groot
en sterk monster] heeft veel weg van de echte King Kong. Wat
weten die kinderen in hun crèches nu van grotemensenwereldcrashes?
Kubben is het kubbspel spelen. Volgens mij is een ams'er
in SR leerling van de algemene
middelbare school,
een algemenemiddelbareschoolleerling
dus. Dat is Latijn voor mij. Arnhem? GB: een arnhemmer is een
aardappelsoort. VD: Een Arnhemmer of Arnhemse stedeling woont in
Arnhem en een zekere soort van koekjes wordt Arnhemse (jongens
en) meisjes genoemd. Hij heeft
het voor Arnhem gesmeten: is daar [gerechtshof]
in hoger beroep gegaan. Arnhem is het Gelders Haagje [ook:
Haagje van het oosten]. Dat is
een brug te ver [film:
A bridge too far,
over de mislukte verovering van Arnhem door de geallieerden in 1944].
Het Hoog Militair
Gerechtshof [HMG]
bevond zich te Arnhem [1991
opgeheven]. De HAN
is de Hogeschool van Arnhem
en Nijmegen [eigennaam].
3.
Ars is kunst (meervoud
artes): ars aequi (geen
mv.) is het recht, de rechtspraak
[niet: ss], ars amandi
(geen mv.)
is de liefdeskunst van het liefde(s)spel
[VD alleen ss
-minnespel], de ars antiqua [geen
mv.] is de Franse polyfone muziek uit de dertiende eeuw
(antoniem: ars
nova – 14e eeuw), de ars artium
omnium conservatrix (geen
mv.) is de kunst die alle andere
bewaart, t.w. de boekdrukkunst, de ars clericalis (geen
mv.) is de schrijfkunst, de ars
gratia artis (geen
mv.) is de kunst omwille [ter
wille van] van de kunst (als
principe), l'art pour l'art, ars
longa, vita brevis: de kunst is lang, het leven kort, ars moriendi
(artes moriendi):
de kunst van het sterven (met
name als boektitel), art brut
[Frans]
= primitieve of pseudoprimitieve kunst, art deco (ca.
1920-1940), artdirector [grafisch
vormgever], arte conservatus =
door kunst behouden, bewaard, art engagé = tendenskunst, arte, non
vi = door kunst (beleid),
niet met geweld, arte povera = arme kunst en ARS
is de genormeerde valuta-aanduiding voor Argentijnse
peso (munteenheid
van Argentinië).
4.
Een brutus is een verraderlijk mens. De EHEC-bacterie
(enterohemorragische
E. coli)
moet je natuurlijk wel kennen. Zelfs GB gaat nu speel-werkplan
schrijven. Ik citeer hierna uit het colofon van GB. De merknaam Het
Groene Boekje is als merknaam beschermd. Die zin [donorprincipe!]
geeft heel wat reuring bij mensen die 'het' willen schrijven …
[Volgens de NTU mag het allebei!] Bij
het jij-bakken en gejij-bak debiteer je een jij-bak, een tu quoque
[ook: et tu, Brute
(tw.)
– Caesar tegen zijn moordenaar Brutus: tu quoque, Brute, tu quoque,
fili mi] of whataboutisme. Soms
eten joden gremzelisj (een
pesachgebak: met Pasen dus),
soms ook kiesjeliesj (hamansoren:
bij het Loten- of Hamansfeest).
5.
Pathemata mathemata [ook
omgekeerd – geen wiskunde!]:
door schade (en
schande) wordt men wijs. De
draaiende vaas vormde een changeant tafereel. Die saaimans is een
saaie piet! Ik schreef per ongeluk 'diemet' aan elkaar [ook
diemit, stofnaam: sterke katoenen stof in keperverbinding waarin een
patroon is geweven] De aanduiding
kibibyte (KiB,
1024 bytes) is van vrij recente
datum [VD]. Hij is specialist in
dikkendensie [kouwe
drukte, ophef]. Van een van je
voorouders is het oir [oo]
het mannelijk nageslacht. Wat hebben verder op '*oir'? Welnu
(selectie):
abattoir (slachthuis),
abortoir (abortuskliniek),
abus de pouvoir (machtsmisbruik,
détournement de pouvoir),
aleatoir contract = kansovereenkomst, au revoir (tot
ziens), blouson noir (nozem),
coir [koh-jər]
= handelsnaam voor kokosvezels als stof en du terroir (van
gerechten: regionaal).
