3228 Dictee dinsdag 11-04-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (905) √

Dictee – dictees [3228]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee januari 2017 (9), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (905)

Oefendictee januari 2017 (9)

1. Hij gaf een sterksprekend voorbeeld. Je kan een oortje in hebben, een oortje is ook: geld, cent, duit (zijn laatste oortje versnoept hebben, hij – de vrek – zou een oortje in vieren bijten). Het oord is de geldswaarde van 1/4 van een munt. Het verkleinwoord daarvan is oortje of oordje. VD's mededeling: een oordjesprent is een kinderprent die een oortje kostte – brengt me er dus toe dat 'oordje' ook goed is (of kan zijn). Deze penny-a-liner [schrijft artikelen voor een penny per regel] schrijft penny dreadfuls [goedkope horrorroman, stuiverroman]. Dit heeft VD in de aanbieding bij '*oque': belle époque (1890-1910, culturele en mondaine leven), bloque (biljarten: forse stoot rechtuit; vergelijk: massé = kopstoot (loodrechte keu) en piqué = verticale keu, terugkerende bal), breloque (hangsieraad), cloqué (bnw.: met wafeldessin), cloqué (znw.: weefsel met aan bovenlaag bobbeleffect), croque (verkorting van croque-monsieur en croque-madame), disloque (gymnastiek: het dislokeren = aan de ringen om de schouder draaien en de ringen naar buiten duwen), epoque (maken), vergelijk: epochemachend, equivoque (bnw.: dubbelzinnig), equivoque (znw.: dubbelzinnigheid, onbetamelijke woordspeling), pendeloque (hanger van edelgesteente, bij diamantwerkers: steen van bepaalde vorm), reciproque (wederzijds, wederkerig), vergelijk: reciproque getallen (2/3 en 3/2), reciproque begrippen [kunnen elkaars plaats innemen], reciproque ohms [geleidingsvermogen, omgekeerde van weerstand] en reciproque kruisingen [tussen planten of dieren], toque (dameshoed, baret, kruisbeschermer en (BE) cap (bij paardensport)), tu quoque (et tu, Brute – tu quoque, Brute, tu quoque, fili mi) en univoque = eenzinnig (dus niet dubbelzinnig).

2. Na de aankoop van het peridot [geelgroene, doorzichtige soort olivien = chrysoliet] dronken ze een pernodje [pastis]. Leg het verschil uit tussen gallisage [galliseren: water en zetmeelsuiker toevoegen aan potentieel zure wijn] en petrissage [kneedmassage]. Bedankt voor dat mooie peyotetje [Mexicaanse cactus --- > drank met hallucigene werking]! Bij de dressuur zie je vaak een piaffeje (piafje, piaffetje). Woorden in VD op '*sage' (een selectie): à double usage [voor tweeërlei doel geschikt], Arthursage [Keltisch-Britse koning Arthur], body-to-bodymassage [ook: bodymassage, eigen lichaam gebruiken], bossage (muurvlak, blokken natuursteen behakken; bosschage = bosje, kleine groep bomen), finissage (feestelijke afsluiting – vgl. vernissage = opening), lipossage (onderhuidse vetophopingen verwijderen), Nibelungensage [koningsgeslacht], rite de passage (overgangsrite), the medium is the message (het gaat niet om de inhoud van de boodschap, maar om hoe die overkomt), volkssage, ariapassage, Bijbel-, Koran- of Schriftpassage, Faustsage [Goethe], Noordzeesage en stadssage. Zoonlief piekert; is dat nou rolbevestigend: moedert pikeert [naaien] en vader piqueert [biljarten]? De paratroepers waren paraat. Wat is het subtiele verschil tussen 'wettelijk' [volgens, naar de wet] en 'wettig' [feitelijk hetzelfde!] ? Wat streeft de Manchester school na [leer van de vrije handel, tegen staatsbemoeiing in het economische leven]? Bij het snoepje 'fruittella' zit VD er echt naast ... [2019 niet meer: nu ook dubbel-t] Wie sardonisch [boosaardig spottend] lacht, moet ook maar het gelag betalen. Hoezo: gerechten savoureren [ervan genieten] onder de sawoe-manila [sapotilleboom --- > kauwgom, kauwgum(mi)] bij het aanhoren van de saz [zekere luit, baglama] spelende scabreuzemoppendebiteur (-debitant)?

3. Met 'oranje': oranjeboom, appeltjes van oranje (sinaasappels), een kleur: oranje dragen als kleur van het Oranjehuis, huis van Oranje, Koninklijk Huis, het Oranje Kruis [nationale bond voor reddingswezen en eerste hulp bij ongelukken, EHBO], oranje, blanje, bleu [VD] – ook: oranje-blanje-bleu [GB] (oorspronkelijk de kleuren, later de prinsenvlag zelf), een oranje shirt dragen, het Oranjeshirt dragen (door een Oranjespeler van het Oranjeteam), door oranje [stoplicht] rijden, Oranje boven! [uitroep], in Oranje spelen, jong Oranje, koning
Willem-Alexander is een van de Oranjes, Oranje boven (al) (bovenal)!, de banden die Nederland aan Oranje hechten, de Huisorde van Oranje (ingesteld: 1905), het eerste legerkorps onder de Prins van Oranje, de Prinses van Oranje (historisch, vóór het K.d.N. (Koninkrijk der Nederlanden) – iets anders dan het k.d.h. (koninkrijk der hemelen), beide niet in wdb.), Radio Oranje, drie schoft (deel van de dag) Oranje boven (1813, Oranjevlag op de toren), het drievoudig snoer: God, Nederland en Oranje, het prinsdom van Oranje, oranje dooiermos, oranjegeel [oranjeachtig geel] en oranje-geel [2 kleuren], de
Koning-Stadhouder (VD specifiek: betiteling van Prins Willem III van Oranje, die van 1689-1702 behalve stadhouder van Holland, ook koning van Engeland was; GB: een koning-stadhouder of
stadhouder-koning = algemeen: stadhouder en koning), Okkie Tuinboon [roep van kinderen naar elkaar] kreeg de melodie van Oranje Boven [naam lied] mee, een orangist is een Oranjegezinde, de
oranje-groene melkzwam, er zijn veel Oranjebomen [als herinnering] geplant, OZO: Oranje zal overwinnen [stiekem tijdens WO II], Willem de Zwijger [Willem van Oranje, Willem I, Vader des Vaderlands], zeaxanthien of zeaxanthine is oranjegekleurd(!) tetraterpeen en ten slotte een stadhoudersgezinde = prinsgezinde = Oranjegezinde.

 

3227 Dictee maandag 10-04-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (904) √

Dictee – dictees [3227]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee Oefendictee januari 2017 (8), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (904)

Oefendictee januari 2017 (8)

1. Mecano's [mecanicien] zoon speelde graag met zijn meccanodoosje; vaderlief hield het meer bij zijn studie mechatronica(geen mega!). Heb je nog ge-e-maild dat zo'n stuk vlees niet gemeeld [meel ...] mag worden? Een mercator sapiens is een wijze koopman. Thiol (thioalcohol) heette vroeger mercaptaan. Terzijde: een mico is een zijdeaap. Doornroosje (de Schone Slaapster) behoort tot de volkssprookjes van de gebroeders Grimm. Er was minnenijd om het minnenloon. De metteur en scène [regisseur, productieleider] gaat over de mise-en-scène [gereedzetten voor toneelstuk]. De maffioze overvallers lieten het morose [somber] gezin achter. Wie zijn de halvefinalisten? Honderd jaar nadezen zal hij er niet meer wezen. B en W, voor (namens) dezen, de ambtenaar. In de juiste context moet je na ampel beraad 'de Drie Koningen' schrijven. Over de schrijfwijze 'Hoekse en Kabeljauwse Twisten' valt met VD wel te twisten [dat: kleine t – 2023: T!]. Bijv. 4 vwo en 5 havo zijn 'spatiewoorden', daarom 4 vwo'er en 5 havoër [mét spatie]; 3e eeuw is een woordgroep, daarom 3e-eeuws (afleiding).