6.
Verder: écartelé en sautoir [heraldiek:
schuin gevierendeeld], espoir
[wielrennen:
belofte], faire de la prose sans
le savoir (proza
schrijven zonder het te weten),
film noir (in
grauwe, dreigende omgeving),
gouverner, c'est prévoir (regeren
is vooruitzien), dit is
antidiscriminatoir en anti-emancipatoir, justificatoir [tot
bewijs strekkend], moussoir
(moser,
champagneklopper), olfactoir
(betrekking
hebbend op de reuk, het reukvermogen = olfactorisch),
parloir (spreekkamer),
peignoir (ochtendjas
voor dames), pièce à tiroir
(toneelstuk dat
uit een losse aaneenrijging van episoden bestaat),
plein-pouvoir (algemene
volmacht), polissoir
[nagelborstel],
redhibitoir [tot
koopvernietiging strekkend] en
remontoir (horloge,
knop aan de kast).
7.
Ook nog: rouge-et-noir (kansspel
met zes whistspellen [312
kaarten]),
terroir [grond,
bodem, m.b.t. gewassen] en
vexatoir (knellend,
drukkend). Tiende half is
negenenhalf (negen
en een half).
Ik had een negen-en-een-half voor mijn proefwerk. Met arrière-goût
benoem je een Franse nasmaak. Verder met '*gout*': agouta
(solenodon, soort
spitsmuis – zouden die aguma,
een bladgroente eten?), à son
goût = naar zijn smaak, coming-out(!),
degoutant, de haut goût = sterk gekruid, dug-out(!),
goût de contradiction = dwarsdrijverij, goûter = vieruurtje (ww.
gouteren), goutte militaire
(druiper),
gouttière (grafische
industrie: dubbele, parallel lopende haarlijntjes),
hang-out (horecaverzamelplaats
voor gelijkgestemden),
kippenragout, le goût de la perfection qui stérilise = het
onvruchtbaar makende verlangen naar volmaaktheid en opting-out (!)
(terugtrekken
bedrijf uit collectieve sociale zekerheid).
8.
De wijn gouteren = proeven, dat kan ik niet gouteren = goedkeuren, ik
ben gedegouteerd van je gedrag: ik walg ervan. Een bakje voor ragout
is een barquette. Blanquette de veau = kalfsragout, cassoulet is een
zekere ragout, net als croustade. Een
egoutteur is een wals in de papierindustrie. Lamsragout = navarin. Ik
wil nog wel zo'n lekker kippenpasteitje. Ook rissole, salmi en
saupiquet zijn ragoutgerechten. Een vol-au-vent is een
koninginnenhapje. Dat meen je toch niet:
jij saudifiel [VD: Saudi-Arabië, GB ook:
Saoedi-] ? Ze droeg een saumon [zalmkleurig]
pakje. Dat doe ik altijd weer fout: selffulfilling
prophecy [die moet wel uitkomen].
Orexigeen is eetlustopwekkend [VD].
Verder met '*opwekkend' alleen nog: lustopwekkend [GB,VD].
Ik zag Inter net(!)
verliezen. De koekstad is in NL de naam voor Deventer (naar
de 'Deventer koek' – zo in GB!
– van een bepaald fabricaat – VD: deventerkoek).
Twee ureters, daarna 1 urethra [urineleider].
De tafsir is de uitleg van de Koran, de Koranexegese. Wist je nog dat
joego's Joegoslaven waren? Met een rolstaart: sapajou
en kinkajoe. Zijn oproep viel niet in
dovemansoren [VD –
vond geen gehoor – dat is niet aan dovemansoren gezegd, vgl.
dovenmans deur!]. Een
sawoe-manila is een sapotilleboom.
9. Hij
werkt bij de dienst Gemeentewerken. Dat blijf ik raar vinden: sede
vacante wordt sede-vacantist, maar christian science blijft christian
scientist [zonder streepje]. Een sonjana
is een klimmende aardbei [hangend
gekweekt]. Epo
staat voor erytropoëtine.