2. Ridders: tot ridder slaan, een koene ridder, een ridder zonder vrees of blaam, de ridders van de ronde tafel (of: Tafelronde – bij koning Arthur), een ridder te voet (worden), een ridder van de el(lenstok) [manufacturier of bediende], een ridder van de pen [journalist, kantoorbediende], een ridder van de schaar [kleermaker], een ridder van de droevige figuur (bijnaam van Don Quichot de la Mancha, de hoofdpersoon van een roman van Cervantes) = een donquichot, Ridder in de Orde van Oranje-Nassau (volgens overheidssites niet: ridder; RON), bij het ridderschap hoort een bouton! [knoopsgatstrikje], CON = Commandeur ..., LON = Lid ..., verder: Officier (OON) en Grootofficier (GON), het kruis van de Orde van Oranje-Nassau, die ridderorde, de ridderorde en de ridders van de orde van het Gulden Vlies (ingesteld door Filips de Goede), een Maltezer ridder = ridder van de Orde van Malta, een tak van de johannieterorde, lid of ridder van de blauwe knoop zijn [geheelonthouder], MWO = Militaire Willemsorde (een Nederlandse ridderorde) en RMWO 3 = Ridder Militaire Willemsorde derde klasse.

3. Binnen artikelen (sub lemma): accolade (omarming), caballero (heer, ridder, ruiter), cavalier (oorspr.: ridder) en chevalier, cavaliere servente = gedienstige ridder, vaste begeleider en minnaar van een gehuwde vrouw, chevalier errant = dolende ridder, chevalier sans peur et sans reproche = ridder zonder vrees of blaam, cordon rouge = ridder in de orde van St.-Louis, ook ridder van het Legioen van Eer, el caballero de la triste figura = de ridder van de droevige figuur, m.n. Don Quichot, graalridder, amaryllis of hippeastrum = de plant ridderster, johannieter – zie Maltezer ridder, KG = Knight of the Garter, Ridder van de Kousenband, kruisridder = kruisvaarder, de leeuwendaalder is een zeker Hollands zilveren muntstuk, een misericorde = een dolk die een ridder gebruikte om ontwapende vijanden te doden als zij niet om genade vroegen, molet = radertje aan de sporen van een ridder, olifantsridder = ridder van de olifantsorde (ridderorde in Denemarken en Thailand), page = dienaar van een ridder en preux chevalier = onvervaard ridder.

4. Ook: REK = Ridder in de Orde van de Eikenkroon, RON = Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, roofridder, schildknaap, Sint-Joris of Sint-George = de ridder die een draak doodt, tempelier, tempelridder, tempelheer: hij zuipt of drinkt als een tempelier, de Orde van de Goede Tempelieren (geheelonthouders), vliesridder of vliesheer = ridder van de orde van het Gulden Vlies, white knight = bevriende ondernemer die een bedrijf overneemt, ridderzuring [plant] en Zwaanridder = ridder uit de sage van de Rijnzwaan, Lohengrin (door Bilderdijk wordt hij 'Elius' genoemd). Een zwaardridder of -broeder is ridder van een geestelijke ridderorde in Lijfland (het huidige Letland, Estland).

 

3226 Dictee zondag 09-04-2023 (2) - dictee Wekelijkse dicteetest 253 RL √

Dictee – dictees [3226]

Wekelijkse dicteetest 253 RL [elke zondag]

Welk van de 3 antwoorden is juist?

Oplossingen: hieronder!

Bron: Oefendictee (oud) 753

1. Die ………… viel op deze …………...

a. Donquichot                            afrodite

b. donquichot                             afrodite

c. Donquichot                            Afrodite

2. Een ………… verwijst naar het …………....

a. weesgegroetje                             Weesgegroet

b. Weesgegroetje                            Weesgegroet

c. weesgegroetje                             weesgegroet

3. Jij bent ………..; ze vonden mama vroeger ook maar een …………..

a. mama’s kindje                        mama’s-kindje

b. mama’s kindje                        mama’s kindje

c. mama’s-kindje                        mama’s-kindje

4. Jazeker: ………….. plus tien is ……………..

a. ‘t achentig                         ‘t negentig

b. t'achentig                           t'negentig

c. tachentig                            tnegentig

5. Een broek van …………. is van een soort glad ………....

a. pilo                                     fustijn

b. pillo                                   fustein

c. pilo                                     fustein

6. Vindt men bij de ………… ook …………….?

a. hooidilt                               hanenbalken

b. hooidild                              hanebalken

c. hooidild                              hanenbalken

7. De meisjes, …………..., hadden iets …………..

a. refugiees                           ontheems

b. refugiees                           ontheemds

c. refugiées                           ontheems

8. Ze haalde de ………….. uit ………… tevoorschijn.

a. Statenbijbel                           zeventienzoveel

b. Statenbijbel                           zeventien zoveel

c. statenbijbel                            zeventien zoveel

9. In '…………...' is er sprake van een …………..

a. zeventiend'eeuws                          synaloufe

b. zeventiendeeuws                          synaloefe

c. zeventiend'eeuws                          synaloefe

10. Het ……………. heet ook wel …………...

a. gewrichtssmeer                              synovia

b. gewrichtsmeer                               synovia

c. gewrichtssmeer                              sinovia

Oplossingen [253]: zie hieronder.

--------------------------------------------------------------------

Oplossingen [253]

1b 2a 3a 4c 5c 6a 7b 8c 9c 10a

Contact: leentfaarrein@gmail.com

 

3225 Dictee zondag 09-04-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (903) √

Dictee – dictees [3225]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Oefendictee januari 2017 (7), geheel herzien naar situatie 2023

Dictee van de dag (903)

Oefendictee januari 2017 (7)

1. Als VD 'terra di Siena' [terrasiena, siena, aarde] schrijft, moet die feitelijk ook Sienees en Sienese, dus zonder trema, schrijven ... De pluralis modestiae [bescheidenheidsmeervoud] klinkt heel bescheiden. Wanneer vinden in NL de Algemene Beschouwingen [bespreking begroting in Tweede en Eerste Kamer] plaats? De Besjt is de Baäl Sjem Tov [Meester van de Goede Naam (benaming van Israël ben Eliëzer (ca. 1700-1760), grondlegger van het chassidisme)]. Op te zoeken: VGV, vrouwelijke genitale verminking, clitoridectomie. Dat boek is gejaspeerd [besprenkelen, bespikkelen]. Bessie en Billie Turf: boegbeelden van obesitas [adipositas, corpulentie, vetzucht]. De bests van Nadal waren zijn best of fives. AMvB's zijn Algemene Maatregelen van Bestuur. Het Openbaar Lichaam BES [Bonaire, Sint-Eustatius en Saba] heeft als dagelijks bestuur (db) een Bestuurscollege. In bed is zij een betweetster. De bête [onnozel, schaapachtig] bedelaar – een echte bête noire [het zwarte schaap] en vaak debiteur (debitant) van bêtises [domheden] en bévues [flaters] – vroeg om een bete broods [stukje brood]. Bij de Grote en de Kleine Vissersbank benoorden de Doggersbank werd veel met de beug [vistuig] gevist. Een shimeji is een beukenzwam. De IPO is de initial public offering = beursintroductie. Wat in Nederland de Autoriteit-FM is [AFM: Autoriteit Financiële Markten] is, is in België de FSMA [Financial Services and Markets Authority]. Het bevergeil is castoreum en een beverharen hoed is een kastoren hoed. Ik woon in Zeeland bewester Schelde en ook nog aan de Schelde. Hij scoorde een bewussie [toevallig doeltreffend schot dat echter wel degelijk zo bedoeld was]. Rein was helemaal bezeeuwd [bezwijmd].

2. Mijn favoriete bezigheid is (bhakti)yoga [mystieke vorm met devotie centraal]. Het schip is vanbuiten geschiemand [opknappen]. Bij een pizza Margherita kun je heel goed een margarita [cocktail] drinken. Verzin een list: oktober is de mariamaand (rozenkransmaand) en mei is (ook) de Mariamaand. Waar op je voorhoofd zit de glabella [vlak boven de neus]? Wat brengt de (het) Middellandse Zee(gebied) ons zoal (volgens VD)? Wel: de affodil(le) [plant], het africano [bonte marmersoort] , de arendbuizerd, de baardgrasmus, de blauwvintonijn, de bonito (= boniter – zeevis) en de echte bonito (= skipjack – straalvinnige zoutwatervis), de brigantijn (piratenschip), de citroenmelisse (duivenkruid, melisse), de commensaalanemoon, het Corsicaans, de Spaanse costa [kust], de cyclamen (mv. cyclamens, alpenviooltje, ook: cyclaam met mv. cyclamen), het Cypriotisch, een mediterraan(s) dieet, de dwergooruil, de Euromediterrane samenwerking, de feloek (zeilboot), het Fenicisch (ook: Foenicisch), het kledingstuk galabia [m/v – ruimzittend kledingstuk tot de enkels], de galei [lang, smal schip], de Gazastrook [het westelijke Palestijnse gebied rond de stad Gaza], de grote vaart, de gezegende distel, het Hesperische bekken [tussen Spanje en Sardinië], de honds- en jonashaai, de kalanderleeuwerik, de kamerbrem en de kamsin (ook: chamsin, wind).

3. Verder: de kapper (een struik), de klompvis (maanvis), de kraamwortel [plant], het Kretenzisch [taal], de kurkeik, de lansegel (zekere zee-egel), de lansvis, het Latijn [taal], de lazarusklep (soort van mantelschelp), de levant (wind), de Levant (het Oosten), de lokharigen [mensen als Dravidiërs en Nuba's], de maankop (meerdere betekenissen, ook: maanbol, zwarte heul, slaapbol; ook: heulsap), het mare nostrum (leus tijdens bewind Mussolini: Middellandse Zee), de marmerbrasem, de Mediterranée (Toon Hermans, vernederlandst), het Midden-Oosten, de moseik, de mosselzijde (stofnaam), het
NATO-schild [North Atlantic Treaty Organization – ook: NAVO =
Noord-Atlantische Verdragsorganisatie], de Nijl, de olijfboom, de ombervis (zeebaars), de opopanax (zekere rotsplant), het orbis terrarum (o.a. het wereldrond), de orseille (stofnaam), het ossenoog (grootogige brasem), Palestina, de polakker(mast) (vaartuig), de radkaart (wereldkaart met M. Zee en Nijl in T-vorm), de reuzenbaars, de rozemarijn (heester), de wilde of Boheemse rozemarijn = de moeraspalm, de salvia (soort salie), een Saraceen (muzelman), (bnw.) Sardijns, Sardinisch of Sardisch en de sardine (ook: sardien).

4. Ten slotte: de schebek (zeilvaartuig), de schriftbaars (zekere baarsvis), het Seltsjoeks [betreffende Turkse volksstam], de sidderrog, de slaapkrab, een slijkregen, de spart = sparte (halfagras, spartelgras, espartogras), de spiegelrog, de steendadel, de steeneik, de stekelpurperslak, de stink- of vuilboom, de tartaan (vaartuig), de thalassemie (erfelijke bloedziekte met gestoorde hemoglobinesynthese), de tonijn (een blikje, een broodje), de UPM (Union pour la Méditerranée) (Frans!), organisatie waarin de landen rond de Middellandse Zee samenwerken, de varkenvis (gewone bruinvis), het vat (soort van tonslak), de vliegende zeehaan, de voshaai, de vuurlibel, de waterbuffel (karbouw, arni), de zaagvis, de zeeamandel, de zeebal (soort zee-egel), het zeeschildzaad (sierplant), de zeevlinder (vleugelslak), de zoetwaterkrab, de zonnevis (petrusvis) en de zwaardvis.

 

3224 Dictee zaterdag 08-04-2023 (2) – dictee 9e Groot Dictee der Lopikerwaard 2023 √

Dictee – dictees [3224]

9e Groot Dictee der Lopikerwaard 2023

Reglement: wel oké (zoals: niet afbreken aan het eind van de regel), maar verwijzing naar ‘de laatste editie van GB’, welke dat ook zijn mocht (er lag een oudere op tafel – 1995!, de onlineversie kennelijk buiten beeld – www.woordenlijst.org). VD werd niet vernoemd. Bij de paar kleine puntjes die ik met de auteur doornam, kwam hij in de repliek niet verder dan ‘zoeken op internet’. Overigens: prima dictee, heel goed voorgelezen …

Dicteespiegel (auteur: Ed Booms)

1. Al jarenlang vraagt menig vertegenwoordiger van het pessimistische journaille zich af of ook het Groot Dictee der Lopikerwaard te zijner tijd het loodje zal leggen. Deze vraag rijst heden ten dage echter niet bij de trouwe deelnemers, want zij blijken de uitdaging nog steeds bijzonder te appreciëren. Een analytisch onderzoek, voorafgaand aan deze negende editie, heeft een aantal interessante wetenswaardigheden opgeleverd. Zo worden de voorbereidingen doorgaans rigoureus, bijna semiprofessioneel [bijna beklemtoond krijgt met znw. wel een -] aangepakt. Men bereidt zich consciëntieus voor door het labyrint van spellingregels uitentreuren te oefenen. Om weifelingen te voorkomen wordt tijdens doordeweekse oefensessies een brij van uitzonderingen naar elkaar ge-e-maild.

2. De fanatieke slimmeriken bestuderen dagelijks voor het slapengaan stiekem de officiële spelling in de Woordenlijst Nederlandse Taal (zo op omslag laatste GB, in de editie die op tafel lag – 1995! – nog met ‘taal’ – geen afkorting, vgl. WNT dat in VD het Woordenboek der Nederlandsche Taal is) en leggen het Groene Boekje voor de zekerheid op het palissanderhouten [aaneen – VD!] nachtkastje. Dat voorkomt voor sommige deelnemers helaas niet het hebben van traumatische nachtmerries. Die ontstaan nog regelmatig door de in 1995 doorgevoerde wijzigingen.

3. Om een aantal heikele kwesties te regelen, werd toen [2 maal: geen afkorting!] namelijk onder andere de tussen-n ingevoerd. Hele volksstammen begonnen opeens te twijfelen over de schrijfwijze van ogenschijnlijk eenvoudige woorden als Koninginnedag, paardenbloem, beresterk en kippensoep. Pannenkoek daarentegen is inmiddels volledig ingeburgerd. En dan is het opeens weer zover: de officiële aankondiging dat men weer kan inschrijven. Reikhalzend wordt uitgekeken naar de tekst. Geëngageerd, appellerend aan een actualiteit, exceptioneel ingewikkeld of juist gemaakt door een auteur van likmevestje?

4. De organisatie heeft zich de constructieve kritiek van geëmotioneerde deelnemers vorig jaar ter harte genomen. Ze hebben wederom gezorgd voor een luxueuze accommodatie en een eersterangs jury [klemtoon op jury, bij klemtoon op eersterangs ook aaneen!], maar veel belangrijker: tijdig geïnvesteerd in een regionale taalfanaticus. Hij gaf direct zijn akkoord en vond het een eer om deze prestigieuze bijeenkomst te mogen ondersteunen. Het organisatiecomité accordeerde zijn dictee, vergewiste zich van de vigerende coronamaatregelen en is nu, net als iedereen, uitermate geïnteresseerd in het verloop.

5. De eerdere winnaars zullen zich ook door deze spiegel van het jaarlijkse dictee niet van hun à propos [ook: apropos – wel in 1995, NIET anno nu!] willen laten brengen, terwijl de andere deelnemers ze ten langen leste eindelijk een keer willen verslaan. Hoe het ook zij,
zo-even kreeg ik een signaal van de juryvoorzitter om af te ronden. Dus pennen neer en op naar de alcoholische versnaperingen, fris of een heerlijke cappuccino.

Een nulfouter.

3223 Dictee zaterdag 08-04-2023 (2) – dictee Juridisch dictee 2023 JFV Nijmegen √

Dictee – dictees [3223]

Juridisch dictee 2023 Juridische Faculteitsvereniging Nijmegen

Adellijke intriges: Adela’s wraak (auteur: xxx)

1. De Nijmeegse stuwwal vindt zijn oorsprong in het pleistoceen en is veroorzaakt door landijs dat zich vanuit Scandinavië zuidwaarts voortbewoog. Het ijs schoof als een bulldozer preglaciaal zand voor zich uit. Toen het ijs was gesmolten, sleet de rivier de Waal het dal uit waarin de rivier nog steeds meandert. Lang geleden stond op de stuwwal een motte [vgl. mottekasteel], een geheel of gedeeltelijk kunstmatige heuvel met veelal een circulaire houten palissade. In het jaar duizend [1000] bood deze heuvel uitzicht op de achtste-eeuwse proosdij van Gendt [plaats in Gelderland met historische stadsrechten] aan de overzijde van de Waal. Op deze motte, die heden ten dage de Duivelsberg [ook natuurreservaat] heet, woonden gravin Adela en haar eega graaf Balderik [zie internet]. Je kunt daar in het gelijknamige restaurant [De Duivelsberg] pannenkoeken eten met deze grafelijke namen.

2. De annalen van de geschiedenis betitelen Adela als een intrigante, een querulante en een provocatrice. Dit is niet opzienbarend, want zij liet volgens boze tongen Balderiks opponent elimineren. Daarop belegerden de volgelingen van de geliquideerde rivaal een van de grafelijke burchten. Bij de verdediging maakte Adela furore, want met haar fingerspitzengefühl en intellect bekokstoofde zij een list. Bij gebreke aan professionele strijders, instrueerde zij de hofdames van de burcht een kant-en-klare wapenrusting aan te trekken. In vol ornaat bemanden de vrouwen de verdedigingsmuur. De vijand meende abusievelijk dat hij zich geconfronteerd zag met een imposante krijgsmacht, en droop geïntimideerd af. Daarom sommeerde de keizer Balderik in Nijmegen op audiëntie te komen. Al wandelend in de weidse polder op weg naar Nijmegen leidden zijn gedachtespinsels hem tot de oplossing. Hij zou zijn echtgenote slachtofferen door haar als delinquent aan te wijzen. Zo geschiedde, zij werd verstoten en haar goederen werden geconfisqueerd. Door de vrouwonvriendelijke overlevering staat Adela bekend als een helleveeg, het groteske archetype van de femme fatale. Maar vandaag de dag zou zij niet misstaan als ambitieuze powervrouw die korte metten maakt met masculiene oppositie.

 

 

3222 Dictee zaterdag 08-04-2023 (1) – dictee Dictee van de dag (902) √

Dictee – dictees [3222]

Vragen en opmerkingen: leentfaarrein@gmail.com

Dictee van de dag (902)

Oefendictee januari 2017 (6) – geheel herzien naar de situatie 2023

1. Volgens een Taaladvies [1744 stuks in 2019 – 2023: systeem veranderd] moet je echt Spaansevliegzalf [VD heeft s] schrijven … Geloof me maar: Piëmont (pie-jee Nederlands) en Piemonte (pjee Italiaans) zijn allebei goed, dus ook Piëmontse en Piemontese (bnw., aardrijkskundige namen, Taaladvies). Een inwoner mag je alleen Piëmontees (GB) noemen, op z'n Nederlands. VD doet die laatste 2 dingen echter anders. Uit die regio kennen we ook nog: asti spumante (een mousserende wijn), bagna cauda (dipsaus met o.a. ansjovis en olijfolie), barolo (een droge rode wijn uit de gelijknamige plaats), carmagnole (lied, dans, wambuis en ook: jakobijn), de chamade (blazen: aftocht) en de piemontese (vleesrund, VD spelt dat terecht dus op z'n Italiaans). Tijdens het banzaaien (ook: bamzaaien) wordt er nogal eens 'banzai' [Japanse heilroep] geroepen. Een banyan is een baniaanboom (banianeboom, waringin). Een barbican of barbacane dekte de poort [middeleeuws vooruitgeschoven bolwerk]. Zou de vrucht van de barbadoskers, West-Indische kers of acerola, lekker zijn? Lijkt een barbell [lange halter, gewichten aan uiteinde] op een dumbbell [korte halter met gewichten]? Barbershop gebeurt a capella [met a-capellazang] in close harmony [door een closeharmonykoor]. Ken je vertegenwoordigers van de Barbizonschool [schilderschool in gelijknamige plaats, beïnvloed door de Hollandse (schilder)school]? Is bardolino [rode wijn] uit corvina geperst? Ja, geteeld langs de zuidelijke oever van het Gardameer.

2. Met barleywine wordt gerstewijn bedoeld. Een capodastro is een barréklem [kam om snaren gitaar te verkorten]. Aan een stoffer kan een bart [houten steel] zitten. Een barzeef is een strainer [pitjes en ijsblokjes tegenhouden]. In Iran is een basiji [lid van een religieuze jeugdmilitie in Iran, die bereid is om het eigen leven op te offeren voor het geloof en het land] in tel! Wat is het verschil tussen 'basmala' [het uitspreken van de woorden 'Bismillahi rahmani rahim', m.n. als formule ter begeleiding van een goede daad] en 'bismillah' [Arabische vrome uiting bij het begin van enigerlei onderneming]? Basisengels is Basic English. Waarom noem ik obesitaschirurg [bariater] en bas(s)drum [ook: bastrom] in één zin? Geen idee (meer nu) ... Is dat nou eikenfloëem [bastweefsel]? De assistent van de dorpskapitein (SR) heet basya. Batavian grace is gewoon Hollandse plompheid. Een bath [Bijbel, 36 l] is net zoveel als 3 balthasars, 12 jerobeams, 2 melchiors, 6 methusalems, 2,4 nebukadnezars, 8 rehabeams, of 4 salmanazars, reken maar na. Een batterie de campagne [keukenuitzet picknicks] haalt het niet bij een batterie de cuisine [complete keukenuitzet]. Zo'n batterijei smaakt me gewoon niet. De batucada [oe] hoort echt bij carnaval [opzwepende Braziliaanse dansmuziek]. Bavianen is(!) ijsberen. Bayem is (in de oosterse keuken) spinazie en een baz [mv. baz's] is een bericht aan zeevarenden. Een B&B is een bed and breakfast. Met Gods genade, bono cum Deo (afko: B.C.D.) schrijf je ook de afkortingen bc. (baccalaureus), b.c. (basso continuo) en BC (before Christ) goed. Hij is lid van de treinbeambtenbond. Hij droeg altijd een beanie [bie-nie – nauw aansluitende muts] of een hoody [sweater met capuchon].

3. Met haar beauté du diable [de schoonheid van de jeugd, die met de jaren verdwijnt] was ze een beauty [schoonheid, ook: beauté]. Beauty is in the eye of the beholder [benadrukken subjectiviteit] en ook: beauty is but skin-deep [schoonheid (m.n. van een vrouw) gaat niet dieper dan de huid]. Chinezen houden van bêches de mer [zeekomkommers]. De BED is de binge eating disorder, een eetbuienstoornis. Er bestaan ook bedevaarsters [naast bedevaarders, bedevaartgangers]. Is er ook een dorpswinkelbediendebond? Bedolah is bdellium [Bijbeltaal: naam voor verschillende soorten van welriekende gom (Gen. 2:12)]. Dat materiaal is osteoïd [beenachtig, benig]. Beencellen zijn osteocyten. Wat doet een beenkeier [glasfabricage: steeltjes onder de wijnglazen aanbrengen]? Militairen dragen vaak puttees [beenwindsel, meestal mv.]. Een beissie mag je ook beestje noemen [Bargoens: dubbeltje]. Dat gedoe noem ik een begankenis [drukte, rumoer]. Bij joden begeind [in vrolijke bui] is bij Duitsers begeistert [enthousiast]. Daar heb je weer zo'n begga (ook: belie = sullige vrouw). Een donateur doneert aan een donataris. Jazeker: begreind is berijpt. Die kent u wel: de behemoth [Hebreeuws: een groot en sterk viervoetig dier]. Een van de oudste gedrukte werken is Spiegel der Behoudenis. Hoe heet beiers [Beiers bier] in het Beiers [Duits dialect]? De beckmannomlegging is de omlegging van een oxim naar een zuuramide, toegepast in de productie van caprolactam. De bekade havenkom ligt droog. Wat houdt de Bekendmakingswet (dat is de citeertitel) in? Ben je bekotebikkerd, belatafeld? Wat deed een fermier général [belastingpachter (tijdens de Franse monarchie)]?

4. Amusant, zo'n causeur als bel-esprit [thuis in kunst en lit(t)eratuur] op de bel-etage [eerste verdieping] te horen praten. Van VD mag je een hallentoren ook belfoort noemen (naast: belfort). Die genaturaliseerde Belgen vertonen nog wel belgitude [Belgische mentaliteit, levensstijl, eigenheid]. Ze droeg een bellbottom [lange broek met wijd uitvallende pijpen]. Mooi, die belle peinture [zo getrouw mogelijke weergave]. Het gazon moet geaereerd [belucht] worden. Boven de brief betekent B.L.: benevole lector, goedgunstige lezer. Die oplossing is ben trovato [aardig bedacht]. We behandelen nu het (di)benzoylperoxide. Berbers eten graag atlashert. De rekening is dan in het Tifinagh [Berberschrift]. De judicatuur [rechtspraak] was
bere-interessant. Je weet wel: de berenning van Aardenburg in 1672 [onverwacht en snel omsingelen en insluiten]. Ontspannen: in de bergère [leunstoel] met een bergerac [zoete Franse witte wijn]. Beril is beryllium-aluminiumsilicaat. Hij hanteert een berlijnen (baleinen) zweep. Mjammie: berlinerbollen (boules de Berlins – of/of)! Een stage is een bpv [beroepspraktijkvorming]. Hij kreeg een berufsverbot [beroepsverbod, bv. voor de overheidsdienst wegens staatsgevaarlijke denkbeelden]. Die mannen leiden aan machismo, hanigheid.